Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 24, 13 December 1901 — KE KULA O KEONEULA. Ke ano o ka Malamala ana ia o na Keiki Malaila. [ARTICLE]

KE KULA O KEONEULA.

Ke ano o ka Malamala ana ia o na Keiki Malaila.

: Hauoii ko lakm noho ana—Malka! ka j malama ia ana—Hoonaauao maikai | ia lakou—Oluolu na kumu. I Oke kula o Keoneula kekahi ona hale kula kahiko loa ma keia kulanakauhale, a iloko no nae oia kahiko he kakaikahi loa o kakou na Hawaii, i hele ' makaikai aku malaila. Ina e ninau?pakahl ia kela ame keia Hawal, e ik£ ia ana o ka hapanui aole I ike ia loko, aole i maopopo I ke ano o ka noho ana, ke ano o ko lakou malania la ana, ka lakou ; mea e al ai, ame ke ano o ko lakou hoo- : naauao ana ia. O kekahi kumu paha o ka makaikai nui ole ia o keia kuia oia no ka maka'u o na kanaka o kipaku ia 'mal ke komo aku, aka aole peia. No ka j pomaikai o ka lehulehu i ike ole, e hoao ! ana makou e hoike aku elike me ka moa . hiki ii makou. j Ua kukulu ia ke kula o Keoneula i ! loko o ka makahiki 1875, ka hapa hope !o ia makahlkl. a aole i noho ia a hiki i ; ka makahiki 1876, % like ia me iwakai lua kumamallma makahlki I hala ae nei ! O Waiter Hiil ka luna nui mua o keia ikula, a he mau keonimana paha kekahi 'e ola nei i hoomanao i kona wa e hoo-. I malu ana. Ua olelo ia he kanaka o!u- -! olu a akahai oia, a ua malama maikai ■ia na keiki 1 kona au. Pau kong manaI wa k.-'ino mai o Kapena Geo. G. Jacka malalo o kana hookele ana no i kekahi mau makahiki a. hiki 1 ke komo ' ana o'W.'G. Needham, ka luna nui I pnu iho !a, iloieo o ka makahikriSS7. he 114 makahiki i haia aku. | OW. G. Needham ka iuna nui i noho ! loihi loa ma keia kula, a I kona komo ana aku he mau keiki nunui kekahi e paa ana. Ua ike oia aia wale no me ka makaala ame ka hoopal i ke kalohe e pono ai kana hana, a iloko o na makahiki o kona noho poo ana ua kaukawe- ]] o na keiki iaia a maluhia no hoi ka noho ana. I keia makahiki, mamuli o kona palupalu ame ka hoi aku o keia kula he wahi okoa, ua waiho mai oia i ka hana mahope o ka noho hoomanawanui ana iloko o na makahiki he 14. I keia manawa ua kaaoia hokele ana o [ keia kula malalo o T. H. Gibson, kekahi I o na kumu kuia kahiko ma Hawaii nei, | a he kamaaina no ka aina. I Olai ua hoohala oT. H. Gibson i keka hl mau makahiki lehulehu me na keiki j ma na hale kula ua ike oia i ka malama | ana ia lakou. ame ka hoonaauao ana, a j o ke ano o kana hoomalu ana i keia ! kula i keia manawa', a i ole me ka huhu • ame ka hoomakaukau, aka me ke aloha, I a ua nana pono ia ka pono ame ka pomaikai o na keiki. Ua aloha na keiki ! iaia, a ua nāna aku iaia ma ke ano he makua e ao mai ana e hoopau l ka hele ■ lalau ana a e hōokanakamakua ia lakou liho. i I Aia malalo aku oT. H. Gibson, he elua mau keonimana i hoonaauao maikai ' Ia ma ke kula nui o Kamehameha, a na ' ,keia mau keiki e hoomaopopo a e kial keia mau keikl he 45 a oi aku. 0 Wm. Abbey he keiki Hawali, ame Isaiah! ' Pahee na kiai.. He oluolu laua a ua lilo ! ' hoi keia mau keiki i mea nui ia laua. I j ika lapule i hala ua hoohala ko oukou j mea kakau he hapa la me laua, e klai, e kilo ana i ke ano o ka malama ana ia 0 keia mau keiki, a ua hoi mai me ka , naau hauoll no ka malkai o ko lakou j malama ana ia^ I ka hlki ana aku o kekahi keiki ma | keia kuia ua hoolako koke ia oia me na i aahu, me ke kamaa ame ka wahl e moe; lai I kinohi e ano hoihi ole ana ola aka ! i kona maa ana akU me na keiki ua | poina na ino o ka wa i hala a hookahi ka noho like ana. | He maikai na mea ai. Ua iawa me Ika pol. ka pipi a l ole kamano no hoi, he kaplki. he pola kope ame ka palaoa' 1 kekahl manawa. He mau pa plula ka j lakou, a ke hooikaika nui nei o Mr. Gib-1 ' son e loaa na pa hou ame na pola hou.; IHe o ame ka pahl ka lakou a ua ao poao ia ike ano oka ai maika! ana. Mamua o ko iakou ai ana haawi aku ia- ! kou i ko lakou hoomaika! i ka mea nana mai ka ai ma ke mele a l ole ma ka 1 P Sia ke kahua paani ua ao ia lakou I •ka paikau e Isa!ah Pahee. Mekia o ke ■ I Kula o Kamehameha i kona au, a ua pomaikai lakou. Hui pu aku keia roau kiai me lakou m& ke kinlpopo ana a ma napaani oia ano a hoikeike ia lakou 'ma na mea hooikaika kino. Ua hookaa I wale ia i manawa no lakou e paani al. ! a peia me na hana like ole apau. j He mau hana mama loa ka lakou i - keia manawa. O ka hoomaemae i ke kula, pulumi i ka hale me ka pa a ku!ke Ina mea a! wale no ka lakou hana■l ka lapule ua maheleheie la na kuke, "na holol pa a peia aku. hana kekahi i keia pule hoomaha kekahi no ia pule ; aku. Ma na luml kuia ua ao ia lakou elike me ke ao ia ana o na kula aupunf apau. Ma ka himenL- be helu ekahi keia kamalil me Xo lakou mau leo nanl. Hauoli mau ke anaiai o KaumakapiU l ka lohe mau ana ia lakou e maie ana. Ua ao pu ia lakou Ika ike Halhala, ka ' buke e kuhikuhl mai ana ia iakou i ke ,ala e pakele aL

■ Na oke Aup-.inl Uok> oka aa* \ hina 0' Mei o ke:a makahiki penei:—No| ka iapaaa ana ame r.a no na* mea ai he (ho $n.Ti na ka poi waie no, a no ka i > io b:p: he no na Jote o iak :u he n - na f =ono huoiuhumu 14. *T. no na k.>: a ho.oi. ka | mea ai ana hoi >ho!cna. ka i'.vr a ar.ve j na mea okoa ae he 59.15, hui eie 1 I kekahl manawa he ol ae a i kekahi manawa he emi iha. ! ; L*a hookaawaie ia e ka ahaoielo o ko kau 1 haia he 115.000 no ka hoi.:oI ana l ke kula o na keiki k*ne Uuna o kekahi mau aina aupunl nuwaena o Kahuku ame Waialua. Oahu. Ua manao ia. ina e loaa koke ana keia mau kala mai si : Puuku ma! o ke Teri:ori e hoi aku ; lakou 1 kekahi manawa iiok> i keia i makahlki ae. I ko iakou kaawaie ana aku. he i hookaawa'.e U n-> ka . ' kooponopono hou ana ia K-v\>neuia e ku ; nei i kula no na kaikamaaine k.>loi:e. Ua ike na iunamaka.i'.n.m.» u.'ie v> i;.i keiki kane wale ke k>.»U he a-:a o n.i ka- ; ikamahine pu kekahi a n uu a hov>xaa-: waie pu U i wahi no lak;>u e n:-ho at. | l Ua hoo-kaawaie ia he $-.4 A> r.o eiua • makahiki pakahi uo* ka uku o ka iun.i nui o ke kuia keiki a p.:.t āo kaikamahine. He no e'.ua ma.iaI hiki pakahi o na ku:nu, a he S3.Ca> no ? eiua' makahiki no keia kiai o na ku;a | eiua. . . ! j Ua ano popopo na hale eku nei oiai iua piha ka iv.akaiua-ku:na:«aii:na n:a-1 oko lakou ku ana. Aeho he wa- | hi kupono'e auau ai, a e holoi j-a ai na, keiki. O.ka wahi auau oia no ka \%ahi holoi pa, holo! loie, a he hamama pu . waie Iho no. He mea maikai e liana ia . |i lua auau no lakou. I Ua ae la kola ame keia e heie e nia'kaikai i ka hora hoomaha o na keiki. Ina he keiki kau-o loko a kc'ixi ole ua ae ia no oe e hele e makaikai. He oiuI olu ka Luna Nui Gibson ame na kiai a ' ke kono aku nei n.akou e kipa mai i ke-! jkahl manawa e makaikai. Aoie no ho» 1 paha e komo nui ioa, o huikau a maau- ; ka kekahi mau keiki. aka e komo pakahi. paiua a pakolu paha a ninau 1 na : keiki. i ke ano o ko lakou mala:na ana la a e hoike mai no auanel lakou, ua; : maikai na mea apau. i