Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 42, 11 October 1901 — I BANAKO LAHUI. [ARTICLE]

I BANAKO LAHUI.

O ka pilikia nui o na kanaka iiihune oia ka hiki ole e loaa ia iakou na kala a iakou i makemake ai no ka hoopuka ka ana, a loaa mai na pomaikai. I ke- ] kahi manawa hiki mai kekahi karftsa i mua o kekahi kanaka ilihune me kana hlpi maikai, ua makemake e kuai no umi kala wale no, he manawa maikai keia e ioaa ai keia bipi, keia waiwai, no na kaia uuku loa, aka i ka huli ana ae ma o a maaAei aohe wahi e loaa ai keia t umi kala, a hele aku ia keia hoa'loha ona i ke kanaka waiwai, ka mea i loaa ka umi kala a o ka lilo aku Ia no Fa. Eia hou keia kanaka nona kekahi apana aina maikai, ioa, o kekahi mau piiikia piiikino ua makemake loa oia e loaa iaia kekahi miu kala, he hookahi haneri paha, a i mea e loaa ai ua makemake oia e moraki a i ole e kuai i keia apana aina. Hele aku oia imua o kona hoa'loha a hoike aku l kona makemake e kuai i keia apana o.ina. aka, aohe kala i makaukau a lilo hou no i ke kanaka waiwai, ka mea i makaukau mau ia mea he kala. Eia kekahi kanaka liihune, makemake oia e hoolimaiima a i ole e kuai paha : kekahi aina kanu kalo a mahi aku i ka aina i loaa ai kekahi mau pomaikai, aka aohe ana kala, a pehea la e hiki ai iaia ke i/oomaka? Makemake kekahi kanaka e kuai i kekahi mau puaa a hoomaka e hanai puaa no ke kuai ana aku a loaa mai na pomaikai, aka aohe kala e loaa ai kekahi mau puaa maikai pehea e hiki ai? Hele aku oia imua o kona mau hoa'loha a hoike aku i ka nui o ka pomaikai e loaa mai ana ma ka hanai puaa ina nae e loaa kekahi mau kala kupono no ka hoomaka ana i ka hana.. a akaaka wale ia mai no j paha ola, a i oie ae mai lakou e haawi i i ke kala me ke kaki pu ana mai he| iwakalua-kumamalima, a i ole he kanalima pakeneka no ke kaia hookahi i ka pule hookahi a i ole i ka mahina hookahL Pehea e ioaa ai na pomaikai me keia haawe nui ma kona kua i ka hoomaka ana? O ka mea nui loa ma ka imi waiwai o ka ioaa o ka manawa maikai e hoomaka ai. ,0 kekahj mau kanaka walwai loa ma na alna nui aole i loaa ia lakou ka manawa maikai e ho maka ai a hiki i ka piha ana h* kanaha a oi aku makahiki i kekahi manawa, a i ka l®aa ana o ka hoomaka maikai ana ! o ka pil aku ia no ia a mamua o ko lakou make ana ua hiki aku ka lakou mau kala i ai i na kaukani a millona paha- Nolaila o.ka mea nui loa o ka loaa o ka hoomaka maikai, ana, & me ka hftomau ana ma ia ano maikai o ka laweiawe ana i ka hana me ka makaala pu ina hana hoopukapuka e maalo mal ana i ka maka. He pa&kiki ioa ka hooahu ana i ke kala mawaena o na kanaka ilihune oiai mamua o ka loaa ana mal o na wahi kala ua piha ka haneri a oi mea i makemake Uu O na kanaka waiwai ua loaa ka lakou mau mea l makemake ai i kela ame keia manawa ina he hiki ke kuai ia me ke kala oiai ua nui mua ka lakou, {k i ka loaa ana mai <> na kala hou, ua komo kokel na Banako hoahu kala. Aoie oia wale aka. t ka manawa e makemake ai ke kanaka waiwai i kekahi puu dala nui no ka hoomaka ana i kekahi hana hoopukapuka ua hiki ke loaa iaia na kaia mai na Eanako mai me ka ukupanee kupona Xo ke kanaka ilihune aole e loaa laia ke kaia ke hele aku 1 na Banako e aie i urai a i oie i elima wahi k&la. A no keaha? He poe waiwai wale no na hoa hul o keia «au Banako a o ka poē waiwai wale no ka lakou i ike. He maka'u lakou i Ika haawi mai i na kala i ka poe ilihune olal aole i maopopo ka hiki ame ka hilii oie ke hoihol ia aku A pehea la ka e pooo ai na kanaka ilihune? Aole keia o ka mua loa o ka nlnau ana ia o keia ninau, aka. ua ninau mua ia keia e aa kanaka hana lehulehu e noho nei ma na wahi like oie a puiii ke ao nei. Q Kelemania. ke aupnni anuia. ioa i ike i ke ala e poka maaiahi al mai keia pilikia mai. a i keia naanawa ke uhai ia nei ka iakou hana maikal ma AuataHa, Itaiia,, iaaa» Palaai. ame maa aupuni |h* nui waie akw. Heaha la kela ala e ppk*te ait Eia, a e pono mai kakou i ka pomaikai o keia alakal naa-

uaa Ua ike kekmhi Kelemania naaua> ola o -Sohul*e-Delitxsch. o ka m*a t»ra!e no c hofomu& ai na kaaaka iiihune oia ka loaa o kekab! Banak> no lakou i hik! ai ia lakou ke h«4e ak*i a aie i kt*kahi mau drahi kala kupono me ka uku p*ane« kupono no ka hoons&ka aa* i ka lakou hana. I mea. eae ia mai ai ke kanaka ilihune e a!ie kaia he mea maikal oia kekahi lala o keia Hui Banako. & l kumu nona e komo ai he mea maikai e Uuku kupono ke kumukuai o ke kea hookaki i hiki ai \ kela ame kela kanaka illhune. e makemake ana, ke koma. Ua kukuiu koke ia ka Eanako Lahui. a l o!e ka Banako o ka iehulehu. I mea e holomua ai keia Banako a e paa la ai hoi o na kanaka ino mai ke komo sna mai ua kau ia keia mau Kuia. O na kanaka hiki ke heluhelu a kakau i ko lakou inoa, na kanaka inu oie i oa. waiona. wale no ke ae la e komo mai iloko o keia hui Banako. Ina he kanaka ike ole kekahi i ka heluhelu a kakau paha i kona inoa i makemake e komo mal. e hele mua oia a*o a hiki ke kakau i kona inoa a ike hoi i ka heluhelu i kekahi mau mea mamua o kona hiki ana ke komo mai. a o ke kanaka. inu waiona i makemake e komo mal e hoopau mua ola i kona inu ana no kekahi manawa lolhi kupono mamua o kona ae ana ik e komo mai. He hookahi kala no keia arae keia kea, a na naleanaka llihune, hoopono, naauao, I koho ia e na hoahui o keia Banako o ka lahui e hookele keia hana. Ua ae ia kela ame keia lala o keia hui e ale i kekahi mau kala kupono ina nae he mau kumu maikai ka lakou i makemake ai i keia kala. He oluolu na pakeneka uku panee. a aohe walwai e hoopaa mai al. Ma keia hana ana ua hHei i na kanaka ilihune ke kokua ia lakou iho. a ua hui like ae lakou no lakou iho a ku aku imua o ke ao, a i mua hoi o na kanaka waiwai.

Ua hoomaka ia keia ano Banako he kanalhna a oi makahiki i haia aku nei, a iloko o ka makahiki 1896 ua hiki aku ka waiwai hui o keia mau Banak« i kukulu ia e na kanaka ilihune i ka $750.000,000. I keia manawa ua hlki aku ko lakou mau waiwai hui ia i na Biliona, a mai na kanaka ilihune wale nftai no keia mau kaia. Ua ike ia ka ikaika o na kanaka iiihune ma ka hoahu kaia. Aole oia waie aka, he nui na ha.ie inu rama i pani ia mamuli o keia mau Banako, no ka mea aole he ae ia o keka hi kanaka ona e'komo mai. a i ka ike ana o na kanaka i ka holomua o na kanaka i komo iioko o keia mau Banako ua haalele kekahi o iakou i'ka waiona a komo aku e hoopuipui i ka waihona. Nui na kanaka i hooikaika e ike i ke kakau āme ka heiuhelu i ae ia ai e komo iloko o keia mau hui, a ma keia hana ana ua hponaauao ia ka lahui.

t Ua olelo ae kekahi mau kahuna pule ua oi aku ka maikai o na hana hoonaauao a keia mau Banako mmua o na lehulehu mai na kahunapule mai a pau o ka aina. Nui na kanaka ilihune i hoopomaikai ia e keia hA na > a ua ike ia hoi ka holomua o keia hana ma na aina e, a pehea la kakou?^ I kekafii manawa i hala aku nei ua hoike aku makou ia oukou i na manao alakai naauao i kakau ia e kekahi o na kanaka holomua loa o ka aina nei e pili an i ke kukulu ana i kekahi Banako Lahui a e koho ia- ka Moi Wahine Liiiuokalani i poo no keia hana. Ke manao nei makou ina kakou e kukulu ana i keia hana, e hiki mai ana no ka la e ike ai kakou i na kanaka Hawaii e ku ana ma ka aoao o na kanaka waiwai o na lahui malihini e noho nei ma ka aina, e ike ana kakou ia lakou e lawelawe nui ana i na han hoopukpuka, e kukulu ana i na hale kuai e mahi ana i ka aina me ka manao e kuai aku ina waiwai i loaa mai a loaa ana ka wahi maikai e hoahu ai na kala uuku e loaa nei ia k&kou me ka loaa pu mai o ka puka kupono no kela ame keia kala. E ala ena a e lawelawe i ka hana, a o nā pomaikai ka mea nana e hoike mai ka hua ka hana.