Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 42, 11 October 1901 — Rudolf Rasenedile Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii [ARTICLE]
Rudolf Rasenedile
Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii
A' « i j .»ku k* kau'KA i kana ī r»a, ai. k.\ ua h»U mua aku la oia n«*na i k- an • •» ka nw i mamua o Jt<>oa hik? ana k- h'.ike aku - hSW ann «a!a k* h > j -l.i 1 k .ie.i J*niks«i n -r>'- ka hfks <A<*. 1 ka n.m.i y- -n'» ana ok" kauk«* »a ik«? »ku U -'ia * >'*• n- l noi S »•» k<t «rha. aka .. ka ril;*U n-» ua nu'i in«> l'>a k >oa maka u ra ha.»*i k ;k* ia aku la i!a au h<~ f hUm'»- a si"k - « na minut*» poniah"!" m.ti ua haule aku la k.i ls'ī" 'Lin-'ma ke ala ana mai ut pau k >ni .in«« maka'u « ua maikai J..a h >i kon.i .»»■• k*« nari aku. " kv kau ana >» ke k tuk i i k3 l n;» Ur»u iluna o k -ia - ah'.iwia ha: ai ».i mai i;i Uua a kau i iuna o keia ka:i «h» *v«u i hiki inai aa a n«> Pars.«a ka i.ahu h'»pu. I k<> kik-u hiki ana i laila i,.» law». k"k<* ia laua i k"kahi Ha * m:«'i l*.a a «naiaiia lau.l k.ihi i maiama ia ai n < k-kalii inanawa a hiki w.il. n>» i ko iaua »»lu.»lu i-»a ana. r,« mlumlu mua k.i wan'.no malama kpikj .1 Virjcu* .a niamua " ka oiuolu ioa ;ma k-ia L*<l»' Lin**t«>na u.i h'-h'- aku !,i <» Vi;«l<* e ike iaia «>j'Ji ua ho«>h*»!o Iho 1,4 .ii.i i k<>na mana » »• h»-U» aku I ?kou ma wahi h >.►■*-'»«i;» kokoke i ke kuahia-i a mai iail.i ;ku mahop-? >kv k.iah»*!»' ana ia PaUm. n<> k»'kahl rn;t?viua h"i h.ni ana >.i;i n>. Arn«'rika. Ika »k«- ana rnai o ka Lineiona ia \ lrua n*»i n;ai l.t "ia a'»U» e ,iku >a)a aka <' .v»h<» aku n.» me la e inaiama iuia a lnki i k.»na "iu'»tu ana. I<« h"ikf aku ia •> VirKi,- ua an.» nawali/ali iki k >na ola kin > mah»«i>»' <» keia hauJ.. an.i .i k'- k.i.i a)>i, aua makMnak».* >i.i <• h ."Uiaha m t k>- kuahiwi. No ka :r.ii au.t l'ia <> k.'ia lua h>»<»h»»lo iho ! i «> Viri;ii• » ii'»ii>> iki h'»u a h'.kl i kona <»iu"!u an.i. 1 k»>ia a;n>- k.-ia ia e hele m;tu akj ana '» Viru!«- •• ik" iaui a «' k >kua aku ana h"i iaia rna na ir.«M - j au ana i nuihemake ai. I ka .>Ju"!u ana <> k»-ia -wnhim 1 ua h"i?t"i aku " Vi:cie n-»h" pu m * i.i uia k'>na halo. a mahopp " ko laua n<»h" |>u ana n > kt*kahi mau la ua hoik.- aku Ia .» Virßit* i k"ia wahine noU nia h«- m»*a "k»>a aku aka o ka wahiiH* n<» ana i h<»"wahaw:v':ia ai. ka wahin** maj >• hoi a kona kaikunane. Ika lolu» ana ■> k»'ia wahim- i>uuwai mak>jna i k«Ma uii nui loa kona puiwa, a inna mai i.t "ia iiip k(<na mau maka i h*'l<- o na, a ninaii hou mai lu l»"i iaia ina lu' i.'iai" k»'ia mau nv>a ana i i"h.' tnai la. "Ae, a«>l>' wau li«* im>a »»koa aku aka n ku.uahim' marr n<» wau a k*>u kaikunano, ka mea h"i au i h".■»vvnhaw■at>£i aU & i hoao ai ma na an«» a pau e hookaawale la mai mai kou kaikunano mai. 1 kou ikt' mua ana ia oe .> kou mau h'-h-hohma k-t m«»a uana i holko mai ia'u a«»U' hv* m»-a »>K>>a aku aka o k«- kaikv:ahin«- no " ka *nea a'u i ;'l"ita ai. N" k»>ia kumu lia nuilama aku au ia «>«* «• lik>» m«- ka mt>a hiki ia'u, .1 <>iai ij.i oluolu «i» 1 i k«>ia manawa k£ hnik«- aku n«i ua>. i ko kumu o kp'u maiama ana la >>♦•." "Alaila «• h"ik»* mai ana oe o MIS3 Ahota uo ot\ ka nu a h«>i u ko'u kaikunan" i al«»ha ai a a'u h«»i i houo ai mri na ano apuu ♦' kuo aku? "A<\ a»\ aoU* wau h«=• nn>a ok«>a aku aka «> k.'ia Mlsf Al>"ta no wau. ka mea hoi au i kvu- nui loa ai n<» ka okoa o k" kaua mau kuiana. Ko noi aku nt*i wau ia «>«• o h"ik<» mai ia'u aia la i h«M «> Willi«». kuu Willh' «> na ia i hala i keia manawa. a »• hoik»» pu mai hoi «>•■• iua ua mar«* i«> "ia i k:t mea okoa aku ' 'A*-. ua mar»' » ia i ka nu'U .»Uo i al u i k.'ia manawu. ka m» a h-»i t liko aku k»> kulana e Hk'- nv. k*.>na. I'a haaloU mai oia ia Km-lani a h"i mai n» Palanl n.*i i mau puU* aku nei. a ao!f n.v h«»i i maop» p«> ia'vt k< n t wahi «» n"h«> n« I ma Palanl tH'i." l'a inn"}>«>)>" l«»a !».«• la k.-ia ia kaUa <» kuu makamaka h«'luh**lu. ho mau «»lelo hoopunipuni v\al«' iv> k«'ia. a iloko *> na hana maikai i hanaia aku iaia. uu hoao i-ial l.t n ' o'.a r> imi i na mea e vhaeha al o ka noonoo o keia wahine i malama i tla n«> kt'ia mau la 10-'.il. "Ah. ua hikl auani'i ia oo ko holko mai 1 k«»na kumu i haalolo mai ai ia maua a man» aku i ka mon ok "Aole ka paha ho hiki la oe '<«• iko ih > aole i like ko olu.i kulana ma Enolani. he m*'» nui loa k«?ia mawaena o na ohana kaukaunlii. O ka mare ana i ka wahlne I hnahaa Iho mah»l«> ona he hana hoohHahlla ia iala. a o koia kona kumu I hlki «>l« 4 ni k«» lawo mal ia «>e I Pelokan«. Alaila aolo h«* ma'i »«» o kona makua hlno. aka. ho mau hana akamai wale no ia na oukou i wahi nona o haalele mai ai ia'u me ko'u iko ->U' a hoi aku i Enolani?" "Ao. he mau hana akamai walo no :a. a nana no i palapau m$U la ma'.io i p kikau aku iaia ua ina'i loa o mama I hiki ai iaia k«* haaUlo aku ia oo me kou iko olo." ' Ah. ua nunat» au iaia ho kanaka niaikai aka k«* ik'* nol wau u?a hana *nai oia ia'u ika moa $n»>hv# Poh«?a la i hiki ai l>ua ko hana mai la'u pola iloko o ka nui «» iv& hana maikai a'u i hana aku hi laia? Pohoa la i hiki ni iala ke ntai i ka l»;a aioha a maua. mah"P«' kona haawi ana mai i kona Inoa? Ah. ina o iko ana oia i ku alaha a maua o kaili h"u ia nuii ana kona puuwai" Aolo oia o hiki ana ko nana h"u ♦mai ia olua oiai vta tna*v la oia. i kokahi o na u'i loa ma Peiekane. a. ua kokoko U\a h"ī o l.ma ia laua koka- i hi kaikamahino i koia manawa. t*a maikai ko laua noho ana i koia manawa a ho #»au makahik!, i koo o iilo ana j o WiHio ) kanaka nui ma kona aina hanau." "Ho oialo pahu ia au o olo!*» mai n«? J . aka. ke manao n«-i *.vau i ka manawa o nul a<; ai o kuu kaik&mahino o hiki aku ana maua I Knolani o koi aku i ka wai«al I lilo mua iaU. oiai ua mare maikai 4a maua nv? kou kalk«n»n<-, ' Ab. he hana nmkehew* waio no la. fn& o*? e hoad 'ana e hana peiā e hoohoka, la mal ana oe. Ta hikl ioa i» 1 maua ke Imi aku a na hoike aole oiua 1 mare maikal ia. ,V<»la»a ma ke ano h« hoaloha maikai oe no'u t koi i manawa ke noi aku nei xyau la v»e ma» hoao Iki oe e h*lt* ae i Pelekane e k«n ai l keia mea au e ol*»i« mal nei."
■ fy rr*» ka !oihi o ana *> » kun a W'*i i ka psiia aoa «» n.i m •».v ihi'Ai e kvptimn aj !ata k« hoi aku * k-; i k*»i3 maa iwaiwai. e hlki k» aka .ir.si maaa » Pekkan? I o 1 K -ia 53- E ka;ī mai ana o*> a hiki ak« maua. a sna +«e lvra'i<uha maikai .» nf»u - m« kau e hai e mai n 4 *i ,itaila »• h«K>kipa rnaj»aii,mai aaa oe ia maua 1 kw maua mana»a e hlki aku aL'* "O ka I<k> o ke «>la ka'u e hoike aku nef ia o«? i keia manawa, a ina oe e hookuli ana a hikl ae aole no kou hoa)i.ha »a hewA. l'a mare ia ola me ka wahine i Hke ke kuiana rae kona i keia manawa. a he mea makehewa loa ia oe ka hoao ana e heie ae e hooiiaunaele i k-> laua noho Ina paha wau i ike mua ia ce i ka manawa a kuu kalkunane e palapala mai ana i ko oiua mare me nei ua kokua aku wau ia aka i keia manawa ua hiki ole iau ke kokua aku ia oe. a o ka ieo keia o Ke olia e olelo aku nei ia oe.' ' l*a ikf iho la " Virgrie he n*aiwai »>le waie nio ka noke wale aku a o ka hana maikai loa-ana e hana ai o ke kali a hiki mai i ka manaua maikai alaiia e hiki aku ana iaua i Pelekane. t*a ike like ae la nohoi kaua e kuu makamaka heluhelu i ka nul maoli o ino o keia wahine, iioko o ka nui o na hana maikai i hanaia aku iaia e ka kakou Vir(rie. ua iilo keia mau hana maikai i mea ole wale no i keia wahine <t ua hana aku la no ola i na hana inoino. Aka he olelo kauiana ia na kekahi kanuka, "He iako na ilio apau lc»a." K haalele ae laua e kuu makamaka heluhelu a e nana ae kaua ia William Heath. I ko kakou ike hope loa ana iaia ua haalele oia ia Pelekane mamuli o kona manao ua mare hou la j kana uahine me kekahi kanaka okoa aku. l'a hoohol*» oia e heie auwana oia maluna o ka ili o ka honua a hiki i j kona haaleie ana mai i keia ola ana. j l'a hele aku oia i ka uhai holoholona j m;i wahi kokoke loa i ka hokelo j a k'-ia p°e e noho nei. Aole oia i ike ua j hol<» aku kona kaikuahine no Palani j a'n»ii<' nohoi i iko e hok» aku ana kana j wahim*. ka mea hoi ana 1 manao ai ua i lU>* aku i ka mea okoa i keia manawa. J 1 k.'kahi la oiai oia. e uh-.ii holoholona | -ina iloko o keia ulutaau ua maalo ae l.i oia ma ka wahi kpkoke i keia Hoki'le. oiai o ka Hokele a lakou nei e nohu ana i keia mnnawa he koknke loa nku i ka ululaau. T konn maalo ana ae ua ike mai la f>ia i kekahi wahi kalkamahine u'i. a me ka ma»>popo «ile iaia o k>' kumu o kona makem-»kt> ana i keia wahi kaikamahine ua kaheu koke aku la «>ia iaia. I ka lohe ana o kei:i wahi kaikainahine u'i e holoholu ana iloko o ka mala pua i keia leo ua puiwa loa ia oiu. a i kona nana ana ae ua hooi loa ia aku kona i ka ike ana mai aole k> ia he mea okoa aku aka o ke kanaka no keia a kona mākuah'ne i olelo mal ai iaia 1 kekahi la ma Enelani o kona makuakane i«. Kela kanaka ana i ike ai maluna o kekahi Ho maikai loa. Ua ho'o koko aku la kela wahi kaikamahine a kokoke i keia kanaka. "E hele mai nuianei o kuu wahi "lit(U' Sweet heart." ••)wai oe e kena kanaka? O wai oe?" "H*> hoa'loha wau nou. a ua makemake hoi wau ia oe e hele mai." •'L: hoike mai oe ia'u, mai Pelekane mai auan'ei oe?" "A' 1 . mai Pelekane mai wau. a pehea o»> 1 ikt* ai mai Pelekane mai wau? E hele mai oe inaanei a e hoike mai hoi ia'u i ke kumu i Ike ai oe mai Pelekane mai wau." "Ah, e ku ana wau me kuu mama i ka lanai o ka Hokele i kekahi la a ike maua ia oe maluna o kekahi lio maikai. i ko'u nana ana.aku ia (»e e hoi .vna oe." "Ah. alaila o ki> kaikamahine oe a ke ia wahine hana keaka akamai loa e keaka m-i ma Pelekane?" "Ae. o wau kana kaikamahine. a ua pj\u ko makou ktnka ana ina Pelekane a hoi mai nei no Palani nei e hana k>H|ka ai." l"a ikv koke ae la ka Huku Opio o Meath. aole keia he mea okoa aku aka 0 ka laua kaikamahie no keia. l r a hele aku la oia a kokoke ioa i ka wahi a keia kaikamahine e ku mal ana a hopu aku la ola i kona llma. "Ua hoiko mai no o inamn 1a oe. owai la wau." "Ae, olelo mai o mana ia'u aole oe he mea okoa aku aka o ko'u papa no o£ No ka nui ioa o ko'u makemake e ike 1 ko'u papa ua nana maua ia oe i kela la au i hele mal ai maluna o kou lio.' "Aia } hea: kou makuahine i keia manawa?' ' "Aia no oia iloko kahi i maiama ai i kekahi wahine ma'i. r ka hele ana mui o makou maiuna o ke kaa-ahi ua huli ke kaa a mai pau makou i ka make. Mamuli o ka eieu o mama ua pakele mai maua mai keia make weiiweM mai. O keia wahine he wahine keia na mama i hoooakole mai keia pilikia mai." "Pehea, he aloha no oe i kou papa?" "Ae. ua a*o mai kou makuahine ia*u v aloha mau aku wau i ko'u papa i na manawa apau loa, aka aole wau i ike i ko"u papa a hiki wale fto i k*ia manawa. t 'a oielo mai ko'u maKuahine I ia'u u t haaUle mui kou papa ia maun i kv>'u manawa aole i hanau ia. Mai ia i manaw» mai a h'iki wale no i ki ia ma- | nawa aole wau j ike iki i ko'u pat»a. I < kela ia .1 ma'un i ike ai ia ov Uuna oi kou liio ua olelo mai ko u mama ah\ o papa, i> i ko'u nana ana aku e h<»i ana O' I .' Ta like keia niau o'olo me kekah' mau kui houhou ** oeo»> ana iioko o ka puuwhi o keia kanaka u'i. l*a ike ae; Kt o;a «v?le keia he mt a okoa aku aka | 0 kanii koikamahine no keia ana h>> ; . i j ike ai no kek«thi manawa ioihi l >a, j Aole )|>ia i ike i keh* kaikamahine m.u ■ ko'ha hanau ana a hiki i keia < aka uft ao ia aku no o-ia e k«>na mr,-1 kuahine maikai i» aloha nk« i kona makuakane. Xa,na aku ia oīa ua lik«no iia helehetena o keia kaikamahine nie kl>na wahine ka u*i. aka o kona mau maka «on i o na taaka o kana wahine. t"v* 11!« ioa niai nn maka a ku i kona, a na keia mea.l huki mai i kona walmaka: l*a makemake ota e nieniele ik>no 1 keia kaikamahine ina meu e pili ana ī kona makuahine aka ua hiki ole. 1 kona mxmoo ana ae i keia mtiu mea apau, ua komo koke maī la ke aloha no kana wahine, ua Komo koK? mai la ke aloha n«» keia wahi kaik&mahine. a iele aku «ii .-ia e puili iain >ny tiear chiiti.' , V»\ puiwa ioa ia ae la o Mr<}o iiiiU » keia kanaka. l*a olelo aku kona makuahlne laia he makuakane kona, aka,
1 Enet3ītl 3. h"- ; īio paha keia. Xana p»-m<» als« la '> Virgl-? i k*i& fear3ka, i iiok'j w o kona maka'u ua pane s t3 ?,-» oiar 1 "E h'X*fcuu mai oe ia'u. <? hx>kuu ma: <>«> ia'a. Makeinake nau e ike i niama." ; Ua h'»>kua Sa aku la o;a s keia nanaua a rn<e \a mama nui ua u »fo (aku !a oia no ka- wahi a kona mak*.ahi'ne e ku ana. Mamua o ka hiki ana ta laua ke puka mai e nana i keia kanaka ua nalo aku la oia iloko o ka ulu'laau., l'a hauoii iki ae oia i keia mana- • wa oiai ua ahonui mai na Lani a hiki ] i kona ike ana i kana kaikamahine. He hookahi xvale no mea i koe. ua mare ? hou auanei kana wahine i ke kane a | aole paha? Ina aole oia i mare hou i ■ke kane alaila he h«x>kahi wale no ana hana maikai e hana ai o ke 1101 aku iaia e mare hou la iaua. "Mama, ike mai nei wau i kekahi kanaka. he kanaka i like loa me keia kanaka au i holke mai ai ia'u ma Peiekane i kekahi Ia oiai kaua e nana iho ;ana mai luna mai o ka Hokele. Ua oilelo mai nei oia ia'u he hoa'loha maijkai oia nou, aka aole oia i hoike mai | nei oia ko'u papa. Mama, hopn mai ! nei oia ia'u a honi mai nei. me ke ka- , hea pu ana ae. "Oh, my dear child." j Manao wau o kuu papa no kela. aka. {i kona puiii ana mai nei ia'u iloko o | kela uluiaau ua maka'u loa ia wau a j hoao wau e hookaau*aie mai mai keiā ! wahi mai." "Pehea kona ano?" wahi a kona makuahine i ninau mai ai. "Like ioa no oia me kela kanaka a kaua i ike ai ma Pelekgne, a he oluolu kona leo ke pane mai. Mama, ina keia o ko'u papa pehea ia i hiki ai iaiu ke haaiole mai ia kaua?" L'a ike ae la kona makuahine aole koia he kanaka okoa aku aka o kana kane no kvia a makuakane hoi o keia kaikamahine. Hoi hou mai la na hdomanan o na ia i haia, na la. hauoli a ! laua e noho pu ana, kela mau la hauoli [ma k? kuahiwi, a kulu iho la kona waij maka. ! e.AoIe i pau.)