Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 40, 3 October 1902 — Page 7

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, OKATOBA 8, 1902

 

Uwea Olelo Moana.

 

            @ KE NA MOKUAHI HOO@ EA I HONOLULU NEI O @ PELEKANE—MANAOIA @ IA AK@ ANA E PAE MAI @AK@ NEI.

 

            @ i Honolulu nei . keia @ elua mau mokuahi Pe@ ka homine ana i ka uwea @ mai Victoria, B. C., a hiki @ Fanina.  O Kolonia –e @ mau moku, a ua haalele @ Bamfield Creek ma ka @ mahina.  O kona holo e @ ka uwea he 7 ½ mile iloko @ kahi.  O kekahi o keia ! hana uwea no luna o An@ ma ka la 3 o Augate ma @ no ka moana.  Pakipika nei, @ o Suez a e ku mai @ mau la iho.  O keia ka mo@ ae i ka uwea mai @ puni o Fanina ame Siva, Fiji.  @ mai ana o Anglia ianei no ka @ Kolonia a lawe ia aku kona @ hana uwea noluna o An@.  H@ mau moku nui wale no keia @ hanaia no ka lawelawe ana @ uwea.  O ka uwea mai @ mai no Fanina e moe @ mai ana i o kakou nei a ke @ nei ina e hui aku ana @ Uwea-moana ame ka @ a hooholo like, alaila @ ana ka wa e hoouiia ai o @ me keia uwea olelo.  Ua @ ia e ko ana keia manao @ ia e pilipia ole ai na kukai @ ana i ka wa e poino at kekahi o @.

 

            @ia a Mr. Dicketts, ka hope luna o @ keia uwea olelo ma Fanina @ Moana Hotele kahi noho ai @ kai ana i ka mokuahi Anglia, a @ mai i loaa mai ai kela lono @ E paa ana a makaukau keia @ o ka pau ana 4) Novemaba @ Puki.  Wahi ana eia he 2,334 @ ka uwea a e hoohanaia nei, @ keia hapa e holo nei no @ hookahi pule mahope @ ka hoomoe ana e kukai @ ka Vitoria a hala loa @ M@kuaina o Europa.

 

Aole na Wilikoki i kono na Komikina no Hawaii nei.

 

            @ makou huakai no nei no ka @ ana no i na mea i maopopo @ a ua nui na mea i loaa @ Senatoa Mitchell i ke @ nei, iaia e liuliu ana no aku n@ kona home ma Port@ kumu o ko makou hiki ana @ no ia o ka loaa ole o ka @ am@ na hooia i ko oukou @.

 

            @ ke kau hooilo i hala ua nui @ kanawai imua o makou, a i @ manawa e hooloheia ai a @ ai, aia no kela ike @ I kekahi halawai ana @ Senatoa Foraker, ka luna@ Komite he mea pono e @ kekahi mau mea ianei.  Ia @ kamailioia ae e hana au i @ a hooko iho la wau.  Ua @ Senatoa Foraker e onou @ olel@hooholo a ua haawi aku @ makou komite, a loaa mai ka @ hoapono ana.  Ua haawi kok@ @ ka lima o ke Komite o na @ kawa a loaa hou no ia’u n @ mai a Senatoa Jones o Ne@ ka hope loa ua laweia aku @ Senate no ka hooholo loa @ M@ ke kulana komite ua noiia mai@ lawelawe ana i ka hana a @ ua ae aku wau.

 

            Ma keia aole loa he kahua no ka @ mea e kalahea nei iloko @ akea nana i lawe mai i @sina no nei.”

 

            @ kamailio pu anei oe me Wilikoki @ pili ana i ke Komisina?”  @ aku ai.

 

            @ i kamailio pu me ia no ka @ ke kulana maanei.  Aole no @ kamailio iki i kekahi mea e @ no ia mea.  Mai na kamaka@ ana o ke komite ua ikeia o ka @ nui maoli no ia o ke komite e @ mai i mau Komisina, aole no @ ike ua hui aku paha o Wili@ kamailio me kekahi poe okoa @ ka’u i ike ai i ka wa a’u @ keia olelohooholo a e noo@ akahi no a pu-a wahi leo mai @.  No ka hoomaka ana ua ha@ ka olelohooholo a ua like no @ i lihi launa mai ma na @ mau.”

 

            @ mau olelo a keia laia o ke @ e hiki ai i na Hawaii ke ike @ mai i ka oiaio ole o na haanui @ @ele e kalahea nei a e kakoo ia @ Kalauokalani Opio ame Caypless.  @ onoo pono ana he mea hiki loa @ aku i na olelo a Senatoa @ mamua o ka Wilikoki ma, oiai, @ @aaina no kakou i ka Wilikoki @ o ke kumu no ka nele i ka @ Aole kokua ke Akua i ka mea @ No Kalauokalani Opio, na @ kakoo ana no oia i ka Wili@ mau mea oiaio ole no ka mea ola @ mea oiaio ka Wilikoki II:  A no Caypless @ @popo ole ka hiki i ka haawi @ hi@nal ana nona.  Ua hiki mai @ aneane ekolu makahiki i kaa@ aneane ekolu makahiki i kaa@ nei a hoopilipili ae i loaa kahi @ Aole ana wahi hana i loaa ai @ maikai.

 

            @ @oomanao iho o na ano kanaka no @ na ano he imi i wahi e loaa ai @ ma ka epaepa oia ka mea i @ mai ka olelo naauao a ke ka@ “O ke elelo wahahee, oia @ maina aku i ka mea pono ma@ ka waha malimali, ola ka mea @ ka mea e make ai.”

 

Miss Mary Green ua hala

 

@MAHA AKU KONA UHANE MA KANAANA HOU—HE KAIKAMAHINE HAWAII A HE MAKUAHINE HOOIKAIKA PONO KRISTIANO.

 

            He mea kaumaha ka hai ana aku i na kini mai Hawaii a hiki aku i Niihau i ka hala ana aku o Miss Mary Green, kekahi kaikamahine Hawaii a makuahine hoi nana i hoonaauao iho i kekahi mau makuahine o noho nei ma keia mau paemoku o ke kai.  Ma ka P@aono nei, Sepatemaba 27, iaia e hele @ no ke anaina hoohiwahiwa no ka piha ana o 84 makahiki ia Mrs.l Persi@ Taylor, ua loohia iho la oia i ka ma@ iolo.  Ua lawe koke ia oia no ka hale o Kauka Wahie a malaila oia i waiho ai a hiki i kona hala wale ana aku ia.

 

            Ua hanauia o Miss Mary Green ma Lahaina, Maui, i Dekemaba 11, 1830, na na Makua Rev. ame Mrs. J. S. Green, kekahi mau makua o ka pono i hiki mua mai ai ma Hawaii nei.  I ka makahiki 1842 ua hoi aku ka ohana Kalina no Makawao, a i ka makahiki 1860, ua holo aku o Miss Mary Green me kona makuakane no Amerika a noho malaila no eha makahiki.  I kona hiki hou ana i ka aina hanau, ua noho kumu oia no ke Kula o Maunaolu a hiki i ka pau ana o kia halekula i ka makahiki 1869.  Elua makahiki mahope mai, ua lilo ae oia i pookumu no ke Kula o Haleiwa, i ka Ehukai o Puaena, a malaila oia i noho ai no ha makahiki he 11 a waiho aku i ka hana no ka nawaliwali ma ke kino a hoi aku no Makawao.  I ka makahiki 1885, ua kaheaia oia no ka lawelawe ana i ka oihana misionari iwaena o na Hawaii, a ua kamaaina ko Honolulu nei poe iaia ma na hana komo kauhale.

 

            He makuahine ikaika oia ma ka hana a ka Haku e kokua ana i na hana o na Ekalesia o Kawa.ahao ame Kaumakapili.  He wahine ku-e ikaika oia i ka hana waiona, a oia kekahi o na lala o ka Ahahui Lipine Bolu.  He lala oia no ka Ahahui Ku-e Waiona o na wahine a he koo ikaika loa no na hana ku-e i ka pono pili ohana o na Hawaii.  Mamuli o ka nawaliwali ua paniia ma kona hakahaka kona hoahanau Miss Laura Green a oia ke hooikaika nei i ka hana iwaena o na Hawaii.

            Ma kona hala ana ke uwe kanikau aku nei kona ohana.  O Mr. Frnk C. Green, kona kaikunane, aia ma Bedford, Makekukeka, a he mau keiki a mau moopuna ma ka hanauna e ola nei.  Aole wale no o lakou ka poe e kanikau nei nona, aka, aia na makuahine Hawaii e ola nei, ana hoi i hoonaauao ai, ame ka lakou mau keiki, he mau moopuna hoi na Miss Green ma ke ano makuahine hoonaauao ma na kula o Maunaolu ame Haleiwa.  Mawaho ae o keia o na hoahanau o ka Ekalesia o Kawaiahao, Kaumakapili, Central Union ame na ekalesia okoa ae.  Ua i-aloaia kona kino puanuanu a e hoihoi ia a@u ana no Makawao.

 

            O ka makou e kalokalo ae nei:  E hoi ka lepo i ka lepo, a o ka uhane i ka Mea Nana i hana.  Me ka ohana ko makou luuluu pu ana me na manaolana na ka Mea no Nana i hana mai a Nana no i lawe aku e hoomama mai i na naau ehaeha.

 

Hooha a i ka Mana koho Balota me ka Naauao.

 

            I ka poe i loaa ia lakou ka mana koho Balota mai Hawaii a Niihau:.

 

            Aloha oukou:  Ala iloko o ko oukou poholima, ka pomaikai holomua o ka aina, ame ke ola o ka lahui, mamuli o ka loaa ana ia kakou ka mana koho balota mai a Amerika mai.  A i loaa hoi ia mana koho mamuli o ka hooikaika o ka poe kakaikahi o kuu lahui, e hoohui i keia paeaina me Amerika.  Eia nae, i keia mau la, ke kukala leo nui nei ua loaa mai keia pono ia kakou mai a Amerika mai, mamuli ka o ko Wilikoki hooikaika ana.  Aole pela ka oiaio, o ka hoohuiia ana o Hawaii nei me Amerika ke alanui mua loa ia i loaa ai ia pono ia kakou.  Ina aole i hoohuiia e like me ka lakou nei ma ae i makaewaewa ai e loaa anei ia mana ia kakou? a e ku anei ka lakou olelo, “no makou ka hapanui o ka hale i ke kau i hala aku ia i na aole keia poe kakaikahi mai Hawaii a Niihau, i kakoo aku i ka poe e ake ana e loaa ia kakou he pono, a he pomaikai holomua o ka aina, ka mea i loaa ole ia kakou mai kinohi mai, “He Aupuni no ka lehulehu, a no ka lehulehu, a ma o ka lehulehu la.”

 

            O keia poe kakaikahi i aa e ku a ae aku a i hoohiki e kakoo ana i ka hoohui, o lakou kai hoike aku i ke ao holookua a imua o keia aupuni nui o Amerika he mau kupa oiaio e imi ana i na pono o ka ohana, na home aloha ame ka nohona pomaikai o ka lahui holookoa o kela me keia.  A ke manao nei kou mea kakau o lakou no ka poe kupono e lilo i poe ka kanawai, no ka mea, o lakou no ka i ike mua i ka pono o ka aina, a na lakou i wehe i ka puka o na pomaikai a keia ame keia e aumeume nei i keia mau la.  O ka’u e kau leo aku nei la oukou e paa i ko oukou mana koho.  He waiwai keia mana koho i loaa ia oukou i oi aku i ko ke gula ame ke dala.

 

            O ke kanaka e hoolilo ana i kona mau dala ma na lealea o kona kino aole ia he mau dala puka, ,aole e hoi hou mai kela mau dala iaia.  O ke @lala i hoolilo ia ma na hana e waiwai ai ua manao ia he mau dala ia e hoi hou mai ana, oia na hoolilo pono wahi a ka buke kalaiaina:  “O ka waiwai i hoolilo ia i mea e loaa hou mai ai, ua kapa ia kela hana he hoonui waiwai.”  Pela ko’u iini ia kakou, e lilo keia mana koho i kela ame keia.  i mana koho e hoonui ai i ko lakou pomaikai, ko kakou waiwai, ko kakou pono ame ko kakou holomua ma keia mua aku.  A pehea e lilo ai keia mana koho i mea hoonui waiwai no kakou no keia mua aku?  Eia:  e koho kela ame keia i ka poe kupono.  i ka poe oiaio o ka aina, i ka poe naauao, noeau a maka’u i ke Akua, a e huhu ana i ka waiwai kipe.  He poe akea o ka noonoo.  i loaa na hoonaaua@ ana mai na moolelo mai o na aupuni nui, ame na hana o ko lakou mau ahaolelo kau kanawai.

 

            Mai koho i ka poe ike papa’u.  Aole lakou i lawa no na hana o ka lehulehu, mahope pilikia hou kakou.  O ka hapanui o ka hale i ke kau i hala aole lakou he p@e i lehia i nei mea he kau kanawai.  nolaila.  ua hoopau wale ia ka manawa, a o ka mea i loaa i ka iahui.  ke hoolaweia ka manawa i noho ia e lakou pomaikai pili kino wale iho no.  Auhea ko ka lahui, auhea na hana hoopomaikai e hooholomua ai i ka aina?  Aole i noonoo ia, aole i nana ia ko ka lehulehu pono, ua ku a holo aka la.  E hoolohe mai i keia leo, e ku a nana i ka mea kupono, e kaupaena, n@ koho no-ka hoaloha, mai koho no kou aoao kalaiaina, ina aole ia he kanaka kupono no ka hana.  E koho i ke kanaka kupono, no ka mea, wahi a ka mea haku Halelu:  O ka hope o ia kanaka he pomaikai no ia.  Eia ka wa@ pono, e nana ai, e lia ai, e hoopau ae ina manao kalaiaina o na la i hala.  Aole he pomaikai i loaa i ka aina ame ka lahui, e ao kanaka mai, mai hele naaupo hou kakou.  Ua maopopo no ka olelo:  haule no laua a elua i ka lua.  Pela na hana o ke kau i hala, a poino kakou.

 

            O ka hoolohe ke aia o ke ola, a o ka hookuli ke ala o ka poino.  Ke waiho aku nei au i ke ola ame ka make, i ka pono ame ka hewa, e koho mai i ke ola, i ola oe, ola ko ka hale ou.

 

            Me ka manaolana i na lilo keia mau olelo i mea e pono ai kuu lahui, alaila, ua makepono keia luhi.

 

            Me ke aloha no.

                        Owau iho no.

                                                S. W. KEAWE.

            Hawaii.  Sept. 19, 1902.

 

Ka Palapala Hoopii mai ka Panalaau mai o ka Ehaeha.

 

 

            I ke ku ana mai nei o ka mokuahi Lehua mai Molokai mai i ke Sabati nei, Sepatemaba 28, ua loaa mai la ia Hon. W. O. Smith he palapala hoopii mai na ma’i e noho la i ka Panalaau o ka Ehaeha, a i kakauinoaia e 750 poe e noho la malaila.  O keia palapala hoopii ua hoounaia mai no ka waiho ana aku i na Komisina Amerika, a o Hon. W. O. Smith oia ko lakou agena maanei.

 

            Mamuli o ka loaa ana aku o ka lono ma Kalaupapa no ka hiki ole aku o na Komisina malaila, ua malamaia ae he halawai makaainana nui ma ka Poaha o ka pule i hala (Sept. 25).  Ma ia halawai ua haiolelo ae kekahi mau alakai o lakou e ku-e ikaika ana i ka bila kanawai a Wilikoki e pili ana no ka ma’i lepera ame kana mau olelo imua o na Komisina.  Ua komo kuhohonu aku kela mau mamala olelo a Senatoa Burton e olelo ana:  “E hookaawale no makou la lakou me ka hakalia ole,” iloko o na ma’i, a ua ike moakaka lakou e hiki mai ana ka manawa e like ai lakou me na koa ka ai i na mea kupono ole ame ka hoopaa ia e like me na holoholona iloko o na pa kiekie.  Wahi a lakou, ua oi aku ka hoomanawanui ana i na inea a ka ma’i me na malama ana o keia au mamua o na mea e ikeia nei kona mau ouli ke kaa aku ka malama ana o keia wahi malalo o ke Aupuni Federala (Huiia).

 

            Eia malalo iho nei ua palapala la: 

 

            “O makou, ka poe e noho nei ma ke Kahua Ma’i Lepera o Molokai, ke waiho aku nei me ka haahaa i keia hoopii e pili ana no ko makou kulana ame na mea e ae, a ke noi aku nei hoi e noonoo iho i keia a waiho aku i ko oukou mau hoa ia oukou e hiki aku ai i Waikinekona.

 

            “Akahi.  Ke noi nei makou me ka haahaa no ka hoolohe ia mai, aole makou i hiki mai ianei mamuli o ko makou makemake iho, aka, me ke kumu ame ka mana o ke aupuni i haawiia, i mea e loaa ai ka noho’na maemae a e pulamaia ai ke ola o ka lehulehu, a he mea kaumaha no hoi ia mamuli o ka hookonokono ia ana e hookaawaleia makou mai ko makou mau home ame na hoaloha.  Ua hoomamaia mai no nae keia kaumaha ma kekahi ano mamuli o ko makou kulana malaelae e noho nei maanei malalo o keia kulana e ku nei.  Nolaila, ke ku-e ikaika aku nei makou i kekahi hana e paa ana i ko makou kulana lanakila a e hookomo aku ana hoi ia makou iloko o ka ehaeha i oi ae mamua o keia e kau nei maluna iho o makou i keia manawa.  Ma ke ano nui, e ku-e no makou i ka hanaia o kekahi kanawai no ka hookaawale ana i na kane ame na wahine; he kanawai hoi ma ka makou noonoo akahele ana e hoea mai ana he uluaoa nui ma ka loaa ole he wahi pono ma ia mea.

 

            “Elua.  Ke noi aku nei no makou no ka hoolohe ia mai aole o makou apono i ka hoihoi ana i na lawelawe ana o keia kahua malalo o ke Aupuni Federala (Amerika), a ke kakoo nei i ke kahua a Kakauolelo Kupa, ua hiki no i ke Teritore ke malama ia makou.  He mea oiaio aia no he mau mea liilii no makou e pono ai ke hooponopono ia, aka, ma ke ano nui ua hauoli makou a lawa no hoi malalo o keia lawelawe aupuni, a ke manaolana nei me ke kuio, aole e hanaia kekahi hooloii, ma kahi o ka mana hoomalu o ke aupuni.”

 

            O keia maluna ae ka manao maoli o na hoakanaka o kakou e noho mai la i ka ehaeha, a o keaha ka kakou hana?  E ae ana anei ka lahui holookoa e kumakala ia lakou ma ke koho ana no i ke kanaka nana i lawe ae i kela bila kanawai e hoouluku nei i keia mau hoa lahui o kakou?  He mau leo keia o ka ehaeha e kalahea mai nei i ko kakou mau puuwai o ke aloha, a o ke aloha e hana ana ia no ka pono.  E hooko ana anei ka lahui aole paha?  Ke hooko ole kakou i keia mau leo uwalo, e hoomanao iho i ka olelo a ke kanaka naauao:  “O ka mea i pani i kona pepeiao i ka uwe ana o ka poe i nele:  e uwe aku no ia, aole no nae e hoolohe ia mai.”

 

Kalaupapa, Molokai, Sept. 30, 1902.

 

Lunahooponopono “Nupepa Kuokoa.”

 

            Aloha oe:  Ma ka halawai a ke komite kakauinoa no ka memoriala a na ma’i lepera imua o na Komisina Amerika ua hooholoia na’u e hoouna aku i na kope o ua memoriala la i na nupepa Hawaii ame na nupepa haole o kakou a eia mai kau kope.  Ua kakauinoaia ua memoriala la e na ma’i no lakou ka huina o 750 inoa.

 

            Nui ke ohohia o na ma’i i na moho a ka aoao Repubalike i hoea mai nei io makou nei a ma ko’u hoomaopopo iloko o keia mau la e lanakila ana ke Keikialii me na moho o ka aoao Rep

 

            balika o keia mau mokupuni i ka la koho e hoea mai ana.

 

            He halawai makaainana nui kal@ malamaia mamua iho o ke alo o ka halekuai o makou nei i ka po nei i hoomalamalamaia me na ipukukui he lehulehu maluna o ke kumuhana e kue loa ana i ko makou hoolilo ia ana malalo o ka mala ana a Amerika a pela pu no hoi me ka hookaawale ana i ko makou noho pu ana me ka makou mau wahine elike no me ka manao o ke kope o ka makou memoriala a’u e hoouna nei ia oe.

 

            Owau no me ka haahaa.

 

                                    THOS. K. NAKANAELA.

 

            Ua paa ae nei i ka hoohuila he hui hana pepa nona ka waiwai lo o $30,000,000.

 

            Ke makau la ko Haiti poe i ka hana a ka mokukaua Geremania i hana mai nei.

 

            Ua kue mai nei na Repubalika o Uta i ke kakoo ana i ke kuikahi panailike me Cuba.

 

Manao na Ilikea e paniku i na Keena kahi Umiumi o lakou a po ke Sabati.

 

            Oka hoohana ana i na pahiumiumi ame na pono mea hana o ka oihana kahiumiumi iwaena o na haole e hoopau loa ana ka hana ana i ke Sabati.  Ma ka Poalua nei ua hoouna ae ka Ilamuku Brown he mau hoolaha e kapiliia ma na wahi o na keena kahiumiumi o ke kulanakauhale nei e hoike ana e panikula na keena kahiunalumi i ke Sabati, e hoomaka ana i ka hora eiwa o ke kakahiaka a hiki i ka po ana i kulike ai me ka manao o ke kanawai.  Mamuli o keia hana a ka ilamuku o ke Teritori ua malama ae ia na haole kahiumiumi i ka po iho he halawai no ka noonoo ana i ka mea e hana ai pili i keia kumuhana, a mailoko mai olaila i loaa ai keia manao e paniku ae lakou i ko lakou mau keena a po ke Sabati, mai ke kakahiaka a hiki i ka napoo ana o ka la, aole hoi e hana aku mai ke kakahiaka nui a hiki i ka hora eiwa e like me ko ke kanawai manao.

 

            Ma na manawa o keia pule ua hoalaia mai ka noonoo o ka ilamuku pili i keia kanawai kahiumiumi ma ka la Sabati e hoomaka ana ka ae o keia kanawai ia ano hana e hana ma ka hora eiwa kakahiaka.  O ke kumu o ka hoaia ia ana mai o kona noonoo mamuli o na hana o na keena kahiumiumi o na Iapana.  Aole no i hooko ikaika loa ia ka manao o keia kanawai aka mamuli wale no o ka nele o ka manao pookeia e loaa ole nei “o ka hohona maemae ana ua like ia me ke ano Akua,” ua hookoia kona manao i keia manawa.  O na keena kahiumiumi o na haole a lakou i hoohana mau ai ua maa lakou i ka hoohana aku i ka oihana kahiumiumi iloko wale no o ka manawa a ke kanawai i kauoha ai a he ano malele iki aku no hoi i kekahi manawa.  Aka ua ikeia he poe malama kauoha lakou.

 

            O ka Papa o ka Poe Kahiumiumi, na lakou keia manaoe malama loa i ka laahia o ke Sabati.  Eia @na luna nui o keia ahahui i kukuluia iwaena o ka poe kahiumiumi:  Peresidena J. H. Flynn, Kakauolelo C., Hummel:  Puuku Jos. fernandes.  O ka manao nui o ka hooholo ana o keia ahahui e paniku i ko lakou mau keena hana, mai ka hora kakahiaka nui a-hiki i ka hora i kauoahia e ke kanawai oia no ka hiki ole e ukuia na hoolilo apau nolaila e aho no e paniku ae i na keena.  Ma ka hooko ana ua manaoia e loaa ana ka manawa hoohala manawa o ka poe oihana o keia ano a ke hiki mai i na la e ae e paa mau ai lakou no ka hana ana.

 

            Aka aole no i pau loa ka poe ma keia ano hana iloko o keia mau mea i hopkeia ae nei.  Ua ikeia he hookahi a elua paha i kue i keia manao e paniku ae i n a keena hana a po ke Sabati.

 

HE HOOLAHA.

 

            He hookahi wale no keena huki niho Nu Ioka ma Honolulu nei a oia wale no hoi na keena hookahi e ikeia nei i keia manawa.  He @elua makahiki i hala aku nei ka hoomaka ana o ko makou oihana huki niho iloko o keia kulanakauhale ma na keena maluna o ke keena kuai ko omoomo o ka Hui o Hart ma ka Hale Elite ma alanui Hotele.

 

            O ka makou mau mea hana, o na mea hana o ke ano hou loa no ka hoopiha ana i na niho ame ka huki ana i na niho me ka ike ole i ka eha.

 

            He poe kauka huki niho makou i ikeia a he mau keena no hoi ka makou ma na wahi like ole o ke ao nei, ma na wahi a makou i noho hana ai.

 

            O na hana e lawelaweia ai ma na keena huki niho Nu Ioka o makou e lawelaweia ai kou eha me ka maikai, a he waiho pu ia aku no hoi e makou na hooiaio no ka maikai o ka makou hana ma ka palapala.

 

            Ina he mau hoaloha kou a i manao e hoopauia ka popo o na niho e hanaia aku no me ka maikai, he hana hoi e loaa ole ai ia lakou a hoohalahala.

 

            Nolaila e na makamaka e hele i kahi loaa ole ai ia lakou ka hoohalahala, ana me ka lawelawe maikai ia aku, a mai hele i kahi a oukou i manao wale ai me ka noonoo e hoao, ina paha e hana maikai ia mai ana aole paha.  E hooholo koke iho oukou e hooko me ka manao kulanalana ole.

 

            O na kauka huki niho he poe lakou i puka pono mai kekahi kula a’o kauka huki niho mai a ua loaa ka makaukau nui ma ka oihana ke hui ia me 20 makahiki i noho hana ai lakou.

 

            Paa Niho Ku’i                         - - - - - - - - - - - -      $5.00

            Niho Gula                               - - - - - - - - - - - -        5.00

            Hoopiha ana me ke Gula         - - - - - - - - - - - -        1.00

            Hoopiha ana me ke Dala         - - - - - - - - - - - -          .50

 

New York Dental Parlors

 

            Elite Building, maluna o ke keena kuai ko omoomo o Hart, Alanui Hotele.

 

            Me mau kokuawahine no kekahi no na wahine a makaukau ma ka olelo Hawaii.

 

HE LONO HAUOLI NO NA REPUBALIKA MAI MAUI O KAMA.

 

            Ma ka leta a Sam. Kuula i ko makou hoaloha Dick Dekona, ua loaa mai keia mahele malalo iho nei no ka manaolana no ka lanakila o ka Moho Repubalika, Jonah Kalanianaole, i keia kau koho ae ma ka mokupuni o Maui.  Mamuli o ka oluolu ana o kela hoaloha o makou ke hoopuka ia aku nei keia manao e pili ana no ka aoao Repubalika a i hoikeia ma ua leta la:

 

            “Owau iho no ka Hope Peresidena o ko makou Hui Repubalika o Kihei nei.  O ka Luna Nui o Kihei, he haole, ola ko’u mua.  He haole wale no na luna nui owau wale no ke kanaka.  He nui ka ikaika o ka Repubalika ma Maui nei i keia kau koho balota.  Aohe ohohiaia o Wilikoki i keia manawa, a ua manaolana au e puka loa ana ke Keikialii.”

 

HOOKOKOKE KA POE HOOMAUNAELE.

 

            WAKINEKONA, Sept. 13.—Ua loaa mai nei i ke Keena Mokuaina he lela ma ka uwea olelo moe moana mai ke Kanikela Malmrose ma Colon  e hoike ana aia ka poe hoohaunaele ke hookokoke la ia kulanakauhale a e hoike ana hoi i ke kanalua no ka lawa ole o na koa Coilombia e ku pale aku @ na enemi.  Ua hoouna loa ia aku keia telegarama no ke Keena Kaua Moana.

 

O NA LAAU

CUTICURA

Ka mea e Malama ai

 

            HE KOPA CUTIKURA NO KA HOOMAEMAE ANA I KA ILI; AILA CUTIKURA NO KA HOOLA ANA I NA KINA’UNA’U O KA ILI; ME KA LAAU CUTIKURA INU NO KA HOOMAEMAE ANA I KE KOKO, A H@ HIKIWAWE LOA HOI KE OLA ANA O NA MA’i HOINOINO I KA ILI O KE KINO, KE POO A ME NA PALAHEHE, KA PEHU, ME KA MAN@O  A ME NA EHA AAI; PELA HOI KA HELELEI WALE O KA LAUOHO, I KA WA E PAHUA AI KA IKE O NA KAUKA KAULANA, A PELA PU HOI ME KA LAKOU MAU LAAU.

 

            HE MILIONA A OI ka @i on na wahine e auau mau nei me keia KOPA CUTIKURA, @ ka malama ana, hoomaemae ana a no ka hoonani ana i ko lakou ili, i paa @ ka pap@a @ ko @ ka unahi-pii, a i mea no hoi kek@hi e pau ai ka hilelei ana o ka lauaho a i hoopaiupalu, hoa’ia’i ame ka hoou’iu’i ana i ka @ o na wahi i hele a manoa@a i ka hoo’kaika i ka @ e like me na ilima a pela pu no hoi e hoolau ia ai i ua eha, ma ka @uloi ana i na wahi eka @ keia @opa, i ole ai e ikei ka ani me ka wewela; a i ole no hoi e hou @ui ma ka holoi ana i na wahi palahebe; a he oi loa aku ka Waiwai nui o keia kopa ina makuahine e lawelawe @ h@na l@ulehu e @ili ana i na @ iki ame lakou iho no h@ a i na wahine no a pau  O ka poe ike maka i ka ma’ka’ o keia kopa, a@e loa lakou e ae ki ana e hoao i kekahi kopa okoa ak@ ke koiia mai; iua no e oleloia na he kupono ia ano akoa aku no na mea e ouku aba ja @ kapoo me ka iauoho o na bebe ame na keiki.  Ua loaa mai keia waiwai nui o ke KOPA CUTIKURA,  mai loko mai o keia aau @oola ikaika oa i kapaia CUTIKURA, oia ka laau ikaika lo@ ma ka hoola ana ina popilikia a pau o ka ili.  no ka mea aia iloko oia mau laau kekahi ma@ mea ikaika loa i ka pale a a i na mea ino, he loaa no hoi ke a@a hele maikai ona pua iloko o keia kopa.  Aole loa e hiki ke hoohaiikeia mai kekahi ano kopa e ae ke hoohuihula ke aka a ma o kanaka me keia ko@, ma kaui mau hanamalam@, hoola ame ka hoolu’i ana i ka ili a pela aku.  P@la hoi i ka ili @ ke poo, ka lau ho a p@la noi na wahi eae  Aole no i ihi lauaa mai na kopa o na aiaa e me keia, no ka auau ana a me ka hana o na kaiki liilii  Pela iho l@ i iloa@ ka waiwai o na kopa a pau i HOOKAHI no ke KUMUKU ai hookahi, a he Helu @ keia Kopa no ua poino o ka lil a me kahi Auau, a he ilela Ekahi no hoi no na Kam@ lii a p@

 

            Ke kuaiia nei kaia laau ma na wahi a pau o honua nei.  Ma Aukekulia:  o R Town@ & Co. o Sydney N W. W., ko laila Agena; ma Aferika Hema Depot; Lennon Ltd  N@ “iloa kaka no ka Hoola ana i ua Bebe a me ko lakou mau kinauuau”  He loaa wale no me ka kumukuai ole.

 

            O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U. S. A., na Ona @ na laau CUTICURA a pau loa.

 

EIA IHO NA LAKO LAWAIA

 

EIA ma ko makou waihona na lako lawaia o na Upena o na ano like ole ame ka nunui i makemakeia ai no ke kumukuai kupono.

            Na Mak@u kekahi o ke ano oi loa a maikai no hoi no ke kumukuai haahaa loa.  Pela no hoi na Ahoi ame na Mokoi peaea ame na Makau nunui kupono uo na I’a nunui ame na lako e ae o ka oihana lawaia.

 

            PEARSON & POTTER CO., Ltd. Alanui Hotele me Uniona.

 

HOALOHALOHA.

 

I ka Wahine Kanemake Mrs. E. A. Weaver.

           

            Aloha wale:

 

            Ke maalo, ke nalo, a nalo loa aku ia na maka o E. A. Weaver, ua upoi iho la na maka, ua hoomaha i na luhi ame na ehaeha o keia ao.  O ka hoomanao ame ka halialia oia ke hiipoi ia nei.

 

            Oiai, mamuli o ka makemake o ka Makua Mana Loa, ua kii mai la na lima menemene ole o ka make, a lawe aku la i ke ola makamae o E. A. Weaver a mawehe ae la i ka pili aloha ana.

 

            Nolaila ua waiho iho oia ia oe he mau keiki, he mau moopuna, me na hoaloha, ma keia ola ana e kanikau e kumakane nona.

 

            A oiai no hoi, he hoaloha a he makamaka maikai a kokua oia i na elemakule o Lunalilo Home.

 

            Nolaila makou o kau poe keiki-elemakule o Lunalilo Home, ke nonoi nei makou i ka Makua Mana Loa e lawe ae i na kaumaha ame na ehaeha apau i ili iho maluna ou.

 

            A e komo pu aku makou e auamo pu i na kaumaha apau i loaa ia oe ame kou ohana.

 

            Hooholoia, e hoounaia he kope o keia i ka wahine kanemake ame kona ohana a o kekahi lope i ka nupepa Kuokoa.

 

            O makou o na elemakule o Lunalilo Home ma o ko makou komite la.

 

                        E. LILILEHUA,

                        D. MANU,

                        SAM. HANAPI,

                        MRS. KEPA KAINOA,

                        MRS. K. KAUOLA,

                                                                        Komite.

 

Ninau Pili i na Lepera

 

Ka manao o “Ke Kiai.”

 

            Ua haawi ae ka Elele Wilikoki he palapala hoopii imua o na Komisina Amerika e noi ana e hoiholia ka malama ia ana o na Lepera malalo o ke Aupuni Amerika.

 

            Ua lawe mua ia mai no he Bila Kanawai a hookomoia i ka Ahaolelo o Amerika, a i ka lohe ia ana ua nui ke kue o ka Lahui.

 

            Nolaila, ke kahaha nei “Ke Kiai” i kela mau hana a ke Elele a ka Lahui.  Me kona ike iho no ke kue nei ka lahui a ke kue pu nei hoi ka poe i hoopaaia ma ke Kahua ma’i Lepera aka, ua lawe a@ no oia a waiho aku imua o na Komisina.

 

            Ke manao nei makou o ka poe e noho nei ma ke Kahua Ma’i Lepera o lakou ka poe e ninau mua ia a ina lakou e ae lokahi mai me ka maikai alana, hooko aku i keiai@

 

            Ke ku nei “Ke Kiai” a kue loa aku @ ka hoihoi ia ana o na milimili, na hana ame na mea aloha a ka lahui na ka mea e e malama.

 

            Ma ka niele ia ana o Dr. Sloggett, ka Peresidena o ka Papa Ola, ua hoopuka ae kekahi Komisina i kona manao e hookaawaleia ka noho ana o ka poe ma’i—kaawale kane a kaawale na wahine.

 

            Ma keia hana e ilio ana ka poe ma’i i poe paahao.  Oia iho ia anei na hana pono no na la hope o ka noho ehaeha ana a ka ka lahui mau mea aloha.  AOLE.

 

            Ke olelo ia mai nei ina e hoihoila na Amerika e malama, alaila e hanai maikai ia ana lakou.  He oiaio anei keia?  O na koa Amerika e hele nei i ke kaua, mailoko mai kekahi o lakou o na ohana maikai a hanohano o ka aina i maa i ka ai i na mea maikai, aka, i ko lakou komo ana i ke koa, ua hanaiia lakou i ka pine ame ka puaa paakai, a i kekahi wa he @o@o ka mea i hanaila ai me ka papaa paiena paakiki.  O na mea i ho ia anei keia e loaa ai i na mea aloha a ka lahui ke oia maikai o ke kino oiai e kali malie ana i ka lima palanehe o ka make?  AOLE.

 

            Ke olelo hou ia mai nei ina e hoihoi ia malalo o ka hoomalu ana a Amerika e hooikaika ana o Amerika e imi i mau kauka naauao nana e lapaau i ka poe ma’i.  Ina he hiki ke hoola ia mai keia e ka poe e kokua nei i keia hoo@li ana alaila, he mea olaio e loaa io ana he wahi pono malaila.

 

            He mau makahiki pokole wale no i hala ae nei ua holo malu mai kekahi haole ma’i lepera mai Amerika mai a hopu ia a hoopaa ia ma kahi Hoomalu ma Kalihi a ua hoihoi hou ia aku oia no Amerika.  No kona oia ana anei i na kauka Amerika kona kumu i holo mai ai ianei?  AOLE

 

            Eia nae ka mea i ikeia:  Aia he mau hale hoomalu no ka poe ma’i lepera ma Amerika Huipala, a he mau makahiki loihi ko lakou ku ana a ke ku nei no i keia wa, a ke paa nei malaila he poe ma’i lepera, a he hookahi wahine haole ma’i lepera i haaiele iho i na kapakai ou e Hawaii a hoi aku la , Amerika no ka manao e loaa ke ola, a hiki nae i keia la, aole i lohe la kona ola ana, a aole no hoi i lohe iki la kekahi mea hookahi i loaa i ka ma’i lepera a i hoopaaia ma na wahi hoomalu i hoolaia, aohe kauka Amerika hookahi i hele ae a hoao e lapaau a hooikaika paha e imi i na laau kupono no ka hoola a@a, alaila, ina aole e hoomaopopo ana o Amerika i kona poe ma’i lepera penei iho, manao anei ka lahui e @ooi aku ana ola i kona hoomaopopo ana no kakou?  AOLE.

 

            Ina e hoomaopopo ole na kauka Amerika e imi i na laau e hooia la ai o ko lakou poe ponoi iho, manao anei ka lahui e hooi aku ana lakou i ko lakou hooikaika ana e imi no kou pomaikai e ka lahui Hawaii?  AOLE.

 

            E paneia mai ana nae paha he poe puni hanohano a ake kaulana na kauka Amerika a e hele mai ana lakou i na kapakai ou e Hawaii e imi ai i mea no lakou e kaulana ai.

 

            He oialio he poe puni hanohano a ak@ kaulana ka poe Amerika, aka, ina aole i hoala ia iloko o ko iakou puuwai ka manao e hooikaika no ka pomaika:  o kona lahui ponoi a @aila e @ ai kona hanohano, manao anei ka lahui, o Hawaii nei, keia mau paeaina he mau tausani mile ke kaawale mai Amerika mai oia kana wahi e auwana hele mai ai e imi i hanohano a mea e kaulana ai oia?  AOLE.

 

            Ma ka hakilo ana @ keia ninau koikoi @ iho maluna ou e Hawaii, he hookahi wale no hana pono:  E hoomau aku ka hooma@u e like me la i keia wa, a e hooponopono hou la nae na kanawai o ka aina nei ma na mea pili i ka hoomalu ana i ke Kahua Ma’i Lepera.

 

            Nau ponoi e Hawaii e malama i kau mau mea aloha, a na ke Akua e alakai ia kakou ma na aia e hiki ai ke hoomalielie a hoomama ae i ka ehaeha o ko kakou mau hoa kanaka ma ka penalaau o na ma’i lepera.