Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — Ke Olelo nei o samuela Paka Oia ana ke Kiaaina HOOLE KE KAKAUOLELO A KA PERESIDENA I KA OIAIO O KANA MAU OLE O—KE NOONOO NEI KA PERESIDENA AOLE I HOOHOLO [ARTICLE]

Ke Olelo nei o samuela Paka Oia ana ke Kiaaina

HOOLE KE KAKAUOLELO A KA PERESIDENA I KA OIAIO O KANA MAU OLE O—KE NOONOO NEI KA PERESIDENA AOLE I HOOHOLO

WASINETONA, Jimukri 29, 1902. Penei na olelo a' Klakauolelo Cortelyou i keia la:—"O na mea e olelo ia nei, aohe he oialo. Ua loihi ka noonoo ana o ka Peresideiik no na mea e pili ana ia Hawaii, a. eia. no oia ke noonoo nel, aka, aole oia i hooholo no ka hoopau ana i na luna'aupuni e noho nei, a aole hoi 1 noonoo i ka mea ana e hoonoho Ai ma ia mau wahi ina e hoopau i'o ia ana." I ka hiki ana mai o na nupepa Kaleponi i ka po Poakolu nei, ua lohe koke ia ae la ma na wahi apau o ke kulanakauhale nei ua hookohu ia mai nei o Samuela Paka i Kiaaina no Hawaii nei, a ua palapala mai nei hoi ka Peresidena ia Kiaaina Dole e waiho koke iho i ka hana. Aka l ka lehulehu pono ta ana o na nupepa Kaleponi, ua ike ia iho*la £e mau olelo waiwai ole wale no keia, a o ka mea nana I hoopua ae keia moolelo oia no o Samuela Paka anie kekahi o kona mau hoa'loha. Penei Xa hoike a kā nupepa Kaleponi Chronicle: WASIN3DTONA, lanuaii 25. TJa hoike ae o Konela Samuela Paka o Honolulu i kekahi hoa'loha malkai ona, ua hoike mal nei kjt Pereaidena laia e koho ia aiia oia l Kiaaina iioko o elua pule mai keia manawa aku ma kahl o Sanford B. r>o!e. Ua holke PU ae o Samuela Paka o Keoki Kaka Kekahi i hoao'iho nei e loaa k£f noho Kiaaina aka ua hoopau oa i ka hooikaika ana no ka haawi ana aku ia wahl no Samuela Paka, me ka maopopo v nae e loaa iaia kahi o Henry E. Cooper (Kupa), Kakauolelo o keia Teritorl, I ka manawa e lilo ai b Paka 1 kiaaina. Ua apono ka Peresidena i keia mau hooponopono ana, a ua manao hoi oia, wahi a Samuela Paka, o ka hana -wale no ia nana e hoopau ae na manao ino ma Hawaii nei. Olelo ae o Samuela Paka, ua hoike aku oia i ka Peresidena, aole he kue o na Hawaii ame na aloha aina, ka poe hoi ana e ku nei, i4 Amerika, aka, aia ko lakeu huhu maluna o na iuna aupuni nana e lawelawe nei na hana a oia hoi ke kumu e ulu mau nei na manao ino. Ua manao oia ina e iike na Luna aupuni me na kanaka aole loa e loaa kekahi mau makaainana maikai e like me ko liawaiiAOLE I LOHE O DOLE. I ka ninau ana ia aku o Kiaaina Dole ina ua maopopo iala kela mau j mea e olelo ia nei e pili ana i kona , hoopau ia a hoonoho ia mai o Samu- ! ela Paka, ua olelo mai la oia aole i | loaa mai nei kekahi mea mal Wasine-

, tona mai e pili ana i keia nu hou.Wahi ana, oia mau no ka oluolu o na leka e loaa nei iaia mai Wasinetona mai, elike no me ka oluolu i ka maoawa e ola anii, o Peresidena Makinale. O na hoopii apau e hiki aku nel i Waainetona, Ua hoike mau ia mai iaia, a aole hoi ia he mea nana & noonoo nui ai. O ka leka. wale no mal Wasinetona mai e noi mai ana> i kona lima kakau ponoi, me he mea ala mai na kupakako mai. HOOLE O KEOKI KAAKA. I ka ninau ana ia aku o Senatoa Keoki Kaaka ua pane mai Ia oia penei: "Aole loa wau i hoao e lilo i Kiaaina a i ole i Kakauolelo no keia Teritori, aole i kau aku ko'u noonoo ilaila, a aoie nohoi wau i lohe ua hooikaika aku kekahi hoa'loha o'u e iilo ia'u ia mau wahi. Ua hooholo wau ej hoohaia i ko'u mau la ma ka'u hana, i a ua ae wale no wau e korao i ka aha- i oleio ma ke ano he hana no ka pono o ka lehulehu. Ua hoike aku wau i kekp.hi o ko'u mau hoa'loha ua hoolei wale wau he eha mahina o ko'u oia. ana ma ia wahi. | "Ma ka Alamida ua loaa mai Ia ia'u he telegarama mai ia Samuela Paka mai e noi mai ana ia'u e hui aku me ia ma Kapalakiko. Aoie oia i hoike mai i ke knmu, a aole nohoi i maopopo ia'u a biki mai nei keia nu hou akahi no a maopopo ia'u. Aole he hiki ia'u ke holo aku jio Kapalakiko a kakau aku nei wau iaia maluna o k&ia moku. Aole loa he hiki ia'u ke maopopo i keia mau mea apau loa, koe wale no paha e hoohana ia ana wau ma ke ano he mea e iike ai na aoao elua. Aole no paha wau e heie ina no \vau i maopopo i ka manao o kana telegarama, elike me ka'u i hoike mua aku nei, aole wau he moho no ia wahi,' a aole nohoi ke hooikaika nei ko'u mau hoa'loha no'u no Ja wahi." NA HOIKE OKOA AE. WASINETONA, lanuari 30. Ma ka nana aku he mau manao maopopo oie wale no keia e hoike ia mai nei no Dole ame Paka. Ke olelo nei kekahi mau hoa'loha o Paka ua kakau aku, nei ka Peresidena ia Kiaaina Dole e hoololi ia aku ana paha na luna aupuni ma keia mua aku, oiai u & makemake oia e pau ae ka poe nana e hooulu nei na manao like ole, iloko o eono mahina mai keia manawa aku. Ma kekahi mau wahi okoa aku hoi ua lohe ia mai ua maopopo kekahi mau hana i ike ia i ka manawa e noho iuna aupuni ana o Paka 9. e malama ana hoi i kona mau waiwal ponoi ibo, a o.

I ke koho ana ia i mau kahu e malama t i kona waiwai, he mau mea ia e hiki ole at oia ke hoonoho ia ma kekahi mau wah> o keia ano, a aole hoi e hiki ana i ke Senate ke apono ma, wahl a Kakauolelo Hikikoki. Kekahi e lohe ia mai nei, ua olelo aku lea Peresidena ia Paka, ina e ikaika loa ana ka nawaliwali o Kiaaina Doie a hiki hou ole iaia ke paa i ka hana, laila e koho ana oia ia Paka ma ia wahi ina nae eaeo Keoki Kaaka oia ke -Kakauolelo o keia Teritori. | KA PAKA MAU OLELO MA KIKAKO I KIKAKO, lanuari 30. " Aohe a'u mea e hoike aku ai e pili ana i ka noho Kiaaina 0 Hawaii," wahi a Samuela Paka i kona ninau ana ia aku ma Kikako, "he hoa'loha maikai loa o Kiaaina Dole no'u, a ua mahalo aku hoi wau laia. O ka'u wale no i ike o Dole ke Kiaaina i keia manawa. He oiaio ua hui kamailio wau me ka Peresidena no kekahi mau manawa, aka, he komite wau a malia paha ua kamaiiio maua ma na mea pili ia hana. I "Ua noi ia mai wau e nana i ka'pono 0 na mahiko ma Hawaii, oiai wau malaila', aka ua hoole aku wau. He hookahl wale no mea nana e nana nel ka pono o ko Hawaii mau mahiko, a he 500 no ko Amerika ponoi iho. Ua huike ae ke Keiki Alii Kawananakoa ua manao oia' e lilo ana keia waht i 1 kona makuahonowai. Penei kana mau' olelo: "Ke manao nei wau e ae ana ku'u makuahonowai e lawe i ke kulana kiaaina. Ua iehulehu na manawa i haawi ia mai ai 0 keia wahi iaia e Peresidena Makinale aka, aole loa oia i ae e lawe. O loa keia o ka haav/i ana mai o Pere- * sidena iaia i keia wahi, a ke manao lana nei hoi wau e ae ana oia e lawe. Aole oia i makemake i keia wahl no ka inoa, aka malia o ae ola e lawe no ka pono 0 kona lehulehu." HE OIAIO ANEI? O keia ihe la na hoike ano nui 1. loaa mai e pili ana i ke koho ia o Sa- 1 muela Paka i Kiaaina no Hawaii ma kahi o Kiaalna Dole. Ina he oiaio ina ua kakau mai nel ka Peresidena i leka 1 ke Kia'aina Dole, 4 like me ka lakou e hoike nei, e waiho koke aku i ka hana, pehea la i loaa ole mai nei keia leka ano nul? Ma ka hoike a Kiaainaj Dole aole loa i loaa mai n ei iaia ke-1 kahi leka oia ano, a he leka wale no e noi mai ana i kona lima kakau ponoi mai kekahi mai paha o na kupakako. Ma kekahi wahi o na mea i hoike ia ma na nupepa Kaleponi ua hikl loa ia kakou ke ike aole loa e hiki ana ke haawi ia mai keia wahi ia Paka oiai ua ike ia kona ano ame ka lilo ana o kona mau waiwai iloko o ka lima o kekahi mau kahu waiwai e hooponopono ai, a he kumu paha ia e ae ole mai ai ke Senate iaia e 1110 i poo no keia Teritori. Ke hoole loa mai nei o Kaaka aole i maopopo iaia keia mea, a ina he ofaio na mea e oielo ia nei, heaha la hoi ka mea i loaa ole mai nei o kona hookohu? Ua haule aku nel nae paha?i

'Ua haule aku nei nae paha? O kekahl mea nana e hookanalua mai ana i ka mana hilinai aku, oia ka puka ana ae o keia mau moolelo mai ia Samuela Paka ponoi ae ame kona mau hoa'loha, a aole mai ka Peresidena mai. O keia iho ia n amea i iohe ia mai, a tia ke au o ka manawa e hoike mai ka oiaio.