Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 7, 14 Pepeluali 1902 — Page 1

ʻaoʻao PDF (1.26 MB)

This text was transcribed by:  Halemano
This work is dedicated to:  Ulumano

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopukaia i nakakahiaka Poalima apau.

 

BUKE XL.—Helu 7.   HONOLULU, POALIMA, FEBERUARI, 14, 1902  NA HELU APAU 2889

 

Holomua ka Halawai a na Repubalika

PIHA KA HALEPAIKAU I NA KANAKA NO KA HOOLOHE ANA I NA MANAO KUE I KA BILA LEPERA A ME KE KAILI MANA KOHO O NA HAWAII OIWI.

Naauao ka Haiolelo a Senatoa W. C. Achi , Hon. W. Aylett, a me Mr. W Olepau e kue ikaika ana i ka Bila Lepera, a me ke Kaili ana ae i ka Mana Koho Laula o na Oiwi Hawaii e like me ka mea e hoikeia nei.

            MA KA po Poaono o ka pule i hala i malama ae ai na Repupalika i kekahi halawai makaainana nui no ka hoike ana i ko lakou kue ikaika i ka bila kanawai lepera hoopilikia a ka Elele Wilikoki i lawe aku nei imua o ka ahaolelo o Amerika, a no ka hoopa@ ana ae hoi ina olelo wahahee a na nupepa o ka aoao Home Rula e hoike nei, eia na Republika o keia Teritori ke hoao ikaika nei e hoohai@@ia mai ka mana koho o na Hawaii. @ keia wale iho la no na manao i kamailio nui ia, a ua naauao na haiolelo @ na haiolelo oia po e pili ana no keia @au ninau ano nui.

            Mai ka hora eehiku mai ka ike ia ana @ na kanaka e akoakoa mai ana i ka @@@ paikau a i ka hiki ana mai o ka @@@ ehiku hapa ua nui na kanaka i @@@ k@a ae a ia manawa nohoi ka ba@@@ @@@i i hoomaka ae ai e haawi i @@ @@@ mau leo hoohauoli. Mamua o @@ @@@@ ewalu ua hoopau lakou i ka @@@@@@ni ana mawaho a hoi aku la @@@ @@@ keia hale nui a ia manawa @@@@@@aka aku ai na kanaka e ko@@@@@@. I ka hora ewalu ponoi ua @@ @@ mai la ka Lunahoomalu Hon. C. L. Kaulukou i ka halawai. Ua piha @ hale i na kanaka o na aoao kalai@@@ like ole. Ilaila ae na Repupalika, @@ Demokarata ame na Home Rula, a @@ ekahi ka hoolohe like ana i na olelokue ikaika i keia hana a ka Elele Wilikoki. Aole o na kane wale kei hiki @@ aka, ua ike ia aku la kekahi mau @ahine kakaikahi iwaena o ke aluka kanaka.

            I ka wehe ana o ka halawai ua pane mai la ka Lunahoomalu penei: "Ke manao nei wau ua maopopo ia oukou apau na ninau imua o kakou i keia p@. He elua wale no mau ninau ano nui, a oia ka Bila Kanawai Lepera a Wilikoki. ame ka Hoohaiki ana mai i ka Mana Koho o na oiwi Hawaii." I keia manawa oia i hoolauna mai ai i ke Senetoa W. C. Achi , ke Alii o na  waiwai paa, ka Hawaii holomua, a kekahi hoi o na hoku malamalama o keia mau pae moku.

HAIOLELO A HON. W. C. ACHI.

            E NA HOA MAKAAINANA: Mamuli o na Kanawai laula o ke Aupuni @ Amerika Huipuia ka aina i hoohuiia ai kakou; ua loaa ia kakou na pono @ hui pu a kuka no na mea e pili ana i ko kakou mau pono.

            @a konoia mai au e kamailio i keia p@ ma na mea e pili ana i kela Kanawai i hookomoia e Elele Wilikoki @@k@ o ka Ahaolelo Nui, e hoolilo ana @@ Kalawao kela aina i paa ma na @@ele a ka poe e noho 'la malaila, "Ka @h@a a ka ehaeha i noho ai," i kahua  @@ na Lepera a pau o Amerika Huipuia.

            Ke ole e kuhihewa kuu mau hooma@@@ ana. ua laweia mai no kekahi Kanawai oia no iloko o ka Ahaolelo e @@kahi Lunamakaainana o Kaleponi i ke Kau i hala; aka, ua lohea na leo kue o kakou Elele, a nolaila, ua @ake wale iho ua Kanawai la, aka, o ka mea a'u e kahaha nei, me ka hooholo ole o ka Ahaolelo o Hawaii nei i kekahi Olelo Hooholo a Kanawai paha e pili ana i keia mea; a me na Palapala Hoopii Ole hoi mai a kakou aku; a me na noi ole hoi mai kela Poe mai @@ Kalawao a me Kalaupapa, eia ka @ia iho la ka hana a ko kakou Elele e hana mai la.

            Ia'u i heluhelu ai i na Nupepa iloko o na pule i hala ae nei, ua ike iho la @ @@, o na Nupepa a pau e hoolahaia nei ma ka Olelo Enelani, o na aoao Kalaiaina like ole iloko o keia Kulanakauhale, ke hooho nei lakou me ka lokahi, he Kanawai kupono ole kela a Elele Wilikoki, no ka holomua o Hawaii nei; aka, ia manawa hookahi, he mea na'u e kaumaha ai i ka ike ana, @@ no elua Nupepa e hooolahaia nei @@ ka Olelo Hawaii, ke hooia aku nei @@2 imua o ka Lahui Hawaii, he Kanawai maikai kela.

            Ke hoikemai nei keia mau Nupepa Hawaii, o ke kumu maikai nui, oia no e lilo ana na Ke Aupuni o Amerika Huipuia e malama mai i ke ola o kela poe ma Kalawao ame Kalaupapa, a k@e hoi ia mau hoolilo mai ka waih@na aku o kae Teritori o Hawaii n ei; He mea pono ia kakou ke huli aku i hope a nana aku i ka moolelo o Hawaii nei, i ka M. H. 1866 ka wa a ke Alii ka Moi Kamehameha V, i hookumu ai i ke kahua ma'i o Kalawao, a hiki mai i ka pau ana o ke Aupuni Moi ma Hawaii nei, i ke Au mai hoi i ke Aupuni Kuikawa, ke Aupuni Ripupalika o Hawaii, a hiki mai nei i ke Aupuni Teritore o Hawaii, aole loa i ikeia kekahi Ahaolelo, ua hoole aku i ka haawi ana i haawina kupono e malamaia ai ke ola o na ma'i ma Molokai; o ka'u i ike ai i na Kau Ahaolelo a pau, ua lokahi pu na poe waiwai a me na poe ilihune  iloko o ka Ahaolelo e haawi i na haawina dala a pau e loaa ai i na ma'i ma Molokai na m ea a pau e oluolu ai ko lakou noho ana; a ke manaoio  nei no hoi au, aole loa he Ahaolelo ma keia hope aku ma ke Teritore o Hawaii nei. e hoole ana i ka hookaawale ana ia haawina maa mau ; ina no paha e pau loa ana kakou na Hawaii i ka make a koe nae kekahi poe ma'i ma Molokai; he oi aku ka pono na kakou ponoi e malama i ke ola o ko kakou mau kanaka i loaa i ka ma'i mamua o ka haawi ana aku na hai e malama mai;

            Nolaila, ma ia ano i hoakakaia ae la  ua akaka loa o na kumu kokua i ka Elele Wilikoki no ua Kanawai nei, ua haule wale iho ia,

            He mea pono hoi ke hoomanaoia, o kela aina e nohoia nei e na ma'i, he wahi aina ololi wale no ia e waiho ana ma ka aoao Komohana o ka Mokupuni o Molokai, nona ka loa he Ekolu Mile, a nona ka laula he aneane Hookahi Mile, oia hoi he aneane Elua Tausani  Eka ka ili; aia malaila he 1100 a oi aku ka nui o na kanaka, me na Bipi lehulehu, na lio, na puaa a me na moa; a ina e hooholoia ana keia Kanawai a Elele Wilikoki, a hoihoi ia mai Elua Tausani ma'i mai Amerika mai malaila, alaila, he mea maopopo loa e piha-uana ka aina, a pilikia ka noho ana o kela poe e noho mai la mala@@a, he mea maopopo loa, ke hiki mai ia manawa, e ulu mai ana ka noonoo i na Luna Aupuni, e hoihoi i na ma'i ma kekahi aina akea.

            A oiai hoi, ma na Moolelo i hoolahaia, ke oleloia nei, aia no ma na Mokupuni o Pilipine i keia wa na ma'i he 30,000; nolaila, he mea maopopo loa e hooholo ana na Luna Aupuni e hoihoi aku i na ma'i a pau o Molokai ma na Mokupuni o Pilipine, a ke hiki mai ia la; e ike ana kakou i kekahi la ehaeha loa iwaena o na Hawaii.

            He mea e ehaeha maoli ai na noonoo, ke laweia ko kakou mau makamaka e noho mai la ma Molokai mailaila ae, a laweia aku hoi lakou ma ka aina e loaa ole ai ka poi ka ai a lakou i maa ai mai na kupuna mai.

            Nolaila, a hooholoia keia Kanawai a Elele Wilikoki, e lilo ana ia i kumu hoopilikia loa i ko kakou mau hoa'loha ma Molokai. A no ke kamailio ana wau ia oukou ma na mea e pili ana i na poino laula, ke hooholoia keia Kanwai, ma mua o na hoike i loaa mai ia kakou, e hoohuiia ana kakou me ke ao holookoa mamuli o ka hiki ana mai o ka Uwea moe Moana i Hawaii nei. A i ka wa hoi e moku ai keia alawai eli mawaena o na Amerika Elua, alaila, e lilo ana kakou aole i kiko-waena no ka moana pakipika wale no, aka, i kiko waena no ke ao holookoa. Ia manawa e holo mai ana na poe waiwai a me na poe ake kaahele e kipa ma na aekai o ka aina i oleloia ka Paredaiso o ka Pakipika; ke hiki mai ia mau mea, e loaa ana i kela a me keia na pomaikai e loaa ole nei ia kakou i keia wa; e loaa ana i na Pooia na pomaikai mamuli o ka nui o na Moku ku mai; e loaa ana hoi i na wahine kau lei ko lakou hapa o na pomaikai; pela no hoi na poe Kalepa, na poe hanai holoholona, a me na poe no a pau e hooko ana i kela Kanawai mua a ke Akua i kau ai maluna o Adamu; a elike ana ko lakou kulana he Helevitia, a pau hoi ko kakou kaukai ana maluna wale no o ka hana kanu Ko e loaa ai ko kakou ola. Aka, ina e hooholoia keia Kanawai a kaulana hoi ia mea a puni ke ao, aliala aole no e loaa ana keia mau pomaikai ia kakou; e makau ana na malihini ke kipa mai ma ko kakou ae kai. He nui na Hawaii e kaahele  ei ma ka honua i keia wa; a ke manaolana nei au, e hiki mai ana no kekahi la no'u a me ko'u lede a me kekahi poe Hawaii e ae e kaahele aku ai i ka honua; aliala, i ka wa o kakou e hiki aku ai i kekahi Hotele ma Amerila a ma Europa paha, hoomaopopoia maii hoi, mai ka aina Lepera aku kakou, alaila, e kipaku mai ana lakou ia kakou mai na Hotele mai.

             Ke hoomanao nei no paha oukou i ka Moolelo o Kapena Kuke, i kona wa i pepehiia ai ma Kealakekua, i Hawaii, ua ai iho la kekahi mau kanaka i kona naau ma ke ano kuhihewa he naau puaa liilii, aka, ua kapaia mai la kakou he Lahui ai Kanaka; a pela no

(E nana ma ka aoao 5.)

 

MISS ALICE ROOSEVELT

            WASINETONA, Jan. 30.—O ka mea e olelo nui loa ia ei oia ka holo aku o Miss Alice Roosevelt, ke kaikamahine hiapo a ka Peresidena i Enelani e ike i ka poni ana ia o ka Moi Eluene VII. Ke lohe ia nei e holo aku ana o Miss Alice Roosevelt me Ka Ambasedoa Reid ame Mrs. Reid i ka la 5 o Iune.

            E hiki aku ana o Mr. ame Mrs. Reid i ka Hale Keokeo i keia pule ae no ka hoomaopopo ana i ka lakou huakai. E hoomaopopo ia ana ke ano o kona lawe ana ia aku imua o ka Emepera o Inia ka Moi kaulana hoi o Enelani. Ua kakau ia aku nei o Ambasedoa ame Mrs. Choate e noho mai la ma Enelani i keia manawa e nana aku i ka aahu kupono no Miss Roosevelt, ame na mea apau e pili ana no kona hiki ana aku ma keia la nui. Ua makemake ia e hoomaopopo na mea apau no ka hele ana aku o ke kaikamahine a ka Peresidena hanohano o Amerika.

             Ma ke ano he kaikamahine o Miss Roosevelt na ka Peresidena o Amerika, e komo ana oia i ka lole like me ko na kaikamahine alii apau e hiki aku ana ma keia la poni Moi. Aole o ka aahu wale, aka, e aahu pu ana oia i kekahi kalaunu ma kona poo e hoike ana he kaikamahine alii oia. Ua kukiekie o na aina nui apau, oiai ke noho alii nei kona makuakane maluna o kekahi o na aupuni nui loa ma ke ao nei.

            Ke makemake ia nei e holo aku o Miss Roosevelt ma ke ano he malihini na ke Kanikea Amerika ma Enelani, aka, ma ka rula maa o na aupuni nui, ua kupono oia e malama ia e ke aupuni o Pelekane. Ma ka nana aku i ka manawa e lohe ai ka Moi Eluene e hiki aku ana o Miss Roosevelt i kona la Poni Moi, e kono koke  mai ana oia iaia e hoi aku a e malama ia e ke aupuni Pelekane oiai oia malaila, elike me ko Amerika malama ama i na alii o Pelekane i hiki mai ma ko lakou aina. Aole i maopopo ka ae aku o Miss Roosevelt e hoi aku a noho ma na Hale Alii ekolu o ka Moi Pelekane. Ina e loaa mai ana iaia ke kono e hoi aku ma keia mau wahi oiai oia malaila, malia o ui mua mai oia i kona makuakane no na mea e pili ana i keia hana ano nui.

            O keia maluna ae la na mea a makou i ike ma na nupepa Kaleponi hope mai nei. No kekahi manawa e hoolaha ia nei ka Poni Moi Nui o ka Moi Eluene, a he mau mahina lehulehu ka hoomakaukau ana ia o na kahiko no ia la. Ua makemake ka Moi elike me ko na alii kahiko o Enelani, a nolaila ua kauoha aku oia i kela ame keia mea e hiki aku ana ma ia la e komo i ka aahu i like me kona kulana. U hoike piha ia ka lole a na alii, na ke alii ame na kaikamahine alii e komo ai. Pela ko na Haku, ame na Earl. a pela hoi ko na Lunamakaainana, ame ko na Kanikela, a pela wale aku. Mamuli o keia kauoha ana ua maopopo ole ka lole o ke kaikamahine alii o na aupuni e ae, oiai oia ke kaikamahine a ka Peresidena o Amerika kekahi o na aupuni, nui loa ma ke ao nei. Ina oia e hoohalike ia mai ana me na kaikamahine alii o na aupuni nui aliala e komo ana oia ina aahu ame ke kalaunu i makemake ia ia lakou e komo. Nolaila he mea maikai e huli pono mua ia keia mau mea mamua o kona holo ana aku no keia poni Moi. Ina oia e hiki aku ana a aole oia i makaukau me keia mau aahu aole loa paha oia e ae ia ana e komo aku e ike i keia la nui o ke aupuni kaulana o Enelani.

            Ke hoole loa nei kekahi mau nupepa Kaleponi aole e holo ana ke kaikamahine a ka Peresidena , a o keia mau mea e olelo ia nei he mau olelo waiwai ole wale no ia. Ua manao lakou ina e holo ana ke kaikamahine a ka Peresidena e lilo ana ia i mea na ke aupuni o Enelani e hoihoi mai ai ia makaikai ana, a e hoouna ia mai ana hoi ke keiki alii a i ole ka Moi Eluene no paha i Amerika e makaikai ai.

            Ma ka hoike a na nupepa o Ladana ke kuai ia nei na wahi ma na alanui o Ladana e hele aku ai a hiki i kahi e poni ia ai o ka Moi Eluene me na kumukuai nui e ka poe waiwai e hiki ole ana ke komo aku e ike i keia la nui. Ua makemake lakou e ike i ka huakai oiai lakou e hele ana no keia hale. He lehulehu o na kanaka waiwai mai na wahi like ole aku o ke ao nei e holo aku ana no Ladana e ike i keia la nui.

 

KE KUMU I PAU AI O KA MA'I RUMATIKA O WHEELER.

            "I ke kau kupulau o 1898 ua hele wau a oolea pu ma ko'u mau ami ame ko'u kino  holookoa no apau , ua hiki pono ole hoi ia'u ke hele ma o a maanei, a ia manawa wau i luai ai i kekahi omole Laau Hoola eha a Chamberliain. Mai ke kau mua ana no ua ike iho la wau i ko'u ano maikai mai, a mai ia manawa mai a hiki i keia manawa ka loaa ana ia'u o ka maha. Ua hana wau no hookahi makahiki me ka loaa ole o kela haawina ia'u." R. Wheeler, Northwood, N.Y. E loaa no keia laau ma ka Hale Kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena Kuai Nui.

 

            Ke hoopii nei o Junius Kaae no kekahi mai waiwai i hiki aku i ke $50,000,000. He mau waiwai no Keliiahonui keia mau waiwai.

 

Ka Hogana Kukala Hakaka i ke KeIkialii Kalanianaole

O Hoganame Kalanianaole

MAKEMAKE KA PAELE E HAKAKA ME KA KEIKIALII—KOMO UWAO NA MAKAI.

Hoike ae Oia Aole Oia e Haalele Mai Ana ia Honolulu Nei a Hiki i ka Mihi Ana Aku o ke Keiki Alii Iaia a i ole a Hiki i ko Laua Hoao Ana i ka Mea Ikaika o Laua.

            O KEKAHI o na mea hou ano nui loa o keia pule oia ka hoopaa mawaena o ke Keiki alii Kalanianaole ame ka Paele Hana Keaka Hogan ma ka Poalima nei ma ke Keena o Kapiolani Estate. Ma keia hoopaapaa ana ua hoopuka aku ke keiki Alii i kekahi mau olelo ikaika, wahi a ka Paele keaka, a mai hoolei puupuu laua ina aole i hiki koke mai na makai e hookaawale ia laua. Mahope mai o ko laua hookaawale ana ia ua hoi mai la ka Paele keaka me kona mau hoa'loha, a mahope o ke kuka kamailio ana no na mea e pili ana i keia pilikia ua hooholo iho la lakou e kakau aku i kekahi palapala noi hakaka i ke keiki alii Kalanianaole elike me ka mea maa ma na aupuni o Europa, a ina aole ke keiki alii Kalanianaole e mihi mai ana a ae mai paha e hakaka laua, alaila, ua hiki loa oia ke kapa ia aku he hoohewale. Oia iho la ka manao o kana leka i kakau aku ai.

            O ka rula ma ma na aupuni nui, i ka manawa e loaa aku ai o na palapala kono hakaka elike me keia, e hooholo ia ke ano o ka laua hakaka ana, ina ma ke kaka pahi, a i ole ma ke ki pu paha, a i ole hoolei puupuu wale no paha. I ka manawa e holo ai koho laua i ko laua mau hope ame ka laua wahi i makemake ai e hakaka a ia manawa e hoomaka ai e hakaka. Ua maa hoi ma keia ano hakaka, o ka make a i ole o ka hiki hou ole i kou hoa hakaka ke paio mai oia ka palena. O keia iho la ke ano o ka leka a Hogan i palapala aku nei i ke keiki alii.

            O ke kumu o ka hoomaka ana o keia pilikia, oia ke dala uku o Hogan ame kona mau hoa keaka i hana iho nei ma Honolulu nei. I kekahi mau helu i hala aku nei ua hoike aku makou i ko lakou pilikia ame ka lawe ana aku o Hogan i ko lakou pilikia imua o kekahi lolo o keia kulanakauhale. O ka lua iho la keia o na manawa o ka hiki ana mai o Hogan i Honolulu nei a elua no manawa o ka loaa ana iaia o na pilikia o keia ano. Mamuli o kekahi olelo aelike, ua hiki aku la o Hogan me Ringold, kekahi o na wahine keaka. I ke keena o Kapiolani Estate e hooponopono no ko laua uku moku ame ke koena hoi o ko lakou uku. Ma keia hooponopono ana aole i like me ka mea a ka Paele keaka i  manao ai, a ua hoomaka aku la oia e hoopaapaa no ko lakou pono. Peia ka hana ana a hiki i ka nui loa ana, a ia manawa i komo mai ai ke keiki Alii a noi mai la paha ia Hogan e hele iwaho. Aole i hooko ia kana noi a ia manawa i hoopuka mai ai ke keiki alii i kekahi mau olelo ikaika a huhu loa o Hogan. Ma kana hoike, ina aole kona minamina i ke keiki alii, ame ka hiki koke ana mai hoi o na makai me nei ua hoolei puupuu koke laua me ke keiki alii ma ia wahi. Aole i ae o Hogan e hookaawale mai keia wahi aku a hiki mai ka elua o na makai a akahi no oia a ae e hookaawale.

            I ka hoi ana i ka hale ua kakau koke iho la kekahi o kona mau hoa'loha, malalo o ka Hogan kauoha i keia leka mahalo iho:

Keiki Alii J. K. Kalanianaole Honolulu, T. H.

Aloha oe:—Ke noi aku nei o Mr. Ernest Hogan ia oe, ae mai e lawe i kana mau hoomaikai ana no na hana maikai au i hana mai ai iaia oiai oia ma keia kulanakauhale i keia hoi hope ana mai nei ame ka hele mua ana mai, a no kau mau hana maikai no iaia ma na manawa apau. Ke minamina nei oia no na hana ame na olelo paha i puka aku mai kona waha i kumu e hoonaukiuki aku i kekahi keonimana o kou kuiana, ma ke Keena o Kapiolani Estate i keia auwina la. Aka, ua puka mai kekahi mau olelo ma keia halawai ana, a Mr. Hogan, ma kona ano he keonimana, e makemake ole nei e hookuu wale ia me ka hoike mua ole aku ia oe. Oia mau olelo, oia no na olelo i puka mai mai kou waha mai e hoino ana ia Hogan a e hoohaahaa ana hoi i kona kulana keonimana. I ka manawa e puka mai ai o kekahi olelo oia ano mai kou waha mai, kekahi o na alii e paa ana i ke koko o ma Kamehameha, ua oi loa aku ia mamua o ka mea pono, a he mea kupono hoi e pane oe no ia hana au.

            O kekahi kumu i inoino loa ai, ua hoopuka mai oe i keia mau olelo imua o kekahi o na kanaka koikoi o kou aina nei, a ua makemake hoi oe e kau ia mai kekahi mau lima ikaika maluna ona, a ua kahea aku i na makai e huki aku ia ia iwaho, (he hana nae i hana ole ia e na makai.)

            Mamuli o kona noonoo i na lede i hiki ae malaila, ame kona nana hoi i kou kulana, he alii no Hawaii, aole e hoonaukiuki aku i kekahi kanaka o kou kulana, ua paa mai oia i kona manao huhu mai ka hoohakaka ana aku ia oe ma na alanui, oiai no nae ua kono ikaika ia mai oia e hana aku ia oe pela. A no keia mau kumu, me ke kaumaha, ke noi aku nei oia ia oe e hoouna mai i kau kauwa a i ole i kou hope a e hoike mai i ke ano au i makemake ai e hooko i keia noi. Oiai he kanaka oe ua kaulana i ka ikaika ma kou aina nei ame ke ao holookoa, ke noi aku ana e noi ia oe e huli mai ma ia ano wale no, aka, e hoike mai i kau ano i makemake ai.

            O kona makemake i ke kakau ana i keia leaka ia oe oia kou ae mai e hui olua no ka paio ana no keia mau olelo e hoina ana kekahi keonimana i kekahi, a i ole e mihi mai oe no keia hana.

            Ua makemake o Mr. Hogan e hoike aku ia oe e holo ana oia maluna o ke Sonoma, aka, ua ae oia maluna o ke hooko i keia hana e like me kau e pane mai ai, a ke hooki nei oia, kau kauwa haahaa.

JOHN WALKER.

Hoa'loha o Mr. Hogan.

            Aole i loaa mai ka pane a ke keiki alii no keia leka. Ina e loaa mai ana e ae mai ana oia e hoike i na ikaika o laua alaila e ike ia ana kekahi paio kaulana loa ma Hawaii nei. Aole i maopopo ia makou na olelo a ke Keiki Alii i olelo ai, aka, ua huhu loa o Hogan no kei mau olelo, a ke makemake nei hoi oia e paio ia no ka pono o kona inoa maikai.

            O ka makou e ike nei ua hoi aku nei o Hogan maluna o ka maku-ahi Sonoma no Amerika a aole hoi i noho iho nei e hooko i ke noi hakaka ana i waiho aku ai imua o ke keiki alii. I ka ninau ana ia aku o ke Keiki Alii no keia palapala kono hakaka ua hoike mai la oia aole ona nana ia ano kono hupo. Ua hala loa iho la malalo o kona kulana a aole loa oia e nana ana ia mea.

            I keia manawa aia o Hogan ke paialewa ia ala e na aie hanupanupa o ka moana, a aole paha oia e ike hou ia ana ma keia kulanakauhale ma keia mua aku. I ka holo ana o ka moku he nui a lehulehu ka poe i hele aku e ike i ko lakou hoi ana, aka, aole i like

(E nana ma ka aoao 6.)