Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 35, 29 ʻAukake 1902 — He Manao Kalaiaina. [ARTICLE]

He Manao Kalaiaina.

Mawaena o na buke hoonaauao e aoia nei ma na kula kiekie o kakou, o ka buke kalaiaina oia kekahi o na bufee waiwai nui loa a kupono e noonoo pono ia kona mau haawina waiwai a lawe mai a hookuku me na hana e nee nei 1 keia mau la. Ua oleloia penei: "u ka buke kalaiaina oia no ka huina o na mea nui i hoouluuluia e a'o mai ana i ria kanawai no na mea i loaa mai, na mea i maheleheleia ame panai waiwai. "O ka waiwai oia no na mea apau e hiki ai ke loaa mai ma ka panai ana." "O ke kumupaa he waiwai ia i paa, a hiki hoi ke hoohana ia no ka loaa mai. "No ka hoopuka ana mai i ka waiwai, ekolu mea ano nui-na mea mau, kumupaa ame ka limahana." Maiuna o keia mau mea ae la ma-' luna, ke makemake nei ka mea kakau! e kalai aku i mau manao na kakou ej nana ai. O ka mua: ua oleioia* ma keia : buke o na mea mau oia no na mea aj ke Akua i hana ai, e like me ka aina.) 0 ka aina he mea waiwai ia, no ka mea, he hiki ke panaiia e iike me ka hoike ma ka manao elua e kau ae la i maluna. Ina peia, he pono anei e uha-1 uhaia keia hapa nana e hoopuka mai ij ka waiwai? O ka lua oia ke kumupaa. Ua hoike- [ ia ma ka manao ekolu he waiwai ia i: paa, a hiki hoi ke hoohana ia no ka ioaa mai. O na mea hana no ka paelij ana i ka aina a loaa mai he waiwai, oia kekahi hapa o ke kumupaa. O ke dala i hooliioia no ka uku ana i na li- j mahana he kumupaa ia. O ka ai i ai ia e na limahana he kumupaa ia. 0 ke kolu, oia no ka limahana, ma ka hoomaemae/ ana i ka aina, ke kanu ana, ka ohi ana, ka hoahu ana, ka hoolilo ana ae a iilo i mea e loaa mai ai ke dala. Maiaio o keia maū mea ekolu, e hoololi ana au a hoopili mai me kakou i keia-wa. O na aina e waiho mai nei 1 keia wa aia iloko o na lima o ka poe kalepa ame na mahiko. 'He mau tausani o keia mau eka aina aia ke ko ke ulu nei a ke hoopuka mai nel i ka waiwal a o ua waiwai Ia ke hoounaia "hei ma na aina mamao a loaa mai ke daia. O ke daia oia ka mea e hiki ai na hana he nui. • 1 ka wa kahiko, aole he ike o na ka-, 1 ka waiwai o ka aina, a maialo o ia ano, ua lilo aku na kuleana a ka Moi Kamehameha 111 i haawi mai ai. Heaha la na kumu o ka lilo ana o kela mau aina? Ke olelo nei kekahi poe i aihueia e na mikanele. Ke huli pono aku i ka oiaio o keia mau olelo, aole he loaa iki o na hooia kupono ana. Ehia mikanele i ikeia he ona miiiona ma Hawaii nei? Ma ke ano hea lakou i lilo mai i mau ona miliona? Eia no ka mea popolei,—nui ka makemake o ke kanaka Hawaii i ka ieaiea, moraki ka aina, loaa ole ke daia e hookaa ai no ka moraki o ka lilo no ia. Aohe i hele ia mai e kailiia ae no ke kumu ole. A i hana hewa ke kanaka, lawelawe no ke kanawai; aohe e hele waie mai ke kanawai ke ole e hewa ke kanaka; pela no me na aina i kailiia aku, aole no ka nele i kekahi hemahema,aka, aia no he hemahema, nolaiia lilo no ka aina. No ke aha i lilo ai i ona miliona? No ka hoomakaulii no hoi, ai ana no noonoo ana he mau la leanikoo a hoea mai, ua loaa ka mea nana e malama iho i na la kanikoo, a uhi iho i ke kino lepo me, ka maemae. j O ka poe waiwal o luna o ka aina nei, na hui mahiko, na hui kalepa ame na hana hoowaiwai . e ae iluna nei o ka aina, aia iloko o ka poho o ko lakou mau lima ke kumupaa, na dala nui e hoohanaia nei. O na limahana, oia no na kanaka e lawelawe nei i na hana no ka hoopuka ana mal ika waiwai. | Eia i keia mau la kekahi mau alakai kalai aupuni ke a'o nei i na kanaka Hawaii e kue aku i na haole, a e koho, aku i mau kanaka e hele aku i ka aha-1 olelo e hana mai i na kanawai e hoo- • kaumaha ana i ka poe waiwai. Maanei e ku iho e na kanaka Hawaii a noonoo akahele. I mea e loaa ai ka waiwai e hele like keia mau mea ekolu e hoike ia ae nei maluna, pela no ma ko iaWelawe aupuni ana. I mea e holopono | ai ka kakou mau hana, he mea pono e hele like kakou. Ina e olelo ae na haole: "E paa makou i ke kumupaa," heaha iho la ko ka iimahana waiwai? Heaha ka waiwai loa mai iluna o ka aina? E aho ka waoakua kanaka olej mamua iho la o kei. Ina hoi e olelo o 11-1 mahana,—"Aole au e hana," heaha ka, \Aiwai iluna o ka aina? E aho ke kula imnoa he loaa i ka la ame na ea huihui.' 0 ka manao nui, o ke kue ana o keia i mau mea elua, aole ia e hoopuka mai ana i ka waiwai. j E like me ka oiaio o keia mau mea| 1 haiia ae nei, pela ka oiaio o na haawina e loaa mai ana. Nana i ke ku--1 lana o ka aina i keia manawa. Ke 1 hookuuia nei na limahana no ka nele i na hana e hiki ai ke ikeia aku e ka ! poe e paa nei i na kumupaa he hiki ke loaa mai he hua ma ka hoohana ana aku. ( Ma kela kau koho aku nei, ua kohoia ka hapa nui o na haltf kau kana-; ! wai he poe kue wale no i na haoie. Makemake kekahi lunamakaainana e l auhauia i 10 daia no ke tona kooaa. S He hana anei ia e loaa ai ka ike i ka . mea e paa ana i ke kumupaa he mea > ia e loāa mai ai o ka waiwai nona? ; He hana umiapuaa maoli no ia ano l hana. Ma kahi o ka hooholo ana i I ka bila haawina, hooiaiau wale ia no L i ka bila ilio a pau ka manawa. Maialo, > o ia hana ana pela, aua ka poe kalepa i ke dala, no ka mea, aole he wahi e! ikeia aku ai e hua hou mai ana. j I keia wa, ke iawe hou ia mai nei ia mau manao. O ka pilikia e loaa nei i na limahana i keia wa mamuli no ia o keia manao hookahi e -hooikaikaia nei e keia poe kalai aupuni e haiolelo mai nei. Ina eae aku ana kakōu e na Hawaii e l»we mai i keia mau manao a hooko aku, o keia pilikia e ikeia nei, papalua hou iho, oia ana ke kulana o ke au e hiki mai ana. Hookahi ka hoi mea aloha oka poe aohe homē no lakou ponoi i ke kai huakai ae me na wahi pono o lakou. Aole he hana, aole he kaa o ka uku hale hoolimalima o ka 1 Pake. "No liki you kanaka noho maanei," wahi &. ka Pake.

1 Nolaila, e na hoa Hawaii, noonoo ■ pono i keia wa. Mai haawi i kou mau i pepeiao e hoolohe i kela mau ano alakai ana; e hoomanao, e hele like na mea mau, ke kumupaa ame ka limahana i loaa ai ka waiwai. Ku-ee, aole he mae loaa. Eia ka oleio a ka Buke Nui: "O ke aupuni mokuahana iaia iho, aole ia e mau," S. K. NAWAA. Kalihl, Aug. 19, 1&02.