Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 31, 26 Iulai 1901 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUKOA, IULAI 26, 1901

 

 

MARY MAHIAI.

 

 

            O keia kii maluna ae oia no o Mary Mahiai he wahine Hawaii @ na makahiki i hiki aku i ke @ a oi I ka pule i hala @ kahea ia oia e hele @ imua o ka ahia no kekahi aina i @ ia. Ma keia wahi i lohe ia ai kona @. @ ka maikai o kona @ ame ka @ @ oia ana ua hele hou aku kekahi o ko makou mau hoakakau e ninaninau pono i kona moolelo Penei:

 

            Aole i maopopo la’u ko’u wa ihanau ia ai, aka, ua hanau ia wau mamua o ka hiki ana mai o na misionari. E uuku loa ana no wau ia manawa, penei paha ko’u kiekie. I kekahi la ua kau makou maluna o kekahi waa, kona Uncle ame elima kanaka okoa ae, ua makemake lakou e makaikai ia Molokai. I waena moana loaa i ka ino, puhi ia i waho, aole ai no umi ia umi po. NO ko’u uuku loa la manawa ua nui loa ko’u uwe. Makemake wau e ai, ono wau i ka wai. Aohe a makou mea e ai ai aohe no hoi he wai koe. Komo ke kai i ka waa o makou, e ka mau ana kekahi o makou me ke kaliu. Aneane makou e pupule no ka pololi ame ka make wai. Ua pauka manao ana e ola ana. I kekahi la ua ike makou i kekahi moku. Hoao makou e hana i na mea e ike ia mai ai. Kii ia mai makou a kau maluna o keia moku Malama maikai ia makou. He malama keiki ka’u hana iluna o ka moku. Oluolu ke kapena ame kana wahine. Ku makou ma ka aina o Lardone. Lele keia mau kana elima no ka makemake e noho malaila. Lohe mai makou ua pau lakou i ka ai ia e na kanaka o keia wahi mahope mai. Ua holo loa maun me kuu Uncle no Kina. Malama wau i ame Mrs. Brown. Mahope mai make kuu Uncle koe hookahi wau me keia mau haole. He malama bebe no ka’u hana. Ua piha paha ka eono makahiki o ko’u noho ana ma Kina. Nui na wahi a’u i makaikai. Mahope mai make o Mrs. Brown. Noho aku wau me Mr ame Mrs Bates. Mahope mai make make oia e hele i ka eii gula ma Kaleponi. Hele pu mai makou maluna o ka moku, a ike ia Kepahoni kela wahi kaulana i ka ino o ka moana. Ike wau ina aina lehulehu. Noho ma ke kahua eli gula no ekolu mahina. Makemake loa wau e hoi mai i Hawaii nei. Mahope ae keia mau haole a holo like mai makou no Hawaii nei. I ko makou hiki ana mai, ua palapala koke wau i ko’u mau makua a me na pokii. Holo koke mai lakou no Honolulu nei. Ua manao lakou ua make mua wau. Ua make kou makuakane me ko’u ike ole iaia.

 

            I ko lakou hoi ana makemake lakou e hoi pu aku wau aka ua noho no wau me ko’u mau makua haole. He eha ona mare ana a he eha kane i hala aku mamua ona. He mau mahina wale no me kekahi, he makahiki hoi me kekahi, a o ke mea hope loa iho nei o lakou ka mea i noho pu meia no iwakalua makahiki a o kona make ana aku nei no ia. Ola mau ikaika no kona kino. He holoi lole no na haole kana hana e loaa ai kahi ola ana.

 

            O keia kii iwaena oia kona ano i keia manawa. O ke kii ma ka hema o ia lakouiluna o ka waa. Ua ike ia ka moku. Malalo iho e malama bebe ana iluna o ka moku. Ma ka akau oia ke ku ana ma ke kahu eli gula. Malalo mai oia ka hui ana me ka ohana ma Hawaii nei mahope o ka nalowale ana no aneane umi kumamalima makahiki. Haalele mai oia he ehiku makahiki a hoi mai he wahine nui. Aia oia ma ke Alanui Vineyard, mawaena o ke Alanui Papu ame Nuuanu e noho nei.

 

 

(Mai ka aoao 2 mai.)

 

 

            Loa malaio o keia poe kahunu hoopunipuni. Aka, e pono no nae la’u ke hai aku ia oukou, no ke mea, ua hoomaopopo ia no la’u, o kekahi poe akamai ma@li i ka lapaau ana ma ke ano lapaau Hawaii, ela no lakou, ke ola nei i keia manawa, he poe akamai i ka haha na a ike i ka ma’i iloko o ke kanaka, a ike no hoi i ka lapaau kupono a ua lohe poao mai au, ua ao haumana no kekahi poe akamai i make, a o kekahi poe hoi ua kakaula ka lakou ano lapaau ana a paa ma na Buke, ua kakau pu ia me ke kii o ke kanaka a me kahi o ka ma’i Moko o ke kanaka a me ka laau kupono no hoi. A oia mau ma’i a me na laau, oia @ na mai kahiko o Hawaii nei, a me na laau no hoi, a o keia mau ma’i, aole loa e pau ana a pau loa keia lahui. A i kekahi manawa, ua hui pu keia mau ma’i malihini o keia manawa, a lilo hoi i mea lno loa, a nolaila, i ka lapaau ana o na laau haole, ua kupono no i kekahi manawa a i kekahi manawa ua kupono ole. O kela mau ma’i kahiko o Hawaii nei, ua manao au, oia na mai i loaa i na kanaka maoli e like me ke ano o na mea a lakou e ai ai a me ke ano ka noho ana a me ke ano ka aina, a oia mau ano a pau aole no ia i ano hou ae i keia manawa, koe wale no ke ano a ka @ ana i na kahiko ano hou o keia manawa, a me ka ai ano hou; a ma ia mea paha e loaa mai ai ke ano e ana o na ma’i i kekahi i loaa mai.

 

            O ko kakou kahiko ana ma na @ i keia manawa , ua ana e loa, a ua lau loa ka lahui ma ia ano e loa, a nei, a i na e hookahuli iki ae, a wehe @ paha, alaila, e loaa no i ka ma’i a me ka make no hoi i kekahi manawa a pela na mea ai malihini, e like me ka barena, ke @, a ia mea aku ia mea aku, no ka mea hoi, o ka poi i maa i keia ano kahiko ma ka aahu ana i ke kino a me ka ai ana, ua moe oukou ma ka punee a ma na moe, a ua malama lakou i ka manawa wale lo@’i a e kahe nui ai ka hou, aole hoi lakou e wehe wale ia i kekahi manawa, aole hoi e hooillo wale i ka auau ana i mea lealea. Aka o na kanaka Hawaii., ua hulpu lakou i keia ano hou me ka mea maa ia lakou nolalia, ua ano e a ua hui pu na ano ma’i elua iloko o ke kanaka, oia hoi na ma’i mau o Hawaii nei i loaa me ke ano o ko lakou mau mea ai a me ka noho ana, a me na wai ano hou hoi ma ke ano hou o na mea aahu a me ka ike ole i ka malama ana; o hui kela mau ano mai,lilo i mea e make ai, no ka mea, ohoe kahuna i ike i ka laau ola mau ma’i a i elua i hoipula, aole hoi i ike i ka laau ola ano ma’i a nolaila, o na laau haole, ua kupono no ia i na mai oia ano laau, i ike ia, koe hoi ka mai mau o Hawaii nei ame kona laau kupono, a o na laau Hawaii, koe noi na laau haole a me na mai oia ano.

 

            A o ko’u manao, nolalia mai kekahi no! a me ka make nui ana, no ka mea, ua manao au aia iloko o ke kamaka maoli na ano ma’i ku e elua a o ka laau o pono ai, aia no la iloko o na laau elua ano, a o na mai ola nei ma ke ano e lapaauia nei, oia na ma’i i hulpu ole keia mau ano ma’i elua iloko o ke kanaka. O ke kumu i kupu mai ai na manao iloko o’u e pili ana no keia mau mea, oia no kuu nana nui ana me ka noonoo hoi i ka noho ana o keia lahui, ke ano hoi o ka moe ana, kahi hoi e moe ai, ke ano o ka ai ana, a me ka ano hoi o na mea ai, ke ano o ka aina, a me ke ano no hoi o ka noho ana i keia manawa, a me ka hoano e ana mea kekahi mea.

 

            KE mau nei no keia lahui i ka ai ana i ke i’a maka, a me na mea i kaluaia a i pulehula e like loa no me ka ai ana i ka manawa he haneri makahiki a oi i hala ae nei, ke mau nei no ka ai ana i ka pol, uala, a me kekahi mau mea ai e ae i ai ia i ka manawa i hala, ke mau nei no ka ai ana ilalo, a me ka moe ana no ilalo e like no me ia manawa, a me kekahi mau ano e ae o ka noho ana i ka manawa kahiko e mau nei ia, no ia ano o ka noho ana, ua manao au aole e ole ka loaa i keia manawa o na ma’i i loaa i ka manawa i hala aku nei, a no ia mau ma’i no hoi i maopopo ai la’u o na laau lapaau i lapaauia i ka. A no ia ano a ka noho ana, ua manao au manawa i hala ua kupono no ia i ka lapaau ana i keia manawa. Aole paha e hiki i kekahi kanaka Hawaii hookahi o loko o ka lahui Hawaii ke olelo mai a ke kapa mai he ano moeuhane wale no keia na’u, a e kapa mai hoi he kaula wau, a e wanana ana no ua mea aolei hookoia e keia manawa a ina e olelo oia, alaila, no kona ike ole no ia, no ka mea ke hoike nei au ma ka mea olalo a aole hoi au e hoike ana ia oukou ma ka olelo nane.

 

            A i mea e pau ai ko oukou kanalua, ke ninau nei au ia oukou, aole anei he laau kahiko no Hawaii nei ke howali? Aole anei kekahi o oukou i inu? E hiki anei ia oukou ke olelo mai he laau hou wale no ia? A he laau haole anei ia! A eia hou keia ninau. Aole anei he laau kahiko ka pilikai, ka laau i olelo ia he laau no ke paaoao a me ka ea? He laau naha. A pela hoi ke ihi a me ka popoio? aole anei ia he mau laau kahiko no Hawaii nei? Aole anei kekahi poe e noho nei i keia manawa e hana nui ia mau laau i mea o e eia ai a e pau ai ko lakou pilikia? A eia nae ka pilikia a na ma’i kupono i na laau lapaau, a me na laau kupono hoi i kona ma’i pono iho, no ka mea, na nui na ma’i o Hawaii nei i kupono i na laau o Hawaii, aka, pehu@ @ e maopopo ai , a e loaa ai na inoa o na ma’i a pau iloko a ke kanaka a e loaa ia hoi na laau kupono o me ke ano o ka hana ana a me ka hoohuiana i na laau. O kekahi laau o Hawaii nei, he laau ino, no a o kekahi, he popo he laau @ mawaho, a o kekahi, he laau heauao i ka ma’i o kekahi he puholoholo, a o kekahi he laau kupule, a o kekahi he laau hahano mai malalo, a o kekahi he laau kahiki, a he laau hana aloha kekahi i oleloia, a he laau hoohanau keiki kekahi, a hoohapai keiki no hoi a hoopa i na wahine aole e loaa na keiki, a no ia mau ano lehulehu, a me ka moopoolelo a ka hana ana ka lapaau ana, a me na ma’i kupono hoi a @ @ e manao nei e pono kakou e hapai pu i keia hana ma ke ano e like me ka’u e manao nei.

 

            O kekahi kumu nui nana i hoolana loa mai i ko’u manao e hoomaopopo loa i ka pono o ka lapaau ana i na laau Hawaii e like me kau i nanao ai he pono: oia no kuu nana ana a me kuu hoomaopopo ana hoi i ke ano o ka noho ana o na haole iwaena o kakou e noho nei, ke ano hoi o ko lakou malama ana ia lakou iho, a me ke ano o na mea a lakou e ai ai.

 

            Ma kuu nana ana, a me ka hoomaopopo ana i ka papa helu o ko lakou ohana, ua pii mau a me keia makahiki a e nee aku ana e uhi pu ia keia Pae Aina e lakou ma keia hope aku, a ma na mea a’u i ike ai, a i hoolilo ai au i mea na’u e noonoo ai, ua maopopo loa ia’u, ua kupono loa no ia lakou na laau o ko lakou aina, a me ko lakou noho ana, ua maupopo ua hookuponoia ka hana ia ana a me ka imi ana o ko lakou poe akamai i laau e kupono ana ia lakou, oia kupono o ka laau, ua lilo ia i mea e hoomaikai ai i ko lakou kino, a me ko lakou loko, a nolaila ua hoomakaukau mai lakou i ka hanau ana, a ua hoolehulehu ia ko lakou ipuka hale a oia kekahi mea a’u i lawe mai ai e noonoo no ke ano o ka lapaau ana iwaena, o ko kakou lahui ponoi, a ma ia mea hoomahuahua ia mai ko kakou ike ma ke ano o ka lapaau ana a me ke ano no hoi o ka noho ana.

 

            Ua maopopo no hoi la’u a me oukou pu no hoi kekahi, he mea paakiki loa ia kakou ke hoohuli ae i ke ano o ka noho ana o ko kakou lahui, ma ke ano o ka noho ana o na haole maemae iwaena o kakou, a i ko’u manao e hiki ana no paha i kekahi poe ke hoohalike ma kekahi mea a o ka hapanui aole no e hiki ana. A o ka noho huikau ana hoi o ko kakou poe kekahi mea paakiki loa i ka hoololi ana e hooponopono ma ke ano e like me na haole maemae e noho nei iwanea o kakou. aole nae a’u e olelo nui ana no ia ano o ka noho ana i keia manawa, no ka mea, aole i pili lialia ko’u manao, aka, ua pili waleno ia i ka lapaau ana i na ma’i a me ka laau kupono e lapaau ai iwaena o ko kakou lahui ponoi e like me ka lahui pake, a lahui iapana ke lapaau nei no lakou ia lakou iho, a pehea ia hoi i ae ole ia ai kakou e lapaau ia kakou iho? He mau kumu, no a e kamaillo aku ana au mahope no ia mea. Ua hiki paha ia oukou a me ka poe opu aloha i ka lahui Hawaii, ke hoomaopopo ina mea au e hooakaka nei no ke ano o ka lapaau ana o ko kakou lahui, kahi koena hoi a ka make e ale nei i keia manawa keia manawa, a ma ka nana ana a ma ka hoomaopopo maoli ana, e hiki ai ia kakou e hooiaio ia mau olelo kuhikuhi me he ula ia e mau ia ke kani wale ana no i ko kakou mau pepeiao. Ua kupu mai iloko o’u keia mau manao, no ke ano o ko kakou Kanawai ame na hana hoi a ka Papa Ola iloko o keia mau makahiki i hala aku nei a i keia manawa, a ua ulu mai no hoi kekahi noonoo ou ma ka nana ana i ka lehulehu o ko kakou lahui e noho kuu liilii nei ma keia apana keia apana me ka laau lapaau kupono ole ame na kahuna lapaau kupono ole a ke waiho wale ma nei ia po me ka mea ole nana e malama, ma ke ano maemae, a ua komo aku na kahuna hoopunipuni a lapaau aku la me ka loaa ole o ka laau kupono no ka mai, heaha ma ke kumu? Ua hoopalaleha ka noho ana aia no ma ko lakou mau apana i noho ai he mau laau Hawaii e hiki ai ke lapaau, nolaila, aole paha e hiki ia lakou ke kii a hana hoi i mea e pau ai ko lakou mau pillkia, a ke hoola ia hoi i na mai i loaa ia lakou.

 

            Ina paha kakou e hilinai nui i ka lapaau ana a ko kakou lahui ma na laau haole wale no e like me ka lapaau ana iwaena o na haole, alaila, e pono ia kakou ke hoomanao ae i na mea a’u i wehewehe aku nei mamua no ke ano e o na ma’i a me ke ano e o na laau e lapaau ai i kekahi manawa a noiaila, aole no e illo i mea e pomaikai ai a e pono ai ka lapaau ana ma ia mau apana apau o ko kakou mau mokupuni. Eia no hoi kekahi mea e pono ole ai ka lapaau ana ma na wahi a pau i noho ia e ko kakou mau makamaka. O ka hiki ole ke hoolawa ia i na Kahuna lapaau kupono oia ano a me ka hoolaha ana i na laau lapaau ma keia waha keia wahi i noho ia e na kanaka maoli, a i ko’u manao ina e lilo malaila ka hana nui ana a me ka malama nui ana o ke Apuuni, pomaikai ana ka lahui kanaka.

 

            He mea maopopo loa ia’u i keia mana wa ka hiki ole i ke aupuni ke hoonoho i mau Kauka ma na apana a pau, no ke kauliilii o ka noho ana o na kanaka a i na paha e manao ia ana e hoonoho i mau Kauka alaila, e kauoha hou aku i mau Kauka i na aina e i keia manawa e kukulu ia hoi i kula e a’o ai kekahi poe a akamai no no la mahope aku a e imi pono no hoi ke aupuni i na kauka Hawaii maoli i ike i ka lapaau a me ka papa laau maoli o Hawaii nei.

(Aole i pau.)

 

 

HOOKUU IA NA PAAHAO.

 

 

            Mamuli o ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Gear ua hookuu ia mai o Goto, he kepani ame Ah Oi, he pake Ua hoopai ia keia mau kanaka e ke Klure i kekahi mau kau kiure aku nei i, hala. Malalo o ke kanawai Amerika ala wale no ka hiki ke hoopai ia a hoo hoio like na kure apau loa. Nolalia, e hookuu ia mai ana na poe apau loa i hoopaa ia mahope mai o ka lilo ana eo keia Aupuni ia Amerika, i like aku ko lakou hihia me ko keia mau kanaka.

 

 

            “Eha ka puu? He ma’i ino keia ina e waiho wale ia. Ina e kau ia i na laau i maopopo ole ka maikai e lohi ana ke ola ana. Ua ike ia ke ola o keia ano ia i ka Laau Penikila no kanalima makahiki. E malama i keia laau no ka wa e hiki mai ai ka ma’i. He makehewa ka ae ana e noho iloko o kia ehaeha aia keia lasu e waiho ana. Ka Perry Davis ka laau maikai He 25 ame 50 keneka

 

            E hoi mai ana mo Miss Abigail Cambell no Honolulu nei iloko o ka mahina o @. Loihi keia hele @ aku nei.

 

 

HOOKAHI NO MEA WAIWAI NUI O KE OLA.

 

 

            He lehulehu wale ka poe waiwai e uku ana i puu dala nu no @ loaa hou o ke ola maikai i ke kino. He loaa no keia haawina o ka pono i ka mea waiwai a i ka mea ilihune ke hookuuia aku na hana a ke au o ka manawa e komo mai ma ke kino me ka hoopono. He nawaliwali ano piha ino paha kou akepaa? Ine a malohi mai oe, lolo, a molowa; ina e ano e ka pana ana a kou puuwai, he lelele ka pana ana, a i kekahi wa, wikiwiki ino loa, a i kahi wai hoi, nawaliwali loa; ina ahoe holopono o ka opu, a he piha ino paha, a i ole ia, ahoe hooko pono i kane apana hana; a ina paha aole kou puu (kidney) e hana pono i kana oihana; alaila, ua hoea mai ka wa e hoopoinoia ai kou oia kino; aka nae, aia no ke kokua nui nou, ina oe e ai i ka KICKAPOO INDIAN SAGWA (Laau Ilikini Sagway Kikapu). Mai hoohakalia i ka ia ana. He mea holomua ka ma’i, a e pono e pepehi i kinohi loa no. O ka Laau Kikapu Ilikini wale no ka mea hiki ke hoopau.

 

            O HOBRON DRUG CO., na Agena o ka Laau Kikapu Ilikini.

 

 

S. OZAKI

 

Ka Hale Kuai Emi

o na me Kuai

Like Ole.

 

 

            Malaila e lawa ai ke makemake o na Lede Makaonaona, aia malaila na iini o na Keonimana, aia i laila ke koi a na Keki.

 

 

E HELE NUI AE E IKE MAKA.

HE EMI HOI KAU!

 

 

Aia Kona Hale Kuai ma Alanui Hokele

mawaena o ke Alanui Betela me

Nuuanu ma ka Aoao Makai.

 

 

He Mau Olelo no ka

LAAU PENIKILA

 

 

            Wahi a Rev. James H. Dixon kekahi o na kahunapule kaulana o Montreal, a kahuna pule hoi o ka St. Judes, a me ilou. Canon o ka halepuleo Christ Church Cathedral: “E ae mai i’au e kaena iki aku i ka laau hoola eha a Perry Davis. No kanakolu kumama lima makahiki ko’u hoao aua i keia laau ile laau i kupono e hoaoia e na poe a pau oe.”

 

Penikila  Laau hoola Eha o ka Puu, Kunu, Anuanu, Eha ka Opu, a pela aku.

 

Elua ano 23 keneta a me 50 keneta

Hookahi wale no laau maikai ka

PERRY DAVIS

 

 

UKUIA KE KUMUPAA $50 00.

 

THE HAWAIIAN REALTY MATURITY COMPANY LIMITED.

 

 

            e Na Lunanui:--L. A. Kentewll –Peresidena W. J. Robinson—Hope-Peresidena, L. ahia—Puuku, P. H. Burnett—Kakauolelo W. E. Burnett—Luna Hooia.

 

            Ke haawi aku nei ka Hawaiian Realty & Maturity Co., Ltd, i ka lehulehu i kekahi hana maikai loa no ka malama ana a hoululu ana hoi i na wahi kenikeni i kela ame keia mahina. E kukulu no makou i hale no a hoopuke i $200 ma kou inoa, a haawi aku makou ia oukou i 75 mahina e uku mai ai keia mau dala, me ka loaa pu aku o kekahi mau pepa no lakou ka waiwai pakahi he $50, ua like ia me 19 mahine e uku ia ai o ka pepa hookahi, alaila kaa keia mau dala. He elua wale no au dala e uku ai i kela ame keia mahina a i ka pau ana o 75 mahina ua uku ia e oe he $150, oiai no nae, he $200 i loaa aku ia oe.

 

            He 45 apana aina i kupono no ka kukulu hale a makou i keia manawa.

 

            No na mea aku i koe e hele ae i ko makou keena.

 

 

THE HAWAIIAN REALTY AND MATURITY CO. LTD.

 

Maluna ae o kakeia ame Kuku.

Alanui Moi.

 

 

KA LAAU MAIKAI NO KE ANU.

 

 

            He kanaka kalepa no Deer Park, Long Ailana, N. Y. U. S. A., o Mr. F. H. Wells a penei kana olelo:--“Ke hoike aku nei au o ka Laau hamo a Chamberlain oia ka laau maikai loa no na anuu a haki paha. Ua hoao wau i keia laau i ka anuu ana o ko’u wawae a ua hikiwawe loa ke ola ana. “E loaa no keia laau ma ka hale kuai laau o Benson Smith & Co., na Agena ma Honolulu nei.

 

 

KUAI HOOPAU

O NA

KAMAA WAHINE

 

E Hoomaka ana i ke Kakahiaka Poalua, Iulai 23

 

He Hookahi-Tausani a oi Paa no ke Kumukuai Hoemi.

 

 

            Kamaa Lihilihi will Lima oluna o na Wahine Louis XV bila @ no $2.60

            Kamaa Ulaula Pihi o na Wahine  @ no $2.50

            Kamaa Eleele Pihi o na Wahine  5.00 & 6.00 no 3.50

            Kamaa Ulaula Lihilihi o na Wahine  5.00 & 600 no 3.50

            Kamaa Kaula Okipoka o na Wahinie 5.00 & @ no 2.50

 

            Na kamaa Palewawae maikai o na Wahine Luis XV billa  5.00 & 6.00 no 3.50

 

 

            He 500 Paa, Kamaa Pihi o na Wahine ame Okipoka Kaula ole apau i hoemi ia i ka $.75 o ka paa. Komo iloko a e ihe. Na i kou helu a ina e loa ia makou alalia he kala iloko.

 

 

Manufacturer’s Shoe Company.

Helu 1057 Ala@ Papu.