Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 30, 25 July 1902 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Renee Takehara
This work is dedicated to:  John Wesley Howard

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KU MAOLI NO I KA MAINOINO

 

Hoao E Lawe I Kona Ola Me Ka Pahi Pelu

 

            Ma ka hotele Kepani o Fusikima ma ke alanui Moi, ua hoao ae la kekahi Kepani ma ka inoa o Honda e lawe i @@@a ola ma ka okioki ana i kona puu @@ ka pahi pelu IXL.

            He Kepani keia i holo mai i Honolulu nei mai Waialua mai i ka Poaha @@@ Iulai la 17 ma ke kaa-ahi a ku ianei i ka hora 8:30.  Ma Waialua ola kahi i noho hana ai me kana wahine a ma@@ a ka hele o ka wahine me ke ka@@ @, he Kepani no, ua lilo loa la i @@@ @@ a no ka hiki ole iaia ke hoo@@@@@@@@ ua uluku ae la kona ma@@@@ @@ @@ i kona ohana ola ke @@@@@@ @@ ana mai no Honolulu.  @@@ @@@ i auwina la, oiai ua hiki @@@@ nui mai oia i Honolulu nei, @@ kela hotele oia i hana ai a loaa @ @@ palapu i ku i ka hoomainoino.  @@@@ iho ua hoonana ae oia, i wahi me ka hana e hooko ai me ka ike ole ia, @ mahope o ka loaa ana iaia, ua unuhi @ @@ ola i kana pahi pelu IXL a oki @ ia i kona puu me ua pahi ia me K@@@ loa ana aku iloko o ka puu, a @@@ ioa ae la iluna o ka auwae e @@ aku au ke kumu o ke alelo a puhi @@@@ i ke koko.  He ku maoli no i ka @@@@@@ @@ ka weliweli ke nana aku.  Aole ola i nawaliwali koke ma ka hoomaopopo aku, oiai ua loihi kana @@@ ana pela eia nae ua lapuu aku ia @@ a pili aku ia ma kuono.  Aole mea @@ i ike i kana mau hana i ka wa @ @@@ ana, a @ka i ka manawo i ma@@ ae ai kekahi Kepani malaila ua ike @@ la oia i ka mea i poino, ua paapu i ke koko, a na ia mea i hoopuiwa nui @@ ae iaia.

            I ka ke Kepani hele ana aku i kahi @ waiho ana ke Kepani poino, ike aku @@ oia i ka waiho hamama ana mai o ka puu iloko o ke ano i hoike mua ia @ nei.  Alaila lawelawe aku ia oia ma ka hoonioni ana, ua ike iho ia oia ke mau ia no kona noonoo ma ke ano mai@@.  O ka inoa o keia Kepani i ike @ keia mau hiohiona, oia o Myamura alaila u@@ ae ia oia me ka leo nui, emoole ua piha ae ia ua wahi ia a o ka laweia ae ia no ia o ke kanaka i @@@.  Me ka eleu nohoi na makai a ke ana i kahi o ka hana, a laweia aku @@ ka Halemai Moiwahine a aia ua Kepani nei ilaila kahi i waiho ai.  Aole @ maopopo kona kulana aka eia no oia ma keia ao, nolaila ua loaa no he ma@@@ no ka @apaau.  Ua hoikeia ae ua @@@ nui aku ke koko iloko o koa @@@@@ ma ke kahe ana aku ma ke @@ a@ i ka wa e publia mai ai ke Koko.  O ka pahi pelu he hookahi no @@ oi a he elua iniha ame ka hapa @@ loihi @ ke ano kumumu a oi ole.

 

POINO MALU WALE KE KEIKI I KA PU RAIFELA

 

O Walter Renton Opio I Ka Pu Iaia Ma Ka Ahamaka

 

            I ka Poaha nei Iulai la 17 ua hoo@@leia ka ohana o Mr. Renton, ka @@ nui o ka Mahiko o Ewa mamuli kekahi kani pu i loheia ame ka uwe @@@ @@@ e kahea ana no ke ko@@@.  I ke @akou puka ana mai iwaho ua ke mai ia lakou ia Walter Renton e @@ho maule ana, a i ka nana ana iho @ ku eia i ka pu ana e puani ana.  O ka mea wale no i maopopo oia kona @@ni ana me ka pu raifela, he wahi @@ uuku no i kupono i na kamalii, a @@ paha e moe ana maluna o ka aha@@ka me ka milimili pu no i ua wahi @@ nei a o ke kani aku ia no ia a pela @@ i loaa ai i ka poino.

            Ua kauoha koke ia ke kauka o Ewa @@ o Kauka Davis a i kona hiki ana mai ua ike iho ia oia he haawina kukonukonu loa ka i loaa aku i ke keiki @@@@, alaila hooholo iho ia ola e kuka @ me Kauka Cooper, nolaila ua kau@@@ kekahi kaa-ahi kaokoa no Kauka Cooper o Honolulu, a aole nohoi i loihi @@ ua hiki aku ia ke kauka o Honolulu nei, a o ke kuka pu iho ia no ia @ na kauka me ka hooholo like ana e kahaia kahi o ka pilikia.

            Ma ka hoike a no kauka ua komo ka p@ka ma ka aoao akau e ka opu a @@ loa iloko o ka naau pela i maopopo ai eia ke kamaiki Hoko o ka pili@@ kukonukonu.

            A hiki wale no i ka hoi ana mai o Mr. Renton i kauhale akahi no oia a maopopo i ka eha o ke keiki.  Ua pii@@ i Honolulu i keia la a aole oia i @@ iki i kekahi mea e pili ana i ke keiki a hiki i kona hoi ana aku ai.

            O Renton opio he keiki ia o 13 makahiki a oia nohoi ka hiapo o no keiki a Mr. Renton makua.  He i ana mau @@ me kana wahine.

 

            ___________________________

            O ka wa’i hi-koko oia ka ma’i oi ae @ na kanaka i make mamua e ko ka @@ i ulalii ame ka @@va lena ke hui ae @@ laua.  Ua oi aku no hoi kona weliweli mamua o ko ke kahua kaua.  He mea @@@ e loaa na lawelawe lapaau kupono.  @ ka laau lapaau Chamberlain’s Colic, Cholera ame Diarrhoea ua hoohanaia @ a lo@a ka lanakila o 9 poe ma’i hikoko o Amerika Huipula pela no hoi kekahi mau ehaeha e ae i loaa maluna i na keiki a i ke poe oo.  E pono e hoolako i na home me keia omole laau: mai kali aka e hele ae i keia ia a loaa no ma ka halekuai laau o Benson, Smith Ma, @ agena kuai laau.  Me u’uela ke kumukuai.

 

MAKEMAKE E LOAA KA LAKOU MAU KOI

 

Manao E Hoouna I Mau Elele Koi Pauahi Bubonica I Ko Lakou Aupuni

 

            Ma ka mokuahi Dorie o ka la 23 o keia mahina i holo aku ai o Mr. C. Shiozawa, ona o ka nupepe Hawaii Shinpo, ame T. Ishikawa, lunahooponopono o ka nupepa Yamato Shimbun no Iapana.  O laua na elele o na Iapana e hoopii aku i ko lakou aupuni, ke aupuni Iapana e noi koke ia ke Aupuni Amerika e uku koke ia ka lakou nei mau koi e like me ia i haawiia e na Komisina hooponopono koi.  Ua hoounaia aku keia mau elele me na palapala hooia no ka laua hana mai ke Kanikela Iapana Miki Saito aku, a e hooikaika ana oia e hana aku no ka pono o kona mau hoa.  Maluna o ka moku i hui aku ai keia mau elele me Hon. D. W. Stevens, Kanikela Iapana ma Wasinetona, e huli hoi ana no Iapana malalo o na kauoha a kona aupuni no kekahi hana i manao nui ia.  Ua loaa ae he kauoha iaia ma Wasinetona, e huli pono i na koi a na Iapana maanei a e lawe aku i na palapala e paa ia nei e ke kanikela e pili ana no keia mau koi.  Eia he 2,600 mau koi i hooia@oia e ke Komisina no ka pono o keia mau Iapana, a maluna o keia mau palapala hooia, ua hoikeia na ka Puuku o ke Teritori e hoopuka ae i na bila kikoo, a aole hoi he wahi e hoakaka ana e uku ia aku, a i ole ina he hiki i ke Teritori ke uku aku i keia mau koi i keia makahiki ae; ua hoakakaia e uku ia keia mau koi iloko o ekolu manawa.  Mamuli o keia mau pohihihi, ua manaoia, o ka hana pono wale no oia no ka waiho ana aku na ko lakou aupuni e noonoo mai no @@ lakou pono.

            E hooikaika ana keia mau elele i ke Aupuni Iapana e waiho aku i keia pilikia imua o ka Peresidena Rusivela ame ka Ahaolelo Amerika a na lakou e noonoo mai.  O ke ake nui, e kauoha koke ka Peresidena e uku koke ia keia mau koi a lakou.  O kekahi pilikia i ike ia, oia no ka ae ole o na haole waiwai e lawe i keia mau palapala e like me ka waiwai io i hoikeia, a o ko lakou makemake, e kuai aku na Iapana i keia mau palapala no 25 pa-keneta, a i ole 50 pa-kaneta emi iho malolo o ko lakou waiwai io; aole i makemake na Iapana e lawe mai i keia.  Ke makemake nei na komite o na Iapana maanei, e hana koke na elele i ka lakou hana a peia pu hoi me ko lakou aupuni, oiai aia no he poe nasupo iloko l keia heluna a ua komo mai na manao hopohopo o hoolilo aku keia mau Iapana.  I ko lakou mau palapala me na dala mailuilu i mea e pau aina noonoo ana no ka lakou mau koi.

            O ua Pake kekahi e koi nei i ko lakou aupuni e like iho ia me na Iapana, a ua manao wale ia ua waiho ia aku ke koi @ na Pake ma ka lima o ke Kanikela Stevens.

 

KA HUAKAI MAKAIKAI A KE KIAAINA I MAUI

 

            Ma ka Poalua la 12 o Iulai i holo aku ai ke Kiaaina ame ke Komisina Aina Aupuni Edward S. Boyd ma ke kinau a ku i Makena, Mokupuni o Maui, a i hookipa maikai ia mai hoi e kauka Raymond o ka aina hanai bipi o Rose Ranch, Ulupalakua.

            A ma ka hui ana aku me ka Hope Agena Aina Aupuni, Aiken ua hoomaka aku la lakou e pii i ka uka o Haleakala a hiki a ka piko o ka mauna, ke Kiaaina, ke Komisina Aina Aupuni Boyd, Kauka Raymond ame Mr. Aiken.

            Ua pii aku ia lakou mamuli o ka manao o na malihini e makaikai i na aina aupuni o ke Teritori o Hawaii e waiho la ma ia kuahiwi kaulana o Maui, e ike i ke ano ame ke kulana o ka aina kuahiwi a pela loa aku ka lakou hele ana a hiki loa i ka wai-puna o Polipoli.

            A hoi mai lakou a Makawao, mahope o ka haawi aloha ana me ke Kauka Raymond i ka Poaha auwina ia no ka hoi ana o ke Kauka i kona wahi, us iho loa mai ia na malihini me Mr. Aiken a kahi o Mrs. Dora von Tempsky o Kula a ai i ko lakou paina awakea.

            Ma ka Poalima, ua hele loa aku lakou ma ka aoao muka o Huelo, iloko o ke kuahiwi e nana ai a e hoomaopopo i ke kulana o uka aina kuahiwi o ia mau kini malolo o ke alakai ana a ka Hope Agena Aiken.  Ua hoi mai ke Kiaaina ame ke Komisina o kakou aole no nae i maopopo ka laua hana no ka iaua huakai makaikai i hele aku nei.

 

LOAA KONA LAIKINI LOIO

 

            Ma ka la 17 o Iulai iho nei ua ninaninaula o Mr. W. Werner, kekahi kanaka opio Hawaii mai Kauai mai, e ka Lunakanawai A. S. Humphreys, a mahope o na hana hoike ua aeia oia e lawelawe i ka oihana loio ma na aha hookolokolo apana o ke Teritori o Hawaii, ma ka haawila ana aku o kona laikini, he hoike maopopo no kona kuleana lawelawe oihana.

            He kanaka opio oia i lawelawe i ka oihana makai ma ka mokupuni o Kauai no na makahiki he elima.  Mamua aku o ia, ua hoonaauao oia i kona lahui ponoi ma ka olelo Beritania iloko o na kula aupuni, ma Waimea hookahi makahiki a ma Anehola elua makahiki.

            Ua hanauia o Mr. Werner ma Koolau, Kauai ma ka makihiki 1872, a ua hoonaauaola ma na kula liilii o Kauai, a mailaila mai i ke Kula o Kamehameha i ke au ia Rev. W. B. Oleson.

 

PAA IA MAU PAKE PILI WAIWAI

 

            Ma ka Lapule iho nei Iulai la 20, ua ulele hou ae no ka Makai-kiu David Kaapa i kana hana maa mau i uhai pu ia me kona mau hoa ma ka hale e ku la ma ke khi o na alanui Hotele ame Kamika, a malaila i aa ai he 19 Pake piliwaiwai me ka maalahi a nui ole ka hana.

            Ua laweia ua poe Pake la i Kuapapanui, ua noi aku lakou e hookuu ia lakou ma ka haawi ana i na haawina bela.  Pokeokeo mau nohoi ke aupuni i ka paa mau o ka poe kolohe, he keu ka lohe ole i ka leo o ke kanawai, uwoki nae e hamohamo ana ua poe ia i ka nele.

            I ke aumoe ke kiina a ka lawai.

 

LAWELAWE NA LIMA O KE AUPUNI

 

PAA NA PUKIKI KUAI WAIONA ME KA LAIKINI OLE

 

            Ua hopuhopuia ae na halekuai mea ai o na Pukiki o Honolulu nei ma ka Poalima o ka pule i hala, Iulai 18, ua loaa aku na omole bia, gini ame hookahi omole ie lama Pake, a iea keia mau mea apau ke waiho nei ma Kuapapanui.

            O ka halekuai mua i paa, oia no ka halekuai e ku la ma ke kehi o na alanui Waila ame Makiki.  E ku ana na makai-kiu mawaho i ka wa i komo aku ai o kekahi kanaka iloko o ka hale kuai a kauoha aku ioa Willie Silva, he keiki nona na makahiki he 12 e noho hana ana no keia halekuai, e haawi aku iaia i omole bia.  Ua hookoia mai ke kauoha, a i hakalia no a pau ka laua nei kukai kamailio ana, oia no ka wa i hopuia mai ai laua a noho ana i ke puhi.  O ka elua o na halekuai i paa, oia no ka halekuai o Borges ma Kalihi.  Ua ike na makai ike kuai ana o kekahi kanaka i ka lama malaila, a ua hopuia keia kanaka ame ka ona o keia halekuai.  O ka halekuai o Manuel Vierra e ku nei ma ke kihi o na alanui Kinau ame Miller oia kekahi i komo pu aku iloko l keia haawina a o ka waiona apau i loaa aku, ua lawela ae i Kuapapanui.

            Ma ka hora 8 o ka po Poakahi nei, ua hele aku ka Hope Ilamuku Chillingworth me na makai no waho o Kamoiliili, a i ko lakou hiki ana ma ka hale halawai o Kamoiliili, ua lele iho ia lakou ilalo a hele aku ia no ka halekuai o Kawasaki, he Iapana.  O keia kuhi i hoohuoi ia, aia ilaila kahi i kahe ai o ka wai hoomalule kino.  Ua hoounaia aku kekahi o lakou e hele aku e kuai i omole saki, a ua haawi mai ke Kepani, a oia iho ia no ka wa 1 hopu ia ai keia Kepani no ke luai lam@ me ka laikini ole.

            I ka hue ia ana aku, ua loaa aku ia he hookahi kakini omole bia, 6 omole saki ame hookahi omole ie okolehao. 

 

KE KII O KE KULANAKAUHALE O HONOLULU

(photograph)

 

O ke kii e kau ae la maluna, oia ko ke Kulanakauhale o Honolulu, Oahu, ko Hawaii Paeainai pa’i koke ia iho nei i ke kakahiaka Poakahi, Iulai 21, e na mea pa’i kii Rice ame Perkins.  Mai ke kia nui o ka moku a’o kaua moana Mohikana @u mai nei ma ke awa ku-moku o na mokukaua kahi i pa’i ia mai ai.  Ke lawe ae i ko ianei a hookuku me ko na kii o 20 a 30 makahiki i hala, ua hiki loa ke ikeia ka like ole o na kulana.  He mea kela e hoike ana eia kakou ke pii mau nei ma na anuu o ka malamalama.

 

Ke Kumu Poo hou o Kawaiahao

 

HUI ANA OLA ME KE KULA PAKE A DAMON

 

            Ua pomaikai loa ke kula o Kawaiahao i ka loaa ana o kekahi wahine kupono no ka hoopiha ana i ka oihana kumu poo o ia kula i waiho hakahaka ia, ma ka ae ana mai o Miss Katheryn McLeod i ke noi a na kahu waiwai o ke kula iaia.

            O Miss McLeod, he wahine oia i haawi nui i kona manawa no na hana hoonaauao, he haumana i uka pono mai, mai kekahi kula kiekie o Columbia, a i puka pono mai hoi mai ke kula misiona hoomaamaa o Nu Ioka.

            He wahine ola i hanauia mailoko mai o ka ohana naauao, o kona makuakane he loio kaulana a o kona mau hoahanau ponoi, he mau wahine no ua heluia ma ia ano haawina hookahi oiai, he mau buke moolelo ka kekahi o laua i hoopuka ai a ua ikeia ka noeau o ka hana i hanaia.

            Ua noho kumu no o Miss McLeod no ke kuia o Kawaiahao he hookahi makahiki i ka wa i hala aku nei.

            O ke kula o Kawaiahao ma keia hope aku e hui pu ana ma ka hoonaauao ana me ke kuia Pake a Frank Damon.

            A ua manaoia he hana hoonui ana ia i ka holomua no ka oihana hoonaauao iwaena o na Hawaii ame na lahui e ae, alaila ma ka nana aku e kaa ana ke koikoi maluna o keia kumu poo hou, he mea no ia e hoike mai ana he wahine makaukau io no oia ma o ka hana e ikeia ia he hana ano nui.

            Aia ma kekahi mau nupepa haole i ideia iho ai kekahi mau hooiaio no kona hookohula ana.  Eia ka pane a ka nupepa Elele Halifax:  O Miss Katheryn McLeod ka hoahanau ponoi o ka mea haku manao Grace Dean Rogers McLeod ua hookohi pono ia mai oia i kumu poo no ke kula o Kawaiahao o Honolulu kahi hoi ana i noho ao ai i ka makahiki i hala.

 

KA LEO KAHEA A KE KEIKIALII  KALANIANAOLE

 

I ko’u mau hoa Makaainana mai ka puka ana o ka ia ma Kumukahi a hiki i ke kapoo ana a ka ia i Kauia.

            Aloha Kakou:

            Mamuli o na ouli o ka manawa ua loli ae ko kakou kulana Aupuni, mai ka noho Moi ana a na ‘Lii o ka po, a i Panalaau no Amerika Huipuia, ua lilo kakou i poe hoa makaainana.

            E like no me ko’u lini nui ana i na ia i hala aku no ka pono o kakou na oiwi Hawaii, a hoomainoino ia ko’u kino ma Kawa, peia no wau e lini nui nei e huli aku no mahope o oukou.

            Me keia mau manao lini e imi i pono no kakou ua komo aku wau ma ka aoao o ka Lahui e hoao e haawi i na kokua ana i loaa no pomaikai ia kakou ame na pono kaulike.  Ua hoao wau e hoohulihuli i ko’u mau hoaloha e hui pu maime a’u a ua huli mai no kekahi oe o lakou.

            Oiai wau ma ka’u huakai kaahele a makaikai honua ua ike mau wau iloko o na nupepa o ko kakou nei aina no na aoao kalaiaina i ke kau koho balota i hala, ame na hopena ulumahiehie o ia kau koho balota.  Mahope iho o ko’u pae maaiahi ana mai ma ko kakou mau aekai aloha nei, o ka ninau nui i hoea mai imua o’u oia keia:  Heaha ia ka hana a ke kanaka e hana ai no kona aina aloha ame no hoa oiwi o ka aina?  O keia ninau, he ninau ano nui a ua noonoo wau me ke akahele, me ke kilohi ana ma kona mau aoao apau, a hoohoio iho, e komo, e hui, a e kui lima pu ma ka aoao Home Rula, ka aoao hoi a’u i manao ai oia ka aoao e loaa ai ia kakou ka pomaikai, ke alakai ia kakou e na alakai ma ke alanui o ka Pono, ka Naauao ame ke Kaulike.

            Aole no ke ake hanohano a waiwai paha ko’u kumu i komo aku ai ma ka aoao Home Rula no ka mea ua iawa wau he mau mea, aku, no ke ake no e loaa ka pono no na hanauna e hoea mai ana.

            O ke alanui mua a’u i manao ai e loaa ka lanakila a e ikaika mau ai hoi ka aoao Home Rula i na kau koho balota apau, oia no ke kukuiu ana i na Ahahui ma na Mahele Koho apau, me ka hoopaa ana i ka inoa o na iaia apau ame ke ao mau ana aku e maiama e hiipoi mau ika mana kuokoa iloko o ko kakou mau naau.

            Ua hoolaia ia keia mau hana a kohoia mai wau e ka Peresidena Kalauokalani i Luna Hoomalu no ke Komite Kukulu Ahahui, a ua hoomaka aku wau i ka’u hana ma Hilo, Hawaii, Honolulu, Waialua, Waianae ame Laie, Oahu.  Ma Laie nae ua loaa mai ia la’u he mau kuia ma ka’u hana, a i ka huli pono ana aku i ke kumu o keia kuia, ua loaa aku ia ia’u kakahi leta i kakauia e ka Peresidena Kalauokalani ka mea no nana wau i koho mai i Luna no ke Komite Kukulu Ahahui, mai kekahi o na makamaka Home Rula o kakou ma Laie.  He @eia hoi nana i hoehaeha mai i ko’u naau, a o ka mua loa hoi ia o ko’u ike ana he mau enemi ka ko’u, a ua ake no ka o Perisidena Kalauokalani e akeakea mai i na hana a ka Mana Hooko i ake ai e hanaia.  Ua noonoo nui au no keia leta a ua hooholo iho he mea pono e huna wau ia mea iloko o ko’u naau, oiai he mau mea ia e kuikahi ole ai ka lahui a haule pu hoi na manaolana o ka lanakila.  He leia keia a’u i manao ai ina na’u kekahi leta o keia ano i kakau no Perisidena Kalauokalani, ina ua kukale ia e ia me na wahi apau, me ka hoolahaia ma na nupepa o ke teritori nei: aka, ua @na wau ikeia leta a hiki i keia ia.  Ua hoopoina iho wau i keia leta ame na hoinoia mai, a hooi aku i ko’u hooikaika hana.

            Ua kukulu kou aku no wau i mau

(E nana ma ka aoao @)

 

He Hana Hoike I Ko Hawaii Holomua

 

E HOOUNAIA ANA KA HALA-KAHIKI ILOKO O NA KINI NO NA AINA E

 

            Ma ka Poalima o ka pule i hala i hoea mai ai ma honolulu nei he 150 pahu haia-kahiki iloko o na kini i pau i ka hanaia a maikai.  He 1 ½ paona ke kaumaha o ke kini hookahi, i hanaia e like me na nua-ai kini o na Aina E a kakou e ike nei.  E hoouna ia ana keia mau kini no Amerika no ke kuai ana ma ko iaila makeke, a he hana hoi e hoike aku ana i ko Hawaii nei kulana ma ka oihana mahiai.  Ua manao ka poe na lakou keia hana i hana, e lilo aku ana keia hana i mea nana e hoeueu i ke kanu hala-kahiki ana ma Hawaii nei, oiai he makemake loa na haole i ka hala-kahiki.  Mai Ewa mai keia hana hoeueu.

            No na wa i hala ae, ua kau aku na manao o na kanaka Amerika no ka Mokuaina o Florida a malialia mai i loaa ai na huaai o keia ano, o ka hewa wale no aole he aia ke honi iho i kona ea, o ka momona wale no i ke kopaa oia wale no ka mea i ikeia.  Ua hoaoia ko Hawaii nei a ua ike ia ka maikai, nolaila i ala mai ai keia hana a kakou e ike ae nei.

(Ke manao nei makou he mea pono i ka poe mahiai o na Kona ame na wahi e ae e hoao i keia hana maikai e hoaia ia nei ma Hawaii nei.  O na Kona kekahi wahi maikai loa e keia mea he hala-kahiki, a eia hoi keia nana ke hanai@ nei, malia no hoi e loaa mai ana he pono ma keia hana e like me ka loaa ana o ka pono ma ke kanu kope ana.)

 

......

            O ka mokuahi Tampico, ua hoi hou aku oia no ka hooponopono hou ana i kona pilikia i kahi hana moku @ o ka poino i loaa iaia ma kona alahele mai Seattle mai.

 

NA OLE NO HOI KE KALOHE

 

KOMO AIHUEIA AE NO KEKAHI HOME MA MAKIKI

 

            Ma ka hora 9 o ke kakahiaka o ka Poakahi nei Iulai 21, e kau ana no ka la iluna me kona malamalama nui e pahola ana ma ka honua a manaoia ai aole e hanaia ka hana aihue a oia no nae ka manawa i komo aihueia ae ai ka home o William Lowry e ku ia ma ke alanui Young mawaena o no alanui Piikoi ame Keeaumoku.

            Ua hala o Mr. Lowry i kana hana i ke kulanakauhale a ia Mrs. Lowry kana wahine i haaieie aku ai i ka lumi hookipa o ko laua home no ke kua iho ao, aole i haia he mau minute mahope iho o ka hora 9 ua ike koke iho ia oia i kekahi puka o ka rumi hookipa e hamama ana i kona hoi hou ana mai a na ia mea i hoohikilele ae i kona noonoo; a i ka huli ana aku no ka hana, ua lawe aihue ia aku kekahi mea makamae me na waiwai makamae oloko, he pahu iliahi kumu waiwai nui me na mea gula ame na mea dala.

            Me ka eleu nohoi ka makuahine o ka home i telepone aku ai i kana kane aiaila hai aku ia o Mr. Lowry i ka lono i ka halewai a o ka hanu aku la no ia o na makai-kiu o ke aupuni mahope o ke kalohe.  A wahi a ua poe makai ia ua loaa iki no he wahi meheu e loaa aku ai ke lolohe.

            Ma ka nowele pono loa ana aku o Mrs. Lowry i keia kakahiaka ua loaa, oiai, aole o ka pahu wale no ka i lilo aku, aka he buke kii, kahi e maiamaia ai na kii i paiia, he mau uwa@, he mau komolima ame kekahi mau waiwai makamae e ae.

            O kahi mea hilu loa o ka huli loa ana o ke kalohe iloko o na rumi moe a lalamaia ae ai na kii e kakau ana ma na paia a waiho mokaki kekahi iluna o ka moe a @ waiho ana ka ma-ka lepo nui o na kapuai kamaa o ke kalohe ma ka moena kahi i hehiia, e hoike mai ana he kanka oia i heie mai ma ke alanui ukelekele lep ua.

            Ua hoohua maoli no ka aihui ma Makiki oi loa aku ma kahi e noho ia nei o keia pa “Cottage Grove” a ma alanui Young ame Piikoi.  Kekahi manao wale ia ua hoao no ua kalohe ia e komo aku i ka hale nobo o McCarthy mahope iho o ka hora awakea aka, ua hoopuiwaiu oia mamuli o ka hoohalua ia.

 

Hoowahawaha i kona Ola

 

HOAO O GRAHAM E LAWE I KONA OLA MA KE OKI ANA I KE ‘AAKOKO

 

            Ma ke awakea o ka Poaha nei Iulai la 17 ua hoao hou ae o Graham e lawe i kona ola ina ke oki ana i ke aa-koko o kona lima hema ma kahi o ka pulima me ka apana kiaha aniani.

            O ke kanaka no keia i hoao e lawe i kona ola ma ka po Poakolu iho nei, Iulai la 16 a mamuli o ka loaa an aku i na lima kokua ua pakele oia, mailoko mai o ia ano ua hoi hou mai la kona noonoo, a no ka lawa ole o kona manao, a hoowahwaha paha.  I keia ola ana ua hoao hou ae la ola e lawe i kona ola e like me ia i hai mua ia ae nei.  Ma ka manawa hope ana i hoao ai e lawe i kona oia oia ke awakea Poaha nei ua loaa iaia ka noonoo maikai ole a ano hoonauki, ua uluku hou ae p@ha kona noonoo a na ia mea i koi ikaika mai iaia e hoohana hou.  Alaila kokolo aku ia oia i ke pakaukau ma ke kua aku o ka wahine malama keiki oiai oia e noho ana ame ka ike ole a ka wahine ua lalau aku ia oia i ke kiaha e kau ana maluna o ka @kaukau kahi ana i manao ai e kolo a @ awahi iho la, ame ka apana kiaha aniani ua okioki iho ia oia i kona pulima hema e ake ana e loaa aku ke aa-koko e pili ana i ka iwi i kahe aui mai ai ke koko ke kumu hoi e make ai.  He ku maoli no i ka manaonao ke nana aku pela nohoi ke noonoo iho.

            O ke aa-koko oia ke paipe oioho o ke kon kahi e holo ai o ke koko ke puka mai, mai ka puuwai mai no ka hanai ana i ke kino ma ka lawe ana i na mea ai ma kahi like ole o ke Kino o ke kanaka.  He okoa ke @ e moe ana maloko iho no o ka ili kanaka; he mau paipu hoi e holo ai ke @oke a komo iloko o ka puuwai no ka hoomaemae ana.  Ua kapaia na aa @io pili iwi e hoopuka ana i ke koko a holo apuni i ke kino mai ka puuwai aku he atare (artery) a o ka atare kana i manao ai e oki a moku i puka nui mai ai ke koko, a o ka piu nui ana o ke koko ke kumu o ka make.

            Eia nae mamua o ka hooko loa ia ana o kona manao ua lohe ae ia ka wahine malama keiki i ka nakeke a i kona alawa ana ae ike aku ia oia i keia hana hoomanaonao a Mr. Graham, ua lele aku ia ola e hopu i ka apana kiaha aniani a lilo ae la iaia peia oia i pakele ai.

            Ua hanala ae la kekahi mea e hoopaa ai i ke hoko, a eia oia ke maimaia loa ia nei a ua hoo@ala aku he @ na ke aupuni e kiai ai @ a hiki i kona oia maikai ana.

            He kumu no ko ka hana ana i keia ano hana oiai noie e puka wale mai kekahi hana me ke kumu ole eia nae aole i maopopo ke kumu o @ia.

 

.....

            Owelawela no ke @aa nei i keia mau ia, i a@ona no @ i ka pa makani ia ame ke kulu wai liilii mai i ka po ame ke kakahiaka.