Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 37, 12 Kepakemapa 1902 — E Dute ia Ka l'a a na lapana e lawaia nei. O na Kupa Hawaii wale no ka i aeia e Lawaia ma na Kai o Hawaii nei. [ARTICLE]

E Dute ia Ka I'a a na Iapana e lawaia nei.

O na Kupa Hawaii wale no ka i aeia e Lawaia ma na Kai o Hawaii nei.

O na kanaka kupa America ole e lawaia nei ma na kai o Hawaii nei aole lakou i aeia e- lawaia ma na kai o Hawaii nei me ke komo wale ae o ka lakou mau ia e lawaia nei a loaa iloko o ka makeke me ka uku ole i ka uku dute hookahi keneta o ka paona, pela ka olelo 'i loaa mai nei ma! ke Keena Waiwai o Amenea i ka Luna Dute Awa Stackable o Honolulu nei. Malalo o na hoakaka ana i ka manao o keia kanawai, o na lapana me na Pake e lawaia ana maloko o ka palena o ekolu mile mai ka aina aku e auhauia no lakoii i liookahi keneta no ka paona o kela ame keia i'a a lakou e lawe ae ai i ka makeke, a o na Hawaii ame na haole ua hlki i ka lakou niau i'a ke komo mai me ke kau ole ia aku o keia auhau ame ka hoopoino s ole la o ko lakou mau pono. O ka mea nui imua o ke Keena Walwai i keia mau la oia no ka noonoo ana i ka pono o na kupa America ole e lawaia ma na kai o America, ajne ka hui ana o keia mau lahui a paa ae 1 keia oihana ma ko lakou mau lima nta ke ano monopole.

0 ke kumu o ke ala ana mai o keia rinau imua o ke Keena Waiwai oia no ka hoopii ana o kela haole i noho iho nei e lawelawe i ka oihana maauauwa ma ka makeke o Ulakoheo Hou. Ua oielo ae oia aia na lapana ame na Pake ke hui nei ma ke ano monopole, a ma ia hana ana ua hiki ole iaia ke kuai aku i kana i'a a ua hiki ole no hoi iaia ke kuai aku i ka i'a i loaa i keia mail lahui i hoohui ae *a lakou ma ka monopoie. Ua hai ae no hoi oia eia keia mau lahui ke hui nei a kue flku i na kanaka Hawaii ma ka oihana lawaia a pela pu po hoi me na • Amei'iea ilikea; naha pu 1 oielo aku e pono e auhau ia keia mau iahui oiai aole iakou he mau kupa America. Ua haawiia aku na kumu hoopii a keia haole iloko o fea lima o ka -»Luna Dute Awa a nana i hoouna aku nei no ke Keena Waiwai ma America a loaa mai ia keia pane. Penei na olelo o ka leta i loaa mai nel mai ke Keena Waiwai mai: Keena Waiwai. Lumi o ke Kakauolelo. Wakinekona, Augate 12, 1902. 1 ka Luna Dute Awa, Honolulu, H. I. Ua loaa mai nei i keia Keena kau leia e piii ana no na i'a e loaa nei nm na o Hawaii a i kakauia hoi ma ka la 10 o kela mahina aku nei.

Ua liai iho oe "Ke olelo ia nei e na kupa America maanei o na i'a apau e loaa ana a mawaho o ka palena o ekolu mile mai ka aina aku i na kupa ole, ua pono ke auhauia, a o na i'a i i na kuna Ameriea e komo mai no, me ka auhau ola ia, o keia mau koi ana aia no ia ma na i hoakakaia ma ka pauku 95 o k-? kmawai 0 ka la 30 o Aperila, 1902 * * B e olelo ana "o na i'a apau iloko o na kai o Hawaii Teritori me ka hui ole ia o na kai loko, a i ole na wahi i paia. ua noa 1 kela ame keia kuna Amerca no ka lawaia ana. O keia ae la ua kulike no ia me ka* paukii 626 o ke kanawai dute o lulai 24, 1897, malaila ua hoikeia "aole e auhauia na kohola ame na i'a okoa ae e loaa ai ka aila, ame na ano i'a e ae i loaa i na kanaka America." O ka hapa mua e pili ana no ia i ka pono no ka lawaia ana a o ka hapa hope e pili ana no ia i ka auhau ana. Nolaila, ua hiki i kou noonoo ke alakai ia e keia pauku a pela hoi e loaa ai ia oe ka hooholo ana malalo o ia pauku. (E nana i ka Pauku 497 et seQ, o na rula o ka Oihana Dute Awa o 1899 ame ka olelo 'hooholo e paa pu ana me ia). Kou oiaio, H. A. TAYLOR, Kokua Kakauolelo.

Ma ka Pauku 497. i oleloia ae nei, ua oleloia penei: "O na i'a ame na pono lawaia o na kanaka America na i'a hou ame na i'a i hoohuihuiia, i loaa ma na kai o America malalo o na moku Amerioa ua ae ia lakou e komo wale mai, ina ua kulike me na mea i hoakakaia ma ka Pauku 555 o ke Kanawai o lulai 24, 1897." 0 keia kanawai i kuhikuhiia ae la e olelo wale ana no ua aeia e komo wale mai me ka auhau ole ia na i'a i loaa i na kupa America. "Ke manao nei au, "wahi a ka Luna Dute Awa i kona wa i ninau ia aku ai; "malalo o keia rula ana mai nei o ke Keena Waiwai, ua hiki i na America ke lawe mai i ka lakou i'a iloko o ka makeke me ka auhau ole ia. O na kupa ole e auhau ia lakou i hookahi kenela no ka paona, eia nae aoie mea i hana ia no ka ohi ana aku i na auhau maluna o na i'a i lawe ia mai iloko o ka makeke e keia poe kupa oie, a nolaila, e hui aku ana au me ka Loio Breekons. E lawe ia mai ana keia ninau a noonoo ia iloko o ka aha hookolokolo a malaila e ileeia ai ka pono no ka hooko ana aku i ka manao o ke kanawai e hiki ai ia'u ke nee aku imua a ohi mai i keia auhau. Ma ko'u manao iho o na kanaka lawaia apau e noho nei maluna 0 keia Teritori i lilo ole i mau kupa' e pono no e auhauiaMakou e like me ka manao o ke kanawai." 1 ka wa i ninauia aku ai ka Loio Breckons ua hai mai oia aole i loaa aku iaia keia leta i hoounaia mai nei 1 ka Luna Dute Awa, aka, ua ike no oia i ka olelo hooholo i hanaia e pili ana no keia kanawai he mea hiki ole nae iaia ke hai-ae i kona mau manao a hiki i ka wa e hui ai oia me ka Luna Dute Awa. O keia ana paha kekahi o na ninau ano nui loa e loaa mai ana iloko o ka aha ma keia mua koke iho a he ninau ano nui hoi na kakou e noonoo iho ai, oiai, eia Uoko o na lima o keia mau lahui keia oihana e lawelaweia nei t keia manawa. E loaa mai ana pahai ia kakou 1 ka pilikia ma keia mua» koke j iho ke holo ae ka olelo hooholo e kakoo ia keia kanawai maa'nei; aka, e noonoo pono iho na Hawail i loaa ka makaukau no ka pale ana ae i na poino e .loaa i ko lakou mau hana maa mau a e kaohi mai ana i ka hana iloko o ka poho o ko lakou mau 'ima, He poe America kakou e na Hawaii, nolaila, aole he mea a kakou e hopohopo &( i ka hele ana aku e lawaia a lawe ae no ka makeke i na mea i loaa ia kakou. He hana pono loa no hoi i na kanaka Hawaii e haalele ole aku i keia hana i maa ia kakou mai na kupuna mai a haawi aku iloko o na lima 0 na lima o keia mau lahui kuewa maluna o ko kakou aina. Mamua aku nei: 1 ka wa e paa ana keia hana iloko o na

kanaka Hawail ua ikeia ka loaa ana o na i'a maikai e ono maikai ai no ka puu ke moni iho, i keia manawa, i ke kaa ana ae nei iloko o na lima o keia mau lahui e hookohukohu mai nei, aole i kana mai ke ino ame ka hoohalahala 0 ka puu. o kekahi paha o na leumu 1 lilo nui ai keia hana iloko o na iima o keia mau lahui oi'a no ka noonoo ana o ke kanaka Hawaii e noho ma na home a helu aku i na aaho e kau ana iluna o ke kaupoku hale. Mai hana e na Hawaii i keia hana, eia ka ke kanaka naauae: "E hoolohe i ka olelo a e lawe mai i na a'o ana, i naauao ai oe ke hiki mai ka hopena."