Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 4, 23 January 1903 — Page 3
This text was transcribed by: | Rosemary Robinson |
This work is dedicated to: | To the Hawai'ian people |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
IANUARI 23,
HOOLAHA KUMAU
Ka Hui Alahoa ame Aina o Oahu
MANAWA HOLO
Mahope aku o Ianuari i, 1902
MAI HONLULU AKU
HALE Na la apau koe Na la Na la apau koe Na la Na la
ke Sabati apau ke Sabati apau apau
HONOLULU
a.m. a.m. a.m. p.m. p.m.
Honolulu 7:10 @:15 11:05 3:15 5:10
Manana 8:@@ 9:48 11:40 3:45 5:30
Ewa Mill 8:32 10:08 12:00 4:04 6:10
Waianae --- 10:50 --- 4:45 ---
Waialua --- 11:53 --- 5:40 ---
Kahuku --- 12:32 --- 6:15 ---
MAI WAHO MAI
HALE Na la apau koe Na la apau koe Na la Na la
ke Sabati ke Sabati apau apau
HONOLULU
Kahuku --- 5:35 --- 2:06
Waialua --- 6:10 --- 2:50
Waianae --- 7:10 --- 2:55
Ewa Mill 5:50 7:45 1:05 4:32
Manana 6:15 8:03 1:30 4:52
Honolulu 6:50 8:35 2:05 5:36
G. P. Dennison F. C. Smith
Luna Nui Luna Kuai Kikiki
Kakela me Kuke
(KAUPALENAIA)
Poe Kalepa ma ke Komisina
::A HE::
POE LAWELAWE KOPAA
POE AGENA NO NA MAHIKO LEHULEHU.
**NA**
WAIWAI KALIKIMAKA
EIA KAHI E KUAI AI I KAU MAKANA
NUI NA WAIWAI KEPANI NANI
MA KA HALEKUAI O
S Ozaki ,
Helu 178, Alanui Hotele
He Huaale Maikai
Aole he like o na
"Huaale a Ayers"
me na huaale e ae no ka mea he mau huaale kokua keia i ka hana a na mnaau, a he laau hoomah maikai ioa hoi. Ina he paa kou hanalepo o na
"Huaale a Ayers"
ka laau e hemo maikai ai, a e hemo maikai mau ana hoi mahope aku oia manawa.
Aole loa he hiki i kekahi kanaka ke Olelo ae he maikai kona ola kino ina aole he hemo o kona hanalepo he hookahi manawa o ka la, a oi aku paha. Ina i maopopo keia kanawai o ke oia i na kanaka apau, aole loa e like ka nui o ka poe ma'i me ka mea e ike ia nei i keia mau la.
Ua hana ia owaho me ke kopaa he maikai loa ka lawe ana.
Aohe mau Huaale i oi aeka maikai mamua o na
"Huaale a Ayers"
Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayer & Company, Lowell, Mass, U.S.A.
E loaa no keia mau Huaale ma ka Hale Kuai Laau o Hollister, alanui Papu.
O ka mea kuhohonu loa e loaa mai ana mai ke anu ame ka nalulu mai oia no ka ma'i numonia. Ina e maiamaia keia me ka noonoo maikai a hoohana pu ia ka laau kunu Chamberlain's Cough Remedy e hookaawaleia no keia mau pilikia apau. E hoola no keia laau i ke anu ame ka nalulu iloko o ka manawa pokole mamua o kekahi mau ano laau e ae. He hoola mau keia laau a he hoola iloko o ka manawa pokole. E loaa no ma ka halekuai laau o Benson Smith & Co. Ltd., na agena kuai aku, no ke kumukuai kupono.
E naue ae e ike i ka ahamele nani e @@@eia ana e ke kalabu o Manoa ma Kauluweia i ke ahiahi o ka ia apopo. Nui na himeni nani ame na nana hoomakeaka e ulele ia mai ana i kula po, 50 keneta no ke tikiki.
Ka Poka Nui ame kaPoka Iki
He Moolelo ne kekahi mau Opio Elua iloke o ke Kana Kuleko wawahi
Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia
(Unuhiia e S. K. Nawaa)
MOKUNA XXI.
"HE ALO A HE ALO"
"Mai hoohilahila iho oe,
Mai hookuekue maka iho hoi
No keia paa ana ou ia'u."
I ko'u hoike ana aku ia Konela Loila, ua haawiia mai ia ke kauoha. Ua makemakeia makou e nee aku ma ke ano lele kaua, a ia makou e hiki ai iialo o ke awawa, e hana aku wau i ka mea a'u i ike ai he pono.
"Mai puapuahulu, e Wilimona," wahi a ke Konela. "Oia ke kauoha a Generala Filita. Aole o makou makemake e make oe, oiai aia oema ke alahele o ka hoopii hou ia ae ma kekahi anuu kiekie ae. E noonoo pono, e kuu keiki i kau mea e hana ai."
"E hoao no wau e hana i ka mea e hiki ana @a'u," wahi a'u i pane aku ai me ka piha o ko'u naau i ka eehia no kana mau olelo a'o.
"Gudi bai, Palaniki; me oe na pomaikai he nui," wahi hou a ke Konela.
Ua haawi aku la wau i ka lulu lima pumehana, a huii ae la wau i ko'u mau kanaka a haawi aku i ke kauoha Iloko o ka manawa pokole aia makou ke iho la ilalo o ke awawa, a hoomaka ae la ko'u mau hoa ehele kauliilii ma ke ano nee papa e like me ka'u i kauoha aku ai ia lakou.
Aole makou i mamao aku, ua hoomaka mai la ka poe kipu pololei o na Konofedereta e hoolei i ka lakou mau mea make maluna o makou. Mamua o ko makou hiki ana iwaena o ka ihona, ua ku mai elua o ko'u mau koa i ka poka iki, a huli kaanini ana; a i ka manawa a makou i hiki ai ilalo, ua loaa hou mai ekolu o ko'u mau koa i na poka iki, a eha iho la elua, a hookahi i make loa. Ua haawi aku wau i ke kauoha i ko'u mau hoa e malama pono ia lakou ia makou e hiki ai ilaio o ke awawa, a i ko'u wa e ani ai i ka hainaka oia ka wa e nee aku ai imua. Aole e ki wale kekahi mea i kana pu aia wale no a ike aku i kana mea e ki ai; a ua hoolakoia hoi lakou me na poka hou, oiai ua maopopo ia'u e hala ana kekahi manawa loihi ma ka makou huakai.
Ia'u i hiki ai i ke kumupali, ua pee iho la wau mahope o kekahi pohaku nui, a pela no hoi ko'u mau hoa i hoopili mai ai. Ike kupono ana o ko makou laina, ua hoomaka aku la ko'u mau hoa e panai aku i ka elele o ka make maluna o na Konofedereta, a hoomaka mai la na Konofedereta e noho malie. Ua hoomaka aku makou e nihi hele mai kekahi pohaku a i kekahi pohau a ma ia ano i emi mai ai ke kowa mawaena o makou ame na koa kipu pololei; a ia'u i huli aku ai a nana aku iluna, ua ike aku la wau i ka hoapono mai o na Generala, Miki ame Warena i ka'u alakai ana. I keia manawa ua pau ko na Konfedereta hoouluhua ana ia laua, a malu iho la hoi ke Kiekiena o Luna Poepoe Iki.
He hookahi hora keia nee ana o makou; alaila hoi aku ia o Generala Miki, a ia wa i haawiia mai ai ka hoailona e huli hoi aku. Ia'u i hoao ai e hooko aku i ke kauoha, ua ike iho la wau he mea paakiki ka hana ana pela, a e nui ana na ola kino e poino ana; nolaila ua hooholo iho ia wau e hoomau aku i ka nee ana imua. Ina makou e ku mai ana i ka poka, ua oi aku ia mamua o ke ku ana mai oiai makou e emi ana i hope. Ua luliluli aku wau i ka Konela Loaila kauoha me ka hoao ana e hoike aku i ke kupilikii ke hooko aku wau i kana kauoha ua hoomakaukau iho la wau no ka nee ana aku imua. E ku ana no o Generala Warena ia manawa ma kahi ana i ku ai me Generala Miki, a ma ka nana ana aku, me he mea la ua hoapono mai oia i ka'u papahana, oiai ua ani mai la oia i kona lima no ko'u hele ana aku imua, a ia manawa no i huro ae ai o ko'u poe kanaka. O keai mau hooho hauoli ana oia ka mea nana i hoopioo ae i na Konofedereta, a maopopo ole ia lakou ka lakou mea e hana mai ai.
"O keia iho la ke ano o Generala Warena," wahi a Denisa iaia e hele pu ana me a'u, "He wahi kanaka Alliki maikai maoli no keia."
"Well, ke haouli nei wau i kona hoapono ana mai i ka'u papahana, a e huhu ole ia ana wau e Konela Loila ke huli hoi aku kakou."
"He mea hiki ole ia kakou ke hoi aku me ka maalahi, e ka lutanela, a ua pololei hoi kau papahana; he mea pono e make me ko kakou ku aku a paio me kela poe diabolo, mamua o ke ki ia mai ia kakou e holo ana ihope, e like me na iole lapati."
"E lawe aku i ke kauoho, e nee ana kakou imua; aole no nae e hala loa aku kekahi mamua o kona hoa," wahi a'u me ka manao e hoopau ai i ka Denisa mau kamailo ana.
Ua nee liilii aku makou imua i kela ame keia manawa, me ka make ana o hookahi kanaka, a hiki i ko makou hiki ana i kekahi whai ololi o ke awawa. Maanei ua ike iho la wau he mea pono ia makou e holo aku imua; eia nae, aole wau i hooko koke ia manao o'u, no kamea aole wau i maopopo i ka heluna nui o ko makou mau hoa paio. Ua pau ae no nae ia manao iloko o'u, oiai ua hiki aku ai o Kakiana Keonisona, ke alakai o ka aoao hema o ko'u whai puali, ame kekahi mau koa, ma kekahi wahi ahua, a mai keia wahi ahua, a mai keia wahi aku i kiei iho ai oia maluna o na Konofedereta. Mamuli o ka mai kai o kona kahua ua hoomaka aku la oia me kona mau hoa e haawi i ka ai a ka papaa, i panai koke ia aku e makou, a ma ia hana ana ua uluaoa ae la na Konofedereta.
O keia iho la ko makou manawa, nolaila ua owiliwili ai la wau i ko'u hainaka, a ia wa i holo aku ai makou imua me ka puahi nui, a lilo ai la ke kahua o na enemi oiai lakou e mama ana i ka holo, eia nae aole i paa pio mai kekahi o lakou, mawaho ae o na koa ekolu i eha @ moe ana mahope o ka puu pohaku.
I ka loaa ana ia makou o ka lanakiia ua lohe aku la makou i ua leo hooho hauoli mai ko makou mahele mai; a ol@i ua ike iho la makou aole e loaa mai ana na kokua no makou a hiki i ke kakahiaka, ua hauoli ia makou oiai ua loaa mai ia @@ leo mahalo mai ko makou mau hoa mai.
Mahope o ko'u hooponopono ana i ko'u wahi mahele uuku no ka paa ana iho i keia kahua hou o makou, ua hooholo iho la wau e hoohala hou ia ko'u manawa ma ke ala ana ia po. Aole o makou ahi kuke ia po, poiaila ua noho iho ia makou e ai wahi @aren@ paakiki, a he oi aku no hoi ko Denisa hoohalahala no keia ano paina ahiahi o makou. Ua haawi mai ia kekahi o ko'u mau hoa i kekahi apana mea ono ana i iawe mai ai mai ke eke ili mai a kekahi Konofedereta i make, a ua hoole aku wau me ka mememene. No Denisa hoi, aole ia ano haawina iioko ona, a ua noho aku wau e nana i kona ai mai, nemene ole o ke kaua ame ka paakiki ana o ka naau o kanaka a ike ole ia mea he lia maeele o ka menemene.
Ua iho aku la ka ia ma kona alahele, a uhi iho ia ka maiu po maluna o makou. I keia manawa ke pii mai nei ka mahu o na mea kaua ame na kino make o na la elua i halia aku, a ke hoomaopopo la wau e loaa ana makou i kekahi kuaua nui. Mamuli o ka manao ana o ko makou mau pualikoa ua hai ke kikaia o ka pualikoa Konofedereta, ua hoomaka mai ia e ho-a ia na ahi nui iloko o na wahi hoolulu o keia ame keia mahele.
I ke kulu aumoe; a o ko'u hoololi ana ae no ia i na koa kiai, ia manawa no i poha mai ai okekahi pu ma ko'u aoao akau mai kekahi mai o ko'u mau koa kiai. Ua holo aku wau me ka awiwi.
"Heaha kau mea i ki aku nei e Fegusona?" wahi a'u i ninau aku ai.
"Ke manao nei wau aia kekahi poe mamua aku nei o'u, no ka mea ua lohe aku nei wau i ka nakeke ana mai o ka pu i ka wa i pa ai i ka pohaku," wahi a Fegusona me ka hoopau ana ae i kona hoopiha ana i kana pu.
Nolaila, mai ki hou oe i kau pu a hiki i kou ike pono ana i kau mea e ki ai a hiki i ko'u huli hoi ana mai. E hele hou ae wau e nana i ko kakou kulana."
Ua hoopuiwaia ae na koa kiai apau mamuli o ka Fegusona hoopuiwa ana, nolaila ua loaa aku la lakou ia'u @ kiai makaala loa ana. Ua hoihoi aku la wau i kekahi o lakou no ke ku makaukau ana, ua hele hou aku la wau ma ko Fegusona wahi e noho ana a loaa aku la oia ia'u e nana pono ana imua. Mahope koke iho, ua hoea mai ia o Denisa me umi-kumamalima koa.
"heaha keia e ka lutanela?" wahi a Denisa me kona hawanawana ana iho: "ua lele kaua ia mai nei anei kakou?"
"Aole i keia manawa, aka ina ua pololei ka Fekusona ike, alaila e pono ia kakou e makaukau. Ua manao o Fegusona ike, alaila e pono ia kakou e makaukau. Ua manao o Fegusona ua lohe aku nei oia i kekahi mea malalo aku nei."
"Aia! aia!" wahi a Fegusona me ko kuhikuhi ana aku: "aole anei ou ike aku i kekahi mea?"
"Aole; aka e kali iho i hookahi minute e ke kopala; e hookaawale iki ae i na koa, a e hoouna aku i ka lohe ia Kakiana Keonisona e hoomakaukau e pale aku i ka lele kaua ia mai ma ka aoao hema," wahi a'u me ka malie; a ike koke iho la wau eia makou iloko o ke kulana kupilikii.
Aole i pau pono ae keia mau olelo a'u, ua ike moakaka aku la wau i ke kolo mai o kekahi mau mea kino kanaka ekolu mamua iho o makou. Ua hoololi koke ai la wau i ka'u papahana mai ka kupale ana, a e leie kaua aku, nolaila ua kuhea a'e la wau;-
"Imua, Louaves! Nee!
Ua hahai mai ko'u mau hoa ia'u, a ua like makou me na dia e lele ana i k@ awawa. Ua holopono keia papanana a'u; no ka mea he poe uuku wale no keia poe Konfedereta, a ao'e hoi i makaukau loa no ka paio ana mai, nolaila ua hoopuni koke ia ae la lakou. Ekolu o lakou i hoao ae e hakoko mai, a oia ka ko'u mau koa i hahau iho ai a eha. O ka nui o ka makou mau pio he iwakalua.
I ka hiki ana mai o Kakiana Poka me kekahi mau koa, ua hoouna aku la wau iaia iloko o ko makou kahua e lawe aku i na pio, a hookoe iho ia wau ia Denisa me a'u.
"E, Lutanela Wilimona," wahi a Denisa me ka hauoli; "ina penei mau oe e hana ai, e puali ana ko Generala Lipualikoa."
I kela manawa i oili mai ai kekahi mamua pono iho o maua, me he mea la ua hamama ai ka honua a hoopuka ae iaia me ka hikiwawe loa.
"E hoi mai oukou!" wahi a keia kanaka me ka leo kauoha mana nui: "e pono ia kakou ke hoi hou aku ihope. Aole i lawa ko kakou heluna e hopu pio aku ai i keia Ianaki e paa mai nei keia mau puu pohaku. E hoi mai ihope mai hookapalulu."
"He pio oe na'u," wahi a'u me ka hopu ana aku i kona lima, ame ko'u kau ana aku i ka'u pu imua o kona mau maka. "E haawi pio mai e like me ka hana ana a kou mau hoa."
"Kokami u! Pio? a na ke Ianaki."
"Ae, ua aheleia oe e like me ka manu," wahi a Denisa me kona hopu ana mai i ka lima o ka maua paahao.
"O! ke ike nei wau he pio wau. Heaha hoi ka olua e paa nei ia'u e like me ka ilio? Ke haawi pio nei wau." I ka wa a ke Konofedereta e kamailio nei, ua whe ae la oia i ke kuapo o kana pahikaua a haawi mai ia ia'u. Ia'u i lalau aku ai i ke kuapo, ua puili mai la ke pio i ko'u lima, a hooho ae la, - "Aole anei o oe ia e Palanike Wilimona? Ke Akua Lokomaikai! Owau anei kau pio?"
"Tome Makala!" wahi a'u i hooho ae ai i ko'u wa i hoomaopopo ai.
"Ae, owau no ia, a iloko o ka poho o kou lima. Nolaila ke hui hou nei kaua, aole nae malalo o ke kulana mua a kaua i kaawale ae ai."
"Mai oi aku ko'u hoomaikai ana i na Lani ina oe i lilo i pio na kekahi mea okoa aku."
"He hoaloha anei kela nou e Palanike?" wahi a Denisa.
"Ae, e Denisa. O ka'u aikane punahele loa keia."
"A i keia manawa he mau enemi maua," wahi a Tome.
"Aole, e Tome; aole ma ke ano he mau enemi. E hoomanao i kau mau olelo i hoopuka al ia kaua i kaawale ai - he mau hoal@anau kaua."
"Ka he oiaio no ia; aka he mau opio wale no kaua ia wa," wahi a Tome i pane awiwi mai ai.
"Ua kaumaha anei oe e Palanike i ka lilo ana o kau aikane i p@o nau?" wahi a Denisa i ninau mai ai.
"He oiaio ua kaumaha loa wau i ke kaa ana ma ko'u aoao ka hoopupio ana aku iaia."
"Ina pela, heaha no hoi kou mea e hookuu ole nei iaia? He ekolu wale no hoi kakou, a ua haia aku nei hoi ko kaua mau hoa?" wahi hou a Denisa.
He amu olelo hoopuiwa kela i ko'u noonoo. Ua hiki anei ia'u ke hana aku pela? Hoomaka iho ia wau e kaana mawaena o ko'u kulana @ paa nei ame ke kauia kaakolu o ke aloha, hoaloha e hoholo ana iloko o ko'u puuwai no ka'u pio.
"E aha ana oe. No ka aha kou kumu e hookuu ole nei i kou hoaloha? He mea olalo he hana ai non?" wahi hou a Denisa me ka leo ku i ke aloha.
"E hana no wau pela tome, aole oe he pio i keia manawa. E hele oe me ka laelae a na ke Akua e kokua mai ia oe?" wahi a'u me ka hauoli.
"Oia anei kou mana maoli e Palani? ke?" i ninau mai ai o Tome me ke pahaohao.
"Ae. Ke hookuu nei wau ia oe. E@a mai kau pahikaua. He mea pono ole ia Kate Makaia ke olelo a'e ua hopu pio aku wau i kona kaikunane."
"Well, akahi no wau a manaoio i ka olelo a kahiko; o'ka wahine ke kila makeneki uneune puuwai a puni ke ao holookoa?" wahi a Tome me kona aka iki ana iho iaia i hopu mai ai i kana pahikaua ame kana pu panapana.
"E Denisa, e hoi aku oe ihope a mahope aku no hoi wau?" wahi a'u.
Ua haalele iho la o Denisa ia maua, a iaia i nalo aku ai, ua hopu koke mai la o Tome i ko'u lima a ia wa i lululima iho ai maua me ke aloha palena ole.
"He lokomaikai nui keia ou e Palanike. Ua ike no wau he hana paakiki keia au i hana iho nei, no ka mea ua hiki no ia'u ke ike aku i kou umiiia e ka oihana koa o kou aoao e ku nei. Ke noi ae nei wau i na Lani e hoopomaikai nui ia oe no kou hookuu laelae ana mai ia'u. He hana keia a'u e hoopoina ole ai e like me ka loihi o ko'u wa e ola ai," wahi a Tome me ka leo o ke aloha, a ia wa no hoi i huhuhui hou a'e ai ko maua mau lima me ke aloha pumehana.
"E haele aku kaua a kokoke iki aku i ko oukou kahua: pehea ua pono no anei ia?" wahi a'u i pane aku ai ia Tome.
"Ae. Aia loa no ko makou iaina kiai i hope loa: ina i kokoke iki mai, me nei he pio oe na'u aole hoi owau nau."
"Pela anei? Ke pahaohao nei wau no ia mea."
"Ke hoomanao nei paha oe i ka wa a kela koa i ki mai ai i kana pu? Well, ia manawa ua maopopo a'u ua ikeia mai makou, nolaila ua kauoha aku wau i ko'u mau koa e noho malie iho a e kii hoi wau i mau kokua no makou: aka ua hoololi a'e wau ia manao mua o'u a i kii mai nei wau ia lakou e hoi makou a o ko'u paapio no hoi ia ia oe. Aole anei ou manao iho i ko'u kuhihewa ana ia oe ame keia wahi Ailiki o kekahi no o ko'u mau koa?" wahi a Tome me kona akaaka ana iho.
"Oia ka ke kumu o kou paapio ana ia'u me ka maalahi. Aka, e Tome o keia hui ana o kaua i keia po oia ka mea kupaianaha loa."
"Pela. Aole anei ou hoomanao iho i ka'u i olelo mua ai e hui ana no kaua?"
"He oiaio kau. Ke makaikai aku kaua i ka aina i keia manawa, he mau mea hou hoi i ko ka wa a kaua i kaawale a'e ai, ekolu makahiki i kaahope a'e nei."
"Pela i'o no. Ke manao nei wau e hoohewahewa ana oe i ka home ame na wahi a kaua i kuilima pu ai ke ike hou oe."
"No ke aha hoi?"
"Ua ulupaia a nahaha. O ka mahinaai keia he nahelehele wale no mai o a o; o na kumulaau keia, ua pau i ke kuaii a lilo i wahie; o na hale noho ame na hale hoahuai, ua pau i ke ahi a ua weluwelu no hoi ka poka: ua pau no hoi na Paele i ka hele. E kuu Akua o ka uku anei keia no makou no ka hoao ana e wawahi i ka huina."
"He oiaio e Tome, ke hoomaka nei o@ e ike i ka hewa o ka hookaawale ana au hoi i hoopaakiki ai. I keia manawa ua hookuokoaia na Paele."
"Ae, ma o ka Linekona kuahaua: eia na'e aia wale no ia ma kahi i hehiia e ko oukou mau koa a e paaia nei hoi e oukou. He nui no na kauwa e koe nei me makou."
"He wahi ninau wale no ia no ka manawa," wahi a'u, "Ke manao nei wau aole he manaolana iloko ou no ka lanakila o ka Hema ma keia hakoko ana?"
"Ke hai aku nei wau ia oe e Palanike aole he wahi manaolana no ka lanakila. Maanei kaua e kaawale ai. O kela mau ahi e a mai la oia ko'u kahua?" wahi a Tome me kona puili ana mai i ko'u mau lima.
"Well, gudi bai, Tome. E manaolana kaua ke hui hou kaua ma keia mua aku e huhuhui kaua iloko o ka hauoli."
"O, ina no hoi e pau koke a'e keia paio ana, a e kakia ia iho ka pahu kupapau a e kanu ia aku keia mau manao o ka Hema nei. Ua kaupaonaia makou a ua ikeia ko makou mama ana. Me he mea la he wa pokole wale no koe a e auhee aku no makou mai ia oukou aku," wahi a Tome me ka leo o ke kaumaha.
"Ke iini nei ko'u uhane e pau koke a'e keia hakoko ana. Ke hele mai nei wau a uluhua i keia hana menemene ole," wahi a'u.
"Pela pu no me a'u. No Robata Li, aole ia e haawi pio koke ana. A. e palanike, ua ola wau mai ko'u mau manao e pili ana no ka pololei o na Mokuaina o ka Hema ma keia ninau nui a kaua e paio ai."
"Oia anei ka manao hookahi iloko o ko oukou mau pualikoa?"
"Oia no, aole no nae i hoopuka akea ia a'e."
"Ina pela, heaha hoi ka mea e hoopuka akea ole ia nei. He mea hiki no ke hoopau ia ae keia kaua ina no hoi ia e hoike ae ana ko oukou mau alakai."
"Ehoomanao oe e Palanike i na olelo o ka palapala aelike: aia malaila ke anuu. Aole e pau koke ana keia kana, a e like me kona lohi peia no e nui ai ke kaumaha."
"He haawina kaumaha maoli no keia. Ke kokoke mai nei anei ka hopena?"
"Ina no hoi pela. Ea, e pono ia'u ke hoi aku. E kaawale kaua e Palanike me ke aloha hoahanau oi kelakeia a'e i ko ka wa i haia. Gudi bai, Palanike," a ia maua i lululima hou a@e ai, ua @uli aku ia o Tome a nalo aku la ma kona alahele a koe hookahi iho ia wau.
Ia Tome i nalo aku ai ua ku iho ia wau a hoolohe aku i ke oahuoahu @ kona mau kapuai wawae a hiki i ka nalo ioa ana, a ia manawa i ulu koke mai ai na noonoo ana iloko o'u, ua kaawale aku kekahi mea a'u i aloha nui ai. He mea oiaio he mau koa maua e oaio he mau like ole, ela nae o ke aloha i hipuuia iloko o ko maua mau puuwai i na ia kama'u e holoholo kamaa ole ana iloko o ke kula, ua oi aku ia mamua o ka mea hiki ia maua ke mawehe a'e. No ia mea ua piha hauoli @aui no keia hui ana o maua oiai no na'e ua kapeke a'e ka'u lawelawe ana mai ke kulana o ka oi@@@@ a'u e lawelawe nei.
(Aole i pau.)
Maleia no ke Aloha
HE MOOLELO NO KE
KAIKAMAHINE ALII IEIWA
Ka Ui nohea i ahai ai i ka puuwai.
MOKUNA XVIII.
HOLO MALU I KA PO A PEE MA KAHI O NA MONEKA.
"Aole anei ou makau ma keia hana, no ka mea, he hana keia e lilo ai kou ola?" wahi a ka ninau a Lore.
Ua luliluli wale mai no ke kanaka he haawina hoi e hoike mai ana i ka maopopo ole o ka mea i makemakeia. Me ka hoohakaila ole ua hae hae ae la oia i ke kapa moe o Lore ma ke ano kahakahana lole ioioa, a ua hoomaopopo aku la no hoi o Lore i ka manao e like me ke kuhikuhi o ka leka, alaila, ua hoomaka aku la o Lore e hauhoa i na lima ame na wawae o ke kanaka ma ua mau kahakahana lole la a hauhoa pu ia aku la i na wawae o ka moe a paa ioa. Alaila ua haawi mai la ke kanaka i hauhoala i ka pu-panapana, i ka ipu-kukui ame ka huihui ki. Me ka hoohakalia ole no hoi o Lore, ua hana aku la oia e like me ke kanoha a ua puka mai la oia iwaho a paa ana ka puka iaia i ke kiia a hoomaka mai la oia e hanu i ka ea o ke ano kuokoo.
Mamua o kona haalele ana i ka lumi, a iaia no iloko o ka lumi ua hoomaka ae la ke kanaka e kupaka, a no ia hana ana, ua ku aku la kona poo i ka wawae o ka moe, me ka ikaika n ka hookui ana aku a uwo ai la no hoi ke kanaka me ka leo uwe, no keia hana kupaianaha a ke kanaka ua holo aku la o Lore e kokua iaia a hookau mai kahi moe a i kona nana pono ana iho ua ike iho oia i ke koko, aole nae o ka eha nui loa. Ua ike koke iho la o Lore i ka hooko kauoha o ke kanaka, alaila ua pii mai la ka manao ikaika no ka hooko kauoha alaila ua pii mai la knoa aloha i ka wahine ana i aloha nui ai, no keia mau hana maikai e hoopakele ana iaia ka mea hoi e poino ai ia (Aliiwahine) ame kona aupuni ame ka lahui holoookoa.
Ua halawai mai no oia me kekahi mau kiai, aole nae i hoohuoi iaia nei. Ma ko ianei ano kamaaina iki ua hookolo loa aku la oia i ka lumi o ke aliimakai a i kona hiki i'o ana aku e ala maui ana no oia, a e hoomea aku ana keia e komo a e kamailio mai ai iaia ua haawi koke mai la ka makainui i ka hoailona e hele koke me ke kali ole, ame ka walaau ole, o ko ianei hoomaka koke aku la no ia e puka iwaho o ka hale a iloko hoi o ka pa paahao.
I kona puka ana waho ua hele koke aku la oia i kahi o ka puka-pa, ua ike aku la no hoi oia i ke kiai puka e hiamoe ana, ame ka malamalama o ke kukui e o mai ana mai ka hale mai, ua nana iho la oia i ka huihui ki a ike iho la oia i kekahi ki ua ma-kaia ma ka nakiikii ia ana i kekahi mea, alaila ua wehe koke aku la oia i ke puke-pa a hemo ana, aka, o ka mea ana i ike ai ua upa koke ia aku la oia e ke panipuka, a me ka hana nui oia i hoihoi hou ai i ka puka no ke pani ana. I kela po, a i kela manawa no he wa nui loa ia o ka ua ame ka makani a he ikaika no hoi ka makani, ke kumu o ka hiki ole ana iaia hookahi ke pani i ka puka a iaia e imi ana i aianui e hiki ai ke pani i ka pani-puka oiai he pani-puka kaumaha ia, ua hopu koke ia mai la oia e kekahi limaikaika, ka mea hoi ona i puiwa nui loa ai me he mea la e lele ae ana kona hanu, aka, ua pane koke mai la ke kanaka e hamau.
O ua kanaka la ame ia no hoi ua paa ae la ka pani-puka a hanu ana keia i na ea ikaika o ka @o. He nui ino ka ua ame ka makani o kela po. Iloko o keia ano no nui, ua hele aku la laua, a e like me ke kuhikuhi ame na manao o ka leka a ka wahine a Lore i aloha nui ai, ua ike koke iho la oia i ka pololei o na hiohiona hana, oia hoi, e hele ana laua i kahi o ke kaa e ku ana. Ua hoomanao koke ae la no hoi o Lore i kona lanakila aole no nae i ka lanakila loa oiai aia no ia iloko o ke kulanakauhale. Me keia mau manao a Lore e uluku nei iloko iho ona ame na manao e ae ua hahai wale aku la no oia i ke kanaka ma kahi ana e hele ai. Ua loihi iki ka laua hele wawae ana me ka ekemu leo ole, ua kamailio mai la ua kanaka la:
"Ua lohi loa ia oe."
"Aole paha wau i lohi loa," wahi a Lore i pane mai ai me ka leo ano maka'u o lohe ia mai a me kona ho@u pu ana aku i ka lima o ke kanaka me he mea la, he kamalii o Lore e alakaila ana e ke kanaka.
"Aole e hana mai oe pela, he mea pono ia kaua e awiwi i ka hele ana," wahi a ua kanaka nei me ka leo o ka huhu.
"O oe anei ia e Kapena Kuinoka?" wahi hou a ka ninau a Lore.
"Akahele loa kau walaau. Aia no he mau pepeiao ko ka makai e lohe mai ai i kou leo." wahi a ka pane.
Ua hoomaka aku la laua e au i ke alanui i ukele loa i ka wai a ka ua e haluku ana, e kahe ana no hoi ka wai ma ke alanui, a me he muliwai la kahi a laua e hele ana i ka manawa a laua e hehi aku ai ma kae iho o ke alanui aupuni. Ma keia wahi aku ua hiki ole i ua Lore la ke alakai kupono iaia a pau ae la kona hilinai iaia iho no ka hiki iaia ke hele nono iho, nolaila ua kau aku ia kona manao malalo o ke alakai a ke kanaka no kahi i manaoia e hiki aku. Ma kana hoomaopopo iho aole he panina o ka laua huakai hele, a o ke kumu o ka loaa ana iaia ia ano manao, mamuli no ia o ka lele loa o kona hauli ame ke ano puiwa i na mea e kau mai ana maluna ona ina e ikeia ana, a ioaa pono paha keia mau hana.
No ka hiki ole iaia ke hoomanawanui hou aku ua pane aku la oia i ke kanaka:
"Pehea ka loihi a hiki aku kaua?"
"Aole no he loihi loa. Aia ma keia kihi ia ke kaa e kali mai ia ia kaua." wahi a ke kanaka.
"He kaa anei ia e lawe ai ia'u?" wahi hou a ka ninau a Lore.
"Aole no he hiki ia'u ke pane aku i kena ninau. Hookahi wale no kauoha i haawila mai nei ia'u o ka lawe ana ia oe a hookau aku @@una o ke kaa a kau aku oe a noho hoi wau ma ka aoao o ke kalaiwakaa i ka manawa e holo ai o ke kaa a hiki i kahi i makemakeia," wahi a ka pane i ka ninau i haawila mai aole nae i ku i ka manao o Lore.
"I ka Halealii anei ka pahu hopu o kela huakai ma ke kaa?" I ninau hou aku ai o Lore. Me ka hauoli no hoi o Lore i pane aku ai.
"Aole Haila," wahi a ka pane, he manao hoopo@@ manaolana hoi ia ma ko Lore aoao.
Aole i liuliu loa ka laua hele hoomau ana ua hiki aku la laua ma kahi e pouliuli ana kekahi mea a e koele ana no @@@ ka @onua i ka @ehi a ke Ka@@@@ wawae @@o, pela o Lore i hoomanao ae ai e@a iaua ke hookokoke nei i kahi o ke kaa. No ka pouii ioa aole @e hiki pono la Lore ke hoomaopopo loa i k@ ano o ke kaa, oiai no @@e, he hiki no ia iaua ke hapapa aku i @@ kaa nei.
Aia ma ka puka o ke kaa e ku @@a kekahi koa a i ka manawa i hiki aku ai iaua, ua wehe ae ia ua koa nei i ka puka no ke kanaka Amerika e komo ai iloko o ke kaa.
"E wiki. Komo iloko, mai kali," wahi a ka pane.
"Ke makemake nei wau e ike mua i ka manao-oia hoi ina paha keia he mea nona e komo ai iloko o ka pilikia," wahi a Lore i ninau aku ai me ke ano ikaika o ka leo, e keehi ana kekahi wawae ona i kahi e pii aku ai iluna o ke kaa.
"Komo oe iloko." wahi hou a ka pane a ke koa me ka pahu pu ana aku o ua koa nei ia Lore e komo ana iloko o ke kaa. Naia pahu ana a ua koa nei ame ka ikaika no hoi ka haawi ia ana aku, ke kumu o ko Lore koheoheo ana a noho ana iloko o ke kaa kahi hoi o ka malu ame ka mehana e noho ana. I ka manawa ana i pahuia aku ai iloko o ke kaa e paa ana no oia i ka ipukukui ame ka huihui ke ma kona lima a mamua o kona hoomaopopo loa ana ia mau mea ua pani ikaika ia mai la ka puka a paa ana oia iloko o ke kaa. Mamua no nae o ka paa ana o ka puka ua lohe aku la o Lore i ka leo o ke koa e haawi ana i ke kauoho i ke kalaiwakaa ame ke koikoi no hoi ka haawi ana aku:
"Malalo o ke kauoha a ka Moiwahine e holo ana keia kaa no kekahi wahi i makemake loa ia e hiki ilaila me ka hoohakalia ole no kekahi hana ano nui loa."
He mau minute pokole mahope iho ua oni aku la ua kaa nei a o ka holo aku la no ia. O ke kanaka i noho aku la ma ka aoao o ke kalaiwakaa oia no o Kapena Kuinoka, a oia no hoi ka mea nana i lawe mai ia Lore mai ka puka pa mai.
"E loaa ana ia oe ke ano mehana ke liuliu aku oiai aia oe i kahi o ka maiu," wahi a ke kokoolua o Lore e noho ana iloko o ke kaa, ia Lore i kuu pono iho ai ma ka noho ana.
MOKUNA XIX.
KE KOA ILOKO O KE KAA.
Me ka hakalia ole ua puaihia aku la ke kaa ma kona alahele a Loe e hoomaopopo ole nei kahi e holo nei. No kekahi mau manawa i noho mumule ai ke koa oloko o ke kaa e noho pu la me Lore. Ia laua iloko o ke kaa, e noho ana iloko o ke kulana maikai maoli, no ka mea i ka noonoo iho o Lore he kaa maikai maoli no keia, a ia laua ma ia ano i ka ua ame ka hekili e halulu kupinai ana o ke ano weliweli, a i ka uwila hoi e o hikiwawe ana i kona mau kukuna malamalama, like me ka im@ ana a ka maka. Ia Lore e noho ana ma ka aoao o ke koa ua piha kona poonoo me na manao like ole e hoolauwili ana.
"E holo ana kakou ihea?" wahi a Lore i ninau aku ai i kona kokoolua.
"I kahi o ka malu," wahi a kahi koa.
"Mahalo," wahi hou a Lore. "O, aole anei he o mau o ka uwila i o oukou nei? Aole wau i ike i kekahi o ia ano."
"Kakaikahi loa ka loaa o ia ano ianei," wahi a ka pane.
Mahope iho o ka noho mumulu an@ ua pane hou aku la o Lore:
"Pehea la ka loihi e holo ai i kela po?"
"He mau mile no," wahi a ka pane a ke koa.
"Alaila e wehe ana wau i ko'u kuka nui. He kuka nui kaumaha maoli no keia. Aole anei oe e wehe i kou kuka?" i ninau aku ai o Lore. Ua wehe koke ae la oia i ua kuka nei a waiho aku La ma ka noho. Ua waiho pu aku la no hoi oia i ka ipukukui ame ka huihui ki. Aole no hoi i li'uli'u, ua hemo ae la no hoi ke kuka o kona kokoolua a waiho ana iluna o ka noho. O ko laua mau papale koa ua wehe pu ia ae no a waiho ia aku la no hoi ma kahi i waiho ai no kuka. "Akahi no a olu iho la," wahi a Lore. "He nanaina no kela o ke ano mahuka, oia no hoi kana i alawa ae ai i hope e nana iloko o ka pouli nui. "A, ke iniki mai nei kekahi mea," wahi hou ana i ka manawa ana i hoomaopopo iho ai ia mea, alaila pane hou ae la oia "ua kuhihewa ia paha wau."
O ka mea oialo ua iniki i'o ia mai no oia e ke koa no ka hoike aku iaia e noho malie.
"Ke aia nei no wau, a ke haawi aku nei wau i ko'u mahalo," wahi ana i pane ae ai me ka aka leo nui ana ae, a oia no ka manawa i hookuu iho ai ua manamana lima iniki nei.
Ua noho mumule iho ia laua no kekahi manawa loihi. Ma ka aoao o ke koa ua noho aku ia oia a pili loa ma ke kuono o ka noho he lukana i loaa aku i ko Lore noonoo aole e kukai kamailio, pela no hol o Lore i hilinai aku ai i kuono, i hope o ka noho a noho malie loa iho la me ka hele auwana ana o kona noonoo ma na wahi a ka noonoo e hoona ana. He nui @a ui i komo aku iloko o kona noonoo e ui ana, ihea ana ia keia e holo nei, a ahea ia oia e haalele ai i ke kulanakauhale, a i ka wa hea la oia e ike ai i ke Aliiwahine.
Mai ka manawa i haalele ai ke kaa a hiki i keia manawa aia wale no ke kaa ke holo la me ka maikai no ka maikai mai o ke alanui aka i ke kaa ana aku i waho o ke kulanakauhale ua holo kuku aku ia ke kaa ke kumu o ko Lore hoomaopopo ana iho aia ke kaa ke holo la mawaho o na palena o ke kunakauhale. No ke kuku ino loa o ka holo ana o ke kaa ua hoomanao koke ae la oia i kona holo ana maluna o kekahi kaa i Amerika he mau mahina i hala koke ae no me kekahi kaikamahine u'i loa ma ke ao holookoa wahi a kona noonoo ma ke ano he hoa holo kaa. E like me kona hoomanao ikaika iho i ua holo kaa nei ona pela ka ikaika mai o kona noonoo e ui aku i keia koa ekemu ole i loaa ai hoi no kuka kamailio ana. Aole oia wale, aka, ua makemake no hoi oia e ike i na hiohiona o ka helehelena o ke koa, kiai i hoounaia mai e malama iaia a hiki i kahi ona i makemakeia ai e hookuu aku.
"Ke makemake nei wau pehea la ka loihi o ka manawa i koe alaila ike wau i ka hakuwahine o oukou?" wahi a ka ninau a Lore me kona pa'i ana i ka poohiwi o ke koa ma kona lima @e ho@ilona o ke kalele manao. Ua kai@@ aku la ua koa la i kona kipoohiwi me ka ikaika ame ka hanu nui ana iho, ke kumu hoi o ko Lore puiwa loa ana, aka