Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 42, 17 October 1902 — Page 8

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ikuwa na Leo Hauoli no ke Alii Kuhio.

(Mai ka aoao 1 mai.)

A oia no hoi ka aoao o ka manaolana no na pomaikai o Hawaii nei a wahi ana o kona koho i ka aoao Repubalika o kona hana ana no ia i ka pono nui no keia Paeaina.

Ma keia wahi ua hoomaka aku la ola e kamailio no na mea i hala. Wahi ana ina aole keia hookahuli aupuni ame ka hoohuiaina alila he mea maopopo loa kona pili aku i ka nohona moi ame kona hanau ponoi, aka wahi ana o ka mea kupono wale no o ka hooikaika aku no na pomaikai o keia mua aku a no ia mea ua haawi aku oia iaia e hana ma kona aoao no ka hooko ana i loaa na pomaikai no ka lehulehu. O ke komo ana ma ka aoao Repubalika ka mea e loaa mai ai ia mau mea.

Ua hoike pu ae oia e pili ana no Wilikoki oia hoi he kanaka hoopaa oia i kana mau olelo me he la e oiaio ana, aka o ka hooko ana aole he mea i hanaia. Ua hoike mai ke Alii i ka loaa ana i na mokuaina ame na teritori o Amerika mai ka Ahaolelo Nui mai na pomaikai aka no ka Elele Wilikoki ua hoi nele mai oia a o ka nele pu no hoi ia o ka aina. Ua kalele pu iho no hoi ke Alii i ka inoino o ka Wilikoki mau hana no ka hoino pilikino. Ua hoike ae oia aohe he pomaikai iki e loaa ana i ka lehulehu ma ke a'o ana aku i kanaka e hoomau aku i ka enemi ana i na haole. Wahi ana he hooikaika na Home Rula i ka ino iwaena o keia mau kini aka ke hele nae i o ua hoohoaloha aku iwaena o na haole ma o i mea e loaa mai ai na pono no keia mau kini.

Ua hoike pu mai no hoi oia i ka loaa mau mai iaia o na pane mai ka aina mai o ke ehaeha e uwalo mai ana iaia e hooikaika e kapae loa i ke kanawai ma'i lepela a Wilikoki ka mea hoi e haawi aku ana ia lakou iloko o ka malama ana a na malihini. Ua haohao loa oia, wahi ana, i ka lohe ana i kekahi olelo, o 'ka haawi ana i na ma'i no ke Aupuni Federala e malama mai oia ka loaa ana he mau kauka hiki ke lapaau i na ma'i a ola. A ina he hiki ia lakou ke hoola i na ma'i lepera, ua ninau ae ke Alii, no ke aha la i ola ole ai na ma'i lepera o lakou ia lakou. He nui loa na ma'i lepera o Amerika a ua lawa ia no ka uhi paa ana mai ia Kalaupapa. Ua pane ae oia he hana maikai loa ka hoomau ana i ka malama ana i ko kakou mau ma'i iloko o ke kulana a lakou e noho mai nei a o ka ae ana i keia bila kanawai o ka wawahi ana no ia i ka noho maluhia ana o lakou a hookaawale ia ae kekahi mai kekahi ae ame na pono apau e loaa nei ia lakou i keia manawa.

Ma keia wahi ua hoike ae ke Alii, ma ka nana ana i na hana a ka Home Rula ua ikeia malaila aole he mau lanakila a Wilikoki i loaa ma kona aoao ma ke ano he alakai. Pili ana i ke aloha o ka Amerika i ke kanaka Hawaii, ua olelo ae oia ua ike oia i ke aloha o ke kanaka Amerika, oiai, i kekahi manawa i hala aku iaia i na aina e, ua hooheneheneia mai oia e ka haole i ka nika a no ia mea i pepehi aku ai oia i ka haole ke kumu hoi o kona paa ana i ka lima o ke kanawai aka mamuli o ke aloha o ke kanikela Amerika ua hemo mai ia oia mai ia poino mai. Pili ana i ka Pake Mon War ua hoike ae oia i kona manao he hana hoohaahaa loa ia i ke kanaka Hawaii ma ka olelo ae aohe he kanaka Hawaii i lawa no ka hana ana i na kanawai no ka aina nolaila kii i ka Pake i mea kau kanawai.

Ma ka panina o na olelo a ke Keikialii Kalanianaole ua hoike ae oia aole maopopo iaia ka nui o kana hana, aka ua manao oia he nui na hana e hana ai no na  pomaikai o keia lehulehu, a o ka mea e loaa mai ai ia mau mea oia no ka laina like ana o keia lehulehu kupono i ke koho balota me ka aoao mana nui e noho mai la i o.

Ua hoike pu ae no hoi oia ma kona aoao o kona home keia a o kona mau mea apau aia ianei, a he mea maopopo aole loa oia e hana i na hana e kiola ai i kona mau pono ame kona home no keia mua aku.

I ka manawa i pau ae ai na olelo a ke Keikialii ua hoolaunaia mai la o Lunamakaainana Makekau, kekahi o na Home Rula, a he hoa no ka ahaolelo o ke kau i hala a i keia manawa ke holo moho nei oia ma ke ano kuokoa a ke hooikaika nui nei ma ke kakoo ana i ke Alii. Ua hoike ae oia i ka waiwai ole o na hana a ana hoa Home rula o ke kau ahaoleleo i hala. Ua hooikaika aku o Makekau ma ka hai ana i kona manao pili i ke kue pilikino a he mea kupono loa e kapae loa ia ano no ka mea wahi ana oia ke kumu e hui ae ai na haole ma ko lakou aoao wale no he kumu e pomaikai ole ai keia paemoku. I kela ame keia manawa e hooho mau ana na hoa Home Rula "e pepehi iaia a make loa" i ka manawa e hookomo mai ai kekahi hoa Rpubalika i kana bila iloko o ka ahaolelo; a ina e hoomau ana na Home rula i keia ano hana alaila e nele mai ana no ka holopono o na bila kanawai a Wilikoki e hana mai ai i o. (Ma keia mea ua naauao ka lunamakaainana ma ka hoonaauao ana i ka lehulehu.) Ua kakoo pu ae no ka lunamakaainana i ke koho ana i ke Keikialii Kuhio ka mea hoi e hooikaika nei no ka pono o ka lahui.

O na haiolelo hope oia no na moho Senatoa Achi, McCandless ame Isenberg ame Kiwini o Hilo a hookuu no hoi na hana. Ma ko Kiwini aoao ua kakoo nui oia i ke Keikialii a ua hooho hauoli nui loa ia kana mau olelo.

Ma ka Poalua ae i haalele iho ai ke Ali no Maui no ka hana pili kalaiaina.

 

Nee na Repubalika Imua.

Ma na hoolala ana o ka Hui Repubalika o na Opio ua ikeia ko lakou manao hana a i ka Poakolu iho nei ka hoomaka ana o ka nee ana o na hana, a e nee ana imua no na koena la i koe a hiki aku i ka wa koho balota, alaika hookuu ka luhi. Me he la aole i na ko lakou iini hana maloko o na hale nolaila ua hooholo ae lakou e kai hele ma na alanui o ke kulanakauhale nei maluna o ke kaa a ma kahi kupono no ka haawi ana i ka olelo e hooko koke ia aku no me ka hakalia ole. Aole no hoi e halamu ana na hana, no ka mea e hoolako ia aku ana ka lehulehu e hoolohe mai ana i na olelo me na leo hoene o na pila ame na meia hoonanea a na keiki i maa ma ia hana.

O ka manawa e hoomau ia aku ai keia hele haiolelo ana ma ke ano kumau oia no ka Poakahi, ka Poakolu ame ka Poalima o kela ame keia hebedoma a ia na Poaono ma ka halekeaka Opiuma e haiia ai ka olelo. Eia iho ka mea i hoonohonoho ia no na la hana ame kahi o ka hana:

Okatoba 15-Ma Kakaako.

Okatoba 17-Ma Puoina.

Okatoba 20-Ma ke Alanui Waikikiki ma kahi aoao o ka Moana Hotele, a ma Kalihi.

Okatoba 22-Ma Manoa.

Okatoba 24-Ma Pauoa.

Okatoba 27-Ma na Alanui Hema ame Moiwahine, Kakaako, ame Waiakamilo, Kalihi.

Okatoba 29-Ma Moiliili.

Okatoba 31-Ma Puunui.

Aiea he ekolu mau halawai makaainana e malamaia ana ma ka halekeaka Opiuma i na Poaono, Okatoba 18, ame 25 ame ka la 1 o Novemaba.

E like me ka papa kuhikuhi pela e malamaia ai ka halawai nui ma ka halekeaka Opiuma i ke ahiahi o ka la apopo, a o na hana no keia mua koke iho e like me ia i hoikeia he mau hoololi kekahi ke ku nae i kahi o ka hoololi.

Aole wale no keia o na hana i hanaia a e hanaia aku ana e ka aoao Repubalika aka mawaho ae o keia i komo aku ai na senatoa e hana ma ka malama ana i na halawai makaainana ma na wahi like ole ke kulanakauhale, a e hoomauia aku ana a i ka nana aku e piha pono ana ka manawa i na hana haiolelo a hiki i ke kau koho balota.

Na ke komike o ka Apana Eha i wehe ae he halawai i ke ahiahi Poakolu nei ma Kakaako. A ke holo pono e malamaia ana he halawai i ka la apopo. Ua haiia ka olelo ma Waiakamilo, Kalihi, inehine e na moho holo senatoa a i keia ahiahi ma Iwilei a i ke ahiahi o ka la apopo ma Kapalama i kahi e pau ai ka holo ana o na kaa-hapaumi.

 

EIA HOU.

Ma ka Poakolu i hala iho la oia ka la i holo aku ai na moku pili aina o kakou, a na lakou i lawe aku he heluna nui o na palapala ame na pepa no ka hoolaha ana i na manao kalaiaina no ka paio ana no ka pono o ka lehulehu. Ua Hoounaia keia mau nupepa liilii ame na pepa liilii i na komite Repubalika apuni ka Paeaina no ka haawi aku i kela ame keia. Maloko o ia mau lako i hoounaia aku la e ikeia ai ke kahuahana, na anoai o ke o a ana o ke Alii Kuhio ame kona mau manao o ka haalele ana i ka aoao Home Rul ame ka haiolelo a Ex-Senatoa Thurston ke keonimana i hele mai ai i Hawaii ne me no Komikina.

Ua hai pu ia aku no hoi kela ame keia lunahoomalu o na komite i ka manawa e loaa aku ai ia lakou, oia no ka manawa e haawi aku ai i kela ame keia mea kupono i ke koho balota me ka hoohakalia ole i loaa ai ia lakou ka manawa e heluhelu ai a loaa pono ia lakou na kumuhana a ka aoao Repubalika ame na hana i anoiia e hanaia aku ai i ka manawa e hiki mai ana. Ua hooholoia ae e hoounaia i 30,000 kope o na kumuhana like ole, a e hoolakoia aku na home apau me ia mau mea.

Aole wale o keia, aka, eia he ikaika koi e hoounaia aku na pihi o ke kii o ke Alii Kuhio, a ma ka nana ana aole i lawa no ka hooko ana oiai aohe i lawa ka ikaika o na halehana o ke kulanakauhale nei ke hana i hooko ia ai keia mau makemake. Ua hoounaia no he mau pihi o ia ano i na kanaka o na mokupuni, eia nae, aole ia i lawa no ka hooko ana i na makemake.

Ma ke keena o ka Hui Repubalika o na Opio e loaa ai na pepa liilii no ka haawi manawalea ana a na ke komite i kohoia e ka hui e nana ia hana, a o Mr. E. Dekum ka mea e haawi manawalea nei i ka poe e ake e hanaiia aku me na manao hoonaauao kalaiaina ke kipa ae ilaila.

 

U.S.S. AKAMU NO ONEI.

 KAPALAKIKO, Oct. 6.--E holo aku ana ka mokukaua hoomaamaa Adamu no Honolulu mai Sana Diego aku i keia pule ae (i hala iho la). E hiki aku ana oia ma ka mokupuni Alamau, (Wake Island). e lawe aku ana oia i na haumana hoomaamaa ao kaua moana no lakou ka heluna o 175. Eia oia i keia manawa iwaho ma ka awa.

 

E hoolohe mai.

I KA LEO O KO HONOLULU NEI POE.

Ina nohoi oe e haliu mai la a hoolohe i ka kou mau hoaloha ame na hoanoho ou e ha'i aku ai i hoomaopopo oe i ka nui eha o ke kua ame ko ka mimi eha, ke ano haalulu ame ke ano uluku a hiaa i kupu mai, mai na ma'i puppaa mai, alaila e puiwa ana oe i ko lakou nalohia ana aku.

Eia ka pane a Jurgen Walter o keia kulanakauhale iloko o Ianuari 10, 1899, kekahi o ua poe la penei:

He 79 o'u mau makahiki a he mau la loihi no hoi ia. He makua wau o 8 mau keiki. Mamuli o keia ola loihi o'u me ka maikai ua aie nui au i ka ikaika hoola o na HUAALE KIKALA HANEENEE A DOAN. Ua loaa ia'u keia ehaeha no kekahi mau makahiki a mahope o kuu lawe ana i ua mau huaale nei a'u hoi i kuai ai ma ka halekuai laau o Hollister ua loaa iho la ia'u ka lanakila me kuu ike iho ua hoopomaikai na huaale ia'u.

He piha mau ko kakou mau puupaa i ke koko a e hana mau ana i ke ao ame ka po. O kona wa o ka ikaika hehiki iaia ke hookaawale aneane 500 anoano o ke ano ino i kela ame keia la, a i ka manawa o ka nawliwali e koe ana kekahi mau ano ino iloko o ke koko.

Ma keia ano e ulu mai ai na ma'i-ka eha o ke kua, nalulu, ano haalulu, wela a mae wale no ka ili, rumakika, ano hapopo a ano kuli nohoi, ano malohi ame na ma'i e ae he nui. A ina e hookaawaleia na keakea no kou hanawai ana alaila aole e loaa kekahi pilikia o na puupaa.

E loaa no keia mau huaale kikala haneenee a Doan i ka poe kuai laau lapaau apau no 50 keneta o ke poho hookahi a e hookoia no ka kauoha apau ma ka leta e ka Hui Kuai Laau o Hollister ma ke kuike. O lakou no hoi na agena no ka Paeaina nei.

 

KAUAKA T. MITAMURA

Alanui Nuuanu, Honolulu, T.H. Na Hora Hana:

Hora 8 a 10 kakahiaka; hora 1 a 3 ame hora 6 a 7:30 p.m. Sabati: Hora 6 a 8 p.m. Telepone White 152. P.O. Box 842.

 

Ke Kii keia o ke Kepani nana i pepehi o Kapena Jacobsen.

Gusabora Tanbaro.

 

NA MEA HOU O KA AHA HOOKOLOKOLO

KA AHA HOOKOLOKOLO FEDERALA.

Ua weheia ae ka Aha Hookolokolo Federala o ke kau o Okatoba nei ma ke kakahiaka Poakahi nei. Eia iho na kiure i kaheaia: N.E. Gedge, C.R. Frazier, Harry W. Foster, C.M.  Cooke, J.E. Fullerton, Antone Fernandez, C.J. Ludwigsen, R.W. Atkinson, G. Froboese, J.L. Low, W.J. English, B. Kakalaika, J.S. Ellis, Frank da Camara, W.R. Aylett, E.I. Spalding. W. Baldwin, F. Ganzel, A.J. McKenzie, A.K. Eldredge ame C. Bolte.

 

KA HHIHIA PEPEHI KANAKA.

Imua o ka Aha Hookolokolo Federala i hoolohe ia ae ai ka hihia pepehi kanaka o kela kapena boe i pepehi ai i ke kapena o ka mokupea Wood, a ke Kuokoa i hai ai i ka moolelo piha oia hana mamua aku nei.

Malaila ae ka wahine kanemake kahi i hoike ai i kana ike. O ke Kepani kuke, Oto, ua laweia ae ma ke ano he hoike aole hoi e like me ka manao i manao mua ia ai e hoohuikau aku iaia iho iloko o keia hihia. Ma ia ahiahi no ua pau ae ka hoolohe ana ia hihia a ua waiho ae na kiure i ka lakou olelo hooholo ma ke kakahiaka Poakolu nei.

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI.

I ka Poalua nei ua kahea ae o Lunakanawai De Bolt, o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Ekahi i mau kiure huikau ame hiure hoolohe hihia no ke kau ae nei o Novemaba, a peia no hoi o Lunakanawai Kokua Ekolu, Robikana. O ka ohi ana o ka laua nei mau kiure ma ka huki ana, aole hoi e like me la Lunakanawai Hamepela ame Gear. O ke kanawai kahiko o Hawaii nei oia ke kukui alakai no na lunakanawai elua i hana iho la. O Lunakanawai Gear eia no ia ke manaoio nei o ka laua hana i hana ai me Hamapela oia no ka pololei maoli, eia nae, na Lunakanawai De Bolt ame Robikana ke hoole nei.

Ua hoike ae o Lunakanawai De Bolt e loihi ana na hora hana o keia kau ae, oiai, aole he kana mai o ke kupai o na hihia i lawelawe hoomeameaia ai o na Lunakanawai mua, a ke manao nei ka Lunakanawai De Bolt o ka loihi o na hora hana ame ka hana ikaika ana e hoemiia mai ai ka haawe.

 

KA AHA KIEKIE.

I ka Poaha o ka pule i hala i noho ai ka Aha Kiekie e hoolohe i ka hihia o Kapiolani kue ia Mary Atcherly. Ma ka Poaono nei i ka hihia o ka Hui Hackfeld Ma kue i ka Hui Alahao o Hilo.

Ma ka Poakahi nei ua hooloheia ae ka hihia o Nawahi kue i ka Hui Mahiko o Hakalau, e noi ana e kapaeia ae ka hoolimalima o kekahi aina i hanaia e kona kahu malama waiwai oiai kona mau makahiki malalo o ka ke kanawai i hoakaka hihia o R.U. Hind kue ia E.P. Low no ka hoopau ana i ko laua noho pakana ana (Hoahui).

 

AHA HOOKOLOKOLO APANA.

Imua o ka Aha Hookolokolo apana a Lunakanwai Wilikoki i ka Poaha o ka pule i hala i hooloheia ai ka hihia koi dala a ka Hui Paipalapala Grieve e koi ana ia Mrs. Theresa Wilikoki e uku aku i $64.87 no ke pai ana i kekahi mau palapala ame kekahi helu o ka nupepa Kuokoa Home Rula.

Ma kana mau olelo aole he mau olelo pale aka he mau olelo hoouweuwe e olelo ana i ka wa ia Lunakanawai Hamepela ka hana ana o keia hui ua haawaiia ka manawa a nui nona e hookaa ai. He nui ko Hamepela hana oluolu ana a ma ia ano ua uku aku oia i kana mau bila aie a i kekahi manawa ana e makemake ai e hana i kekahi hana ua uku mua aku oia. O kahi kumupale uuku loa ma kona aoao oia no ka paaia ana o na palapala i paiia ai a hala ke manawa i manaoia ai no ia mau palapala. O ke kumi no nae oia paaia ana mamuli no ia o kona hookaa mua ole ana i ke dala. Ua Kauoha aku ka Aha e uku aku oia i ke koi.

 

KELA AME KEIA.

He nui na hihia oki male e puka mai nei iloko o na Aha Hookolokolo o kakou nei. Ua noi ae ka wahine a Nigel E.G. Jackson e hookaawaleia laua no ka hewa pepehi mau o kana kane. Pela no hoi o Amy Josephine French e hookaawale no ia laua no ia kumu hoopii no.

Ua ae aku ka Lunakanawai De Bolt e uku o Ah Akoni i $5,000 bela no ka hookuu ana iaia mawaho o Kawa a hiki i ka wa e hoolohe ia ai kona hihia. O keia ka Pake i hoohuoiia ai no ke puhi ana i ka hale o Kuamoo ma Manoa mamua aku nei.

O ka hihia no o J.K. Sumner (Kapilikea) oia no ka hihia hana mau ia iloko o ka Aha Hookolokolo Kaapuni. He lehulehu wale na koi ma keia hihia. Ke manao nei o Kapilikea ke pau keia mau mea apau i ka hooponopono e huli hoi aku ana oia no Tahiti.

 

Hakoko ka Mokuahi Amerika Mar me ka Makani.

(Mai ka aoao @ mai.)

Ua komo ae ke kai ma kahi o na ohua ee pakeke a kuululu ana na ohua i ke koekoe. Mai waena ae o keia mau ohua na leo uwe no ka mea ua manao lakou eia ka moku ke piholo la. O ka lakou nei uwe ua hui pu aku me ka halulu kai ame ke kani o na likini, a he wa keia no ke kapena e hoomalielie ai i na manao uluku maluna o na ohua. O kona hilinai piha aia maluna o kona moku, oiai, he ikaika kona i lawa no ke ku ana i ka ino.

I ke aumoe o @a po ua lilo aku kekahi o kona mau lako hoeuli mahu, a ina aole na hookele naauao ana a kona kapena e ku ana iloko o ke anu ame ke koekoe ma ka hale kuhoe, ina ua opeapeaia ka moku. Ua hooponopono hou ia ae kahi poino a paa hou. Mahope o ka hora 12 o ia po ua pii hou ae ka barometa a i ka 28.60 a mahoipe koke iho ua hala ia puu make i hope.

Ua haawi ae na ohua i ka hoomaikai ana i ke kapena ame kona mau aliimoku, no ka mea, iloko o ka ino nui aole loa he ola i lilo aku, koe wale no kela Kepani hana naaupo.

 

EMI LOA NA AUHAU NO KA HANA HUKI NIHO

W.E. Allen, D.D.S.  F.L. Ferguson, D.D.S.

Hoopiha me ke Kala - 50 keneta

Hoopiha me ka Gula $1.00 a pii aku

Papa Niho Gula - - - }$5

Papa Niho Kala - - -

Papa Niho Maoli - - -

Papa Niho piha pono - $5.00

Huki ana i ka Niho - 50¢

He makaukau no hoi na hoohana ana aia ma ARLINGTON HALE, HELU 215 ma kabi aoao o na Alanui Hotele ame Uniona.

He mau Kauka makaukau loa laua a ina oe e hele ilaila aole e nele ka hana pololei ia mai e ku ai kou makemake. Aohe auhau no ka nana ana

 

Haule ma kahi o ke 60 Kapuai.

A PAKELE KE OLA ME KA HA'I OLE O KEKAHI IWI.

Haule o John Rogers mai Kaupokuhale mai o Kekahi Hale Nui Nona ke Kiekie o Ekolu-hale--Haki pu Kekahi Alapii ma Keia Haule ana.

I ka manawa e hana ana o John Rogers iluna o kaupoku o kekahi hale nui nona ke kiekie o ekolu-hale e ku la ma ke alanui o detroit ua haule iho la o John Rogers o Cleveland, Ohia, e noho ana ma ke Alanui Alabama, Helu 165, mai kaupoku mai i ka honua.

E hiu ana oia ia na unu iluna o kaupokuhale, a iaia e hiki ana ua hilinai aku la oia i kekahi kaula i hauhoaia, a no kona kaumaha paha ua moku ae la ke kaula a o kona haule aku la no ia i lalo i ka honua. Ua haule aku oia aneane paha he 36 kapuai mai ka honua ae, kokoke i ke alanui helewawai ua kau pono aku la oia ma kekahi alapii i kukuluia, e pilo ana i ka paia, a haki pu aku la ua alapii nei a hookahi ko laua haule pu ana i lalo. A no John Rogers ua haule pono iho la maluna o ka pae pohake ma kaupoku mai, nona ke kiekie he kanaono kapuai a waiho maule aku la oia, a oia no hoi ka manawa i hapaiia ae ai e kona mau hoaloha.

Ua lawe koke ia mai la ka manele no ka lawe ana i kona kino a pela i maneleia aku ai kona kino i ka Halema'i o St. John a malaila oia kahi i waiho ai no uni hora mamua o kona pohala ana ae. Ma ka nana ia ana aohe he iwi i ha'i a aohe no he mea i poino oloko o kona kino aole hoi e like me ka manao a kona mau hoaloha i manao ai. A eia kana hoike i kekahi mea kakau nupepa: "Ua ulu mai ia ke ano o ka haalulu maluna o kuu kino, o ke kumu mamuli no ia o kela haule ana o'u a he mea hoi e loaa mai ai ia'u ka ma'i haalulu. Ua noho wau malalo o ka lapaau ana a ke kauka aka aole nae he loaa ia'u o ka waiwai ma kana lapaau ana he kumu hoi e haawi mai ai ia'u i ka hopohopo nui a ua poho maoli no ko'u manaoiana.

"Alaila ua hoomaka koke iho la wau i ka ai ana i na HUAALE AKALA A KAUKA WILLIAMS no ka poe ma'i hokii. Ma Keia lawe ana a'u i keia mau huaale ua ike koke mai la no wau i ka maikai o'u i ka manawa pokole, a i ka manawa a'u i ai ai he ewalu mau poho laau huaale ua hoi hou mai la kuu ikaika o na la i hala, i ka mau. O ka manawa o ka loaa ana o keia mau haawina hoolana ia'u he hookahi makahiki i hala aku nei a i keia manawa ua loaa ia'u ka ikaika pili i ko'u mau aaololo e like no me ko kekahi poe e ae. O na huaale akal a Kauka Williams no ka poe ma'i hokii, oia no ka laau lapaau i hoola mai ia'u mai ko'u pilikia ae he ma'i i ola ole ma ka lapaau ana a ke kauka."

O ka hana a na aalolo, e hoohuikau koke ia no ia e kekahi o na kumu hoonawaliwali e ulu mai ana. O ka haawina ulia i loaa aku maluna o John rogers oia kekahi o na haawina e ulu mai ai a pilikia na hana kumau o na aalolo a hoana e ia ka noonoo. Aka, aia no na kumu e ae e ulu mai ai na mea hoohuikau i ka hana a na aalolo oia no keia mau mea, ka pilihua mau ma ka noonoo, ka luhi nui ma ka hana ana a oi aku mamua o ka hiki ke hana, ano pihoihoi wale, lawa ole ka manawa hoomaha. O na mea hoohikilele e loaa ai i ka pilikia e like iho la me keia alaila o ka laau lapaau kupono no ia mau ma'i apau oia no ka laau e hiki ana ke hoola i kekahi, a o ke ola ana o kekahi pela no e ola ai kekahi o ia kaina hookahi.

He kuaiia na Huaale Akala a Kauka Williams no ka poe Ma'i Hokii e ka poe kuai laau apau, a i ole, e kauoha aku ma ka leta ma ke kuike nae no ke kumukuai 50 keneta no ke poho hookahi a eono poho laau huaale no $2.50 ma ka inoa o Dr. Williams Medicine Co., Schenectady, N.Y., aole e nele ka hooko ia mai o kau kauoha.

 

Jonah Kuhio Kalanianaole.

IKAIKA KAUAI NONA--HANA APUHI A NA HOME RULA MA KAUAI AME HAWAII--KA LONO OIAIO OLE MA HONOLULU NEI.

E like me ka hai mua ia ana aku ma ka helu i hala i ko ke Keikialii holo ana aku no Kauai no ka hui ana me kona mau hoa makaainana malaila, pela hoi makou e hai aku nei i kona huli hoi ana mai Kauai mai no Honolulu nei ma ke Sabati nei.

Ma Hanalei kahi i malama mua ia ai ka halawai. Maanei o ka manao hookahi aia maluna o ke Keikialii ame na moho Repubalika. I ka wa i haiia ai na olelo no ka aoao Repubalika ua nui ke ohohia ia a ua hoolohe pono na kanaka. I ka wa i hoolaunaia ai ke Keikialii ua oi aku ko na kanaka paipai ana ame ka hoolohe pono ana i kana mau olelo naauao. Ua haiia aku na alakai pono ole a ka aoao Home Rula ane ka hana alakai h@wa a na alakai oia aoao e alakai ana i ka lahui a mamao mai kahi aku o ka pono ma ka hui ole ana me ka aoao ikaika iloko o Amerika. Ua haiia aku ka manao o ka Papa Kahuahana o ka aoao Repubalika a ua apoia mai me na manao lokahi. Ua lilo ka haiolelo a ke Keikialii maanei i mea nana e mawehe ae ia na mano kuhihewa a na Home Rula i kipapa ai a paa iloko o ka naau o na kanaka, a i keia manawa ke wehe ae la ke alaula nani o ka lanakila o ka aoao Repubalika ma ia apana.

Ua malamaia ae ka halawai ma Kilauea ame Kealia. Aole no he nui loa o ka poe i akoakoa ae ma ia mau halawai, eia nae, o ka muimuia o ka manao lokahi no ka aoao Repubalika oia ka mea nui i ikeia ma ia mau wahi.

Ua hala loa aku ka huakai a ke Keikkialii no Waimea, a maanei i loaa ai ke kuia mua iaia. O keia kuia mamuli no ia o ke kauoha ana aku nei o na alakai o ka aoao Home rul i na kiai o lakou malaila e paa aku i na kanaka mai ka helo ana aku e hoolohe a e ike aku i ke Keikialii. Maanei, ke ike nei ka lehulehu holookoa i ke ano o ka hana a na alakai Home rula he paa i na kanaka mai ka hele ana i kahi e lohe ai i na olelo naauao.

Ua like keia hana a na alakai Home Rula me ke paniku ana i ke kanaka i ka hele ana i kahi ana i makemake ai e hele. Ina ua makewai ke kanaka o ka hana a na alakai o ka aoao Home Rula oia ka paa ana i ka hele ana o @ mea makewai e inu. Kupaianaha @ hana a na alakai Home Rula. He k@ makaia maole no, a he ake e noho @ uliuli mau na kanaka Hawaii ma@ o ko lakou mau alakai ana.

Aole i lilo keia hana ana a na alakai Home rula i mea e hoi hope ai na Repubalika a ua malama ae no ke Keikialii i ka halawai malaila, a ma la halawai ua hoi aku na mea apau i @@@ i ka haiolelo a ke Keikialii me ka malamalama ano hou iloko o lakou. U@ hoopaa ae kela ame keia mea i loh@ keia manao e hooikaika ana lakou haawi aku i keia malamalama i ko lakou mau hoa kanaka a e loaa ana @ na manaolana no ka aoao o ke Keikialii.

Ma Kekaha, Koloa, Lihue ame k@ awa kumoku o Nawilwili ua malamai@ na haiolelo a ua nui na kanaka Hawaii i hoolohe a manaoio i ka haiolelo a k@ Keikialii ame kona mau hoa, i hele @ nei, oia no ka anela o Haili, Rev. .SI. Desha, ame Mekakau. Iwaena @@ hoahele o ke Keikialii ma Kauai @@ moho kekah o ua kihapai nei o ka Paeaina Hawaii, a ua ikeia keia manao iwaena o na Hawaii malaila, o ka pa@ balota Repubalika ola ka paa balota @ ko lakou pono a ua paa ka manao no ke koho ana no na Repubalika.

Eia na keiki lalawai o Kauai, Wilikoki, Rice ame Gay ke hooikaika nei @ na Hawaii e koho i na moho Repubalika a ua loaa ka manaolana ia lakou no ka holopono o na hana koho balota i keia kau ma Kauai.

 

NA'HANA APUHI A NA HOME RULA

I ka moho Elele Repubalika ma Kauai ua hanaia na han hoopuiwa mahope nei e hookuihe ai i ka no@@@ o na kanaka ma Honolulu nei i kau aku a ko lakou mau manaolana maluna o ka Moho Repubalika. O keia hana hookuihe oia no ka laweia ana ae o ka lono aole e hiki ana i ke Keikialii e ho@@ balota no ka piha ole o kona mau makahiki ma kahi a ke kanawai i ae ai. Ke hoike aku nei makou he mau lono apuhi wale no keia i mea e hoi hope ai na manao. O ka poe apau i ahule na manaolana mamuli o keia lono hakuepa ke hoike aku nei makou eia iho ka mea pololei.

E nana ma ko makou helu i puka a@ ma ka la 18 o Iulai ua hoikeia aku u@ hanauia oia i ka makahiki 1872, a ma ka hoike hoi a ka buke Baaibala, ma ka@ o ka moolelo ohana a ka Moiwahine Kapiolani ua hoikeia ua hanaula ke Keikialii ma ka la 26 o Maraki, 1871. In@ e hoonohonoho ia malalo o ka hoike hope ame ka wa i koho ai ka Aha Elele Repubalika iaia i moho, oia no ka la 2 o Sepatemaba i hala, alaila e loaa ma@ ana he 31 makahiki 5 mahina ame @@ o ke oia ana o ka Moho repubalika a@ hiki i kona kohoia ana. Ina hoi ma k@ ke Kuakoa i hoikeia alaila he 30 makahiki 5 mahina ame 6 ia. Ma ke kuhikuhi a ke kanawai kumu aole no i hoakaka piha ia no ke kupono o kekahi mea e lilo ai i moho elele, koe wale no na kumu e ae e like me na Senatoa ame na Lunamakaainana. Ua piha na makahiki he 30 i ke Keikialii, nolaila ua kupono oia e lilo i moho elele.

O kekahi o na kumu hoopuiwa i hana ma Hawaii e na alakai Home Rula, ua hopuia ke Keikialii ma Honolulu nei no ka hoopuka i na olelo kupono ole no Elele Wilikoki. Ke hoike aku nei ke Kuokoa i na kini o Hawaii aole h@ oiaio ola mau olelo i hoopukaia. Eia no ka milimili a oukou ke hele nei i kaloa ame ka laula o ka aina me kekahi alina ole maluna o kona kino. Aole hoohaahaa iho ke kanawai iaia, aole hopuia a aole loa no hoi he wahi kume hoopii a palapala hoopii i hanaia no ka hopu ana iaia. Aole loa he lunakanawai nana e hookolokolo iaia, ole @@ hoi kekahi nupepa e puka aku ana @ kekahi moolelo no ha hana o ka ana hookolokolo nana ia i hookolokolo @ ka mea aole he polalei oia mau olelo a na alakai o ka aoao Home Rula a i @ o ka anela nana i hai aku i keia @@@ i na kini ma Hawaii.

Hookahi a makou mea i maopopo loa ina ua hana io na alakai Home rula i keia hana wahahee, a o kekahi m@@ paha, alaila, e hiki mai ana no ka w@ e hookolokolo ia ai ka poe hoike wahahee imua o ka Nohoalii Mana Loa a oia moolelo la e hoikeia aku ana i n@ kini ma o a ma kau hana ana e uk@ ia mai ai oe. O ka hoopai ana ua ko@ koi aku mamua o ka hoopai ana m@ keia ao, no ka mea, aia malaila ka auwe mau ana aole hoi e like me ko keia ao. O ka wa e hoopaiia ai ke kanaka maanei he malaolana no e loaa ana ka palekana ke pau ka wa hoopai, m@ o aole he wa e pau ai.

Nolaila, e na kini mai Hawaii a Niihau a i hoea aku na lono o keia ana papani iho i na pepeiao, o ka oiaio, o@ ka oukou e hoolohe ai.

Ua paa ae nei ka palapala aina o ke kulanakauhale nei no na luna nana ka Papa Ola e hele ai no ka lakou mau hana iho.

Ua hopuia a paa he 25 Pake piliwaiwai ma Pawaa ma ka po Sabati i hala, October 12.

O ka puali puhiohe o na Pukiki ka mea nana i hoolaulea ae ma ka po Poalua nei ma ke kuea o ka Hotele Hawaii nui no ka poe i hele ae e hoolohe i ka lakou mau mele Pukiki.

Ke aneane loa nei e pau ka hana ana ia ka pou uwea olelo nana e hoouna aku a e apo aku i ka olelo mai ka mokupuni mai o Kauai e hanaiea nei ma ka lae o Kaena. Ina no hoi e paa ana mamua o ka la koho balota aole e loihi loa ke kali ana a loaa mai na mei hou o ka la koho balota.

Ua hoonaueue ae ke oia i ke kulana kauhale nei ma ke 4:30 o ke kakahiak@ Poaha iho la.

 

O KA NALULU O KE POO AME K@ HUPEKOLE OIA NO KA MEA @ LOAA MAU ANA ma ka hookuuku @ wale ana ke loaa kekahi i ke anu. @ ka laau kunu a Chamberlain aohe ana mana hooia i ka nalulu me ka hope kole aka he hiki loa oia ke hoopau i @ anu ame ke ano anoninoni pili i ua ana la. Aole keia he laau hiki ole ke hoola ae i na eha o ka pua ame ke akemame  aka he holoi pu no oia i ke kumu o ka ulu ana mai o ka ma'i. O kahi i nohoia e ka ma'i, he hiki laia ke hana hou ae a maikai e like me mamua iloko a ke ano mau. Aole e hala kana hana heola a aole no hoi e hakalia kana hooko ana. O ka hui kuai laau lapaau a Be@son, Smith, na agena no keia laau a o lakou no ka poe e kuai nei. Ma poina i ka hele ilaila.