Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 13, 27 March 1903 — Ka moolelo Walohia o ka Hoole Waiona. [ARTICLE]

Ka moolelo Walohia o ka Hoole Waiona.

0 keia Palapala Noi i hoomakaukaula, ua kakau inoa koke ia ae la no e na alii kiekie eono o Oahu a aneane ekolu kaukani o na makaainana ame keia huina īiui ua awaiaulu pu hou mai la no he mau tausani o na makaainana o na mokupuni e ae ma keia pahu hopu hookahi no. O keia kumuhana ua hoohanaia aku ia a. ua ano holopono no ma ke kulana e wāiho malaelae ana i ke aupuni mai ke kalele ana o keia kupueu ino. 1 keia manawa ua kuahauia ia ae la keia kanawai e like me ia malalo iho — kekahi o na kanawai kulipolipo loa i pa'iia o ke aupuni Moi. "He Kanawai e pili ana i ka ona, hanaia i ka makahiki o ko kakou Haku 1835: "1. Ke papa nei makou i ka ona— 0 na mea apau e inu ana i ka waiona a ona ma ia inu ana a hele aku ma ke alanui me ke kulana hoohaunaele, hoino ana i na mea e hele ana ma kona alahele, ua hewa oia ma keia kanawai. E uku no oia eono dala ma ka papaa dala maōll a i ole ma kekahi waiwai e ae oia huina hookahi, a no ka makemake e pili ana ilaila, e hiliia i iwaka-lua-kumamaha hili kaula maluna ona, a i ole, hoahewaia e hana no hookahi malama, a' i ole hoopaahaoia no hookahi malama. "2. Ina e wawalil ana ke kanaka ona 1 ka pa, e uku no olk i hookahi dala no kela ame keia anana, e oi ana paha ia mea hookahi a i ole emi paha. A ina ka lawehala e hana ole ana i kekahi hana e hoihoi mai ana i ka poho i hoopoinoia e like me keia kanawai, e kukulu hou ōia i ka pa ana i kulai ai ilalo. Aka ina aia ka poino iloko o kekahi pa a i ole iloko paha o kekahi hale uuku, e uuku no ka hoopai a ina e hoole ka lawehala i ka uku ana e hoopaahaoia oia no hookahi mahina, alaila hookuuia—o keia ka hoopai no ka hoopoino i ka i>a a i ole i kekahi hale. "3; I ka manawa o ka mea nana i hoopoino aku i ka pa a i ole hoi ka hale e uku mai ai i ka huina ana i liaalele ai no kona karaima i ka ona, e uku no ka ona i ka lunakanawai hookahi hapaha o na dala apau a ka mea nana i wawahi ka pa a i ole ka mea nana wawahi ka hale e uku ai. (Kakauinoaia) KAMEHAMEHAIII, "Kekauluohi." ' Iloko o ka malama o Maraki i ka makahiki 1838, ua hanaia iho la ke kanawai laikini mua loa, e papa ana i ka kuai ana i na waiona o na ano !ike ole' me ka laikini ole malalo o ka hoopai o $50 no ka 'hewa mua, a no ka hoomahuahua ana i keia i $50 pakui no kela, ame keia hana hewa hou ana. O na hale kuai waiona apau e pani no lakou.i ko' lakou mau ipuka ma ka hor a umi o ka po, a mai ka po Poaono mai a hoea i kakahiaka nui Poakahi. O ka ona ua papa loa ia ia iio'ko o na hale i laikiniia, malalo o ka hoopai koikoi i ka mea e inu ana &me ka lilo 0 kona laikini i ka mea kuai aku. Iloko o ka makahiki 1840 ua hanaia iho la keia mau kanawai e like me ia malalo iho, e papa ana i ka hana ame ka inu ana i ka waiona. a kakauinoaia e Kamehameha HI. "Iloko o ka makou mau ninamnau ana mahope o na loina maikai loa e hapai ai i ka Hiohiona ulumahiehie o ke aupunL Moi, ua loaa mai ia makou he hiohio o ka hoomahuahua ana i na mea i kupono i ai ana oia kekahi mea ano riui loa. ' O ka pokole ma keia mea o ka ai, he pilikia nui keia i ka aina. "Ua oleloia o keia manawa mana'wa keia o ka huiie, a no keia kumu u a noii aku makou i ke kumu ame ka mole o kela mea. Hookahi kumu a makou e hooia nei a oia keia: O na mea ai, e like me na uwalā, ko, ipu ame kekahi mau mea e ae ke lawe ia nei lakou a ke hooliloia nei iloko o na waiona; ke noho molowa nei na makaainanā. me kekahi wahi hana ole mamulf o ka moe hihipea ana o ka ona, a | no keia mea ke ulu nui- ae nei maluna s o ka aina na nahelehele a e hoilihune { ana hoi i ka aina. I "Mamuli o ko makou makee nui a iini nui e hapai hou ia ae ka maluhia ame ka nohona kuonoono o ke aupuni Moi, ua akoākoa mai makou no'ka noonoo ana maluna o keia kumuhana a e hana nei hoi i keia kanawai i keia manaiwa> « 1 »1. O na kanaka apau e lawe ana i ka uwala, ke ko, ka ipu ame kekahi mau mea ai e ae a hoolilo ia lakou iloko o ka waiona a inu hoi, e hoopai ia no Qia hookahi dala, a ina e hana hou : oia pela, e hoopa'iia-. no oia elua dala a pela e papaluaia ai ka hoopai no na hewa apau, ina no ia e hoei. ana i 1 ka nui laula. "2. Ina e hana kekahi mea. i .ka wai--1 ona e like me ia i hoikeia ae nei ma- ' luna a haawi aku i kekahi e inu, oia •• pu kekahi e hoopai ia e like m« ka pau- ' ku mua o ke kanawai. 1 "3. O na mea e inu ana a kekahi 1 mea i hoomakaukau ai i hoohua mai ' ia i ka hua o ka ona, e like me ia 1 ■ hoikeia ae nei maluna, oia pu kekahi L i kue i keia kanawai a e hoopaiia ma : ke kulana hookahi e like me ka mea 1 nana i hoomakaukau ka mea inu." L : O keia }ho la na la malino o ka misiL ona Hawali. Penei na olelo a Mrs. s Judd e piii ana no keia manawa: Ua 1 piha kui aku na haleūule me na hais pule i makemake e hoomana aku i ka > Mea Kiekie Loa. Ua a'o ia aku he " m&u kaukani o n& kamalii iloko o na 1 kula Sabati. Ua apo aku na puali 6 ka * i wal huihui t na ligiona o ke koa wiI woole & haaheo, a e aahu mau ana la- " kou { ko lakou mau aahu la nui, ame k . keia kulana hiehie ua ma-ki aku lakou

ma na alanui me na hae e pulelo haa- | heo ana i ke aheahe a ka makani, a j maluna o keia hiau hae e pulelo ana | ua hoolilelileia me keia mau hua olelo, "Ilalo me ka -waiona! Wai huihui wale no!" Akahi no a kuu ka luhi oiai ua j hoopakeleia ma na wahi apaū ke ola ame na waiwai e ae a he kakaikahi loa j na poe apau i manao ole aole lakou he : Karistiano." t | I keia manawa ua hooukaia aku la na dute koikoi maluna o ka waiona, a papa loa ia ka hookomo ia ana mai o ■ na waiona iloko o ka aina. (Aole i pau.)