Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 42, 17 October 1902 — HE LEO KU I KE ALOHA. [ARTICLE]

HE LEO KU I KE ALOHA.

Ma ke KUokoa o ka pule i hala, Okatoba 3, malaila i ike iho ai ka.lehulehu he elua mau leka mai ka aina mai o ka ehaeha, ka Panalaau o Kalaupapa, ke kahua a Wilikoki e hooikaika nei e haawi aku. iioko o ka mana malama o ke Aupuni Federala, no laua na leo e kalahea nei i na makamaka, ame na hoaloha ame ka lahui holookoa e noi ana e hoopau loa ia kela kanawai ma'i iepera ma ke koho ole ana ia Wilikoki. Ma ka noonoo ana i kela mau leka ame ka leka mamua aku huiia me ka memoriela i kakauinoaia e 750 poe ma'i lepera he mau kakoo ikaika loa ia no kela mau leo e noi ana e kapae loa ia kela kanawai hoehaeha ,nui wale, a o ke kapae ana oia no ke koho ole aku ia Wilikoki. ■ Ma na mea a ka lehulehu e lohe nei a i heluhelu ai no kela poe e noha mai la ilokePo ka ehaeha, he mau leo kela i ku maoli I ke aloha, o ka lakou i hana ai no kela memoriela ame ke noi i waihoia mai i ka lehulehu e hoolohe aku i ka lakou leo he hana ia L ku i ke aloha e nele ole ai ke komo o ke aloha īloko o ke kanaka, a ina e komo ole ke aloha no lakou he keu maoli kela a ke kanaka uahoa. Malia paha aole i haawi kekahi i kona noonoo maluna oua kanawai la, a i ka manawa i makili ai ma ka noonoo ana ua hooholo iho la no ua kanaka la ua pono no alaila aole i'o 110 i kanamai ka nui uahoa o ia uhane. A inaua haawi kekahi I kona noonoo a hoomaopopo loa he kanawai hoopilikia i'o no ia i kela poe ma'i a hoopilikia pu mai i ka lahui holookoa, a hiki ole iaia ke alo i ka ike lho 1 ka maikai ole o ka hooikaika aku e puka, a hooikaika no nae alaiia he kanaka kela nona ka puuwai i nele i ke aloha no ka poe i loohia i ka poino. • Ma ka hoohuihui ana i na mea apau mai Kalaupapa mai, a kaomiia ma ke ano nui, a iwaena o lakou, me ka hoohewahewa ole ke pane ae o ke poomanao e kau ae la maluna nona keia kino manao "He leo ku i ke aloha" oia kekahi iloko o ka huina manao kaomiia. A pehea la e hiki ai i ka lahui ke aloha ina oia iho la ke kulana o ka lehulehu he uahoa, a he puuwai aloha ole. He mea mnopopo loa aohe aloha e panaiia aku ma ka aoao o ka lahui no kela poe o ka ehaeha ke kapae ole ia kela kanawai, o kela kapae ole ana oia no ke koho aku ia Wilikoki. A i manao kekahi e haawi i kona aloha no keia poe e uwalu mai nei alaila o ka hana pookela ana e hana ai, oia kona koho ole aku no Wilikoki. NO KA NUI INO MAOLI I'O NO. He kanawai ino maoli i'o no keia a Wilikoki i hookomo ai iloko o ka Ahaolelo Nui. O ka poe no lakou keia kanawai 1 hanaia ai o lakou kekahi poe kue ikaika loa i keia kanawai. Ma ka mea i maa o ka poe no lakou kekahi hana i hanaia aku, no ko lakou pono, o ka hiki mua o na manao t loaa ana i kela poe, oia ka piha hauoli e nele ole ai i ka haawi aku i ko lakou mahalo no ka lokomaikai i pahoiaia mai, aka ma keia, aole. Malia paha o oleloia mai no ka naaupo o keia poe ma'i i peku ai lakou, a ina pela alaila ua naaupo keia poe naauao e noho mai nei apuni ka Paeaina, ka poe hoi e komo kue like nei no keia mea hookahi. O ka poe iloko o kahi oka .ehaeha o lakou ka poe i ike i ka nui o ka ehaeha a ina ua hooia mai lakou i ka nui i'o no o ka ehaeha, heaha ka mea o ka hoopaakiki wale aku no a hoomau aku i ka hooikaika, a no ke aha la ka mea o ka hoopau ole ae i keia mea ino. Ua kue ikaika loa ia keia kanawai mamuli o ka nui ino a o kekahi o ia mau mahele ino oia ka hookaawalela o na wahine mai na kane ae, na wahine male mai na kane male ae, na keiki mai na makua ae, aia a hiki i ka manawa e palahe ai ke kanaka mamuii oua ma'i ia, a oiai aohe hana a ke dala e hiki ai ke kokua aku alaila kau aku la na maka i ke kokoolui no na kokua alaila ua inoino loa keia kanawai, no ka mea nona ke kumu o ke kaawale, a īna kekahi olelo ana ae nele ka mea poino i ke kokua ole. ' Aole wale no o kela ma« ino, aka, ika nana'aku e hanaiia mai ana ko kakou poe ma'i o ka Panalaau o Kalaupapa i na mea ai i maa ole i ka opu 0 ke kanaka Hawaii, a e puhiia ai na kino o lakou ike ahi ke make, a e like me ka oihana lapaau, o ke kino kanaka. ka haawiiia e hoonaauao ai 1 na kauka e Hke me ia e hanala niai nei ma na aina e, pela e palaha pu ia mai ai ia ano hana maluna o ko kakou poe ma'i, oia hoi, ina e make kekahi e okiia kona u-ha a i ole o kekahi hapa o ke kino alaila hoounaia i na kauka o na wahi i kauoha mai ai i haawina no ka hoonaauao ia lakou kauka, he mea hiki ole hoi i ko kakou poe, a ia kakou lahui ke ae akU i kela ano. E like me ka mau ana o ka malama ana o na ma'i malalo o ke Teritori 'pela ke komo ole mai o ia ano hana hoomaewaewa e ewaewa loa ai ke kanaka Hawail nona aka i ka e lilo ai o ka maiama ana o ke Kahua Ma'i Lepera o Kalaupapa alaila o ka hemo no ia o ka puka e komo mai ai na noi o ia ano. A o ka ino e loaa ana ma ka aoao o ka lahul hui pu ia me ka aina oia no ka hookomo ia mai o na ma'i lepera o Amerika holookoa iloko o Hawaii nei a hoonoho aku ia lakou i Moiokai e hoolilo ana hoi ia IJa#vaii aloha i home no na ma'l lepera Amerika alaila e emi loa ana na oihana kalepa ke kumu waiv/ai o keia aina, a pau ke komo nui ana mai ona malihini i Hawaii aloha he haawina hoopoho manaolana hoi. Ke houluulu ia keia mau ino apau ame na Ino e ae ua lawa lakou no ka hoahewa ana i keia kanawai hookaumaha e nele ole ai ke aloha i'o aku i kela mau leo, a ke ku i kahl o ke aloha aole e nele ke kue aku i »a kanawai la a o ke kue oia no ke koho ole aku ia Wilikoki. Pomaikai lahui e hana ara pela. He hoike ana no hoi ia, HE ALOHA I'O NO. Aole he kanaka © hiki ke hoole mai i ka oiaio o ke o o keia naau lēo. mai ka aina mai o ka ehaeha a puni ka Paeaina i keia mau la, e ui ana i ko iakou mau ohana, ame na hoaloha ame ka lahui holookoa ina paha he A ina i ku i kahi o ke aloha alaila eia ke noi o ua mau leo la e kapae i ke kanawai ma'i lepeia ma ke koho ole aku ia Wilikoki, a ina e ulia mai' ana ia wai la e koho aku ai ua hoike mai no lakeu i ka pane: o ke ALII KALĀNIANAOLE ka elele e koho ai. Maloko o kekahi o na leka eia na haawina i loaa ia lakou no Wilikoki— aloha ole, lokoino maoli no, alakaiia e hai, hoowahawaha i ka hanohano i loaa iaia, o ko' lakou pilikia aole mamuli o ka Papa Ola, a ia hai paha, aka, pilikia lakou mamuli o ka Elele Willkoki ame kona mau pohai Home Rula no ka imi ole i na mea hoowaiwai i ka aina a he hoopau manawa wale no īloko o ka Ahaolelo a ma ka aoao o ke Kuokoa ke kakoo aku nei oia ma ia mau mea Oka poe i kue i keia kanawai ua maopopo o lakou ka poe i hui like aku me ka poe ma'i a i aloha i keia mau leo no ka mea he ku i'o no i ke aloha, aoka huina o ia poe he mea pono e oi loa aku maluna o ka hapanui o ka 'lahui. Aka, ke houluuluia ka poe Rēpubaiika kue apau me ka poe kuokoa, me kekalii mau Demokarata ame kekahi mau Home Rula ame na wahine ame ka poe kane oplo i loaa ole ka mana koho ua pii ino loa aku ka heluna o ka aoao kue a ua emi ino loa ka helunā kakoo o 796, he hoike ana hol ia ma ka aoao o ka lehulehu he aloha no. A ke noonoo pono kela ame keia o kela poe 796 i kakauinoa, aole e nele ko lakou holoi hou ae i ko lakoū mau inoa a komo kue aku, ka hana naauao hookahi wale no e hiki ai ia lakou ke hana, a o ka hana naauao i ka mea nana ke kanawai e hoopau koke oia i ka hooikaika ana no ua mea hookaumaha nei. Aka ke hoopaakiki kela poe ame ka Elele ame ka poe eae alaila e ku a maloeloe e ka lahui a k*e, a o ke kue oia ke koho ole aku ia Wilikoki, a o ke kue oia no hoi ke koho ana fio ke Keikialii Kalanianaole a o ke aloha ana no hoi ia i kela mau leo ku i kealoha. Imua eka lahui a ikea ke aloha i ka hoakan&ka 1 ka la 4 o Novemaba,