Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 25, 20 December 1901 — Leone Noela. Ke Kaikamahine a ke Kanaka Mahiai. [ARTICLE]

Leone Noela.

Ke Kaikamahine a ke Kanaka Mahiai.

K mai ana ka la me ka malamalania malkai. eia nae aia kekahi ao nana e hoopouliuU nei ia malamalama! eia !i;if o lilo ana no ia i mea e hauoli ai no ka moa mu īa ana oia e helo pu 1 ai. I Nolaila ua aia ac ia oia i ke kaka-l hiaka nui a hele aku ia i kahi ona i kauohaia mai ai ma kae o ka muliwai, ilaila oia e halawai pu aku ai me ka anoi. E hoike mai ana ka la i kona nani iloko o na aouli. e mele mai ana na manu iloko o na lau laau, e owe mai ana ka wui o ke kahawa! hc mea ia e hoolalelale mai ana i ke aloha ua niolak- ke kumu pali o Kaia,' lau. j Auwe. ina aia hou oia ma ka aoao 0 ka hale, wili-kahawai. ina paha olr* e lilo hou ana i keia wa koke ano o Leone Noela. me kona ola i hoopaumaeie ule ia mainna ona: ina ua iiio «>ia he mea nui maluna o Keia ili honua ii k oe kekahi wahine i !oaa 1 k>; aloha kupnuli. Ina paha he mea hiki ia ia ke hoololi ae i keia ai jha kn)>• •- uli ona ni» k" aloha ano ;io kanaka rr.ai, <-likt- me k<- aioha <• na ia opio, ka wa hoi <> ka hnnua nei i piha I k.» nani o k>-la a.in ame keia ano ka ]ne:i hoi nana i liai mai iaia m i ka olelo ana i ike mua ole ai. Ua nui na har.a maikai a ke Akua iaia: ua haawi aku oia iaia i ka nani o kekahiMoiwahine 1 ka noonuo akamai i mea e. o!.\ mau. ai. i na olelo noeau. a mo na niea like r>le a pau <• nini ai o ka wahine, aka 0 keia mau mea a pau ua nalowale aku ia mai iaia aku mamuli o ī,e aioha wai. a e noho ana oia ia ia hoiookoa me la, e poha mai ana ka la v.u- k" k.ilae maikai. e aiēale mai ana k.i w.ii i.e ' ke koi ana niai iaia e hooma-u ak 1 i kekahi lihi o kona kinu i kom humi wai, a e noho ana oia i la holoekoa r.ie ia. I'a komo iho la oia i keka'ni I.> 1 *.* nani loa a ka mnka e hoohaiahala i.lo ai. oia hoi he loie veieveka ahinahina firray> i huokinohinohiia me na lipin< j kaiina: he papaie kona- i papale aku ai me ka hulu ahinahina. a malaio h ii o kona nialumaiu kona helehelena u'i kahi i hoiko papalua niai i kona nani 1 iiiki ole no i ka puu moni ai o kekahi ke kaohi iho i ka moni ana i koin haae; o kona mau lima palupalu ua hunnia iloko o na mikiiima ahinahina. ' l'a nana aku la ka Haku Sana<]oa iaiu i me na manao hialaai o ka hoohihi. | "Ria. me h»' mea la ua hanaia mal no keia ia kala<* maikai no kaua." i ol»-lo aku ai ka Haku Kanaeloa iaia i iaiau mai ai i nn iima o Leone no ke kokua ana iaia iloko o ka waapa. I'a akaaka mai la o Leone i kona iolie nna mai i kela mau hua<jlelo fi ka Haku Sana<ioa i lioopuka aku ni. a olelo mai la oia: I "He ia puanuanu. h<> 1a ua. he la. hakumakuma o na, a > o ka lani he la ' ein anea. a he la nnkani huihui ka la 1 nianao ia no kaua." Aiaiia o ka wa iho la ia o ka waa-1 x<a i iana palanehe aku ai maiuna o ka ili wai akea <> ka muliwai. | He ia ia <■ nioeuhnne ai no na mea o ka lani: aohe aleaie mai o ka wai o ka muiiwai nani o Keima: ua piha ka ea i na ala f?naona o na mea ulu like ole: i ke ala. o ka mauu mai na aina i khla mai i uluia e ka mauu: a i ke ala nohoi o na pua mai ke kae muliwai mai: me he mea la aia laua ke lana liaaheo la ii<>ko o ka aina hoano o Pan*rlaiso. I t"a kulou mai la ka Haku Sanadoa 1 imua e nana ai "ina ua hohola pono ia ka moena wawae malalo o ko Leone uahi <> noho ana: ua uu ae la oia i ka mamalu. aka aoie nae ia i makemake <• aiai mai kekahi mea iaia- ! Va niakemake au e nana aku i ka I n;ini o ka muliwai. i kona mau kapa anie na kumu paina nunui e uliuli inai ia. <>iai o ka wn kupono wale no paha k<ia a"u <> ike ai i ko lakou nani." i ''l"-lo mai ai o Leone,"' aohe o'u nana i ka wela o ka la aohe nr>hr>i ia he mea e hoeha mai ai ia'u." ' Aohe au wahi leo halulu e lohe aku ai koe wale no ka owe o ka mapuna hoe iioko o ka wai lipollpo. TTa kau aku la ka nana ana a ko Leone mau maka me ke aloiia maluiia o ka muliwai a iaua e lana nei: mai ka wa ana i haalele aku ai ia Jliva Viu —a ua a- , loha nolioi oia ia wahi a laua i noho mu.a ai oiai ko laua mau ia mua o ka noho mare ana, l T a kaalo ae la laua mamua rnmr> <> kekahi ulu nahelohele nui. kahi hoi a na inanu e himeni ana j m<- he mea la ua ukiuki iho no lakou . ia lakou ihn. ' "I\ ku iki iho hoi kaua e hoolohe i ka h.iuwaiaau ana a kela īioe manu," ( i olelo mai ai o Leone. j Me ka eleu nme ka hlklwawe ua kaohi koke iho la ka Haku Sana<loa i ka holo ana a ka waapa lana malie iho la ia me ka pohu lai. i •'He haohao ko'u." i <>i<'lo mai ai o ī.eone. "ina aia iloko o kela aununi uliiill o na manu kekahi mau hana weliweli i like loa mo ko kaua?" I'a akaaka aku la ka Haku Panarloa i kona lohe ana akn i ka Leone mau olelo i olelo mai ai. ! "Ua hele paha oe a. piha i na. manao nlu wale ae no, e īieone," i olelo aku ai ka Haku Sanarloa. j "Ae, i pane niai ai o Leone." o ka'u | ia i manao wnle ae la. ua loaa no i ! na manu kekahi mau hana woliu eli no ka mea ua loaa n<i i a lakou ko lako\i aloha." "Ua manao au he pne manu nani loa { no kekahi ame na manu pupuka. he poe manu nohr»i kekahi i piha i ke a- ( loha ame na manu uahoa o ka naau: 0 kekahi poe ua loaa ia lakou ka noho'ha hauoli i hnopihaia me ka malamalama ame na 100 mele—o kekahi poe ,ua make nohoi lakou oiai no o I opiopio ana.īloko. o ke aupuni o na ma- | nu a nio ke aupuni n na kanaka ua like wale no laua a 1 elua." •• A heaha hoi ka hopena o kou. o Leone?" i ninau aku ai ka Haku Sanarloa. "(> ko'u hopena?" i olelo mai :»J •">.■ Leone. iaia i huli aku ai a nana ma- | li.na o ka Hi wai. "o ko'u hopena? Ae. he hopena ko'u i ki ia mai ai me ke- . kahi poka oiai no ka la e poha ana | me ka inaiamalama, a ka mnhele t ; 01 ae iloko o'u\ua make Iho la la ma-I mull o ka eha i loaa iloko o ku'u pun- j wai." I I'a hohola ae la ka nani o kk m.i-

liwai Keima ma o a maanel k.m-i aoao, a ua īike ia me kekahi kii e nme kaha pololei ana iloko o na hioliiona aina o Pelekane. Ao'le loa »> I«.]|' ana ke tmo o kona wai i na wa like.ole a pau, o l->'u mau ana na lala laau o ka ululaau iloko ona, o hoike mai ana leekahi wahi puu i kona nanl i kahi mama>. j>ela nohot kekahi poe mokupuni liilii, na waapa, na pahaio e uluia ana e na manu.uliuli, na !i!ia-wai e popohe mai ana, na kapA uliuli o ka muliwai i paoa i ke ala o na pua, e uiu mai ana na kaluha :im.* na akaakai ma ke ka'e ponoi o ka wai. s'a mau aku la no ka holo ana o ko 'aua waa]>a, mai Hikimona aku. n !i.\la ae la ka IHalealii Haletona, pela nohoi me ka huila makani wahi nani Iw i kapaia i"Na. bele," ma Auaale. a ilai;.i ka Ilaj ku £?anadoa i hoopaa aku ai i ka waapa i kekahi kumu laau oiai laua i lele aku ai i kulaJ Auwe, ua like ioa keia me kekahi jmoeuhane—ka muliwai ku ike aloha ( ia me he mea'la e hoohauoli mai ana, na lau laau e onioni mai ana, na kumu I laau nani loa, na halo malania lio ano e o ka wa kahiko, na pua he ma\i !ia- , neri e pua mai ana—e ninini iho an.i ( ka malamalama okala i kona nm(lamalama malunA o iakou pakahi a pau. Malia paha e noea mai ana ke j kaumaha ame ka make i ka la apopo, ,i ka wa o na ao o ka lani e ano pou,liuli ae ana a pela hoi-ke ano halepolepo ana ae o ka wai: aka a>le nae i keia la. O. e ka la aloha. a hauoli e. Ka malamalama nani o ka la ame ka makani ahlahl malle, na pua e mohala ana ame na manu e mele nna. TTa hana iho la lea Haku Sanadoa i wahi kupono no ]<eone e noho ai ma ka'e ka muliwai a noho iho la oia ilalo ma kona aoao. Aole laua i hoomanao ae ua moreia laua ma ke ano he mau ipo wale no a i ole ia aia kekahi hnna weliweli ke waiho nei mawaena o laua: nolo laua j kamaiiio i kekahi mea e pili ana no ke aloha a 1 ole ia 110 ke kaumaha. aka ua haawi iho la.' Utua i ko laua manawa a puu m:i ka hoohauoli ana ame na wiliau : ana o ke aloh,| ame na mea nani a pau e waiho kahela mai ana mamua o laua. Ua nana pono aku la laua i

kekahi waapa e lana hole niai ana i 0 a ia n<?i me ka hoio malie loa maluna i'i l<a muliwai. T'a helo ua waapa la a piha pono i na kanaka me ka hoohuoi ano ao o ka Haku Sanadoa he poe hele ahaaina hoonanea keia iloko o na ululaau, a ua nui kona puiv;i i ka pae koke ana mai o keia poe ma kahi <kokoke loa i kona me Leone wahi e noho ana. "He manaolana ko'u 1 noonoo iho ai oia iaia iho, "aole hookahi o lakou i ike ia'u—aol?> , o'u makemake ia mea, no ko Leone pono." j Aole i, hookuene pono loa iho kela manao iloko ona, i ka wa a kekahi : moa i hoopa mai ai mahope o kona kua. T kona huli koke ana ae ike aku la oia i a Kapena Hale Palaika. kekahi ; o kona poe hoa'ioha, ka m ea hoi i hooho mai me kona manao haohao no ka ike ana iai:i ilaila. a ua oi loa aku hoi ka nui o ka haohao o kona. inaI nao i kona nana ana mai i ka helehelona nani o Madame Vanira. , ! "Aia o Lede Evnlaina iiuna o ka oneki o Wai Kupua." i 01010 mai ai k<* -Kapena Hale Palaika. "Ua hiki anei la oo ke holo mai a kamaiiio iaia?" I Alaiia oka wa iho la ia o ka holei helena u'i o ko keiki a ka Haku Lanasawo!a. i hniiepo ae ai. I '"At)le i hiki ia'u ke heU* akn," i pam"*' I aku ai ka. Haku Panaeloa, "e kala niai oe ia'u. Aiaila—e Helo. niai hoopu-a , wale aku hoi oe i kekahi ua ike iho nei oe ia'u ia noi nei- T keia kakahiaka iho la no ko'u hoe ana mai nei. Aohe no ia ho niea ano nui na ko Laelana nei noe a pau e lohe ai mamua o Ikn uhi ana mai o ka mālu o ka po." • Ia wa i akaaka mai ai o Kapen.a

Hale Palaipa; i ka lohe ana aku o. ka Haku Sanadoa i kela leo akaaka ua komo mai la ka manao iloko ona e kula'i aku ia Hale a haule pahu ilalo. , X T n r'ii koke ae la ka ula o ka inaina ! malunn o kona helehelena, a e a mai kon:i mau maka me he ahi la. Aole loa i lnho aku o Leone i kekahi.hua- . olelo a ka Haku Sanadoa ame Kapena Hale Palaika i olelo fii. no ka mea ua huli aku kona alo i kahi e mai ka ike ana aku a na maka o ke komo hewa, a I ua hoopoina loa iho la nohoi oia ia \va mamuli o ia hana ana i hana'i. ua ike moa'iaka wale ia mai no oia e kela poo a pau maluna o ka waapa. O ka Lede Evaiaina Palaika no Palaika no ka mua o ka ike ana mai iaia, a ua maopopo iho ia no iaia na mea a pati mo ka ha'i mua ole ana aku iaia. T ka ■ \va a kana kane i huli hoi aku ai ua olelo mai la oia iaia me ke ano lioorraopopo ole: "Ke ole au e kuhihewa o Maduma Vanira kela me ka Haku Sanadoa." I "TTa oi loa aku ka pono e lawe mai I oe i makaaniani ikaika ka ike a i oie ia i mau niaka moakaka maikai me oe no kahi wa hou aku au e hele mai , ai," i oieio mai ai ke Kapena Haie iPalaipa m? ke ano akaaka, aiaiia ike koke iho ln no ka Leele Evaiaina ua pololei kona manao l.oohuoi, He meu hnnmakeaka waie no ia iaia a noiaiia iaohe ia i iilo i mea nana e hoomanao ai T keia ahiahi no i ka \va a ka L,ede Tlifiia i hoopukapuka ae ai i kekahi mau olelo e plii ana no Pohakuailana Hale a o ua lede la oia kekahi o na hoa'ioha pili paa ioa o ka Lede Mai-i--ana, o ia ka wa a ka Lede Ewalaina i Iha'i aku ai i ka mea e pili ana no ka Haku Sanadoa ame Maāame Van?ra. TTa nana pono mai la ka Lede Tliflla iaia me ka nanaina kuoo. "Oia maoli anei ka mea pololel ua ike oe i ka Haku Sanadoa me Madame Vanira i Ausale?" i ninau aku ai ua Lede Tlifila nei. "Oia hookahi no anei aohe o kana wahine pvi kekahi?" "Ae." i olelo mai ai ka Lede Evalaina me ke ano akaaka. "he hele ana | kela ma ke ano aihue a he hana ano | nui nohoi paha ke hana ia Ta elike me la."* TTa holke mai kona helehelena ii ka maka'u ame ka weliweli i ka wa a' Kapena Palaika i kamailio aku ai iala.' i "Aohe o'u makemake iki i kela mau hana ana," i olelo aku ai ka Lede Tlifila, aohe no ia 1 maopopo i ke ann 0 ka hooipoipo ana o ia au. "He lehulehu wale ka'u mau mea i lohe ai no ka. Haku Sanadoa i oi ae mamua. o ka mea i hiki ia'u ke malama. a he ma kemake au i kana wahine " O keia wahi mea hou iho Ia a ka Irf>de Evala.ina. i hai aku ai o ra iho fa ka hoomaka ana o ka hopena—ka hoomaka ana hol o kekahi hana kaumaha a luulu loa i ike ole ia mamua. "Ke mihi nei au i kona ike ana. mai ia'u."' i olelo ae ai ka Haku Sanadoa 1 ka wa a ke kapena i ani peahi mal ai me kona iima i kona al«ba hope;

i "aka ua ikti mai noi anei oia i kou Ihelehelena e Leone?,' I "Manao au aole oia i ike mai nei i iko'u helehelenu." i pane aku ai o LeI one. ' "Aohe o'u nana no'u." i oleib mai ai ka Haku Sanadoa." aka aohe au i makemake e hoomaopopo mai kekahi mea ia oe." Aohe no i loihi loa mahope mai o ia wa ua hoopolna iho la ola i na mea e pili ana i.kela poe i ike mai al ia laua. ! I ka 'wa a laua i ee hou aku ai iluna o ka Waapa a hoomaka aku la laua e lana hele. o ka wa iho la ia a laua i hoopoina ai i na mea like ole a pau a koe ko laua hoomanao ana ia laua iho elua e hauoli pu ana. 1 "Lanee," i oielo mai al o Leone," e hoe aku hoi oe a kokoke i kela poe liliawai e ulu mai la. Ua makemake au e aiko aku 'i kekahl' o iakou." Aole i makemake iki ka Haku Sanaeioa e hookuli i kekahi huaolelo a Leone nolaiia me ka eleu ua hoōko koke aku la oia i ka leo kauoha a hoopiii aku -la i ka waapa i kahi o na pua liliawai keokeo e pua mai ana, waiho iho la i na hoe iloko o k a waapa oiai oia e ohi la i na pua lilia na ka mea ana i aloha ai. Ua oi aku ka like o keia me kekahi mele mamna o ka mea oiaio; he la me he prula la ka melemele, lie inuli\v;fi wai aiai a lipolipo, he waapa mawaena o na pua liliawai, he wahine u'i me ke kulana hanohano, e ku lou aku ana oia mawaho o ka waapa a nana i ka aleale ana mai a ka wai, e kapi ana kona niau lima keokeo i ka huna wai 'maluna o na lau uliuli. luna o na lau uliuli. O kekahi ia o na kii nani loa i ike ia. T T a hoopiha iho la ka Haku Sanadoa i lea waapa o laua a piha me na pua lilia; ua noke mai'la oia. i ka paila a ku ke ahua ma na wawae o Leone, a hiki i ka ike ia ana aku me he mea ln ua ulu ae oia mai waena ae o lakou. A, oiai ka.wai e kahe malie ana, a e hoike mni ana ka la i kona nan!. ua noi aku la ka Haku Sanadoa i a Leone ina he mea hiki iaia ka.himeni ana aku i kekahi himeni iaia. "I hookahi no himeni e Leorre," i olelo mai ai oia me ke ano pahemo pu 0 ka leo. E like ana ia me ka leo o kekahi anela ka moakaka maikai ia'u." Me he mea la ua ulu ae ka manao haaheo iloko o ko puuwai,' no l:a mea ua ea ae kona poo iluna a nana aku iaia. "Ae. e himeni aku au ia oe, e Lanee," 1 olelo aku ai oia. "Ke koi mai la kela poe pua liliawai ia'u e hoi. E himeni aku au ia oe i kekahi himeni ia'u i lohe mua ai mai ia oe mai. .Nolaila e e hoolohe mal, ina ela no oe ke hoo(nanao nei i na huaolelo ua mele la: "lloko o ke awawa malu kekahi halemikini E mele mau ana oia. i kana ieo mele. Ilaila ku'u hiwahiwa kahi i noho ai i kekahi wa, Aka i keia wa aia oia ma kahi e. He komolima ka'u i haawi aku ai iaia. , 1 ' A he mau olelo hoohikl o ke aloha ka maua i hoopaa ai— Ua hoopoinaia ia poe olelo hoohiki a pau. l'a haki iho ĪA, ke komolima a ua ■» kaawale." Me he mea la e lana hele ana kela leo kani, nahenahe, a moakaka maikai maluna o ka ili wai: ua hoomau loa ia ke i ana o kona leo niawaena o na pua liliawai; me he uhi la e kau ana malu.na o na lala laau haahaa: ua hoohikilele ia na manu i ua leo la, a ua papa maoli aku no ia 1 ka makani e pa ana me ka ikaika e pa me ke kolonahe. He keu aku nohoi ka nahenahe. ka oluolu ame ka liaahaa, iaia i 'hoolohe mai ai nolaila ua kokolo loa aku la iloko o kona puuwai a hoomaka aku la e hana i kana hana ka make loa. Ua palulu koke ae la oia i kona. mau malea me kona mau lima a uwe ku-o iho la. Ke mau la no ke kani hone ana o ua. leo nahenahe la. me kana mau huaolelo kaumaha: ua hapal ae la kona niau lima me he mea la e nol mai ana iaia. me ka haahaa i kekahi mea. "U'oki e Leone," i olelo mai ai ka Haku Sanadoa. "no ka pono o ke Akua, u'oki. Aole hiki ia'u ke hoomanawanui i ka hoolohe ana aku." Aole i hoolohe mai o Leone aka ua hoomau aku la no ke kani ana a kela lto nahenahe: "Aka oiai au i lohe ai i kela halemikini Aoie loa e hoopauia i ko'u mau ehaeha, E aho ka iuakupapau e huna mai ia'u, No ka mea ilaila wale no e loaa ai ka maha, No ka mea ilaila wale no e loaa ai ka maha." "E hlmeni hou-aku au i kela pauku." i olelo aku ai o Leone, "he pauku keia e wanana mai ana." "E aho ka luakupapau e huna mai ia'u "No ka mea ilaila wale no e loaa ai ka maha." Ua kulou iho la koiia pōo ilalo i ka wa ona i himeni aku ai i na huaolelo hope loa, a he meha pu ka mea i ike ia mawaena o laua —he meha au e lohe ole aku ai i kekahi leo hauwalaau a koe ka o-we ana o ka wai i ka wa e; po'i mai ai i ka waapa, a pela me ka leo mele a kekahi manu e lele ae ana maluna o laua. j "Leone," i olelo mai ai ka Hak\i Sanadoa, "ua pepehi mai oe ia'u a make. E kuhl ana au ua ol aku ka ikaika ame ka wiwo ole o ko'u puuwai, a ua manao nohoi au ua oi aku ka ikaika o ko'u lunaikehala—eia nae ua pepehi mai nei oe ia'u a make." TTa hoike aku la ko ka Haku Sanadoa j helehelena i ke ano pilihua, a ike mai la o Leone i na moali o ke kaumaha Hoko o kona mau maka. "Ua hana aku nei anei au ia. oe i kekahi hana lokoino?" i ninau aku ai o 'Leone, nie ka leo oluolu. "He hana i o1 ae ka lokoino mamua o ka mea au i ike," i pane mai ai ka H-aku Sanadoa. "I kekahi wa mahope koke mai no o ko'u hoi ana mai. e ua hele aku maua i kekahi ahamele, a mawaena o kekahi mau mei# e ae ua lohe "aku la au 'Uoko o ke Awawa Malu.' I ka wa no i puka mua mai ai ka leo o ka huamele mua loa o ia iho la ka wa i ku malie ai o ku'u puuwai me ka oni ole. Ua nianao au. e I>eone aole loa la ia e pana hou ae arra; ua manao nohoi ua ma-ku ku'u koko iioko o ko'u inau aakoko: ua ano ike iha au e auhee aku ana ka pumehanu mai ko'u helehelena aku. lla ninau mai ka Lede Mariana ia'u heaha au. Ua htkaaJta hele aku l'a au mai

i |la ka pilikia i loaa ia'u, a ua manao |nohoi ke kunawahine e maule loa ana i ; loko aku o ka lumi a hiki i waho me ■ he kanaka la ua inu i ka waina a ona loa, a he \\~a loihi ioa ia o ko'u waiho ana e like me ia mamua o ka loaa hou ana mai o ke ola ia'u; a eia liou nohoi oe e Leone ke himeni mai nei ip'u i kela mau huaolelo; u:j iike ioa ia me-a , ia'u me ka.hele kanikau." I "Aia iloko o lakou ka olelo wanana." : i olelo aku ai o Leone, me ka naau kau imaha, '*o kahi wale 110 e hiki ai k? j loaa ka maha i kekaiii mea o ka luakuapau." i "E ku'u Leone nani a aloha e," i luwe mai ai ka Haku Sanadoa, "mai no jho oe a kamaiiio i kekahi mea e pi\i ana i ka luakupapau. Aohe make ana aohe nohoi he luakupapau no kekahi mea i like me oe." "Aole e ili mai ana kekahi o ia mau mea i ku'u aloha, i olelo aku ai, aka e aho iaia iho mamya o ka ili ana aku iaia. Alaila ua hoao ae la oia e hoeueu iaia iho a akaaka iho la, aka he akaaka nae i ku ole i ka hoihoi ame ka hauoii. "No keaha la au i hookupa ae la i ko'u aloha?" i olelo aku ai o I Leone. "O ko'u aloha he aloha kupouli a he alotft kaawe." I Ua iana hele iho la ko laua waapa j i o a ia nei a hiki i ka wa o laua i ike ! aku ai i n-a pua lilia e upoi mai ana a I hoomanao ae la laua ua ahiahi. Alaila ! hoi aku la laua ka hoolohilohi loaj "Ua iilo anei keia la i la hauoli.. e Leone?" i ninau mai ai ka Haku Sanadoa i a laua i ano kokoke aku ana e pae i kula. "Ae, aohe la hou aku i koe e iike ai me keia." i pane aku ai 0 Leone me ka naau kaumaha. A 0 malama ana au i kela poe pua iiliawai a hiki i ko lakou maloo ana no ka mea na kou mau lima ponoi i hoiliili ia lakou; eia nae aoU? loa lakou e make ana elike me ka mak? ana o ko'u manaolana—a e me ka make ana ! o ko'u ola. oiai nae na na hana noeau a akamai e hoopiha iho kona maiknlua, a na na oleio mahaio e haawi i lei alii nona." "A o \vr.u hoi," i olelo mai ni ka Ha.ku Sanadoa, "e hoomanao ana. au 1 keia la a" hiki i ko'u la e make ai. Ua haohao mau nohoi au, e Leone, ina paha he lawo pu no kekahi poe me ilakou i ka hoomanao ana a hiki i ke komo ana iioko o kela ao mao. Ina pela io, e hoomanao ana no au no ia niea malaiia," "A o wau hoi." i olelo aku ai o T;eone,'' "aole au e Ike ana i kela ao ma 0, ina e hele pu ana me a'u ka hoomanao ana." t ; Nolaiia ua hookaawale iho la laua me ka 'loaa hou ole o kekahi huaoielo mawaena o laua. aole hoi ka lululima ana. a i ole hoi ia o ka haawi ana mai i kg aloha, he ole loa no; aka aolie mea i hoopukaia ae no ko iaua kaawnle ana, a oia iho la ka. mea i hoomanao hope ia. 13 na makamaka heluhelu e ike koke ana kakou i ka mea hou i lawe ia aku ai i ka Lede Mariana e pili ana no ka Haku Sanadoa ame Madame Yanira. Oiai ua lohe kekahi hoa'loha pili paa ioa ona a kakou i ike mua ae nei. a eia oia, i Pohakuailana Hale kahi i hui pu ai me ia. "Aohe o'u nianaoio i kena mea," i olelo mai ai ka Lede Mariana: "manao au ua. ku kaawale loa k ena kuhihewa mai krf mea oiaio mai. īna i hele ka Haku Sanadoa oia wale no i kekahi wahi a 1 ole ia he kokoolua paha kona o ka hele pu ana e like me kau e 0lelo mai nei, i na no ua hai'mai oia lia'u." I "Ke hooia aku rtei au ia oe, e Ledo | Sanadoa, o ia maoli ka mea oiaio. O Kapena Paiaika ka mea i kamailio pu me ia ilaila, a ua ike aku nohoi ka Lede Evalaina ia ia. O Madame Yanira kekahi mea ia." / O na mea e knmailio nei o ia no ka Lede Sanadoa ame ka Leue IliAia ilaiia e ike ai i kona hoa'loha no ka hai ana iaku i ka mea hou ana i lohe ai a ana hoi i manao ai }ie hana pono ia nana 0 'ka hai ana aku i ka mea nana ka waiwai. E like nohoi me na poe like oie a pau ina lakou e lohe ana i ka hewa o kahi e heie ana nohoi lakou e hai i ka mea i kuleana i ua mea la i hana i kekahi hana, nolaila ua lawe mai ka Lede IliAiia i kumu hana ia nana e hana aku ai; aōhe no oia i hoolilo i na poe akamai i ka himeni a pela me na poe akamai i ka hana* keaka i mea nui na kona noonoo, 'ua lilo ia mau mea iaia i mea ole. Ua halawai pinepine no oia me Madame Vanirā i Pohakuailana Hale a ua plha mau oia 1 ka hoonaukiuki i kona ike mau iala ilaila, aka o kona manao aohe kuleana! 0 kekahi mea himeni, o kekahi wahine hana keaka, a o kekahi wāhine nohoi i oi ae kona noeau ame kona mij kioi malun'a o na wahine e ae. a pau j e hele pu me ka Haku Sanadoa. Ua j komo iho la no ka manao iloko o Lede [ liifila he hana Karistiano ia nana, o ka hai ana aku i ka Lede Sanadoa i ,na mea e hana ia nei, Ua maopopo lea loa iaia ka oiaio o kana mea e hai aku ai, a ua. koho iho la oia i auina la maikai kona e hele ai e hai i ka mea ana i manao ai he pono. I kona hiki ana aku i Pohakuailana Hale ua helP aku Ia oia a noho ma kahi kokoke loa i ka Lede Mariana. "E ku'u Lede Sanadoa aloha," i olelo aku ai oia," i hele mai la au e ike ia oe no ka hai ana aku i kekahi mea ano nui. Ua ike au i kekahi mea 'me. ka maopopo loa a'u I manao ai he mea pono ia'u ka hai ana aku ia oe. Ke noho mai nei na poe like ole i ke kamailio e pili ana no ia mea—ua lohe paha oe aole paha." Aole no i hoike mai ko ka Lede Sanadoa helehelena i ke ano pihoihoi aole nohoi i auhee aku konā nani. Aole i hiki iaia ke hoohuoi ae e pahuia aku ana kona puuwai me kekahi mea oi e na huaolelo a kela wahine." "Ua ano hoopilikia mai nohoi ia'u ka mea a kekahi poe e noke mai nei 1 ke kamailio, e Lede IliAla aka aohe nohoi o'u hoolilo aku i ko'u noonoo ilaila,," i pane mai ai ka Lede Sanadoa, me ka mino aka malie a.na iho. O ka mea a'u i makemake ai e olel.» aka ia oe." i olelo aku'-ai ka Lede Uiflla, "he mea ano nui no. ia e pili ana i kou kuleana. Mai hai ole nc au ia oe aka ua manao hou ae nohoi au he hana pono ole ia na'u o ka hun4 ana iho. Ua kamailio. aku au i ka Lede Evalaina, ka mea i ik? maka i ua hana la a oia nohoi ka hoike kupono nana e hele mai e hai ia oe, aka ua hoole loa. mai hol oia: he wahi hana. ano maikai ole no keia 1 kau mai maluna o'u." "Heaha k© ano 0 ia hana?" i ninau mai ai ka Lede Sanadoa me ka hoomaka ana ae e ano. puiwa.lna he hana ano nui kau 1 makemake e hai mzl • liifila o ka. wa keia a'u 1 tna-

kemake ai e hoolohe aku; ua ano hoihoi mai la au i keia manawa no ka hoolohe ana akij ia mea." Nolaila ua hoomaka aku la ka Lcde Ililila i kana apana hana. Me ka eU'U a me ka hookaulua ole iho ua hai ( aku Ja oia§i kana mooielo. I ka helo jana o Kapana Palaika a me Lcde Ei valain'a ame ktkahi poo lioa'loha o laua i kekahi ahaaina hooiealea maluna o ka waapa a ike aku la laua i Ausale i ka Haku Ranadoa me Madame Vanira, ka Moiwahine kaulana o na leo mele. l T a pii ae la ka nanaiiia oka inaina maluna o ka helehēlena palupalu o ka Lede MariaJia i ka \va ona i lohe ma! ai i kela mau huaololo. I'a hooie aku la ola ma na ano a pau: aohe oiaio o la mea. Ua kahaha oia l ko ka Led* Ilillla hele ana aku e niania iaia. "Aka, e ku'u Lede Sanadoa aloha, he mea oiaio ia. Aole loa au i makemake e hai aku ia oe ina ua ike au he mea wahahee ia. Ua ike īnaka ka Lede Evalaina i ka waapa i hoopaa ia ai i ke kumu.laau, a o ko kane ame Madamp Vanira e noho ana ma kapa o ka muliwai, a i ka wa a ke kapena i kamailio aku ai i ka Haku Sanadoa ua hoonaukiuki maoli no oia i kona. ike ia ana p •' Nolaila ua oi ae ia ka haikea o k:i helehelena o ka Lede Mariana. iaia e hoolohe mai ana; ua lilo ae ia paha k.v ir.oolelo.iaia i mea oiaio oi<?. "Aole i oi aku ke kamaaina o ku'u kane,—ka Haku Sanadoa—ia Madame Vanira mamua o'u," i olelo mai ai ka Lf*de Mariana; "a eia nohoi kekahi o w?vu ka mea i makemake iaia, a o wau nohoi ka mea i aloha iaia. Mamuli o ka'u kono ana e hiki mai nei ka madame i ko'u hale nei. Na'u I no i imi aku i kona hoolauna ana mai. Ina ua olelo ae kekahi poe ua hele akn oia i ka holo waapa naluna o ka muliwai i kekahi la me a'u me noi e a'no'na iki ia." līa mino aka aku la ka Lede llilila. a olelo aku la: i "E ku'u Lede Sanadoa aloha. o ka wa keia ou e hookaakaa pono ae ai ī l'kou mau maka; o oe hookahi wale no j ka mea i koe ma Ladana. nei a puni i I ike ole h? aka ku ka Haku Sanadoa jna Madame Vanira." "Aohe o'u manaoio ia mea," o ia k i 'pane i paneia aku me ka inaina. "Aole loa au e manaoio ana ia pioa. " Lede Ilifi)a, ina no e'hoohiki mai an.i ko Ladana hoio'okoa a pau." Ua akaaka altu la ka Lede llifila i kona lohe ana aku i na mea a ka. Lede Mariana i olelo mai ai, a na ia leo akaaka i hoolilo aku i kona puuwai e pana me k& piha inaina. TTa ku koke ae la oia iluna, a olelo mai la: "Aohe o'u kanalua i hele mai nei oe ,e hai ia'u i keia moolelo me ka manao j maikai. E haawi mau. aku ana au i j ko'u mahalo ia oe no ia mea, e Lede j Ilifila, i ka wa o'u e hoomanao ae ai i j keia -hana hoehaeha manao. aka ua j paa. ko'u manaoio iioko o ka'u kanelAohe mea nana e hooni ae ia manaoio ' ' o'u. A ina he oiaio ka moolelo au i hai j mai nei ia'u, alaila he mea maopopo ia'u e haawi mai aija no ka Haku Saj narloa i na lioakaka kupono e pili ana no ia mea. | Eae mai ia'u e olelo aku da oe aloha kakahiaka,*e Lede liifiia. a e kapae ae kaua i ke kamailio ana ia mea." | "Ma nā ano apau," i olelo iho ai ka Lede īlifila iaia iiio, "e njii ana ka eha- ; eha ame ke kaumaha e loaa ia oe. e ku'u lede: ua hoole mai la oe i ka mea oiaio i .hai ia aku ia ia oe. aka e hiki mai ana ka wa au e manaoio ai a e kumakena ai." Eia nae aohe i ano malkai loa ko ka Lede IliAla manao iala i hoi ai. Oiai ua hoea mua. mai la ka poka I pahu mūa i ka Lede Sanadoa e hoopahu mai la i eha kukonukonu i hiki ole ke hoomanawanui ia, o ka hiki mua ana mai ia o ka manao lili iioko ona. a ua oi aku kona hoonaukiuki ame kona pihoihoi i kona lohe ana i kela mea a ka Lede Tlifila i kamailio aku ai iaia. He olelo niania ia. ana i olelo iho ai iaia iho: aka i kona wa e rioho ai oia wale no a, hoomaka ae !la e hoomanao i na men i hai ia aku |ai ua ano naueue ae la ua manaoio n ei ;ona. j He moolelo pololei maoli no kela i hai ia aku ai iaia. T T a makaukau maoli no ke Kapena ame ka Lerle Evalaina Palaika i ka> imi ana a loaa kekahi mea elike me ia ke ano. Alaila hoao ae la oia e hoomanao i ka Poalua. Ua hoi hou mai la i ona la kekuhi manao kaumaha oiai i kela Poalua aole oia i ike iaia ia la holookoa. T T a ala ae oia i ke kakahiaka nui a hoomaka no e hele, a waiho iho i ka huaoielo aole'oia e hoi mai ana i ka. ainr» awaken. īa kakahiaka ua hele aku la oia e ike i 'ke kaunawahine, a ilaila oia kahi i noho ai a hiki i ke kokok" ana ma-i o ko laua aina-ahiaiii. I kona wa i hoi aku ai i Pohakuailana Hale e noho mai ana oia i kan hale: ua liele like no laua ia ia, aoho nohoi i ninau aku'ke kane i ka wahine i kana mea hou o ka hele ana ia la a po a pela nohoi ka wahine i ka ke kane mea hou. TTa. lioomanao iho la ka Lede Sanarloa ia wa, Me ka maopopo loa ua kulike loa ke ano o kona kaawale 'i a la a po me kn m<»olelo: aka o kona manaoio paa no kana aole loa ia. e hoopoinoin mai ana mamu li o ka holoholo olelo a na poe like e niania mai ana k« poe hoi aohe wahi hana e ae aka o ke kamailio a holoholo olelo ka hana e hana ai. Heaha la hoi ka ka Lede Tlifila i olelo mai ai? Oia hoi oia hookahi wale no ka mea i-koe iloko o Ladana aohe i ike he aka ku ke kane ana na Madame Vanira. O ka oiaio anei kela? Ua hoomanāo mai la oia i kona kaawale mau i na wa a pau: aohe e noho ia mai ana ka hale elike me na la mamua: a haohao iho la oia ina paha he poe hoa'loha pili paa loa no kekahi onae hele mau nei a po ka la i na n-a liko oie a pauCAole i pau.)