Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 2, 10 Ianuali 1902 — KA HALAWAI A NA HOME RULA Aponoia Ka manao o Peresidena Rusewela i Ka Ahaolelo. [ARTICLE]

KA HALAWAI A NA HOME RULA

Aponoia Ka manao o Peresidena Rusewela i Ka Ahaolelo.

0 ka Haiolelo a T. Mc(.'ants Su*\vart. Ho Repupalika, ka Haiolelo Maha! 1 Loa la—Nui ka Poe i Kono Ia e Haiolelo i Hoole. 1 ke ahiahi Poaono nei i akoak-»a ao !ni na Home Rula ame kekahi po<* okoa ae i hele aku e hoolohe, no ka iohe ana i na haiolelo e kakoo ana i ka ; manao o lea leka a Peresidena Rusewela i ka Ahaolelo o Amerika. O ka liora 7:30 ka manawa I makomakē ia ai e hoomaka na hana. aka aole i makaukau a hala ka hora ewa!u. I ka makaukau ana ua ku mal o J. K. Kaulia a noi mai la e hookohu o . Senatoa David Kalauokalani i Lunahoomalu no ka haia-wai, a o Sokunnna Meheula ame James Sims hoi, i mau Kakauolelo. l'a hooholo ia. > ATe na huaoklo pokole ua wehewehe mai Ia ka Lunahoomalu i ka manao o ka halawai, «>ia hoi ke apono ana i ka "Manao o ka Peresidena imua o na Hale Kau Kanawai o AmeVika." Pau kana hoike ana i ka manao <> ku halawai ua ia mai la o Hon. Keoni Emaluka. Ua heluhelu mai la o Rma!uka i kekahi raau leka mai ke Kiaaina, Kakau olelo Kupa. Puuku \Vrisht. Luna Nui a na Hana Hou Boyd. Lunakanawai | Apana Estee. Lunnkanawai A. Perry. Lunakanawai Humepere. Lunakanawal LHlii (Little) o Hilo, T. J. Ryan o Olaa, Senatoa Russel, ame Senatoa Kaiue. E haole !ike mai ana lakou. aole e hiki ke hele mai a haiolei » ma keia halawai no na kumu like o'.e. Oiai o Senato&. E- Kaiue kei kukau lff ma ka oieio Hawaii, oia ka makou e hoike piha aku. Penei kana ieka: \ ; Walluku, Maul. lan. 3rd, 1902. Hon. J. Kalanianaole, Luna£oornaiu Komile Hoomakaukau Honolulu. x\loha oe:—Kau ieta c kono mai ana ia'u e holo aku no Honolulu no ke komo pu ana ma na hana haiolelo o ka po o ka la 4 o lanuari, ua loaa t>ono mai. Ke minamina nui nei au i ka hiki ole ia'u ke hooko aku i kau kauoha. j mamuil o ko'u oma'ima'i. Ka'u vrale no e nonoi ae nei i nai Lani, e koki4L mai Oia i ka oukou | mau alakai ana no ka pono ame na' pomaikai o ka Aoao "Kuokoa Home j Kula Repupalika/' Ke hoomaikai aku nei au i na keo- j nimana o ke komile au e noho Luna! HO'->matu nei. Me ka mahalo. Kau Kauwa. 8. E. KAII'E. Pau kanh. heluhelu ana ua ku mat j !a o J- Tappan Tannatt, he haole maUhini a haioieio. O kela maiaio iho ka I o kana haiolelo: j "I ka loaa ana mal ia'u o ka p.vla-; I*ala kona ua tnanao mua wau e h«»- i !e, olal ua manao wau o na kamaaina ; ke kupono e kamailio no ia mau mea.'' aka hoomanao ae ia wau i na o!e»»> a | Peresidena Harrl3>n."' O ka uku i k >u; auhau amp ka hooiuhe ana Ina kana- j I wai O ka aina, oia ka bana a kela me ■ fkeia maieaalnana. l r a ue aJku la wau i' >ke kooo me ko'u olelo ia mai no nae ? |he poino ia no ko'u pakeke kaU rna • }keia mua aku. Ke ku aku n* i v.au,' ?a«?Ie no ke kakoo ana I na aoao kaia- ! |i&ioa iike ole. aka ma ke ano h*- u;a-1 |kaaii»a»a a he kup* «w AmeHka a ni- \ |»au ae i keia ninau, *'No keaha kakoul . * kakoo oie ai i ka manao o ka P*r*- 1 ■ *meo&r' • | lla ka leka a ka Perei»4ena ua hot- ] |ke a« oin i k<la mau ntnna >, ila Ua- f j waii. «ka kakaa liana maikai, ka; ana j keia Teriiorl ma it&[ jhau» i maa la Am*rik*. Aole o kalumi | makemake i mau apana. aina nui e ma| ;hl ia aai * na iimiliaiia emi loa. ak& I maa aj\una aina l ptha ina kanak» A merlk& me na oia kino maik«i k ** mahi! i aa aina i oa& ia. <• iakou iha" Aole keU he mau m&na<o ho». He mau feao& keia i maa la Am*rika. & ua mao I»pa ia Hawaii nei I ko k&kou ma- »»*» e hut ai e kom> mai ana keia m»u manao I m&a l& Amertk&. Ma kel* w&hi u& heluheiu mai U I kekahi ruau manao o ke Kiaaina e pIU as& i na Um&h&na, O k& mua he *

inianao k>i. wn A v. .n.», at>k« | lua e kue an.i i ka nui.;. | Holke mai ia oia aole > na rr?ak j e hoepoin> i ka pono o ua mahiko, oiai i aia ilaila ka pi>no o kvia Teritorl. aki'.: : ua manao oia e hiki ana tio kela mau : mahiko h'-o!aha ia me ka ! •"» pomaikai kujono m? ke kuai oK» an« : ia o ko kak >u pono iho, ma ka komo ana ia mai na iahui e a.e e lawelawe } na hana i hlki ia kakou? no k-i imi ana i pono no k»> kakou mau ohana. I keia mapawa he «0,0)0 poe; t Asifii i iawe ia mai. a he waie n > ie ma na mahiko. He SB,OOOj eia ke lawelawe nei l na hana hoowal-; I wa). e i*aio ana hoi me na Hawaii ame j i na haole e imi ana i ka lakou pol ame, |ka I'a. a apana palaoa paha. j j He hana maikal na kakou ke )ana i ka manao o ka Pereshiena„ a ina? ; e pekio loa ana na mahiko no ka | ole o na iimahana emi kuport<> alaila : ,koi aku kakou i kanawai no ko iakou - ' lawe ann la mai v hana ma na mn-: wale no. apau h» i hou n.) k*» lai kou wahi i he!e mai ai. K inakaa!'; |kakm i k.i p.»no o na Hawail, na hao-= | le. na kvn*a Amt»rika e ae e imi }ana i ola r.o ?ak»>u ame, ko lakou mau 1 |ohana, mui na Uihui Asla mai e hoao i nei e kaih ae me ,kv» lak-ui uku haahaa , j loa. 1 \ m Ke lanakila mau nei na Hmahana. e. ;iike me ka kakou i ike a* ma Kapal.i-: ikiko. E <>*u mau hoa'makaainana. t*ia ; ■ ka pono i]«>k«) o ko kakou mau lima. e| ! apono kakou i ka makemake o ka Pe- ; : residena, a e hooikaika e UK» ia mau manao' muikai I kanawai n» kakou. aole ma na olelo wule. aka ma ka hana ; pn kekahi." ! Pau keia haole ku mai o J.»hn E ' Bush- FJ' noi ikaika mai.ana oi.i e ka-1 ikoo ia ka manao .» ka Perefii.iena. a ej imahalo ona hoi i ke koa ame ka wiwo | |o!e o ka IVre?idena nm k<' kaliua kaua • !a ma ka lawelawe ana i kana hana | (ano nui. j | Pau o Bush ku mai o Keoni Kanui.} Ika makua o ka Hui Kalaiaina. Nui t :ke ohohia «» na kanaka i ka ike ana i a lohe ana hof I ka leo o keia makua J jkamaaina. Aohe ona mau manao ano | ; nui. o kana wale no { nv)i mai ai e { ikakoo ia ka manao <> ka Pere!=iiiena. | i Pau o Kanui ku mai ia oT. McCants| i Stewart, ka Paele Loi.» Kaulana. Pe-( Inei na manao nui o kana haiolelo loihi. [ ! "l*a hui mai neī kak.»u no ke kakot>*; ana i na o ka Perei*itiena. a e ; ; ike hoi i ka manao .» kana o!elo e pili | ana i na hana maa ma Amenka. l*af : hnokumu ia keia mau hana m;ia e Wa- j sinetona. JefTerson. ame Adams -h ■ | i mau K« M. toria i hala, a ua j hoi ma ka buke nui i Kapaia. "H" au- ; I l>T»ni n > na kanaka. i kukuluia e lakou :n » ko lak.»u pono iho." Ke heluhe'.n • mau noi kakou i keia luike uka I ka' ;ivanawa e ninau ia mai al. "*Ujfc inao- . :• popo n > oe i kau e hHuhelunfikn?'' e| ipane aku ana kakou i> mao-j j popo ai ina aoie e loaa mea ■ jnana e mal k.t m»r»:«i>?" !•' | nana ae kakou i k'-na m:i'»a.« elik" nm ikana i kakau ai ma kav.a !eta i ka ■ | Ahaelelo o Amerika. "Ma Hawaii. «»! ika kakou hana maik ii. <.ia ka hoopo- | n-->pon<» ana i kein TV: Kori ma na hana j I maa ia Amerika. A-k" «» kakou mamau apaaa :/inu nui e mahi la ana e na Hmah;im emi loa. «ka i mau apnua aina i ;;Iha i na kanaka Auu i ika me na ola Uino mnikah e mahi ana ina aina i *ma ia e lakou iho." * He mea maikai e h..n:i ia na kanawa! o keia Teritori me k.i :nalama ia o keia mau manao maikai. E nana ia ka jwno na kupa Aintrik?i e h<>ao ani eku kuiu i home mma amo kona ohana. No na "Hana I maa ina Amerlkai ua minamina loa ola i ki hiki ole ana | jn\ai 0 ka Lunakanawal Apana F.stee • lhe Amei lka ! ike lu 'mau 'mea. a i; i hoao hoi e k »kua i keia mau hana a } hiki i ka lih> ana i mau hana maa j |ma Amei ika. Ke mahalo'nei kakou ii |k<i Peresi<l.'na :m k*»na h.uike ar.a ttku r j Ina manao maluna ae. »»ia h.*l (1) Na i 1 home haokuonoono. kue ana ika $pa ! j ia o na aina nui e ka poe kakaikahi e| i mahi ia ana hoi e na lima hana emi i ;loa. <2) E hana ia na Ivanawal o keia |Teritori elike me na mea l maa ia A-> mer!ka. ! l'a ike ka Moiwahlne Liliuokalani | ame kakou a«»le loa e hoihoi hou ia ael ana ka noho'na Moi. K noho mau ana ( kakou ma ke ano he Teritorl no Ani' k - j rlka, a hiki 1 ke kaHi ia ana ae e ke-!

kahl Au» 5 oi Ae ka ikalka- N"lalla ke n ! ' ikou ma kc ano he poe Ani' .. i. * imo kela, Ina no ua hanau ia ma Ma>dachus«la. ma Virgl- - ina Karollna Hema, ma Kaleponl. ai I ole ma keia inau aina i hookau!ana ia ena Kumehameha. Ma ko kakou ano he ikw» Arnerlka he hana maika: na kakuu ka uhat ana raa na hann I maa ia A;iterika. Aole he inalkai e hapa Amerika. h«pa Kuropa a I oU- A sla. kakou. I ka e noho Lunamakaaim?na ana o }Vrt-»ldena Maklnale, ua puana ae ia oia i kela mnu oielo;—"He waiwal hoolUna na aina Aupunl no na kanaka o Amerika, a e maiama ia. e like me ka mea hiki. no ka mahele- | he!e lillil ana mawaena o ka t>«>e e nia|ki*make ana e kukulu I inau home a e j mahl i ka alna, Kue makou I ka IHo jana »* kela- mpu alna Uoko o ka lima | > na Hui H»*>walwai am# na kanaka | waiwai kakalkahl. oi i >a aku Ina e Ulo | keia mau aina I na malihini, a e hana |ia na kamnrai » h<x»p<>n >{ «jr»o ana i | keia nui." He mau oleh» kela » nma ma Ameri- ; ka, a a ; >le i puann ap •> i'ere*i«Jena K.u;seweia i kekahl mau manai hou i ko|na manawa i j*ane ae ai I kela mau \ ieto. Aole aau h>: enemi no na mas hiko o kaknu. aole noh«>i jjni ana i ;»a mea e |x>hr» ai lakou, oUii aia k > kak«»u . ma na mahiko. Aia k<» ka ikou h-An:r.\2jL ma na haaa. hoowaiwai ; nuiial -a. A ka. m«nao wau br- han* j maikai na kakou ka imi ana aku i kei kahi mau hana <rkoa ae e hoowainrai jana i ka aina, Ke r*ei kakou t t n& »***" Hoko «» ie hookahl. a 5 ina e hauie keia te e p*u ioa ana i ka , o&haha. A>> u » paha elike ana ka ?nul ō na ma k«u mau haiw | ofcoa ae me ko na mahiko aka * loaai ;ana u kak*.u n» kelkl *me na katka-! kin».ik*lka e mahi ana i ka | alna. e hiaka u ana lw>i i ko Uk>t» A- i ikua. Ao?e r> u manao he hana malimii Ika Haaieie [«>* ana t ke kanu ko|>e. j o ka «Mkahiki 15»* ua hiK>umi j aku kakou ina aina e he paona kop*. a !-»aa mai he $S*MZ.M. I ka ma-! kahUU iS««M ua h<K>una aku kak«*ti hei IO paona kope &o liLi.U">, a k«?l ike nei hot wau ke hoouna nei kak »u! Ina mala, haiakahiki, na hua mea ai ! ka hūne, ame kekahi mau waiwai « ««» .«• hoike mai a&A *' »<> he mau kana h>juwailwai e ae mawaho o na nmhika.

kou I ra kamka e j k <n» T.3i a K!-> i tnza kupa. Ampnka. ♦ V;a *■ k;-rr;'» rr?as ara ne na ola kino . tr.c i\a ?»««ai maikai am» aa ( ]*>'<. *• -na <- hana s fcar,a h:*na ??»a ><- ki;;.'* Amenka a e . h 'r» » am • i k-ina mau «■ n.> i m.ui n •h*> ponr>. !•; j».ui i* «ku «3 p<»e Ki;r>-mc» ii'-. ra *• ana €♦ huki hou :ho sa kal\n ! r,a urna!utr-ft (* h--jr<"> ana e 5; l<r ••Sr:-' 5 ka v<>Ti" <> m:i Hm3h:'.na A- », m.i k-.< laX-rj ano anio kv lak"U uuu i;fcu !s iah;t'i i"'.'. H<- i>on > e m;tkaiU Wt r \ r '♦ na Umah-inii Arn*?ri k;i ni lim.ihnn.-i emi e hoopae sa n'ai ana rr.'.y'nl>> o na a-iik?. a nv ka ]>. • <-• u<- »• koni') jr,.*i ana o kv-';.i uno. N > k !a k:r:u k- rnanft<» ri«i wau h° •« r.a K;ik -u ka ho>»n?au ana j hr knna-.v,ii <• ana i k«- k'»jrj-> an-t i> na i .ik»,', a ho >Skaīka ia k<?ia kanawai ?na na ".v;-.hi hemahoma." ') kvla ka nniin'» o ka Pi*n-.«l'k'na, a tiui k*jra h-'i r-:- ana i keia ua tihai uku »»ia i na hana maa ia Amerik.i iloaha ia kvia mau hana maa ia Av,v>nka? l"a j«iha na makua i hiki mua ma Anu rika nu- na manao e huli .ina i ka J;tnakila F a e lilo hol na hoaj>»>noj)'ino auj>uni ana iS»»ko o ka lima <> ka h-hulohu. i kn lakou kue ana ia M' ii ua ka';a aku Inkou. I ka makahiki 1776 tta j'u;ui.s ;••• o J«ffor.sona i k»-la mau mak»* "Ke ike-nei - kakou rr,.' ka maoj»i»j»t> 1-ia, ua hana lik»' ia ke krtn;».ku. a >.• loaa wa!».* no ka maluhia i na auj'imi mn ka nana [>ono ana Ja o ka }>ono o ka puf» i hoomalu la »«ia." O k»'ia iho Sa na p»»hakvi kihi «» ke aupunl holomua o AnioHka. Mak* rn;ik.-» «»la e kakoo ;a ka manao o kt V»r.s!»hna. i'ou V: i S'«-\vart hnioleio ana ua holu!iriu i.i mai Ui ka 01010 Jio,iholo, a n.»oh?»lo la e ka j>o»? kakaikahi 1 koe i!v> uiai un piu aku ka hapnnui o ksi !>«>.• j hlki a»> i ka hoi no ka molowa 1 ka loihl loa, I'enoi ka manao o ka o-h-li» hf».»hoht: 'OIAI. ua piha k:i it--k;v a ror. % siiiena f{us. W' la i na I!:i!;* Kaa Kanawai o Am»'rlka 1 na jr ( anao. j makoinake ia »" ka holomua o ka aiaa holookoa, a in;i <- booh.-»!<» J'\ :m;i, »• |-,»aa ana 1 koia ; *l"«*rī11 »ri K"K.ihi m.au |>omalkal lohulo- i hu k-.'in :nua /iku; a <MAI. h»» mau ma.nao k»>na o hapai' •».o ana i k»_» ku!.tna o ka noho'na ma- • kaalnana ma ki la Tori"o: l iluna. I llko ' hoi mo kehi iu.i h Imnm īua ka ike n ; ma na luina Karistiano, j NA ILA. k" h'i.ihulo n.'i makou. makusiinana ai'io na j» >f koho o ko Te- i ri?orl n Hawali 1 ak'»akt»a ma keia Ila- j lawai n akaninana. «» apomi loa ia ka, ; maiiao o ka f» j>i!i ana i na | limahnn». ka !""> komo mal, na uiulaau ; kuahiwi, ka iilo una na ko aujiuni e; paa ka mana wai no na aina.mahl. ka \ l'w.'a Trh'pala?»n o ka Moana Pakipika i aip." kr» ut'o;u aua ona j>uall aina, | 10 Hooili »1.1»! \, n»a kona manao l»i!i ana 1 k"ia T,'ritori. ua hoike mal j «'ia 1 kek.i'ii !tiaj'.;u> alakai i aj««'»no ln i i» na Anuu ik i aj»au e noho ana jna | koi;v m:iu j , iok<.!j»uni.'mo ka uana oh> i' ka Hi anu' n:i a-'ao kalaialnu. ! 10 H(H>Ht >l.olA. <■ hoopaa makou ia | makou iho »• hana like ma ke kukulu j ana ma k« Sa T« rit»rl i na Hana Maa | ia Amoiika nia ko ano «» pomaikai al « ua makaaloami ma Hawaii n«*i. a ka- ! "koo ii h,»i k,r !nanao o ka P. i ;vsMena. ; A KM HtH»HOI,OIA NKI, e hoouna' i:i k«<ka!il k >p«* «» k«ia ohin ho ihoU> i| ka P«Ti-«iihu!a ma «» ka K!« l«< ala. I