Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 18, 2 Mei 1902 — I MAU KAUKA HAWAII. [ARTICLE]

I MAU KAUKA HAWAII.

Ua lawa kakou i na loio Hawaii, ua lawa kakou i na kumukula Hawaii, ua lawa kakou i na kahunapule Hawaii, a ua lawa kakou i na alakai o na aoao Kalaiaina o ke koko hookahi, aka, aole kakou i lawa i na kahuna Hawaii no ka nana ana i ke ola o ka lahui. O ka piha wale aku no koe o ke keneturia o ka noho ana o ka malamalama ma Hawaii nei, o ka piha wale aku no koe o ke keneturiia o ka hoole ana ia o ka mana o na aumakea ame na kahuna lapaau o kakou i ke au pouli, aka aole kakou i huli i panihakahaka no kakou.

Ke hoino nei kakou i na kahuna hoomanamana, a ke kapa aku nel i ka poe e puni ana ia lakou he poe hupo a he poe puni wale, aka, aia i hea ke kauka Hawaii a lakou e he!e aku ai e hoike i ko lakou mau pilikia? E olelo mai ana paha kekahi poe, eia iho nohoi na kauka ilikea ame na kauka Kepani, o ke kauka hea aku koe? O KE KAUKA HAWAII, ko kakou koko ame ko kakou 'i'o, ka iwi o na iwi. He lahui hilinai ole ka lahui Hawaii i na ilikea ame na malihini, a ua pono no paha ia hilinai ole ana no ka mea ua nui na hana kupono ole a na malihini i hana ai imua o ko lakou alo. No keia hilinai ole, ua kapae ia ae ka laau a na kauka ilikea, a huli aku la inu i ka apu a na kahuna lapaau Hawaii. He oiaio no he mau laau Hawaii maikai loa kekahi, i oi ae ka maikai mamua o na laau a na kauka ilikea i hoonaauao ia ma na kula a'o kauka pookela o ke ao nei, aka o ka hapanui o na kahuna Hawaii o kakou i keia manawa, HE POE KAHUNA HOOMANAMANA, a ua lilo loa ka iini o ko lakou naau ma ke dala, ka ai puaa ame ka inu omole Palani, mamua o ka imi ana i na laau Hawaii kahiko i maopopo ke kupono no na ma'i a lakou e lawelawe ana. Ke ike nei kakou i ka emi aku o ka lahui, ke ike nei kakou i ke kapae mau ia o ka laau a na kauka malihini ame ka lilo o na Hawaii malalo o ka lawelawe ana a na kahuna hoomanamana aka aole he hookahi kauka Hawaii a ka lahui i hiki ke huli aku a pane aku, "E ku'u i'o ame ku'u iwi, ua ma'i au e lapaau mai oe ia'u," Ke olelo nei kakou, "ke ai no i ka laau a na kauka o ka make aku la no ia." No keaha la? Aohe kakou i hilinai i ka lawelawe ana 2, r.a lahui malihini maluna o kakoa. Heaha ia na pomaikai e loaa ana i ka lahul Hawaii ina e ioaa ana kekahl mau kauka Hawaii oiaio? Ua makepono anei ke daia a ke Aupuni, a i ole a kekahi kanaka Hawaii waiwai e illo ana no ka hoonaauao ana i kekahi mau keikl Hawaii ma keia oihana? Eia iho na pomaikai a makou i manao ai e loaa mai ana i ka lahui: 1. Ka hllinal o ka lahul ia lakou Hawaii Iho a i na kuhikuhi o nr. laau lapaau e loaa mai ai ia lakou, E ai ana lakou i na laau mē ka niaka'u ole me ka manao ole ae he laau ia nc lakou e poino ai. Emi mai ka make ' pna o na Hawaii. 2. E hlkl ana ia lakou ke hoike aku l na kauka Hawaii ma ka olelo Hawaii 1 ke ano o ko lakou ma'i a e maopopo ana i na kauka ka mea e hana mai ai ame ke kumu hoi o ka hiki ana niai o ka ma'i. I keia man&wa he p">no namu no ka kekahi poe, a maop)po i kekahi manawa i na kauka, a i kekaiii he koho wale mal no i ke ano o l»a ma'i. Mamuli o ka hiki pono ole ke hoike ia ia lakou me .ka moakaka o ke a.ii o ka ma'l, ua loaa ole na laau pololei i kekahi manawa a poino na ma'i. 3. E maopopo ana i na kauka Hawaii ke ano o na mea ai kupono ia lakou Hawaii iho. I keia manawa ua hahai loa kekahi poe kauWti. I na mea ai i hoakaka la ma na buke kauka no na ma'i Hikea, a ua hoao ia e hooneie i na Hawaii l ka lakou mau mea al i maa, a ua manao makou he mea ia e hoonawaiiwall ana I ka ma'l a e hoopllikia ana hoi iala. Ua maopopo i na kauka ilikea ko lakou noho ana ame ka lakou nmu mea ai a ua hiki lakou ke lapaau pono ia lakou iho aka, i Hawail no na Hawaii 1 maopopo ia lakou iho. 4. E huli ana na Hawaii i na Kauka Hawaii a waiho i na kahuna Hoomanamaiia. O ko lakou maka'u a hiiinal ole l ka laau a na kauka ilikea ke kumu o ko lakou hoomau me na kahuna hoomanamana a ina he Hawaii oiaio ke kauka aohe olelo ana, o kakou iho a e hiiinai ana, §» E loaa anA kekahi mea nana e.

maiama nn laau Hawaii kahiko. Ina he kauka Hawall naauao ke ioaa ana ia kakou aole \oa e neie kona huli pono i kekahl nmu \aau Hawaii ana i ike ai I ko lakou maikai, ame ka ike hana I i keia mau iaau a iilo I \aau hikl ke malama \oihi la i\oko o na omole, a i iaau hoi no ia ano ma'i ma keia mua aku. Ao\e he hilinal o na kauka illkea 1 ka| mana ame ka lkalka hoola o na laau Hawaii, a no\ai\a ao\e o \akou hoao e imi i ka waiwai i'o o keia mau laau, aka ina he Kauka Hawaii I hoao i k£la mau \aau a i o\e i lke \ kona mau makua a mau kupuna paha e hoao ana 1 keia ano laau, aole loa e nele kona hoao e imi 1 ko lakou waiwai i'o a hooiiio ia \akou i hoo\a no ka lehu\fehu ma keia mua aku. «. Hiki ia kakou ke hoomalu I ka Papa C\a kekah\ o na keena i hlkl o\e i na Hawaii ke paa. Ke hoowahawaha nei kakou I kekahl mau hana i hana ia e na kauka o ka Papa o\a, k© nuku ne\ no ke\a ame keia v aka ina e hoopau ia ae ana na kauka iiikea i keia manawa, owai aku ani ma ia wahi? He wahl Kauka Hawaii no anel kekahl I hiki ke lawelawe ia wahi? Ua neie kakou I ka ikaika ame ka ike kauka e hoomaiu ai ika Papa Ola. Eia na ma'i; a kakou ma ke Kahua Ma'i o ka Eha-| eha e uwe mai nei, aia ihe» ka Hawaiii kauka 1 hiki ke kokua aku ia lakou,) auhea ke kanaka Hawaii ike Kauka i hiki ke hoomaiu l keia keena a nana pono i ko lakou mau piiikia? He mau pomaikai e ae no kekahi, aka j ua \awa iho \a keia no ka hoikeike ana j I ka waiwai o ka \oaa ana o na kauka < HawaU. A pehea e hoonoauao ia ai< na kelkl Hawail ma na ku\a Kauka| oial he \ahul iiihune kakou? Penei: j Kta ia kakou ka hapanui o ka mana| koho l kela manawa, a o ka kakou poe* • kakoo ana o \akou ana ke \anoki\a| tna na Ha!e Kau Kanawai i keia kau; aku> K kauoha ia lakou e hookaawole| I kekahi haawina dala mai ka waihonal mal o ka iehulehu no ka hoouna ana i: kekahi mau keikl Hawali ma An»rika| e hoonaauao ia ai nu kela. oihana. l'a; Vawe ae na R?pupa\\ka i kekahl Bi\a' Kanawai o keia ano ma ka Ahaoielo; ■ I hala. aka, ua pepehi la e na Ilome| Bula i\oko o ko iakou hupo a nana o\e; I ka pono o ka K makaala kakou ma ke kau e hikl mai ana. a e" kauoha \ na Hepupoiika e nana l k«*a« pono o kakou, a e koho hol kakou i na \ Kepupalika 1 Hiō ta lakou ka hapanui a hiki ta lokou ke hoohoio t kela hūai kanawoL i