Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 3, 16 January 1903 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

4          NUPEPA KUOKOA, IANUARI 16, 1903.

 

Ietiwa mai." wahi a ka makainui i hawanawana aku ai. He olelo kel@a o ke ano nui maoli a he mea o ke ano ma@o loa. Ua nana ae ia ke kapena i o a ianei ina paha he kanaka e kokoke mai ana alaila manao iho @a oia i ka kekahi mea iloko o kona ekeeke a unuhi ae la he palapala, a haawi aku la i ke kanaka paahao, a me ka eleu no boi ua lalau koke aku la ua kanaka paahao nei, a ma ke kukui ua nana koke iho la oia i na manao o ka ieka. Ma ka aoao o na kanaka e ku la i waho o ka holo ke haka pono la laua i ka Lore heluhelu ana, a i kana heluhelu ana ua hoopuka ae ia oia me ka leo nui: "O," alalia hoopili ae ia oia i ka leka i kona ihu. Ma ka manawa ana i heluhelu ai, me he mea la ala ka helehelena oiha o ke Aliiwahine imua o kona alo. Aole i kakauinoaia keia leka aka aole loa e hiki laia ke hoohewahewa iho nana i'o no ia leka. Ua uluku loa ia oia e kekahi ano uhane maluna ona i hiki koke ole ai iaia ke pane koke aku i na kanaka e kali mai ana no ko lanei pane aku. "E hoolohe oe i ke kauoha," wahi a ke kapena i hawanawana aku ai iaia.

            "Hoolohe i ke aha?" wahi a ka pane a Lore.

            "I na olelo hope o ka leka."

            Alaila hoomaka hou iho la oia e heluhelu a hiki i ka panina o ka leka a ua loaa iaia ka iini nui e hoopakele i ua leka ia aka aia na olelo hope loa o ka leka e i ana "e puhi koke i ka leka i ke ahi imua o ke alo o keia luna aupuni, ka mea lawe leka."

            "Aia," wahi a ke kanaka paahao i pane aku ai a kau aku la oia i ua leka nei i ke kukui a pau ae la ua leka nei i ke ahi.

            "Aia ihea ka Moiwahine?" wahi a ka ninau a Lore.

            "Aia no oia i kona wahi mau - o ke ano o na wahine maikai apau he noho i kauhale i ka hora eiwa o ka po. Aia oia i kona wahi moe i keia manawa o ka po," wahi a ka makainui i pane aku ai." Aka, he mea pono ia oe e hoolohe i kana kauoha.

            "Ua kauoha mai nei oia ia'u e holo malu mailoko aku o ka hale paahao," wahi a Lore i pane aku ai me ka helehelena hauoli.

            "He hoolohe makou i kana mau kauoha no ka mea he aloha makou iaia," wahi a ke kapena.

            "A no ia kumu hookahi no e hiki ole ai ia'u ke hoole. Aka ke lawelawe koke ia anei keia ano hana me ka hoakaka ole ia mai ia'u aole loa wau e ae ana e hanaia e like me keia ina he mea ia e pilikia ai ka Moiwahine."

            "Ua ike oia i kana mea e hana nei. Mamua o kona hoohana ana ua hele mai oia e ninau mua ia'u," wahi a ka makainui.

            "Ua a'o aku oe iaia e kauoha mai oia ia oe e hoomahuka ia'u mai ka halepaahao aku." wahi a Lore.

            "Ua haawi mua mai oia i ke kauoha ia'u a haawi aku wau i kekahi mau a'o o ke ano o ka hoomahuka ana ia oe," i wehewehe aku ai ka makainui. "E hooulu mai no paha ka poe o ka Akau i ke kaua mawaena o makou aka ua pakele oe ka mea a makou - oia ka mea a ke Aliiwahine i kau nui ai e pakele."

            "Aole e hiki ia'u ke haalele i - kuu hoaloha, a ina e mahuka i'o ana wau pehea la e lohe ai kuu hoaloha, a heaha la kona hopena i ka manawa e loheia ae ai ko'u mahuka ana."

            "Aole ona pilikia. I ka manawa kupono e ike ai oia i na mea apau e pili ana ia oe. O ka mea wale no i koe kou hoomakaukau ia oe iho i ka manawa o ka hora i makemakeia, ma kekahi olelo ana ae, e hoolohe oe i na kauoha o ka mea nana ka leka."

            "A loaa ka lanakila. E hai aku olua iaia ke hoomama nei wau iaia, no keia lokomaikai ona ia'u. E hoike aku iaia o na kulu koko apau iloko o ko'u kino nona wale no ia. O ke kuokoa ana i haawi mai la ia'u ma keia hoomahuka ana e loaa i'o ana ia'u ia mea, aka, e lilo mau aku wau i kauwa nana a hiki i ka hopena o ko'u ola ana. Ae, e hoomakaukau i'o no wau. Ina aole wau e ike hou ia olua e kuu mau hoaloha maikai, e hoomanao, aia kuu aloha me olua i na manawa apau no ka mea, ua aloha olua i ka mea e manao nei e hoopakele @a'u mailoko mai o keia pilikia nui ma ke ala e ku ai i ka poino maluna o ka lahui holookoa mamuli o ko'u pono iho, a aia ka lanakila o oukou ma ko olua malama pono i keia mea huna." Alaila lalau aku la oia i ko laua lima me ka lululima ikaika ana o ke aloha.

            "Ua ike maua aohe he mea hiki ke hoopakele i kou oia o ka Moiwahine wale no a i ka manawa ona i hana ai i keia hana ua hoopaa koke aku maua ia maua iho mamuli o ko maua aloha iaia a aloha no hoi ia oe ka mea nana i hoopakele i ko makou poo aupuni," wahi a ka makainui i pane aku ai. "Ke mana@io nei au e hilinai ana oe i kana mau kauoha apau."

            "Ua hai aku nei wau ia olua ua haawi wau i kuu ola nona," wahi a Lore i pane aku ai. "Ma ko'u aoao ke makemake nei wau e ike i kona helehelena mamua o ko'u kaawale ana aku. He mea pono e ike wau i kona helehelena ame ko'u hoike aku i ko'u manao apau Aole loa wau e hele ana mamua o ka hiki ia'u ke ike iaia."

            "He mea pono ia oe e hoolohe i na kauoha apau e hoike ana hoi i kou ano hooko kauoha, a ina aole oe e ae mai ana alaila e pau koke no keia hana." wahi a Kuinoka i pane aku ai me ke ano kuoo.

            "Oia hoi keia mahuka. Ina pela, aole au e ike hou ana iaia," wahi ana i pane ae ai.

            O kana mau kauoha i haawi mai nei oia no kou haalele i ka halepaahao i keia po me ka hakalia ole," wahi a ka makainui i ke kapena hoi i kunou ae ai no ka hooiaio ana.

            Alaila holo-ke ae la o Lore iloko o kona lumi e noonoo ana i kana mea e hana ai a heaha @a kana olelo hooholo no ka hooko aku i ke kauoha. Me keia ano noonoo ua hooholo koke iho la oia, a me ia manao ua ku ae la ia a hele aku ia i ka puka a pane aku la: "Alaila ke hoole nei wau i ka hoolohe ana i ke kauoha." E hai aku iaia i ka manawa o'u e hemo ai mai keia wahi aku, e hiki aku ana wau imua o kona aio mamua o ko'u haalele ana i keia aina. O oe e ke kapena, e hele aku oe e hoike aku i ke Aliiwahine he mea pono loa ia'u e ike iaia no ka mea, he mea pono loa oia e lohe i kekahi mea mai ia'u aku. Aole wau e haalele i keia aina a hiki i ko'u manawa e hui ai me ia he alo a he alo." Ma keia mau olelo a Lore ua pii ano e loa ae la ka nanaina o na kanaka o ke aupuni.

            "Aole oe e makemake e hemo aku mai keia wahi aku?" i ninau aku ai ke kapena.

            "Aole loa wau a kauwolokoia mai keia wahi me ko'u ike ole i kona mau maka." wahi ana i pane ae ai a moe aku la oia iluna o kona wahi moe.

            Ma keia mea ua pii loa ae ia ka huhu o na kanaka, alaila pani ino mai la laua i ka puka me ka ikaika a emoole ua pouli pu iho la, a nalo aku la ua mau kanaka nei. Alaila, noho hookahi iho la oia iloko o kona lumi i hoopaahaoia me ka noonoo nui o ke ano uluku - aia imua o kona aio i waihoia mai iaia ke ala e pakele ai kona ola a nana no i hoohemahema aku, oia hoi kekahi mea nui loa i kona noonoo ana mahope iho o ka hala ana aku o na kanaka o ke aupuni. Ua pii ino mai ia kona kaumaha o kekahi mamuli o kona hookiekie i ka mea ana i aloha nui ai. Aole i maopopo iaia ka nui o ka manawa i hoohalaia e ia ma keia ano, aka, o ka mea ana i lohe ai mahope mai oia ka nakeke ana mai ma ke kiia ana mai e hemo ai ka puka, a piha koke ae la kona puuwai i ka hauoli, no ka mea, ua manao maoli no oia ua hala aku ka manawa ona e maliu hou ia mai ai. Ua loaa pu ae no hoi iaia ka manao hooholo e hooko koke aku i ke kauoha ina oia ka manao o keia mea nana e wehe mai nei i ka puka, a me ka hoohakalia ole, ua ku koke ae la oia iluna a hele aku la ma kahi o ka puka. I ka manawa i hemo ae ai o ka puka ua komo koke mai la kekahi kanaka o na hiohiona ano huhu, ua aahuia oia me ke koloka loihi a ua pulu no hoi i ka ua a e kulukulu ana no hoi ka wai, a he kukui maka-kahi (oia hoi, he kukui makai) ma kona lima ua o mai la oia i ka malamalama o ua kukui la i kahi o ka moe e ku ana.

            "Heaha kou makemake," wahi a ka ninau a ke kanaka paahao.

            No ka pane ole o ke kanaka ua hoomanao koke ae la oia i ka olelo o ka leka ke kumu o kona ninau iaia iho ina paha keia o ke kanaka, a i mea e hooiaio ai nona iho ua wehe ae la oia i kana wati a ike i'o iho la oia o ka hora umi-kumamalua ia a oia no hoi ka manawa a ka leka i hoike mai ai iaia i ka manawa e hiki aku ai kekahi kanaka no ka hooko ana i ka hana i manaoia. Ina paha e hana i'o ia ana ka hana aole e hiki iaia ke pane nona iho, no ka mea, aole he olelo mai o ke kanaka.

            No kekahi mau minute pokole ko laua ku kamailio ole e nana ana kekahi i kekahi alaila ua hele aku la ua kanaka malihini nei a ma ke pakaukau, kau iho la i ka ipu-kukui malaila, wehe ae la oia i kona koloka loihi a haawi mai la he leta ia Lore ka mea hoi o Lore i ano kulana aku ai i hope ma kona hoomapopo ana aku he Ieka ia na ka mea ana i aloha nui ai. Ua heluhelu koke iho la oia, ka mea i pii hou mai ke ano maikai o kona mau hiohiona.

            Mahope o kona heluhelu ana ua opiopi ae la oia i ua leka la a honi mua iho la mamua o kona manao ana e hookomo iloko o kona ekeeke, a i kona mea ana iho e hookomo iloko o ke eke o kona kuka, ua lohe ae la oia i kekahi hakui ana iho o kekahi mea, a i kona alawa ana oiai oia e nana ana @ialo, ua ike koke iho la oia aia ka waha o ka pu-panapana e kau pono mai ana imua ona mai ke kanaka malihini mai, a e kuhikuhi ana kekahi lima o ua kanaka la i ka leka a Lore e paa ana, alaila, kuhikuhi aku la i ka ipu kukui ke kumu hoi o ka loaa koke ana aku o ka manao ia Lore e i mai ana puhiia ka leka i ke ahi.

            Ma ko Lore aoao ua minamina loa oia i ka leka aka ua hiki ole iaia ke paa iho, nolaila ua kau aku la oia i ke kukui a emoole ua lilo ae la ua leka la he lehu. I keia manawa koke no a ke kiai i ike ai ua pau aku ka leka i lehu, ua hele koke aku la oia i ka puka a hoolohe, a ma ka Lore nana aku me he la e hoolohe ana ina paha aia kekahi kanaka e kokoke ana malaila, alaila, ua nee hou mai la oia me ka hoohakalia ole a wehe koke ae la i kona aahu holookoa, a me ka pane leo ole, ua haawi mai la oia i ka hoailona i ke kanaka paahao e wehe i kona lole, he haawina hoi i loaa i'o aku no ia Lore me ke kuhikuhi a ka leka, nolaila, ua wehe koke ae la oia i kona lole ponoi a mokaki ana i ka papahele; a emoole no hoi kona komo ana i ka lole o ke kiai ua lilo ae la o Lore he kiai ma ka nana ia aku, a o ke kiai hoi he paahao.

(Aole i pau.)

 

NA ALOHA ELUA

i ka

IPO HOOKAHI.

 

MOKUNA XXXIII.

HE LETA MAI FARANI MAI.

 

            "Weli, e uumi ana wau ia mau mea apau," wahi a ke Kenelala i olelo aku ai: "owau no hoi kekahi i aloha iaia e like no hoi me ka nui o kona aloha iaia. Ua hiki loa ia'u ke hoohauoli mau aku iaia, a ua paa ko'u manao e noi aku iaia i keia la ina oia e ae mai ana e lilo oia i wahine na'u.

            "E hoole mai ana ola," wahi a Lede Lui i pane mai ai.

            "Oia ka wa o ka helehelena o ke kanaka koa i loha iho ai.

            "Pela anei kou manao?" wahi ana i pane aku ai." E hoao ana no au ma na ano a pau. Aole hiki ia'u ke hoohalike aku e like me ko Sir Kilinetona ano, ke kali ana aku ka hoolaiau ana, a me ka hookuemi hope ana mai i ka manaolana o kekahi poe okoa ae e noho mau iloko o ke kaumaha a me ka luuluu. O ka ae a'e nohoi kona, a i ole ia, hoole mai nohoi, alaila o ka lilo koke no ia ona ia'u."

            "A, pehea, ina oia e hoole mai ana, e ke Kenelala?"

            "Weli - na na Lani nohoi paha e hoomaikai mai kona helehelena ui - ina hoi oia e hoole mai ana, o ko'u wa ia e hoi hou ai i Inia i mea no'u e poina ai iaia. Ina oia e hoole mai ana aole au he ipo nana, he mea hiki ole ia'u ke hoike hoopunipuni aku i ko'u ano he aloha au nona. Ina aole oia e mare ana me a'u o ko'u wa ia e huli hoi hou ai iloko o ka puali kaua."

            "Alaila, o ko kakou wa keia e haawi ae ai i ko kakou aloha la kakou pakahi iho. Ua oi aku no ka ike o na wahine i na mea o keia ano mamua o na kane. Ua like no ko Lede May aloha ia Sir Kilinetona e like me ko Sir Kilinetona aloha ana iaia."

            "Alalia no keaha hoi laua e mare ole nei? Aohe au e manaoio ana ia mea. Ina he manao kekahi i kekahi, heaha hoi ka mea o ka mare ole ana? Aohe kumu nana e keakea; he mau mea opiopio like nohoi - aohe hiki ia'u ke ike aku he mea kekahi nana e alai nei mawaena o laua. Malia paha, e Luisa, he mau hoaloha wale iho no laua ma ke ano ua loihi ko laua launa pu ana."

            "Aohe nohoi paha he hewa o kou hoao aku nohoi no kou pono iho," wahi a Lede Lui i olelo mai ai, a komo iho la iloko ona ke kauma@a me ka maopopo lea e poho ana ka manaolana o ke koa opio.

            Ua he@e koke aku la no ua koa opio la e noi ia Lede May i kela la hookahi no, a he mea nohoi ia e hiki ole ai ke hoohewahewa aku, ua hoole ia mai la ia leo noi.

            "He oiaio, he hana maikai a oluolu kau i hana mai ai ia'u." wahi a Lede May i olelo mai ai." aka, ke hai aku nei nae au ia oe i ka mea oiaio e Kenelala Kalani. Aole hiki ia'u ke mare me oe, no ka mea, ua hoopalauia au me kekahi mea a'u i aloha nui loa ai i kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei."

            Ua nana aku la o Kenelala Kalani iaia me ka mino aka ana iho a he iini nui nae oloko ona.

            "E kala aku ana no au ia oe, no ka mea, ua ike no au, aole loa no ia o kou manao maoli," wahi a Lede May i pane mai ai.

            "O ko'u manao ku i'o maoli no ia me ka hunahuna ole ma na ano a pau. Ina ua hoopalau oe no kekahi manawa loihi i hala ae nei, heaha hoi ka mea o ka hoolaha ole ana ae ia hoopalau ana ou, a i oie ia mare hoi? Ua ike no oe, he hana maikai ole ia au ia makou; oiai ke ike aku nei makou he wahine ui maopopo maoli no oe, me ka manao aohe la oe i lilo mua i kekahi mea okoa, a he mea hiki ole nohoi ia ia makou ka pale ana ae i ke aloha ana aku ia oe. Aia ke aloha ma ko makou aoao i kou hoike mua ole ana i keia mea hou. He mea ia na'u e haawi mau ai i ko'u mahalo ana ia oe, aka, aole loa au e ae ia'u iho e komohia iloko o ke aloha kupouli ia oe ina wau i ike mua ua hoopalau mua oe."

            Ia wa o Lede May i nana pono loa mai ai iaia.

            "Ae, ke ike nei wau," wahi ana i olelo mai ai; "aohe i ulu mai kekahi manao iloko o'u e like me kela ke ano. E hoomanao ana wau i kau mea i olelo mai nei, e Kenelala Kalani, a ke haawi aku nei wau i ka'u hoomaikai ia oe no ia mea."

yqU.    nkn shrdl shrd shrd sh rshrr

            I kekahi la ae he la ia iloko o ke kaumaha a me ke kanikau i ka wa o ke Kenelala opio i haalele iho ai.

            "Ua ike no wau," wahi a ka wahine hooponopono lumi moe i olelo mai ai," ina o wau ka mea nana e koho mawaena o kela mau keonimana elua, o ke koa opio ka'u e koho ai. Manao wau ua pa iwakalua ia ae kona waiwai i'o i ko Sir Kilinetona; aka, manao wau na kuu lede no oia i kipaku aku nei e hele i kahi e."

            Aole o na kauwa wale no na poe i manao e like me keia ke ano. I ka la mahope iho o ka haalele ana mai o ke kenelala, ua hoopuka ae la kekahi mea oiai oia e noho ana i ka papaaina no kona ainawakea, i ka nalowale o ua kenelala nei; i ka hoomaopopo ana iho me he mea la ua lawe pu aku oia me ia i ka hapalua o ka hauoli. Mahope mai, i ka wa a Lede Lui i hele aku ai a noho i ka piano - ua mele mai la oia i kekahi mau leo mele - he hana molowa ole nohoi ia nana - i kona kaawale ana aku ua loaa iho la ia Sir Kilinetona he wahi e noho ai ma ko Lede May aoao.

            "Manao wau." wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai," o ke kumu o ke kaawale ana aku nei o ke koa opio aohe ia he mea huna; i ka hoomaopopo aku i ke ano o na mea a pau eia lakou ke kamailio nui nei e pili ana no ia mea."

            "Alaila, aohe no i kana mai ka mahaoi o kela poe," wahi a Lede May i pane mai ai, "heaha auanei ke kuleana o na poe e ae i na mea e pili ana i ke kenelala?"

            "A pela nohoi wau, aohe no o lakou kuleana i na mea e pili ana ia'u?" wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai.

            "Ae, pela no, aka aole no ko'u manao i olelo aku nei, no kela poe; aohe o lakou kuleana e kamailio hele ai."

            "Ua hoikeike maoli no oia i kona aloha i ke akea me ka hunahuna ole iho," wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai.

            "E hookuu aku no ia poe e kamailio e like me ka nui a lakou e makemake ai e pili ana nona a me ke ano o kona aloha, ala--------."

            Aole i pau pono mai ka Lede May olelo ana ua akeakea koke aku la o Sir Kilinetona.

            "Aka, aohe paha he pono o ko lakou hoopukapuka i kela mea," wahi a Lede May i pane mai ai me ke ano hoihoi. He makemake no wau ia Kenelala Kalani; no ka mea, he hoopono, he keonimana, nolaila, aohe no paha ia he mea e hiki ai ke kapae ae i ka makemake ana aku iaia."

            "O kaua pu ia manao hookahi; a eia nae ka mea pilikia, e May, ua hoole aku nei oe iaia?"

            I ka wa o Sir Kilinetona i olelo aku ai e like me kela oia ka wa o Lede May i nana ae ai iluna iaia me kona pahaohao ana i hiki ole ai ke hoopoina i ke ano o kela nanaina kupaianaha.

            Ua ike mai la o Lede May i ka haikea ana ae o kona helehelena a ano pihoihoi nohoi me kona haohao ana iho heaha la keia ano e ona. Ua ikaika no ka manao i ulu ae iloko o Sir Kilinetona ia wa i ka hai ana aku iaia i ka mea oiaio - e hoomaunauna wale ana no o Lede May i kona ola, e kiola wale ana no i kahi e. Ina nohoi oia i aa e hai mua aku nohoi iaia; aka, no kona ike ana ua nui kona aloha iaia, a he mea nohoi ia e hoehaeha aku ai iaia, oia iho la ke kumu nui nana i hookanalua mai i kona manao i ka hai ana aku. E nana pono mai ana o Lede May iaia, he mea la e heluhelu mai ana kona mau maka noeau ia loko o kona naau.

            "Pehea la e hiki ai ia'u ke haawi aku i ko'u ae iaia, a i ole ia, i kekahi mea okoa e ae paha, e Kilinetona," wahi a Lede May i olelo mai ai, oiai, i na makahiki ekolu i hala aku nei ua lawe iho wau ia'u iho he wahine hoopalau nau?"

            Ua kokoke loa oia e hai aku iaia ia wa ua loaa kana wahine, he wahine ponoi nana i aloha ole ai; aka, ua hoole iho la kona mau lehelehe i ka hoopuka ana aku i kela mau huaolelo; i kona hoomaopopo iho me he mea la ua @ aku ka maalahi o ka make ana la wa mamua o ka hai ana aku iaia. Ua kulou iho la oia ilalo, a o ka maka mua loa nohoi ia o kona honi ana iho i kela mau lima keokeo mai kona wa i hoi mai ai.

            "He kiekie aku nohoi kou maikai." wahi a Sir Kilinetona i olelo aku ai; "ua kupono ole no wau ia oe."

            Aka, aohe makemake o Lede May i kona olelo ana mai e like me kela: ua lil@ o Sir Kilinetona he @ nana, he koa wiwo ole, he hooilina no kona aloha a pau a pela nohoi me kona hanohano a pau. I kela la me he mea la o ko laua la ia i hoopili paa loa ia ai i kahi a me kekahi. E kupaka ana o loko o kona naau me ka ehaeha nui no ka hoahewa ana laia iho i ka hana ana i hana ai; aka, i kana noonoo ana iloko iho ona malia paha, mai mare oia me keia kanaka koa opio, a loaa no la hoi paha ka noho'ua hauoli laia. O ka mea hookahi wale no ana e noonoo ana ia wa oia no ka hana hewa ana i hana aku ai iaia, a lilo loa iho la ia mea i mea nona e aloha ai iaia. Ma kekahi ano nohoi, he oia mau no kela ano mikimiki ona, oluolu, ano keonimana - a oia no ke kumu nana i hoihoi hou mai i ka hauoli iloko o ko Lede May naau.

            "Ua ike no wau ua hoao mai nei oia ia'u." wahi a Lede May i olelo iho ai iaia iho." a @a ike iho la, no oia aohe hewa i loaa mai la ma ko'u aoao. Ua ku mai nei oia me ka oluolu, a hakilo mai nei i ka haule hia ana o ko Kenelala Kalani aloha maluna o'u. Ua ike no oia ala no ko'u manao kupaa mahope ona, a e mau aku ana ia manao a hiki i ka palena hope o ko'u ola ana. Nolaila i keia wa a no e noi mai ai oia ia'u i wahine nana me ka hookaulua hou ole aku a kahi wa okoa.

            I keia la holookoa mahope iho o ka haalele ana mai o ke Kenelala, e halihali mau mai ana oloko ona o kona lohe aku i kela poe huaolelo; aka, he ole ka hoopukaia mai.

            I kekahi kakahiaka ae, he kakahiaka malie maikai nohoi ia, uliuli maikai nohoi na ao o ka lani, piha nohoi ka ea me na mea ala onaona o kela ano a me keia ano, a lilo iho la ia i mea e kono mai ana i ka manao e hele holoholo mawaho; nolaila ua pa i nui aku la lakou i ka hele iwaho ma kekahi wahi palahalaha maikai a lakou i ike ai, a lawe pu aku la nohoi na lede me ka lakou mau mea hana lima. Ua hele loa aku o Sir Ioane Lui i ka holoholo i ka@ Sir Kilinetona i kekahi buke a heluhelu ae la @ He wahi a @ nanea maikai maoli no ka lakou e luana ana @ ka heluhelu @ o Ser Kilinetona a nui a hiki ia lakou pakahi ke lohe i na mea a pau - i ka lakou hoomaopopo ana me he mea la @o Lede May wale no ke kaona o kana moolelo e heluhelu ana - a ia wa koke no ua komo mai la kekahi kauwa a olelo mai la ua makemake kekahi keonimana e ike ia Sir Kilinetona.

            I@o Sir Kilinetona lohe ana ua ea koke ae ia kona poo iluna, a ninau mai la oia:

            "Ua maopopo pono no anei ia oe kau me@ e kamailio mai la, aohe anei oe i kuhihewa?

            Aohe paha wau e makemakeia e kekahi keonimana. O, ke ike aku la wau he pepa inoa mai la kekahi au."

            Ua lalau mai la oia a nana iho la a heluhelu iho la oia penei:

            "Mr. Fileda, mai ia Mr. Kupa ma mai. Na kuu poe loio keia. E hele aku wau e ike iaia.

            "He manaolana ko'u," wahi a Lede May i olelo mai ai me ka pihoihoi, "aohe ke na he lono pilikia."

            "Aohe," wahi a Sir Kilinetona i pane aku ai; "aohe no paha keia he pilikia ano nui. Manao wau ua loaa mai nei kekahi lua nanahu iluna o ka aina." Alaila hanu ae la oia i kekahi hanu kaumaha i kona noonoo ana iho aohe ka e loaa ana iaia he wa hou aku e hauoli ai.

            Ua ukali aku la oia mahope o ke kauwa, a loaa aku la o Mr. Fileda e kali mai ana iaia; he wahi puolo uuku kana e paa ana. I kona ike ana mai ia Sir Kilinetona ua haawi mai la oia i kana kunou hoomaikai ana, a olelo mai la oia:

            "I keia kakahiaka nui i loaa mai nei keia puolo ia Mr. Kupa mai Farani mai, e Sir Kilinetona, a ua kakauia 'Aole hoohakalia,' nolaila ua manao mai nei oia e lawe koke mai i keia mea ia oe."

            Ia wa o Sir Kilinetona i lalau aku ai i ua wahi puolo nei; iaia i wehe ae ai ua haalulu iho la kona mau lima. Aia iloko o ua wahi puolo nei he leta mai Farani mai, aka, ua kakauia nae ma ka olelo Farani, a he lima kakau malihini loa nohoi ia iaia.

            Ua heluhelu iho la oia me ka awiwi loa. Na Kauka Lecona mai i kakauia e ia ma ka aoao o ka moe o kana wahine, a e hai mai ana iaia o kana wahine, oia hoi o Mrs. Kilinetona, aia oia ke waiho la ma ke kae o ka luakupapau, a e noi mai ana i kona oluolu ua makemake oia e ike iaia. E hai pu mai ana nohoi ka mea kakau ua loaa aku oia iaia oia hookahi wale no, a nana i hoolako aku iaia me na wahine akamai i ka malama ana i na poe ma'i, a nana ponoi no i lwelawe iaia, e hoopau loa ana kona manao me na huaolelo e koi ikaika mai ana ia Sir Kilinetona e hoi koke aku me ke kali ole, no ka mea i keia wa a no he makuakane oia no kekahi keikikane ui, i hanauia i ka la eha oia mahina, a mai ia manawa mai ka hoomailo ana o ka ma'i maluna o Mr. Kilinetona a hiki i kona komohia ana iloko o kekahi pilikia kuhohonu loa.

 

MOKUNA XXXIV.

 

KE KANAKA ILOKO O NA MEA HUNA POHIHIHI.

 

            Ua heluhelu iho la o Sir Kilinetona i ua leta la me ka manao pilihua no ka mea ua kahea koke ia mai la oia mai kekahi aoao mai o ke ao nei. Aia ka o Daisy ke waiho mai la iloko o ka ma'i pilikia loa, a he makuakane oia no kekahi keiki kane ui loa!

            Ua nana pono loa mai la o Mr. Fileda iaia me ke ano hakilo - ike mai la oia i ka loli ana ae o ke ano o kona helehelena a lilo i helehelena iloko o ka pahaohao a me ka maka'u - ua ike mai la oia i ke keokeo ana ae o kona mau lehelehe, a haalulu mai ana kona kino holookoa a puni.

            "He manaolana ko'u, e Sir Kilinetona," wahi a Mr. Fileda i olelo mai ai, "aole kau he nuhou kaumaha. Ua manao mai nei o Mr. Kupa he leta ke na e koi ikaika mai ana ia oe."

            "Ke manaolana nei wau aole hoi e lilo ae ana keia nuhou i nuhou iloko o ke kaumaha a me ka luuluu," wahi a Sir Kilinetona i pane aku ai me ke ano maopopo pono ole o kana mea i kamailio aku ai. Ua hauoli loa wau i ka nui o kou lokomaikai i ka lawe koke ana mai nei i keia wahi ukana hoolele hauli."

            "Ua makemake o Mr. Kupa e ninau aku wau ia oe ina e nobo ana no oe i Ladana nei i keia pule, e Sir Kilinetona: he poe pepa kana i makemake ai e kakau inoa oe."

            "Aole wau e hookaulua hou iho ana i hookahi sekona hou aku i koe; e hele koke ana wau i Farani i keia la. Aohe i maopopo pono ia'u kolu wa e hiki hou mai ai i Enelani nei: he mea pono i na oihana like ole a pau e kali ia'u a hiki i kou huli hoi hou ana mai. E kakau aku ana wau i leta na Mr. Kupa mamua o ko'u hele ana."

            Ua lawela mai la kekahi mau mea ai na ke kakauolelo, a oia ko Sir Kilinetona wa i haalele iho ai iaia. Ua @oi hou aku la oia i kahi a Lede May ma e noho ana a i kona hoomaopopo iho iaia me he mea la aia oia ke hele la iloko o kona wa e hiamoe a@a a loaa iaia kekahi moeuhane. Aia mamua ona kahi i waiho palahalaha mai ai o ka aina kula uliuli me na kumu laau nunui e hoomalumalu iho ana maluna ona; a e noho mai ana nohoi o Lede Lui a me Lede May. Aole no i loihi loa kona kaawale ana aku mai ia lakou mai, aia nae me he mea la he makahiki okoa ke kowa mawaena o lakou. Ua hoi mai la oia me kona hoomaopopo ana ala o Daisy ke waiho la iloko o ka ma'i pilikia loa a he keiki kane uuku kana.

            Ua nana aku la oia i ka helehelena o kana ipo aloha. Manao wau ina oia hookahi wale no me ia i kela manawa, me nei paha ua hai aku oia i na mea a pau iaia; aka, he koko@lua hoi kona me ia oia hoi o Lede Lui, a ua lilo iho la ka wa kupono no laua e kuka pu i mea waiwai ole. Ua nana mai la o Lede May iaia me ka mino aka ana iho.

            Ua hikiwawe nohoi oe i hele aku nei," wahi a Lede May i olelo mai ai. "Eia ko buke; ua malama malie iho nei no wau i ko wahi au i hooki iho nei i ko heluhelu ana.

            Ua lalau aku la oia i ua buke nei a lawe mai la mai kona lima mai me ka manao kaumaha a waiho iho la ilalo iluna o ka manienie; alaila hoomaopopo iho la o Lede May i ke ano e o kona helehelena. E nana pono mai ana oia iaia me ka maopopo pono ole o kana mea e kamailio mai ai.

            "Kilinetona," wahi a Lede May i ninau mai ai me ka leo oluolu, ua loaa mai nei anei ia oe kekahi nuhou kaumaha?"

            "Ae, he wahi nuhou kaumaha i'o no kai loaa mai nei ia'u." wahi a Sir Kilinetona i pane aku ai: "a, 'e May, ua minamina loa wau i ka olelo ana aku ia oe, ua kono ia mai nei wau e haalele koke iho ia Terevelina nei. Ua kaumaha loa ko'u wahi noonoo no ia mea, aka, e hele ana wau i keia la."

            I ka wa o Lede May i lohe ai i kela olelo ua mae iho la kela nanaina ohohia mai kona helehelena aku, a kulou iho la kona mau maka ilalo.

            "E hele ana oe!" wahi a Lede May i olelo mai ai, a aole loa i hoopoina o Sir Kilinetona i ke ano o kona leo i pa-e mai ai - "e hele ana oe! Aole oia kou manao, e Kilinetona. Aka, e hoi mai ana nohoi paha oe - aole paha oe e hele ana a loihi loa?"

            "Aohe no paha e loihi loa ana." wahi a Sir Kilinetona i pane aku ai; "aka aohe hiki ia'u ke hoike maopopo aku ia oe i keia manawa; o ka wa hea la ko'u wa e hoea hou mai ai i Enelani nei."

            "Aohe i maopopo ia oe kou wa e hoea hou mai ai i Enelani nei! Alaila e hele loa ana oe i na aina e, e Kilinetona?"

            "Ae, wahi ana i pane koke aku ai; e hele ana wau i Farani."

            Ua nana koke mai la o Lede May iaia me ka piha o kona mau maka i ka waimaka, a e haalulu ana nohoi kona mau lehelehe. Ua hoomaka aku la laua e hele i kekahi mau wahi kapuai pokole mai kahi aku o Lede Lui e noho ana.

            "Kilinetona," wahi a Lede May i olelo mai ai," mai hookaawale loa aku hoi oe ia oe mai ia'u aku; ke pepehi hoomainoino mai nei oe ia'u, ke hoihiihi loa mai nei nohoi oe; ke kapae loa mai nei oe ia'u ma kahi e me he wahi o-ha io ole la E hai mai oe ia'u i kau wahi e hele nei, a me ke kumu nohoi o kou hele ana"

            "E hele ana wau," wahi a Sir Kilinetona i pane aku ai, "no ka hooponopono ana i kekahi mau hana a'u i haalele aku nei oiai wau e noho ana i Farani mamua - he mau hana na'u i waiho wale no, a oia ko'u mea i kauoha koke ia mai la e hele koke aku."

            "Oia wale iho la no kahi kumu?" wahi a Lede May i olelo mai ai. "Ua ano hopohopo mai nohoi o loko o'u i keia hele koke ou. A ahea oe hele?"

            "I keia wa koke no - oia hoi, ina nae hoi oe e oluolu mai ana e haawi mai i kekahi kaa ou a me ona kahu kaa no ka lawe ana ia'u i ka hale hoolulu kaa ahi. E hoi koke mai ana no wau e like me ka hiki ia'u ke hana pela."

            "Aohe hiki ia'u ke hoomaopopo ae i keia mau hana," wahi a Lede May i olelo mai ai. E ku ana oia ma kahi kokoke loa i kekahi poe kumu loke nunui me kona mau maka i piha i na waimaka, e nana ae ana iaia, a ua hele nohoi kona helehelena a kaumaha, e like me ka helehelena o kekahi keiki i halawai me kekahi poino weliweli loa. "Aole hiki ia'u ke hoomaopopo i keia mau hana, e Kilinetona. Ua manaoio loa wau aole la kaua e hookaawale hou ia ana. Aole hiki iki ia'u ke hoomaopopo i ke kumu o kela mau hana."

            Ua hoomau aku la no o Lede May i ka hele ana, a ukali aku la no o Sir Kilinetona mahope ona, no ka mea aia no kona puuwai ke ume ia la e ke aloha e hele la mamua, a oiai nohoi aia nohoi kana wahine ke waiho mai la i ke ka'e o ka luakupapau, a aole nohoi oia i ike i ka helehelena o kana keiki kane, ua lilo iho la no ia i mea ole i kona manao, ua hahai aku la no oia mahope ona, a hele like aku la laua ma kekahi wahi mehameha loa.

            Aohe anei ona wahi manao e olelo aku ai iaia? wahi a Lede May i haohao iho ai iloko ona me ka manao kaumaha. Oiai hoi, o ka wa hope loa keia, aole anei oia e apo mai ana iaia a hoopumehana aku iloko o kona poli, honi mai ia hoi iaia, hai aku nohoi iaia i na ekona, a me na minute hope loa i ka nui o kona aloha iaia, a noi aku hoi iaia e lilo i wahine nana? O ka Lede May mau mea ia e upu mau ana iloko ona; e hana mai ana la hoi o Sir Kilinetona e like me ia. Aohe paha hoi e hiki iaia ke haalele iho iaia iloko o kela mau hana lokoino me ka maopopo ole, me ka hai ole mai iaia he aloha paha kona iaia, aole paha, a he makemake paha kona e mare aku iaia, aole paha - a i ole ia ua makemake paha oia e kuka pu me la i ko laua la e mare ai, aole paha. Me ka maopopo loa iloko o keia hora hope loa, e hai mai ana la hoi oia i na mea huna pohihihi a pau loa e poai puni ana iaia. Me ka ulolohi o ke kai ana o na kapuai wawae a me ka manao ka@maha ua hele mai la o Lede May a pili ma kona aoao; aka, aole loa o Sir Kilinetona i hoopuka aku i kekahi huaolelo iaia.

            "Kilinetona," wahi a Lede May i olelo mai ai me ka leo kaumaha, "ua komo mau mai iloko o'u ka haohao, oia hoi, he hana pono paha ia a'u i hana ai, a i ole la, he hana hewa paha i ko'u hele ana aku e ike la oe i keia ahiahi. I kekahi wa noonoo iho nohoi wau, ina paha aohe wau i imi aku la oe, aohe no oe e imi iki mai ana ia'u - ua pololei anei wau ma ia olelo ana aku ia a'u?"

            Ua ano pololei loa ka Lede May pahu ana mai i kana olelo me ka oiaio maoli no ka hoopuiwa ana aku ia Sir Kilinetona.

(Aole i pau.)

 

HOOLAHA KUMAU

 

Ka Hui B@oko Ho @ Malama D@ o H@

(KAUPALENAIA.)

 

Huina i hoahuia....@

Peresidena .....K@

Hope Peresidena ....W. P. @

Puuku ....W. G. @

Keena Hana @

Alanui Papu, kokoke i A @ K@

Keena Lala ma Hilo, Hawaii

E lawelawe ana i ka

 

Oihana Banako Hoahu Dala ma Hono'ulu a me Hilo

 

            E laweia mai no na huina @ ka haawiia o na ukupanee no @ ahu makahiki ma ka huina o @ keneta no ka makahiki. E @ Rula a me na hooponopono @ nau ae ma ke Keena Hoahu.

2@8-1yr.

 

KAUKA T. MITAMURA

 

            Alanui Nuuanu, H @ H.

Na Hora Hana:

            Hora 8 a 10 kakahiaka @ hora 6 a 7:30 p. m. @ 8 p. m.

Telepone White 152.   @

 

KAUKA GEO. W. BURGESS.

 

            Keena hana ame kahi @ S. Alanui Moi, - 10 a. m. @ 7 p. m. na hora hana.

Telepone-Main 128.

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupale@

 

Na Mea Hookomo mai a Kuai @ i na

 

LAKO HANA HALE

 

O Kela ame Kena Ano.

Malaila e loaa ai na mea @

 

            NA PAPA N. W., NA PAPA H@ PILI HALE, NA PUKA, NA OLE@ LEPE A@E NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PI@ KA OIHANA KAMANA, NA PON@ PENA.

            NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

 

            O na kauoha pono hale apau loa @ hiki mai ana ia makou e hooko k@ ia no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.

 

LEWERS & COOKE

 

Kaapuni ana a puni Hawaii.

 

LUNA NUI O NA HANA H@ NO KA MOKU NUI O KEAW@

 

            No ka makee i ka ihiihi o k@ pili ana i kona Keena a ka @ a ka Lahui i hoouka aku ai @ kona poohiwi, ua haalele @ Henry E. Cooper i ke kulana@ nei ma ka Poalua nei, ia 13 @ puni ana a puni o Hawaii @ we i hiki ai hoi iaia ke h@ na mea e pili ana i kona K@ o keia Ahaolelo e hookokoke @ Maluna o ka oneki o ka mok@ ahiu Kinau oia i holo aku nei @ la e buli boi mai ana oia mahope @ mahina. E noho ana o Ma@ beli a me Kakauolelo White @ wahi aka e launa pu ana no @ pa ma ka uweaolelo telegalap@ keena. E huli hoi mai ana @ o ka noho ana o ka Ahaolelo @ ka manawa e hoomakaukau @ mau hoaiai ana.

            "Ua makemake wau e hu@ ma ka ia hope o keia mahina @ Kupa i olelo ae ai mehine@ mua ana wau i Kailua (puhi @ a malaila aku no Kau ame H@ no Kohala, Hamakua ame K@ "Ma keia huakai a'u ua make@ e ike i na mea hana hou a la@ kemake ai me kou noii pu ana @ lilo ame na hoaiai a na Luna @ pili ana no ko lakou makem@ ko lakou Apana iho. Ua m@ wau e ike i keia mau mea apa@ ai ia'u ke hoaiai pono aku i k@ olelo e noho mai ana."

            E noii pono ana o Kupa i ka @ e pili ana ia Hilo a e hoolilo @ ana o Kupa i kona mau noonoo @ ka hana hou ana o na uwapo ma H@

 

 

            Ua loaa mai nei ka lono ia S@kable ka luna nui o ko kakou Kuke Awa mai ke Keena Puuku mai e hookuuia na Ukana Ki i paaia mai ka mahina mai o Dekemaba 31. Aohe dute maluna oia mau ukana.