Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 35, 29 August 1902 — Maleia no ke Aloha HE MOOLELO NO KE KAIKAMAHINE ALII IETIWA Ka Ui nohea i ahai ae i ka puuwai. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Maleia no ke Aloha

HE MOOLELO NO KE KAIKAMAHINE ALII IETIWA

Ka Ui nohea i ahai ae i ka puuwai.

MOKUNA I. KA HUAKAI MAKAIKAI A GERENEFOLO LORE. Aia o Gerenefolo Lore (Greenfall Lorry), he kanaka opio ma kekahi kulanakauhale o Deneva e hanu ana i na ea no ka hoolanalana no ke ano pahemo wale o kona noonoo. Ua makaikaiia e ia aneane e puni ke ao, aole no i nele loa kona waihona, eia nae, ua lilo kana mau hana i hana ai ame na manao ana i hoohana ai ma ka huakai ana i kaahele ai he 2,500 mile aina i mea hookuha'u mai iaia. O na kii o na aina o na wahi ana i makaikai ai, 0 lea nani o ko lakou mau hiohiona e ake aku ai hoi ke kamahele, ua nalohia aku ia mau iini mai ko Lore noonoo aku. I kela ame keia manawa e maalo ae ai kamalii kuai nupepa o ke kulanakauhale, a onou aku i na mea hou ame na anoai o ka manawa iaia, ua nana ole ia mai ia mau mea ano nui, a ke noonoo ae e hauoii pu me na hoaloha kaahele ona, e loaa mai ana iaia ka manao e aho no e noho hookahi iho oia nona iho. Nolaila i kela ame keia keehina ana e ka'i akii ai, e hehi aku ana oia maluna o ke one o na ano hoonaluea manao, a ua lilo maoli no na ano molohai ame ke anoiiioihoi ole, me he mea la ua hooluhiia oia iloko o ka hana nui. Aole no i -mau loa keia mau ano haawina maluna ona, oiai, iaia i kau aku ai maluna o ke kaa-ahi, ua loaa koke I mai la ola i kekahi haawina, nana i hoohikilele ae i kona noonoo iloko o ka manawa pokole loa. Ua loaa iaia ka manao e ee aku ma ke kaa-ahi a holo aku no kahi ana i manao ai, a i kona hooko io ana aku, ku ana oia ma ka puka o ke kaa-ahi ohua, a iaia i hele aku ai no kona noho ana i manao ai e noho, ua halawai ' aku la kon.a mau maka me ko kekahi kaikamahine e hilinai ana i ke kikina puka aniani o ke kaa; halawai like ae la ko laua mau maka e nana ana kekahi i kekahi a haule iho la ka nana ana o ko ke kaikamahine i lalo, hakui ikaika aku Ia ka iini iloko o ka puuwai o ke kanaka opio Gerenefolo. Ua loaa like keia mau haawina ia laua a elua mamuli o ko Lore (Lorry) hele ana aku i kahi ana 1 manaq ai e noho, a ma ke ala a ke kanaka opio e hele aku ai e hiki ai i ua wahi.la he mea pono i ke kaikamahine e ku-ae iluna i hiki o Lore ke hele aku, nolaila ua ku ae la ua wahine opio la pela i loaa ai na haawina i hoakaka mua ia ae nei. M ko Lore aoao,. ua kaaheleia e ia, a hala he mau manina iaia i Mekiko a i Kaleponi, ua makaikaiia no hoi e ia o Cambridge a .mai ilaila aku mahope o ka haalele ana iho, hoea aku la oia i Nowe (Norway)j noho iawaia iki malaila, alaila, holo loa aku i Inia me ka , hookaulua iki ana iho ilaila, he uhai holoholona ka hana, pela ka mau ana ma ia ano a hiki wale i Sekokia ma , kona mau oawa »ame na kualapa o ke [ kuahiwi. Ua heleia e ia na kulanakauhale ame na kuaaina o Aferika Hema a komo loa aku i Rusia a i ka oawa o [ Rone (Rhone) ame Biritine (Brittany) a i Damaseko. Ua ike oia ia mau wahi apau—ame ka moeuhane mua ole ona e loaa ana iaia kekahi mea hoohikilele i kona noonoo ma keia ala ana e huli hoi nei no ka home, oiai, ma na wahi apau ana i hele ai he mau haa- ' wina hooluhi manao wale no ka i loaa iaia. O na manao malohai i loāa mau iaia ke noonoo ae oia, aole e pii hou mai lakou aka uhl paa ia ae la, a hooj kahi mea kau nui ia, oia na hiohiona o ke kaikamahine e hilinai ana i ka puka aniani o'ke kaa-ahi. Ma keia huakai makaikai ana, ua ' noonoo oia e hoopau i keia hele wale ana, a e hoi aku e hana e like me na kanaka e ae apau mamua , o ka hele wale ana no e like iho la me ia. O Mr. Gerenefolo Lore (Greenfall Lorry), he opio oia malalo o 30 makahiki, he kanaka opio ui o ka helehelena 1 kaukai ole aku i kona noho ana mahope o kekahi poe, a e hiki ai no iaia ke hoomau ma ke kaahele ana. I kekahi manawa, ua ulu mai no na manao no ka loaa ole o na manaolana a pane iho no oia iaia e i ana he ' nui no na mea e hauoli al, aka ua hala ka manawa kupono no lakou. A ina no e hoolaia au ma ko'u ala honua me ka nui no nae o ka'u loaa e piha ai ka miliona dala, alaila e lawelawe no wau i ka oihana pa'i nupepa, aole e nele ka loaa o na mea hou pioo a hoopuiwa i ka noonoo a malaila paha e loaa ai ia'u na mea e ala ai ka noonoo. Aka aole pela ko'u kulana, nolaila o ka'u hana kupono iho la no ia o ke kaahele apunl ka honua. Ua holo pono keia manao kaahele ona i kona noonoo e ike aku no i na wahi i koe iaia. kahi hoi i hele/?le ia e ' ia. Ua ulu mai keia mau noonoo like ole iaia ma na manawa ana i hele makaikai ai, a iaia ma kona ala huli hoi, • i ka home, ana e noho ana ma ka noho' 0 ke kaa-ahi, e waiho mai ana na opeope ona me ka pahu nui ona i makaia me na inoa like ole o na wahi i kaa- • heleia ame na inoa o na hotele ana i j hoomaha ai, ma kekah! aoao o ke kaaahi ua hali'a hou mai no ia mau mea, aole nae e like ka ikaika me ko na wa mua, a aole no i liuliu ua nalowale aku la ua mau haawina la mamuli o ka uhi »paa ia ana e keia mau hoohikilele noonoo. O na hiohiona o ka wahine opio 1 halawai ai na maka me ko ianei ua lilo loa ia i pulakaumaka na ko ia nei neonoo e hakukoi ai, me he la aia he mau kanaka iloko ona e papa olelo ana. E i aku ana kekahi i kekahi—he keu ka hoi ka ikaika ume o keia mea he wahine ui ke lilo ka manao malaila; a me he mea la e hooia aku ana ke kokoolua, oiai, ke nana aku i ua kanaka opio la ua kaukahi kona manao maluna o ka mea hookahi oiai mamu? aku ua like wale no na wahine apau lala. Heaha la ke kumu o ka lilo ana o kekahi poe kaikamahine i mau mea huki manao a hoolilo i ke kanaka me he la he mea hoomana aku ia lakou? I kekahi mau manawa ua kuko mau no ua kanaka opio nei e pili ana i ka ' male ana i ka wahine a ua lilo ia mea nana i aloha nui ai, eia nae, ke noonoo ae i na kaikamahine ua llke waīe noj apau iaia. Aia 1 keia manawa ua'

haalele mai ia ano manao iaia a o ka wae ana i ka papa, kahi ana e kau aku ai i ka wahine opio e hilinai ana i ka, pukaaniani oia no ka papa ekahi. Iloko | o kona puuwai ua piha i na manaoj uluku o ke aloha, e pikokoi ae anai iloko o kona noonoo a he kuku okoa mai no na lihilihi maka o ua kaikama-1 hine la, me na papalina i puaiia me ka ula nohea a ua ahai maoli ae no ka ui o ka wahine opio i ka puuwai o Lore iloko o kela manawa i halawai mua ai na ike o na maka o laua. I ka manao o Gerenefolo e haawi aku oia iaia iho ma ke kukuli ana imua ona no ka lawe; ae .i ka lima akau t lilo ai oia nana, 1 aka, ua komo koke iho la no kekahi noonoo iaia o ka mea e loaa ai iaia ka lanakila oia no ka hilinai a aloha mai o ka mea ana e kau nui aku nei. I O ka lua o ka manawa a Mr. Gerenefolo i ike ai i ua ui nohea la pia no ka manawa e noho ana ma ka papaaina i ke awakea. E noho pu ana me ia he mau mea āoo, a rae he mea la, he mau makua laua nona. I ka hapanui o ka manawa ana i lohe ai, e kamailio mau ana lakou ma ka olelo Farani e okomo aku ana he mau mamala-oleio Geremania i kekahi manawa. O ke kane he kanaka aoo oia o ke kulana keonimana 0 ke ano maka oolea nae. He kanaka oia o ke ano nui i papaleia hoi me ke ohohina, na ka umiumi puheuheu e hoike ana he kanaka ui i kona mau la opio. O kona mau kue maka, ka auwae ame kona mau papalina, ke nana aku kekahi he helehelena maikai kona. | A o ka wahine hoi he wahine oia o ke kulana hiehie o ke ano lede, a e aahu, ana lakou apau mai ke kaikamahinel ame na ftiea aoo i na aahu o ka wa| kaaliele, o ke ano okoa loa, aole o koj Amerika ano aahu kaahele. | Ma ko Lore aoao ua īilo keia poe 1 ekolu apau he mea nui iaia. Elua ma- I nawa a ka wahine opio i noho ai ma| ka papaaina, elua no manawa ana i nana mai ai ia Gerenefolo, a kuu wale iho la no na maka ona ilalo me he la aole oia i ike a hoomaopopo mai i ke kanaka o<Jio. A ia lakou i haaiele ai i ka papaaina a hele aku la no kahi hoor nanea, oia nohoi ko ianel manawa e alawa aku ai me ke ano pihoihoi. Aka panai mai la ka wahine opio iaia nei me na mino aka, a\ia lilo iho la ia mea no ianei e hilahila loa ai oiai ua loaa' iho la ka manao iaia nei ke kiloia mai' la ka ia nei nana ana. E alawa mau ana no hoi keia ma ka puka aniani aku me he moeuhane la ia iaia a poina oia no kona paina awakea aole i ai. i | Haalele iho la oia i kona wahi noho ja hoi aku la i kona keena alaila hookani ikaika aku la oia i ka bele no ke | kanaka malama ukana, a e paa ana oia he mau apana dala ma kona lima, a pane aku la i ua kanaka malama ukana nei i kona hoea ana mai; ina paha e hiki laia ke hai mai i ka poe e noho la ma ke keena mamua iho ona. A pane mai la ua kanaka la: "Aole au i ike ia lakou/ pela me ko lakou mau inoa. Eia nae ka mea maopopo loa ia'u e holo ana lakou no Nu loka me ka iini nul e hiki koke iakou ilaila. Aohe wau i manao e ninau no lakou, oiai, aia he ano like o»e o ko lakou ano a'u 1 manao ai aohe pono ia'u ka ninau ana. Aole au i manao he mea waiwai kou e hooheno i kela wahine opiopio. Aole oia ka ipo e hoomahui ai oe, i ko'u manao ana. He nui na kaikamahine a'u i ike ai i ko'u mau—" "Heaha ke ano o kau mea e kamailio mai nei?" i kahamaha aku ai o Lore. "Aole au e uhai ana mahope o kela leaikamahine. He makemake wale no wau e ike i kona inoa—ma ke ano he mea hou." Ua pii loa ae Ja ka ula o ko Lore papalina mamuli o ko ke kanaka hookui ana aku. "E kala mai ia'u. e ke keonimana," wahi a ke kanaka malama ukana. "Ua 'inanao wau la, ua like oe me ka hapanui o na kanaka opio i ka hooha'i i na wahine opm. i ka poe ui e like me kela. E kala mai oe ia'u mamuli o ko'u mahaoi i ke kamailio ana aku ia oe ia mea. Aole no he maopopo ia'u 0 kau mea e iini nei. O kela wahine opio a kaua e kamailio nei he mea oia no ka aina mamao loa, aole no Amerika nei. E hoi awiwi ana lakou no ko lakou wahi, aole lakou e noho ana i Nu loka, a o ka mea wale no o lakou e ulolohi ai oia ka lele ana aku mai kahi kaa aku a i kahi kaa aku." "A ihea lakou e lele mua ai?" i ninau aku ai o Gerenefolo. "E lele ana lakou 1 Sana Lui, ma ka holo ana aku i Cinacinati ame Wasinetona," i panaiia aku ai no ka haina. Noonoo iho la'O Lore ina paha e hiki iaia ke kuapo i kona kikiki no ka holo ana no Sana Lui, oiai, o kona kikiki e lawe ana ia iaia i Kikako. I Ninau hou aku la o Lore, "Pehea, £'l holo ana paha'oia me na makua pu! kekahi? Aole laua he mau makua po-i noi no ka wahine opio, aka he mau ma-1 kua hanauna laua," i kahamaha akU| ai kona hoa kukai olelo. I O ka inoa o ke kane o 'Casapa. Aohe| maopopo ia'u ka olelo a na makua, ! me he la he olelo o na alna e, aka o' ke kaikamahine he makaukau loa oia i ka olelo haole. Ua hele lakou.i ka makaikai a hiki i Mekiko. He wahine ( kala nui kela wahine opio a i kela ame kela manawa he wahi aka iki kana e haawi mai aiMa'u ke noi mai oia ia'u e hana, nona. No'u iho «a, aole o'u nana i na mea e ae, aka o ka loaa wale mai no o kela mino aka ia'u, aka he poe lawelawe kahi o iakou e hele pu nei." | "He kauwa lawelawe anei ko lakou ma ko lakou alahele makaikai?" i ui aku ai ke kanaka opio I kona kokoolua.' "Ae, he mau kauwa hana ka lakou, he kane ahe wahine. Aia laua ma o aku; | o ko lakou keena a he mau mea ike o!e f ka olelo haole." j "Aole oe i ike i ka inoa o ka wahine opio?" wahi a Lore. . j "Aohe au i ike, a aohe no he hiki ia'u ke huli aku." i "A aia ihea o Europa kahi i noho ai keia poe?" j I "Manao wau aia i Auseturia (Ai*s-j tralia.") ! "Ola hoi o Osturia (Austria), pela anei?" • "O, e kala mai oe ia'u, aole nohoi au i ike i ko lakou wahi. He koho wale. aku nei no keia a'u." J "A aia anei ia oe kekahi mau kala a ! ka wahine opio i haawi mai ai ia oe?" "Ae, eia ia'u kekahi o lakou, a aole' [ nohoi he kala Amerika, aka he kala! 'okoa loa, o 75 keneta kona waiwai io, ■ pela i haiia mai ai ia'u. A ua oielol Imai oia ia'u e malama wau i keia kala; a hiki i ko'u manawa e hele ai ilaila, alaila e loaa no ia'u kona waiwai io. A haawi mal la ola ia'u me ka panai pu mai he wahi mino aka. (Aole i pau.)