Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 15, 10 ʻApelila 1903 — Ka Poka Nui ame ka Poka Iki He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke kaua kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia. [ARTICLE]

Ka Poka Nui ame ka Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke kaua kuloko wawahi Mana Kauwakua paa o Amerika Huipuia.

eUnahila e & K. Nawaa.) MOKUNA XXVIII. KA PAN'AI O KE ALOHA. •'Alaiia, ua ike o Kate ta "Saa, aa iohe oia i na mea apaa e pttt ana no ia hana maikai ana au. Mai manao mai pa2ia oe e hana aaa waa 1 kekahi mea mal iaia maL" "Heaha kou kalana e paa nei i kela manawa ?" Trahl a*a tne ka nana pono ana aku I ka hoailona aiiikoa e kau ana ma kona poohiwi.- "Ao!e he hiki ia'a ke hoomaopopo I ke ano o ko oakoa mau hoailona aliikoa."' "He iukanela-konela ko'u kulana i keia manawa." -wahi a Tome i pane mai ai me ka hooio ana ae. "Ina e lolhi loa ana keia. kaua. # Mlo ana pah» wau i XeneraJa, owai Ka. mea i lk«-T* "Owaa nei hoi, he wahi kapena wale no." wah! a'a I pane aku ai. "He hikiwawe loa ka hookiekie ia o ke kulana o ke kanaka ma ko makoa mau pualikoa* Iloko o ko'u reslmana. he ekolu iukanela-konela i make i kela kaua ana iho la o kakou. Aole he waiwai o keia mau olelo kaaa. a aole hol ia he mau mea pili i kou holomalu ana aku. He niea pono ia oe ke holo t keia

| po> nolaila aole he manawa i koe a ka- } ua e uh&uha wale ai." ( Ke ike la wau ua ioaa he haawina ! hoonaauao ia Tome Makaia ma kei& ' kaua ana iho la, oia hoi, ka hoopau j manawa ole. Ua hoomaka koke mai U ! oia e hoonohonoho i kana panah&na i me fe& hiklwawe. N& Kaukaiana e : haawi mai ) palapala hookuu no'u. oial ! aia me ia kekahi m&u palapala i k&- ! kauinoa ia e Generala Ewela; & n& ' Tome hoi e hana aku i ka hana e hiki i oie al iaia ke hoike aku I ko'u nalowale 1 ana & hala n& l& eiua. U& hai m&i 1& | no hoi o Tome ia'u, ua ioa& iaia he I lole no'u e komo ai ma ke ano e hoonai lowale i ko'u ano maoli, no ka mea ia'u i i hiki aku ai 1 ka Muliwai Rabidana, e heie a'ku wau ma ke ano he koa i eh& e h\lli hoi ana no ka Hema. Ma i& ano | e ioaa ole ai na poino ma ko'u alahele, | a e loaa mai ai hoi na kokua ana m&i i na kamaaina o ia wahi, oiai aia ko • lakou mau manao apau no na ko& Koj nofedereta, a huhu maoli hoi 1 na koa | Federala. Ua hoopaa iho la o Tdme ia'u no loko o kona regimana,—ka Mahele Ekolu o Vegrinia; & kakau iho 1& hoi i ka inoa o na alak&i oi& regiman& a no ho! me na koa, ame kek&hi mau mea na'u e hoopaanaau ai i loaa ole mai ai ia'u ka poino ke ninanin&u ia mai wau. Ua haawi pu mai la oi& ia'u i kekahi mau kenikeni Konofedēreta, a hoonohonoho m&i 1& i ko'u : alahele e hele aku ai a hiki i Wareton&. ! "A la oe e hiki ai iiaila, maopopo ia I oe ke alahele ame ke ano o ka aina, | a nau ia e hana aku e like me kau mea ' vl ike ai he pono a e hele aku hoi no Cenete?vila ma ke aianui o Aiedia. He mea pono no'u e hele aku e hui me Kaukalana. Aole he manawa na kaua e' hoohala wale ai aohe mea pono e makaukau na mea apau mamua o ka po ana." "Ke sua nei oe la no ko Kaukalana komo pu mai ma keia hana au e hana mai nei no'u?" wahi a'u 1 ninau aku at. "Me ka hoopaapaa ole. Ua ike mua oiĀ i ka'u papahana. a ua komo mal oia ma ka hoapono ana, & e kotoua ana ola ia'u." j U noho iho la wau ma kahi a maua i hui kamailio ai me ka piha o ko'u naau i k& hauoli no ka loaa ana he manawa no'u e holomalu aku ai, ame ka nui maoli o na mea nana e hoopaa nei ia maua iloko o ke apo o ke aloha. O n& huaolelo i puka mai ko Tome waha mai e pili ana i ko Kate manao no'u, ua lilo mai la lakou i mau mea e hanai mai ana i ko'u puuwai pololi a hoopiha iho la i na koikoi momona o ke aloha. I kohi lohe ana i ke pahupahu mai o kekahi wawae mahope o'u. ua huli ae la wau a ike «ku 1& i ko makou kauka e hele mai ana. "Heaha keia au e moeuhane nel, e Wllimona?" wahl ana t ninau mai ai. "Me he mea la ke olala nei oe ia oe iho i ka !& % e llke me k& por>oki." "Ke noonoo nei wau no kiAi home aloha ame ko'u luaui makuahine e noho mai.la ihope." wahi a*u i pane &ku &l. "Ke kaumaha nei wau l ko'u hlki ana mal la e hoonioni i keia mau noonoo ou, aka i hele mai la "wau e bai aku ia oe, e hiki mai ana na kaa halihali i ka poe i eha I keia ahiahl. & e • lavre ia aku ana ka poe ~i «luolu ko ! lakou mau paiapu no ka Hema i ka 1& 1 apopo, a koe. iho ka poe nawaliwali." ( "E ke kauka, ua hiki anei la oe ke | huna iho i kekahl mea. huna?*' wahl a'u i ninau aku &i "Ina ia he mea w&lwal e huna ai," wahi ana i pane m&i al.. "Ina peia mai pahaohao oe ke Ike ole oe ia'u i ka ta "apopo." "Hiu," i kanl ae ai ka hopio a ua { kauka la me ka puiwa nuL • "Ke hauoli nei wao 1 k& lohe &na i | keia; aka ke manao nei w&» aoie e ; hiki ana ia oe ke a'e aku ma kela kapa | 0 k& mullwai; - Ua maopopo ia oe. u» \ paa ia mau wahi i ke klal paa loa ia " ; "Mai hopohopo oe no ia mea. O kou ' ae mai !a e hoike ole aku i ko'u naio- ) wale ana, olai ke makemake nei tra» e f loaa ka manawa e hele aku «I & ? mama».'* \ "Hoik*? Ke manao mai la p&ha oe \ nana ana wau no Sa mea? Ina no o ka • hapalua o na pio ke holomalu aku aoa, | aole no vrau e nana a»& la mea. . ah» ka.'n mea e hoike aku &!?" <a ia. \ wa I ike aka &! wau i ka hoholo ae o k& uia m» kona mau papalina e holke mai an&. ke &hi o ka. iua ke & !(a. . "I'a pono, e ke» kauka: u& maa!ahi ae 1& ko'u aiahele." "Ke manaohma nei &nei oe aole e hoohuoi mai ana Konof<?dereta l kou aalowale, Ke «ua nei w»u e han» m&l a»a lakou wla." "O. he hoaīoha k«Vu, a aoie o*ts h*>nohoeo no ia mea," . 4 . "A h& peia iho la ka ka rew o ka aina. e®? r»a hoi * hikl aku ana 1 Waklniekona, e hal aku oe eia wa» me mau o ouk<ns a malia j»aha 0 ke kauohik ne ko maJk»u h«H->ktiu alm. K*h»*w* »kn nel w»u 1 ko'u hoopomaotal nul la oe kmx alahele. a pela feoi n& Lanl e

taofco m*i *L~ * © km M«. ttm& i>QmfrluusA m m« «*«, m h«tS «km l* oi» a 9u&lel«> mai U^u. Uaiima pu mal U. o K«aUlm R)e Tor». *U h« k«i &k« t n htK>maJsao m*i fa u «ku, aote m» M w *B l l»«i hoa kh' T«*nw a | ka n&poo u>4 o kt u. O ku vthl *V*e e hui aL m«!alo ro U o k&hl kum«> t*«u « mftaft t hai kftmftlßo fti "E ftw|nrl m»L- waKi ft T\m» I Bftwft&ft m*.! ft| ia v u | hoe* «ka aL t'ft hfthfti aka U. U. Tom« ft »>»< t ko mftOft hlki aoft i ke aianuL t bM* &kii |ft Rutoft <k>ko o kft a!ttUft«. ko T®iw hll&i ana Koko o kft wiuiaan, m W* malie iho lft oU ao ke iuii i ko'u kakoke ftko. **ESft kou mau pona," vftht ftttft 1 p<uM mftl ftl m* ka haawi *n& mai i k«kftkl 2>oolo 4 > komo iho i kou kUe me kft ft•wiwL" Va kamo *wl*{ jho U w*« | kft K>ie Konii>ftHier«tft. a htW« aku U matta Uo> ko <5 k* uiulftftu m« k& waUaß ole. Mft. hope m*L ua hiki »ku la m»uft i k*kfthi ftiannL a. aol* i īiuiha Iho. u* ho«« aku la m&uft rc* kahi e ku ana k«te\hi uwapo, a roaan<fi o I>*m« I ku ibo at e Palanike. e pono tft kaua • gudi bai hou. Kt* kftu poiki » aift ilo> ko n*i he wahi ftj*an« pftl*oft/' 1» Torae i hoopuka mai a| i koU m«u olek», ua kukuli iho 1* oU tifth> ft hftha iho U nuUalo o k* uwftpo. » hftft«rl m*i U'u i ka paiki. **u hoi | hoom*ot>opo Iho fti. u* waihoU ma U vahi m« ka. ma> kaukau no'u. . "Gudi b*i, 9 Tome; k« manaolaaa nel wau. k« hui hou kaua na feaii mu* ftku« aole ioa kftuft • kft*wftW hou ana," wahi *'u i pan* ftk« ftL * 4 K« hooU aku nei wau U manaolan* hookahi ou. nw ko*u naau ftp*u." w*hl a Tome 1 lunal mftl aL 'E pono U oe ke hele aku me kft «wiwi. e F*Unikei oiai he mea pono U oe ke hai* aku h* mau mile ma keU aoao o ke kahftwfti mamuft o ka pukii aa« mai o kft mftiftmaUm* o ka I&. Ua haawl aieu U wau t ko'u lim*, a I ka hui ana »e. ua like me ke kiU makeneki e ume ftQft u nuua i hookahi, & iloko o 4ta wa pokole kaHI mai U wau I ko'u linu * hul fte lft a hele awlwi aku ia ma ko'u alaheie. Ua hai mai o Tome ia'u he mea poao no'u e heie aku no kahi papu ma Q«mana: nolaila. ua hoomau aku la wan 1 ka hele ana ma ke aUnul a maua I hele mai ai, no ka me* ua hal mai ola ia'u ke holo pololei nei keU alanul no ke kahawaL I kela wa ke hooiei pau mal nei ke alilwahlne o ka po I kona mau kukuna malamalama. a ua hoi ia'u he hookahi mile ma keia hele ana* a he nul hoi ka ko'u alahele. Ua hooinau aku !a wau i ka hele me ka hoomanawanui. oia.l aole 1 ola maikal ko'u wahi i eha. o ke kono hol no ka loaa o ka lanakiia, ua uumi lho la wau 1 ko'u eha. ke kuluaumoe. ua hoomaka m«l U wau e ike I na hiohiona o ke kahua kaua. He kaa ua Kaki ke au. oU ka mea mua loa 1 loaa mal la'u a mahope mai ua hoea mai la na mea he nul ma ko'u alahele, & hlkl i ka loaa ana U'u 0 kekahi papu lepo o na Konofed«reta. Ma ka'u hoomaopopo iho, o keU aUnul a'u e hele nei. oia no ke alahele a Kwela i paa lho ai I ka nee an& mai o Sewika wne Warena_ I keia wa, oa kau pono iho 1& ke aliiwahine o ka po 1 ka piko poo, a e waiho m«i ana k* aina me ka moakaka. a'u I hoomau aku ai i ka hele ana, ua hoea aku la wau i kekahi aianui « hoio ana ma ka aoao akau. a hoomaopopo iho U wau o ke kula a ko'u regimana I paio aku ai ma kela la o'u i ku ai i ka poka Ikl. aole 1 mamao loa aku mal kahi a'u e hele nei, nolaila. ua hooholo iho 1* wau e hele aku e makaikal ia wahL Ma ka hoorfcau ana I ka hele ana aku ma kela alanul. ua loaa aku U U'u he mau papu lepo hou, a mahope koke iho ua puka aku la wau ma kela aoao 0 ka ululaau. \j keia ke kahua a makou i paio ai. Ua hoomau aku*%i wau 1 ka hele ana a hlki I kahi * makou I ku iho al. a ia wa i komo mai ai na hoomanao ana Hoko o'u no na mea i loaa !a makou ma ua kalfua la. No ka nui malamalama o ka mahina. ua waiho wale mal la na mea apau mamua o ko'u alo; na klno make o ko'u mau hoa. ala ke waiho mai la me ka mea ole namt e hoomaopopo. E moe ana lakou ma ka iaina a ma ka puulu no hoi. O ka poe e hull ana ko Ukou mau alo iluna i ka «a i loaa ai i na ?oka iki. ke ike la wau I ko lakou mau Iwi poo. o na helehelena no na'e aole o'u ike iho. Ua komo mal la lloko o ko'u puuwai k» lia no keia mau mea a'u e tke nel. | a loaa pu mai la no hol na manao aio* i ha no !a mau hoa uhaUholo o ke kahua kaua. He me» olaio eU iloko o'u na manao hoomaikal he nul, olai ua !oaa llke no makou ia 6aawlna hookahl, o ka mea wale no I kaawale ae o!a no ko'u pakele mahunehnne ana a ike hou i ka la. ka mea n^ihana Mahope o ka pau ana o ko'u makaikal ana, ua haalele iho ta wau I kou • mau hoa e (noe i ko Ukou moe kaui hoollo, a t ko'u hiki ana 1 ke aianui # holo ana i ke kahawaL ua haUwai hou [ ma! la me a'u kekahl »nau kino ku- • papau o kekahl mau koa Federata; ! o keia no hoi ke kahua a S«r%'lki I alakal al i kona mau puallkoa. Ua hiki aku la wau i kahi papau o ke kahawai: I keia manawa he e!ua hora waie no I koe a o ka om&k» hou mai no U o k* ia, noiaila he manawa pokole waie no ; ko'ni a be mea pono no'u e hool«loiahi|i I hou iho. Ua au koke aku U *»u lleko ] o ka wai, a I ko'u hiki ana ma kekahl \ aoao o ke kahawal ua hele koke aku [ wau no loko o ka u!uia»u m* ka loaa i oie mal o kekahi pohno la'u, a he ote no ■ hol ka ike mai o na koa kUil la'u. No ! kekahi maaa* a keU hele *na o'u. ft no '■ ka nui to* o ao'ts maluhīluhl. ua hooj holo iho ht wau e hooluoīu. nolalU. ua j noho iho la wau maialia* a lloko o ka ( w& pokole. aU ko*o ohane ke hoohift- : laai l& me na' .m nanl o ka aina moe- | uhane. | MOKUNA XXIX | HOPAPA OLELO. wau * o wau wale w» ka I ike. " I ka lailkn ola moku; Eia ka he eni no * he lehtsl«htt. Ka p»Uata oU a*a." eono ta mahop* mal o ko'o w *na n»a keU aoao o ka Muliwai 4afta. ua hookokok* ako ta waa t kahl kauhale o Ffcretona, kahi hol a'« i M ako ai m* ko'u pu*Ukoa he *!«* »*akahlki 1 kaahoi» akn* iaH koi l leie &ko al t ka iaalemal. a « Mok» ana hoi n* tnaxt*o h*ooH w> kiekie la ana ma ke kiiUn* HAaaNa. la wa aia ko*u oia kino ma k» aao malkai, I k*ia wa hol a'u e ik# feoo SMHi/l keia w*W. b* kaaaka waa 1 laohiaf i ka nawaliwaU. a o «aho ana hoi

i lta k>le lioonalonalo I ko'u kuiana ma« j oli. Ko keia haawina malana o'u, ua X komo mai \a ka maka'u iloko o'u. a *, ko'u wa e lohe &i 1 kekaW nakeke, ua < huU kofce ae la waa e naiia. | - Ua hoomaikai ae wau ika Tome mau ; kuiiikuhi 1 haawi mai ai no'u. oiai ua | ike ibo la wau e loaa a»a ia'o be maalahi ma keia heie ana. No ko u makemak-e ole e hlki aku 1 kahi kulana- ; kauhale o Kaiupapeka, ua kaha ae waa ; ma kekahi alanui e hoio aaa no ke kula laula o Barani, a au aku ia ma na kahawai o KapahanoHa ame Hq£>i- j kana, he mau m«e hoi maluna aku o Bovale Dama. I keia manawa aole » loaa mai ia'u he mau ma ko'u alahele, oiai ua haaiele iho la wau i ke ■ aianul I kutnu oo'u e halawai ote ai meoakoa l waihoia iho ai e Jdal i ke aianuL • i Ke maopopo la ia u ua pono kou aahu hoonalonaio, olai ua loaa. aku no la'u na kamaalna oia wahi. a ua loaa mai na kono mai ia lakou mai e kipa aku ma ko iakou mau kauhale, a ua * loaa pu mai no hoi he mau ninau mai ia iakou maL O ka'u wahi wale no e« makau ana oia no o Waretona» a oiai aoie he mea kupono e ae a'u e hana aku ai o ka hoomau waie aku no i ka heie ana. ua hoohoio iho ia wau e hana I na hana apau e loaa ole mai ai iau , ka poino ke loaa mai na ninau lehulehu mai na kamaaina mal oia wahi. Ua hoomau aku ia wau i ka hele ana, a i ke ahlahl, ua hoea aku la wau ma Waretona, a ike iho la wau aole i paa la wahi i ke kiai ia. Me ko'u "aakau ole iho, ua hele aku ia wau a hiki i kekahi haie e kokoke ana i kahi hoolulu kaaahi, a loaa aku la ia'u he ekoiu poe e noho ana mawaho oka ianai. j "Aloha ahiahi oukou, e na keonimana," wahi a'u I pane aku ai me ko'u pli ana aku Ike alanui piL "He oweiawela maoli no keia la." ] "Aohe no hoi he weia ioa e iike me ka mea maa mau i ike ia no lune nei." wahl a kekahi o lakou I pane tnai, ai me ke ano hoohuoi. "Owai oe? ] "He mea I poino ma Rapidana. ia makou I hoopuehu iiiiii aku ai i na 3a- j naki ma ka Waonaheie,' wahi a'u i pane hoopunipuni aku ai. | "Well, he hookahi mahina I hala ae nei | kena mea au e hai mai nei. Ihea hoi oe i kela mau wa iho nei?" wahi a kahl i eiekuie o lakou i ninau mai ai me ke ; ano hoohuoi. I "Iloko wau o ka halemai, a haalele aku nei la wahi he hookahi pule i kaahope ae nei,' 'wahi hou no a'u i pane aku ai. "Alaila, ua ikaika maoli no oe i hele mai nel.' "He huluaa wau ma ia ano o ka hele, eia nae hoi he hookahi o'u wawae me ka hapa." "Alalla. ua eha ia oe? Mahea kou wahi i eha ai?" "Malao Iho o ko'u uha> ua komo mai ka poka a puka loa aku kekahi aoao," wahl a'u i pane aku al, a ia wa pu no hoi i komo mai ai ka uluhua nui iloko o'u.no ka ninaninau ia mai. "A o ka paio hea la hoi ia au i paio aku ai? "O ka paio ana iloko o ka Waonaheie, e kokoke ana i ka niahina ai o Pinao," 4 wahl a'u I pane aku ai e like me ka hiki ia'u ke hoopunipuni 1 ioaa ai he pono ia'u. "Ua lohe mal makou oia kekahi o na palo hahana a oukou i paio ai." "He oialo kau i olelō mai la; oia kekahi o na paio hahana loa a'u I ike ai," * wahi a'u i (pane aku at me ka hlaai i ke ano o ka makou mea e kamailio nei. ? "Pela ko makou lohe mal. Owai la hoi kau inoa i hai mai nei nou?" wahi hou a ka elekule i ninau mai ai, a ia manawa hookahi no hoi I kiola iho ai oia i ka lehu o kona ipupaka. "O Sokone; Keoki Sokone," wahi a'u i nāne aku ai ma ka Inoa a Tome i. haawi mai ai mamua o ko maua kaawale ana. "No ka Mahele Ekolu wau o Vekinia," I keia wa i hoea mai ai kekahi opio | maluna o ka iio, a i kona ieie arfa iho ilalo. ua hele koke mai la ola ma kahi a makou e noho ana. (Aole i pau.) _