Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 3, 17 January 1902 — Page 4
| This text was transcribed by: | Lehualani Concepcion |
| This work is dedicated to: | My Mo'opuna - Imua, Nohonani, Iokepa - They complete me.. |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKA, IANUARI 17, 1902
A ka Haku Opio e haalele mai ai kana wahine. Ina paha laua i ike ina pilikia e waho mai ana ma kela hukai ana, me nei ua lele aku o Dolores a puili ae i ka a’i o kana kane me ke noi ikaika ana aku lala aole e haalele mai iaia., oiai he poino aku o mua, aka aole loa luau i ke. E hauoli ana no laua iloko o ko laua aloha, a iloko oia aloha ua nee aku la o Dolores a noho iho la ma ka aoaoa o kana ane iluna o kekahi noho pulu nani, apo ae la i kona lima ma:
ka a’i o kana kane a pane aku la:
“Ke hoao nei oe e huna aku i kekahi mea huna mai la’u aku e ku’u aloha, aka aole loa e hiki ana ia oe ke hana ia hana. Elike me ka nui o ku’u aloha ia oe, pela no ka nui o ku’u ini e loaa la’u kena mea huna. Aole anei e hiki ana ia oe ke hoikemua mai ia’u mamua o kou hele ana?”
Honi mai la ka Haku Kasedile i kana wahine me ka pane ana mai: “Aole la e huna loa ia ana mai ia oe aku e ku’u Dolores. I ko’u manawa e hiki hou mai ai i ka hale nei, o ka’u mea mua loa ia e hoike aku ai ia oe.
Ua kulou iho la o Dolores me kona helehelena i piha i ke kaumaha. Nana pono aku ia kana kane iaia, a ike aku la oia aia kana wahine iloko o ke kaumaha. Hapai aeia eia i ka helehelna o kana wahine iluna, a hoai hoomaumau iho la a hik i ka uwe ana ae o kana wahine no ka paa loa o kona hanu i kana kane e noke ho nei i ka honi iaia.
“Karl, ua phia na makahiki o ko kaua noho mare ana , aka ke honi nei oe ia’u me he mea a’a o ko kaua mare ana ia ao nei no ia i keia la”.
“No ke aloha wale mai na ia e ku’u Dolores. Me he mea aia, elike me ka @oihi o ko kaua noho mare ana pela ka nui o ko’u aloha ia oe. I kela ame keia manawa a’u e honi aku ai ia oe, ua lono ia mai wau e ka makemake e hoomaumau aku i ka honi ana oiai aole loa e pau ke aia oia pua nani.”
“Ala@a he aloha loa no oe ia’u? Ahi e ku’u aloha, aole paha e mau ana keia aloha o kana? Aole paha e mau ana ke kaua noho hauoli ana elike me keia a kaua e ike mau nei?”
Ua honi aku la oia i kana wahine, a hooia aku la iaia aole loa he manawa e @mi ai o kona aloha nona, aole loa he manawa e hiki ai i kekahi mea okoa aku ke komomai mawaena o lau a kaili aku i ko laua aloha.
I keia manwa ua komo mai la ka Haku Kalifedina, a ninau mai la ina e hoihoi ana ka Hau Kasedile iaia oiai ke ahiahi loa aku nei. He hana maa keia na ka Haku Kasedile ka hoihoi mau ana i ka makuakane o kana wahine i kela mae keia ahiahi. Aole loa ona makemake na kekahi o ka laua mau kauwa e hoihoi iaia aka i keia ahiahi aole e hiki ana iaia oiai ua kokoke loa mai ia ka manawa ana e hele aku ai e hui me Lola. Nolaila i ka ninau ana mai o ka Haku Kalifedina ina e hiki ana iaia ke hana i keia hana, ua pane koke aku la ka Haku Kalifedina ina e hiki ana iaia ke hana i keia hana, ua pane koke aku la ka Haku Kasedile, me ka nana pu ana iho i kana uwaki.
“Aole paha e hiki ana ia’u i keia ahiahi, e papa? He wahi hana ka’u i keia ahiahi, a ke kokoke loa mai nei ka manawa no ia hana.”
“Alaila aole oe e hoihoi ana ia papa i keia ahiahi?” wahi a Dolores i ninau aku ai i kana kane. “O ka mau lua keia o ko’u hiki ole ana ke hoihoi ia apa. Heaha ia keia hana nui au e paakiki loa nei e huna mai la’u aku?”
Ua pii koke ai la ka ula o ana kane Hoao ae ia oia e huli ma kekahi aoao, e huna i ka ula o kona helehelena aka ua ike e mai la kana wahine a pane mai ia: “Ua hele a ula kou mau papalina e ku’u aloha. Heaha ia keia ano ou? Aole loa oe peia mamua.”
“Ina e hiki ana o Kimo ke hele pu me a’u i keia ahiahi.” wahi a ka Haku Kalifedina, “e oi loa ae ana ka maikai oia mamua o ka hoao ana e lawe mai i ka Haku Kasedile mai kana hana mai.”
Iloko iho nae o kona naau e noonoo ana ka Haku Kalifedina i ke ano-e o kana hunona i keia manawa. Mamua aku nei aole loa ona makemake e haule i ka hoihoi ana iaia, mamua aku nei o keia manawa aole loa oia e huna i kokahi mea huna mai kana wahine mai aka i keia manawa ua hoole loa aku oia i ka hoike ana aku i kana wahine i kana wahi e hiele aku ai ia keia po.
Ua holo ae la keia manaewa o lakou. Ua kauoha ia aku ia keia kauwa kou. Ua kauoha ia aku ia keia kauwa punahele e hoihoi i ka Haku Kalifekina, a ia laua e holo ana maluna o ko laua kaa ua ku aku la o dolores me ka haku Kasedile a nana aku ia ia laua. Aole lakou i manao mua o ka hope loa keia o ko lakou ike ana kekahi i kekahi. Aole loa lakou i manao mua aia he pilikia mamua o ke alahele o ka Haku Kasedile. I ko laua nalowale loa ana ak huli ae la o Dolores i kana kane a pane aku la pene:
“Kaumaha loa wau i ka hiki ole ana ia oe ke hoihoi ia papa i kela ahiahi. he hauoli loa oia ina no nau e hoihoi. O ka mua loa nohoi keia o ka hiki ole ana ia oe ke hana i kona makemake.”
“Ae, ua kaumaha loa wa, aka aole e hiki ana ia’u.”
“Ina he kumu maikai kekahi mo’u e aloha oi la oe, he mea maikai la’u e aloha ai ia oe, he mea maikai ia’u e hana maikai i ko’u makuakane. Aole paha o @@@ iaia kekahi hunona maikai i aloha iaia elike a’e oe. Ke manaolana nei wau aole oia a huhu ana no keia hiki ole ana ia oe ke hoihoi iaia.”
“Aole paia ka papa ano. Ua maopapa loa ia’u aole oia e noonoo ana e like me kau e olelo mai ia.”
“Heaha hoi keia hana nui au o hele nei.”
“E hoike aku ana wau ia oe i ko’u hoi ana @@@.”
“Aole ana e hiki ana oe ke hoike mai la’u i keia manawa.” Ua moopopo no paha hoi ia oe kau hana e hana aku ana?”
“Aole pela e ka’u aloha. E kali malie oe a hiki i ka’u hoi ana mai.”
“Ina pela e ola aku ana wau e ka@ ia oe a hiki i kou hoi ana mai. Aole loa wau e hiamoe ana a hiki i kona iloko nei o kela hale.”
Nana pono aku la ka Haku Opio i na maka aloha o kana wahine. Aole loa oia i ike mua i kona u’i e like me kona e ike nei i keia ahiahi. Komo mai la ke aloha no kana wahine, a no keia mau hana hoehaeha puuwai hoia na o huna nei, aka ua manao oia ehana i ka mea pololei, ua makemake nohoi oia e hoike ak i kana wahine i na mea apau loa i kona manawa e hoi mai ai. Oiai laua e ku ana, ua ike ia aku ia ka mahina i ke k@ei ana mai maluna ae o na mauna, ua ike ia aku ia ka nanai o ka ululaau e hoopuni ana i ko laua home aloha, ua ike ia aku ia hoi ka huiaii o ke komo e kau ana ma ka lima o ka Haku Kasedile, ka makana hoi a kana wahine iaia, me kahi Loke Keokeo i hanaia i onohi-komo. Ah, e ku’u makamaka heluhelu ua hiki mai ka manawa ehaeha loa iloko o ko laua ola ana. Ua aneane loa e hiki mai na hora nana laua e hookaawale ae. Aole he Anela i iho mai a hoike ia iaua i na pilikia aohe manu i mele mai i na leo o ka pilikia, aohe mau hoailona i hoikeikeia mai ma na aouli o ka lewa. Aohe mau leo i mele ia mai e hoike ana eia aku he pilikia mamua o laua.
Aohe he makemake o ka Haku Kasediel e haalele iho i kana wahine e noho hookahi ma ko laua hale, aka eia ka hana mamua ona a he hookahi wale no pono o ka hele aku e hana i ka hana.
O ka iole a Dolores e komo ana i keia po kekahi mea poina ole i ka Haku Kasedile. O keia kekahi o na lole punahele loa i kana kane, a mamuli o ka makemake loa o kana kane i keia lole, ua komo mau aku kana wahine. O ka mua loa nohoi keia o kona haalele ana i kana wahine i ke ahiahi, a he hana kaumaha loa hoi ia nana.
Me keia mau mea nani apau e waiho ana mamua o kona mau maka, me ka ike ole ae i ka pilikia mamua ona, ua wehe ae la ka Haku Kasedile, i kana uwaki a nana iha la i ka manawa. Ike iho la oia, ua aneane Ioa e hiki mai ka manawa a Lola i kauoha mai ai iaia e hiki aku ma ka puka pa keokeo iwhao loa. Apo aku la oia i kana wahine, a malalo o ka malamalama o ka mahina honi aku la oia i kana wahine. O keia kana honi hope loa i kana wahine no kekahi, manawa, a ina paha oia i maopopo mua
me nei aole oia e hoopau koke.
Me na maka aloha okana wahine o nana ae ana iaia, me ka hanu aala o kaa wahine e mahana ana ma kona papalina, me ka laua waahi baba aloha o hiolani ana iloko o kona wahi moe uuku, ua haalole iho la oia i kana wahine aloha a hele aku la e hui me ka Loke Ulauia, ka Loke hai i piha i na kuku o@@ ka hoapaio ikaika hoi o ka Loke Keokeo.
NO I KO LAKOU MAU HOA
E KUE IA AMERIKA.
Makemake kekahi mau koa Amerika e kokua i na Pilipino ma Manila.
Hookahi o Lakou i Hookolokolo ia a Hoike ae Oia Aole Oia i Kakau
Inoa Mamuli o Kona Makemake Aka Ua Hookonokono ia Oia.
Ma na nupepa Kaleponi makou i ike iho ai i ka manao o kekahi mau koa Amerika i mahuka mai ko lakou mau puali aku a hui me na Filipino e koi mai ana i ko lakou mau hoa e hui aku me lakou ma ke kaua kue ana mai ia Amerika. Penei ka lakou i kakau ai:
“I kela ame keia. E ko makou mau hoa-makaainana; Mahope o ko makou noho aa no kekahi mau mahina me na koa Filipino, ame ko makou ike ana i ko lakou mau ano ame ke kumu o keia paio ika ka ana, ke makemake nei makou e hoike aku ia oukou i ka oiaio i hoopau ia ai keia kaua ana mawaena o Amerika ame keia poe e hooikaika nei e loaa ko lakou noho’na kuokoa elike me ka hooikaika ana o ko kakou mau kupuna, i alakai ia e Keoki Wasinetona, no ke kue ana aku ia Enelani i loaa ai ia kakou ka noho’na kuokoa.
“Mai ka ia mai a makou i alakai ia ai o ko makou noonoo maikai e haawi aku ia makou iho i oko o ka lima o na Filipino, ua malama maikai ia makou a ke nohonei iluna o ka momona o ka inea a e hooikaika ana hoi e kaua a e hana i kekahi hana pololei ole, a e haule poho ana ia mau hana a oukou, e like me ka poho ana o na hana a Sepania, o ai no nae ua oi ae ko lakou kamaaina i ka aina nei.
No keia mau kumu, a i mea hoi e pau koke ai keia kaua ana, ke noi aku nei makou i na koa Amerika e haawi ae ia lakou iloko o ka lima o na mana Filipino, e hoike ana hoi he mau Amerika o@alo oukou, e kakoo ana i na manao o ka Peresidena Wasinetona, ame na kanawa Monroe, a e kue ana hoi i kanawai Monroe, a e kue ana hoi i a manaoaluna o William Makinale, ka mea nana i hoomau keia kaua weliweli no elua makahii e hookahe ana hoi i ke koo o kekahi mau tausani koa, a no ke aha la? No ka hoopiha ana i na pakekeo Mark Hanna ame kekahi mau kanaka waiwai e ae ma Amerika, ka poe nana e hoomalu, a e hoomalu nei hoi o Amerika, a ma kekahi ano hoi e hooilo ana @ ko oukou koko no ke gula, a e kalii mai ana hoi mai ka poli mai o na wahine ame kekahi mau makuawahine i ka lakou mau kane ame ka lakou mau keili, a ma ia hana ana hoi ua hoolilo ia ae kekahi home hauoli mamua i home i piha i ka ehaeha ame ke kaumaha.
:”Mamua o ko makou hooki ana ke hoike aku nei makou, aia ma keia ame keia wahi he mau puali Filipino, a ina oia ko oukou makema ke, ua hiki loa ia oukou ke hele aku imua o kekahi o keia poe me ka oukou mau pu, a i ole e huna i ka oukou mau pu, a i ole e huna i ka oukou mau pu ma kekahi wahi a i kau pau ana o ka oukou hana ua hiki loa ia oukou ke hoike aku ia lakou i ka wahi i huna ia ai, a na lakou e k@@ me ka uku pa ana mai ia oukou no ia mau waiwai”
Me keia ke hooki nei makou me ka ma aao ana o hana ana oukou.
Me kA Ra olalo.
Maiaio iho o kela ua kakou ia keia mau laoa Marry Horal A@man, John Blake, Frank L Clark, J. Thomas Krelder, Harry Richter, Charles Wright, @@@@@ Smith, ame John Ryan.
Hookahi o keia poo, oia hoi o John T. K@@@der, ua hookoloko’o ia oia imua o ua @@@koa Amerika a hookua ia mamuli o ka manao o ke Kane@a@@ aole oia i kona loa, oiai ua kakau oia i ela palapaia aole manauli @ kona @@@@@@@ ho aka mamuli o ka hookonokono ia mai. Ua hoopaihiki ae kekahi mau koa ua hewa oia, o@ai o ka hana a kekhi elike me ia ola ka p@@ ana ma ka aoao ana i ike ai oia ka pololei a hiki i kona make ani.
HE HOOLA NO KA RUMATIKA
Penei oa hoike ana a W. C. Williamson e Amherst VA., “No hookahi makahiki a oi ko’u noho ana iloko o ka ehaeha a ka ma’i rumatika iloko o ke kua. Ua hooholo wau e hoao i ka Laau Hoopau Eha a Chameriala a ua loaa koke ia’u ka o’uolu, he mea i loaa ole, ia’u mai na laau e ae he lehulehu. “E @o@ no keia Laau ma ka Hale Kaui Laau o Benson Smith & Co., na Agena.
Na hana a kekahi Kahunapule.
IKE KEKAHI MAO MEA KAMAHAO I KA PO A AO AE KARISIMAKA
Ua hoike ia mai ia makou kekahi mau hana kupaianaha i hana ia e kekahi kahunapale Hawaii o kakou e hoike ana hoi i kona mana ame ka hiki iaia ke hana i kekahi mau hana kupua. Ma ka po a ao ae Karisimaka ua akoakoa aku na hoahanau ame kekahi mau makamaka ma kekahi luakini ma keia Mokupuni nei no, no ke kali ana i ka hiki ana mai o ka ia hanau o ka Haku, a ia iakou e kali ana ua hoohala ia ka manawa ma ka himeni ame ka heluhelu Baibala.
I ke kokoke ana aku i ka hora umi kumamalua o keia po, ua heluhelu mai ia ke kahunapule i kekahi mokuna mai ka buke nui mai a i ka pau ana ua iaiau aku ia oia i ekahinoho a waiho mai ia mamua ona me ka nimau pu ana kau i ke anaina heaha la ka lakou mea e ike nei? He eha o na iaia pili loa me ia i pane mai. Ua olelo mai ia kekahi ua ike aku ia oia he wahi keiki uuku e noho ana iluna o ka noho olelo mai la hoi kekahi ua ike aku ia oia he umi kumamalua hoku,, a o ka kekahi hoi ua ike aku la oia he ahi malalo o ka noho, a peia wale aku. Ua hiki loa ia kakou e na makmaka heluhelu ke ike like mai i ka lalau maoli o keia ano hana. Ina paha he mea i’o ko luna o keia mana e ike like ia ana e lakou apau loa, a e like ana hoi ka lakou ike ana, a aole e ike kakahi he mea okoa, a ike hoi kekahi he mea okoa.
Mahope mai ua anaanai ae oia i kona mau lima, a mahope o keia hana ana ana, ua ninau mai ia oia i ke ananina heaha la ka lakou mea e ike ana a kona mau lima. Olelo aku ia kekahi he peahi ma ka lima akau a he ahi ma ka lima hema. He hookahi wale no mae i ike i keia mau mea kupaianaha, no ka oi loa ae paha o ka ikaika o ka ike o kona maka.
Mahope mai ua lalau iho ia oia i ka noho ana a waiho aku ia mamua a ninau hou aku la heaha la ka lakou mea e ike ana.
Olelo mai ia kekahi poe ua ike mai la lakou i kekahi wahine i make i kekahi mau la mai, he hoahanau kahiko hoi no keia luakini.
“Pololei oukou apau loa,” wahi a ke Kahunapule, “a o ka poe i ike mai la i keia mau mea o lakou kei kupono e hele i ka pule, a o ka poe i ike ole mai la aole i kupono.”
Kupaianaha ka noonoo ana o kekahi Kahunapule Hawaii e hana i keia mau hana e hoike ana i kona hupo maoli! Aole ke’a o na hana mua loa i hana ia o keia ano, aka he mau hana okoa aku no kekahi. Ua iohe mai makou e hoao ana na hoahanau e a’o ia keia kahuna pule aole i hana pupule hou elike me keia, a i ole o hoopau ia ana oia. O ka makou e kauoha aku nei mai puni aku i kana mau hana hookaiakupua. Ina e waiho hou mai i ka noho a ninau mai heaha ka oukou e ike ana iluna o keia noho, e olelo aku oukou, “He uhane i piha i na daimonio, oia no keia ano uhane nana i hooholo na puaa a pau i ka lele i ka pali.”
KA BANA AUPUNI.
Nui ko Lakou Ohohia ia a Hauoli na Kini o Hilo
Aole paha mea nana i hooi aku ka hauoli o ka lehulehu e like me keia wa maikai i loaa ia Hilo nei mamuli o ka hiki kino ana mai nei o ka Bana Aupuni e hoohauoii ia kakou o keia aina i ka ua luhehua a kakou i aloha ae. Ae, ua hiki mai lakou e like me ke kono a ko Hilo nei a eia lakou ke hoohauoli nei ia kakou me ka lakou mau ohe kan i a ka ipo e iualai ai i ka @@@iwai.
E like me na la a lakou e noho ai me kakou pela no ka nui o ka hauoli e loaa ana i keia hulanakauhale. Mai ko lakou hiki ana mai a hoea i ka ponei iho ia e lohe mau ia ana ke kani o na hokeo a ua poe keiki la, a pela no hoi i keia pule ae a hiki i ko lakoa haalele ana mai ma ka Poalima. I ka ia apopo mahope o ka paina awakea e paani ana lakou ma ke kahua o ka Hokele Hilo, a he wa maikai loa ia a kakou e lohe ai. Ua lohe kakou i ko lakoa paani ma na ia Sabati ma ke kulanakauhale poo, aka, ua hiki mai mei lakou a e ike maka ana i ka paani ma ia ia, a pau kuhihewa ua ike maka.
He bana kaulana keia a ua ike ia ia me, a ua kamaaloa no hoi kakou. O na kaikamahine Hawaii hinemi kekahi mea nana i papalua iho ko kakou @@@a hauoli a oi aku mamua o ka mea hiki ia makou ke haanui aku. ke noho nei lakou me kakou iloko o ka ulumahiehie o ka pulama ia, a ke hauoli nei hoi no oa hookipa pumehana i panee ia aku ia lakou. Ma na wahi a pau a lakou e hele ai aia pu iloko o a lakou mau puuwai na hoomanao poina ole ana hou e @@@ noka wa ma@ a mau. O ka helu elua iho ia keia o ka hiki ana mai o ka Hana Aupuni i o kakou nei, a pela no ana@@l keia mua aku o kakou ke hoomau ia mai keia ola honua ana. he mea no hoi e mau ai ke kipa ana mai ina e hoomaumau ia mai ka ikena. Manao makou e hiki hou mai ana no lakou ma keia maa iho.
Mahope o ko lakou hoi ana mai Hilo aku nei e hele ae ana lakou no Maui ma ka hamina ae nei o Febeuari no ka hoohauoli ana i ko laila poe puni i na leo mele, a e hauo i ana na kini ola mokupuni o kakou. I keia mau la a ka bana e noho nei me kakou eia na keiki ke hoohauoli a lauoa pu nei mena kupa o keia aina. Mamuli o ko lakou hiki ana mai nei ua ola hou o Hilo i keia mau la, a ia lakou e hoi aku ai make hou kakou. Nolaila, e hauoli kakou no na pomaikai i loaa ia kakou, e haawi i na hoomaikai ana i ke kumu ame ka bana holookoa, a i ke Aupuni hoi no keia lokomaikai wale mai. Maluna ae o na mea a pau ke haawi nei makou i keia wa i manawa maikai e hoomaikai aku ai i na keiki o ka Bana Aupuni ame ka lakou kumu puhiohe a e uhai ia oukou e na pomaikai. “Mai “Ka Elele Hawaii mai.”
HOIKE KULA SABATI MA KAUAI
LILO KA HAPANUI O NA OMOLE WAIMOMONA
I KE KULA O ANAHOLA
Malama ia ka Hoike Makahiki o na Apana Kula Sabati o Koolau ma ka Luakini o Anahola i ke sabati la 22 o Dec. M. H. 1901.
Hoomkaia na hana hora 12 A. M. ma ka hoomalu ana a ke Kah Kla Sabati Apana, ma ke mele ana ma ka aoao 12 Hoku Ao me ka pule a W. Huddy. Nakula i iki mai, Kilauea, Koolau, ame Anahola. Hoike a ke Komite Kaina Lovel no na mea pili Ekalesia J. K. Apolo no ka Ahahui Opiopio, himeni hu 88 Hoku Ao, pau ia, kohoia i mau Komite nana e nana na hana o ka ia, a i ke Kula hoi nana e lawe ka makana o ka la oia Eha Kakini Omole Waimomona, na Komite.
J. Koani Jr., no Anehola, Mr. Kahai no Kilauea, Z.M. Naahumakua no Koolau.
Himeni hui 110 Hoku Ao, pau ia ua kaheaia ke Kula o Kilauea na lakou e kaa mua ke kahua, ka huina haumana 21 manawa 11 minute, he mau pokii ame na Opio ka hapanui o keia kula, na haawina ma ka Hoahana, na himeni ma ka aoaohui, himeni ma ka Hoku Ao.
Himeni hui 104 Euanelio maiamaia ka Lulu o na Kula Sabati, na mea i loaa $13.90.
Hemeni hui 251 Hoku Ao. Kula o Anahola huina haumana 42 he mau pokii Opio ame na Makua ko keia kula manawa 26 minute himeni hui 291 Hoku Ao. Kula o Koolau huina haumana 28 manawa 17 minute ua like no keia kula me ke Kula maluna ae, haawina Ka Hoahana, himeni ma ka Hoku Ao.
Hemeni hui 99 Hoku Ao.
Kaheaia o Mr. Ekekela, Mr. Koalii, J. K. Apolo, G. M. Huddy, ame W Huddy, e haawi mai i mau manao paipai.
Olelo Hooholo a na Komite ma o J. Koani Jr. 22 omole Waimomona ia Anehola, 13 ia Koolau, 13 ia Kilauea, he mau manao paipai mai ke kahu Kula Sabati Apana, a nana no i noi mai i na e ae ke Kula Sabati e unuhiia mai ka waihona ae o ke Kula Sabati i mau dala no ka hoouna ana i ka waihona nui o na Kula Sabati ma Amerika elike me ke noi i hiki mai. Hooholola i $10.00, heluhelu ia ka moolelo elike ae la me ia maluna o ka nui o na hamana i han ma keia la 91 hui me ua Luna Nui 2 na Komite 3 loaa ka huina i ke 96 hui me na Makaiaki 38 loaa ka huina apua 134, manawa i hanaia e na kula 54 minute. Manawa mai ka hoomaka ana a ka pau ana 2 ½ hora. Na Mrs. Hose Castro i noi mai e hookomo ia ka Moolelo iloko o na Nupepa Hooholoia, hookuuia na hana me ke Moleana ma ka aoao 48 Hoku Ao me ka pule a J. K Apolo, mahope o keia ua noho iho na Kula e ai i na mea i hoomakaukauia no ia la oia nohoi ka Poi Puaa i hooluaia. Amaama, Ahole, Limu, Opihi Laiki i hanaia a kohu like me ke kulolo, kamau mai hoi na Omole Waimomona auwe ke pahee mai hoi kau.
GEO. W. MAHIKOA
Kahu K. S. a Kakauolelo
Anehola, Dec 22, 1901
HOIKE KULA SABATI MA KALIHI.
Maikai na mea i hoike ia mai e na kula i hiki ea.
Pau Loa Na Kala a Ka Poe i Hiki Aku Ia Hanare Kalua-u Meemano no ka nui palena Ole o ka Lulu Ana Me ke Noi Ana.
Ma ka Luakini o Kalihi-waena i malama ia ia ka hoike o na kela Sabati o Kalihi Moanalua, ame Ewa. O ka hora umi ka manawa i hoike ia ma ka paiapai kuhikuhi no ka hoomaka ana o na hana, ana aka, aole i hooaka ia a hiki i ka hora 10:30 mamuli o ka hiki ana mai o kekahi poe.
O ka hike o na paa pokii o na kula apau ka mua. pau ia ku mai o Hanare K. Meemano a kahea e lulu ka poe i hiki aku no keia papa. Luluia. O ka papa mai o Kalihi-waena i aiakai ia e kekahi mau kaikamahine o ke kula o Kamehameha. Maikai ka lakou mau himeni. Pau ia ku mai o Hanare Meemano a kahea e lulu ia no keia papa. Luluia. O ka papa o Kalihi-kai kekahi papa nui loa mawaena o na papa pokii a ooia nohoi kekahi o na papa maikai loa. paa-naau i na keiki na haawina ame na himeni. Ua mele mai ka nui a ke uuku. Pauia ku mai o Hanare Meemano a kahea e lulu dala ia no keia papa. Hooko ia. O ka papa mai o Moanalua. He kakaikahi wale no na haumana, aka ua maikai na hana. Pau ia ku hou mai no o Hanare meemano o kahea @ lulu kala no keia papa. O ka papa mai o Ewa Maikai na kaawina ame na himeni a keia papa, a ua makepono ka hele ana mai o ke kula loa e hoike i na hana maikai i a’o ia. Pau ia ku mai o Hanare Meemano e lulu kala hou no, “Makemake wau e hoi kala ole aku oukou.” wahi ana, a pehea ia kekahi poe i uku mai ai i ka uku kaa uila i ka hoi ana mai? O ka hope loa o na papa pokii oia ka papa o “Ka Hau o Heremona.” he elua wale no kaikamahine ma keia papa, aka ma ka maikai o na haawina ame ka maikai o ke mele ana mai, me ka hiehie o ke ku ana imua o ka lehulehu aohe lua elike ai. Pauia ku mai o Hanare meemano a noi hou mai ao e lulu dala ia no leia mau kaikamahine. O ka poe i hele mai me na hapaumi he nui o lakou kei laki, he hapaumi wale no ke puka iki mai oiai he nui loa na papa aku i koe a e lulu mau ana keia ame keia papa. O ka poe i loaa ole o na kenikeni @@hi nui ka hilahila i ke noi okoa ia mai no, aole i waiho ia mai a na kela ame keia e haawi elike me kana i manao ai oia ke kupono i hiki iaia. ua hookaawale ia i wahi no keia hana ma ka papa kuhikuhi aka no a makemake loa o Hanare Kalua-u Meemano e hoi wawae ka lehulehu no ka loaa ole o na hapaumi e uku ai i ke kaa-uila ua hoomaka ia e luiu a hiki i ka pau ana o kela ame keia papa.
Pau na pokii ua hoomaka ia ka hoike o ka papa o na makua. O ke Kalihi-uka no ka mua. O ka papa o Kalihi-waena i alakai ia e Peter Davis ke kahi papa maikai. O kana mau keiki nona haumana. (Luiu a Meenano). O ka papa o Ewa i alakai ia e David Keliikamoku kekahi papa maikai loa mawaena o ka papa a na makua. ua makepono loa ka hele ana mai o ko Ewa poe oiai ua paa maikai na haawia ame na himeni,, koe wale no ua lohe mai makou ho wawae kekahi poe o lakou no ka pau loa o na kenikeni i ka lulu pinepine a Hanare Meeano. O ka poe no i loaa mua na kikiki o lakou kei pakele. Ua kau ia ka papa o Kamehameha aka aole i hiki mai na keiki o kia kula. (Lulu dala a Meemano). Himeni hui a i ka pau ana o ka himeni hui akahi no a hiki mai ka manawa i hookaawale ia no ka lulu ma ka papa kuhikahi, molaila kahea hou ia ka lehulehu e hulu. Ka poe e oni ole ana ua kahea ia mai la ko lakou mau inoa e hele aku e lulu.
Mamuli o keia mau hana o ke au hupo, o ke au no paha mamua aku o Adamu ma, ua haalele aku ko oukou mea kakau a hoi mai me ka hilahila no keia mau hana a Hanare Meenano. Lohe mai nae ko oukou mea kakau o ka papa a a na Kiliba@i ka maikai mahope mai.
HE MAU OLELO A’O I NA KULA SABATI.
- Aole o ka nui o na himeni ame na haawina ka mea i makemakeia aka o ka paa pono ame ka hikiwawe o na hana i hana ia me ka maikai.
- E hiki mamua o ka manawa i hoi ke ia no ka hoomaka ana o na hana. O kou hiki lohi ana mai he mea ia e kali ia aku ai e ka lehulehu i hiki mua mai.
- E lawelawe ia na lulu me ka eehia a aole ma ka hookela kela. Mai noi aku e lulu mai, na kela ame keia e haawi elike me ke alakai a ko lakou uhane noonoo.
- Mai lawe i na bebe liilii iloko o na luakini ehana kuli ai.
- E hoopaa i na holoholona manua o ka hele ana i ka luakini i ole e uhai ia oe.
- I oehia no ka luakini i ka noho malie o ke anaina me ka hoolohe i na mea e hana ia mai ana.
KA AHA MELE O KEIA POAONO
E hele nui aku ana na Hawaii e ike i na mele maikai.
E Mele Mai Ana he Kanahiku-kuma-malima Keiki o Kamehameha i ka Manawa Hookahi a He Kanakolu kaikamahine i ka manawa Hookahi.
No aneane eiwa makahiki akahi no a puka hou mai na keiki o ke kula o Kamehameha a hoike mai i a lehulehu i ko lakou mau leo nani ma ka himeni. Ua hikia loa ia makou ke olelo ae o na keiki o keia kula ka helu ekahi ma ka himeni ana, a o na kaikamahine o keia kula ka helu ekahi mawaena o na kaikaimahine hemeni. O keia @@ @@ @@ ka mea mua loa nana i haawi mai ia kakou ka “U-la-ia-e-ho” a me kekahi o na mele maikai loa.
O kekahi mea maikai loa oia ko lakou hele ana mai imua o ka lehulehu e haawi i ko lakou mau leo maikai aole no ko lakou pomaikai iho aka no ka pomaikai o ka lehulehu e noho mai la iloko o ka ehaeha ma Molokai ame ka hoonaauao ana hoi i na keiki ilihune imau o ko kakou alo i hiki ole e loaa keia mau pomaikai. He nui na aha m@@@ e haawiii ia nei, aka he mau aha m@@@ na @@ lakou pomaikai iho, a o Kamehameha keia mau keiki e haawi nei, aole no ko lakou pomaikai iho aka no ka pomaikai o kekahi poe i kupono e kokua ia aku.
I mea e maonono ai kekahi mau mea maikai e lohe ia ana ma keia po he mea maikai e hoike iki aku makou ina mea e pili ana i ka lakou pepa kuhikuhi o na hana oia po. Ua ae mai ka “Amateur Orchestra.” he poe hookani pila kaulana i a’akai la e Wray Taylor e hookani i ka lakou mau pila kane hone ma keia Aha mele. O kela kekahi ona bana hookani bila makemake loa ia, a e lohe la ana lakou ma keia po. E mele mai ana na keiki o kela kula i hemo he elua himeni maikai loa, hookahi ma ak olelo beretania a hookai mele hawaii. E haawi mai ana o Miss Helen Desha, ke Kaikamahine Hawaii maikai ma ka himeni solo he hookahi himeni solo maikai loa. E haawi mai ana ka hui hookani pila a Ernest Kaai he mau leo nani e nanea ai na pepeiao.
Mawaho ae o keia mau nani e haawi mai ana na keiki o ke kula o Kamehameha i kekahi mau mele maikai, a ma kekahi himeni a lakou e mele mai ana kekahi mau keiki he kana@@ku kumamalima i ka manawa hookahi. O ka iohe ana ia lakou ua like ia me ka lohe ana i kela ekana nui o ka luakini ma Loko-Paakai.
E hui ae ana he kanakolu kaikamahine leo kani a mele mai i ka manawa hookahi i kekahi mele maikai loa i hooponopono ia e kekahi o na kau mele kaulana loa o ke ao nei.
E @u@@amahi ana ko ke kaona nei a pau e ike i keia aha mele maikai, a ma keia hele ana e kokoa pu ana lakou i ka poe ie noho mai ia iloko o ka pilikia ma Molokai. E hele mai ka Makua a na keiki oiai he Aha mele keia e haawi ia nei e na keiki Hawaii no ka pomaikai o a Hawaii, a mai waiho aku kakou na na Haole e kokua.
Ka ma’i Garipa. He ola keia ma’i ke inu ia ka laau Penekila i Hookahi puna liilii iloko o ka wai wela i hoomomona ia, a i ole mawaho iho no e hamo @ elike me ka kuhikuhi ma kela ame keia omole. He mea maikai emalamu kamaole okeia laau aole no ka Garipa wale no, aka, no ka anui kuau aeoe na ma’i e ae. Ka Perry Davis ka pololei,. he 5 keneta ame 60 keneta.
Ka Hui Babko Hoanu Malama Dala o ha@@@
(KAUPALENAIA @
Huina i hoahuia..................................@@@@
Peresidena......................................Kikila Ba@@@
Hope Peresidena............................W.P. R@@@@@
Puuku.............................................W.G@@@@@
Keena Hana Nui:
Alanui Papu, kokoke I Alanui Ka@@@@
Keena Lala ma Hilo, Hawaii
-----LAWELAWE ANA I KA-----
Oihana Banko Hoahu Dala ma Honolulu ame Hilo
E la weia mai no na huina h@@@ ka haawiia o na ukupanee no na @@@ makahiki ma ka huina o @@ @@@ no ka makahiki. E loaa @@ @@@ a me na hooponopono a@a ke @@@ ma ke Keena Hoahu.
2838-1yr.
DR. L. F. ALVAREZ
Keena, Oihana a Wahi @@@
124Emma Street
Na Hora Hana: 8 am @@@
3@@@@@
7 @@@@@
Telepona White 211,
Dr. T. Mitamura
Kena Ohana 1468, Alanui N
Telepona 152. Pahu L@@@@
noho, 524, Alanui Nuuanu
Na hora keena: 8-10 am, @@@@
koe na Lapule.
Kauka J. Uchida
HE LOEA MA KA OIHANA LAPAAU
Keena: Alanui Bertania, manawai
Papu ame Nuuanu.
Manawa hana, 8 a 12 A..M - @@@@PM
Telepona elu 1211 White
LEWERS & COOKE LTD
@UI & KUKE, KOUPOI NAIA,
Na mea Hookomo@@@
a Kuai i na @@@@
Lako Kukulu H@@@@
o kela ame keia ano@@@
Malaila e loaa ai @@@@
Malalo iho;-
NA PAPA N.W. NA
HOLE, PILI HALE, NA
NA OLEPELEPE, AMER@@@
NO PUKA ANIANI, NA
AME NA MEA PILI I @@@@
IIANA KAMANA, NA
PENA.
HA PENA LIKE OLE@@@
NA HULU HALE, PALE @@@
ANIANI, MOENA, ETC.
O na kauoha pono hale @@@@
hiki mai ana ia makou@@@@
koke iiiaaa no e ka eleu @@@@
KUMU KAUI HAAHAA@@@@
LEWERS & COOKE
I KA POE KULI:- Ua haawii kahi lede waiwai i hoola @@@ kuli ame ka halululu iloao@@ mamuli o ka pahu hoolohe @@@@ Dr. Nicholson he, $36,000 i @@@@ kekua kuli i hiki ai ke loaa @@@@ ikai i na poekuli me ka @@@ kau mai, THE NICHOLSON @@@@ TUT@ 730, Eighth Avenue @@@ @@@
1. makahiki mai Iulai @@@