Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 28, 12 July 1901 — Page 6

 

6          NUPEPA KUOKOA, IULAI 12, 1901

(Mai ka aoao 4 mai.)

            E papa e! Auhea oe- Aloha no ka leo o a ʻ u moopuna i hooneleia i ka makua ole, a ua noho laua me ka maikai, ka oluolu, a me ke aloha e paulele ana kahi i kekahi a hiki wale i ka hooluolu ana aku la, a hookuu mai la i ka pilialoha ana o ko laua mau la opiopio wale no Huna no ka la, o keia noho ana. Mahope iho o ko laua hui ana he kane a he wahine, ua haalele iho la laua i ke one hanau o ka wahine, no k eone hanau o ke kane, ka aina kaili la, a i kaulana i ka waikea me ka waiula o Makawell.

            Ka lawelawe oihana ana. Ua hoomaka oia ma ka oihana kumu a ʻ o olelo Beretania ma Hanapepe pjaha a i ole ma Kauwahi o Kauai, a o kana Lede no ke kokua kumu, a ua hana laua i kela hana me ka eleu a me ka mahaloia a hiki wale i kona kahea ia ana aku i Hope Makai Nui no Koolaupoko, Oahu, a ua hana oia maia oihana me ka ikaika a me ka makaukau a i ka hala ana o kahi manawa ua lawe aku la ka Ilamuku i ka hana, a hala he manawa, ua hoonoho hou ia aku la ia e ua Ilamuku nei no, he Wiliki no ka Halepaahao o Waianae, Oahu, a hala he manawa, ua hoihoi ia aku la oia he Hope Makai Nui no Koloa Kauai, kon Aina Kualiwi, ua malama oia ia oihana me ka maikai a hiki i ke kau koho balota o ka A. D. 1900 ua waiho aku oia i ka hana me ka maikai, no ka manao e holo Lunamakaainana, eia nae he mau Alopeka liilii ka e ino ai ka malawaina, ana no i hana aku ai i na huihui waina o Enekeki a huli mai la no me na lima huluhulu o ka lokoino nahu mai, aka, ua haule ka manaoino o ka lokoino—Me ka manao paha e noho alii ae ana ma kahi ana i imihala ai, eia nae, ua akaka wale no Haleakala i ka uwe aia kini ka noho ohana ana. O ka noho ana o ka ohana ma ka aoao o ke kane a me ka wahine, o ko laua mau la, oia kekahi moolelo maikai loa ma ko makou nana ana ia Mr. Robert Waialeale, a he mea na makou e poinna ole ai iaia na makua o ka wahine. Penei na mahele ohana ana, o ka laua kamalei hiapo ola ia ma ka makou malama ana hanai ana, hoohana ana hoonaauao ana ina kupuna ma Waimea Kauai.

            A o ka hope loa kahi pokii uuku, aia ia ma ko laua malama ana, a nui ae, alaila lilo mai ia ma ko makou malama ana alaila pai elua i ka elua, na keikikane elua, ina kupuna. Kauai, na kaikamahine elua, ina kupuna o Maui—a pela iho la i hana kaulike ai o Mr. Robert Waialeale i mea e oluolu like ai ka mana o na makua.

            Mahele ana i kahi mea iki i loaa iaia. Ma ia ano, he kakaikahi loa paha na kanaka opiopio i hana elike me ka hana ana a keia opio, me he la ma kau ike ana, a hoomaopopo iho, ua mahele oia i kana ma ke ana hookahi hapakolu, he hapakolu i kela ame keia mau keiki a me na kupuna ma Kauai, a he hapakolu i keia kaikamahine me na kupuna ma Lahaina nei, a o ka hapakolu i koe na laua ia a ua lilo keia mau hana i kia hoomanao na makou e poina ole a ma kana mau hana a pau, kona ano, kona kulana a pau ua piha me ka Walohia, a o na malihini a pau i kipa aku ma ko laua Home, aole loa e poina a hala wale aku ia no.

            Na hana hoohauoli a hoonanea. O na malihini a pau e kipa ana ma kona Home, aole e nele ana ka lohe ana o ko lakou mau pepeiao i kona leo himeni, e honehone ana me ka nanahe, me kana bila gita no e hone lai malie ana me na manamana lima e lawe palanehe ana e uwe hone ana i ka liula o ke ano ahiahi. A nana no i haku i keia mele malalo iho.

            Chorus.—Ke hone ae nei.

                        Hone i ke kumu o ka hala.

                        A he hala ole ka ke aloha

                        O ka pulale ana mai.

 

            A o ka oi aku o na mele ana i haku ai o ka leo hone o ke Terepona, aole nae i paanaau i ko oukou mea kakau, aka, o na hoomanao ana i na manawa i lohe ai i kona himeni ana, aole e poina—Me ka hookamani ole he piha no kona mau la me ka hauoli o na la piwai o ka aina a me na kulupakaua o Kulanihakoi, a pela no ka hapanui o na kanaka opiopio a pau, aka, i ka hapa hope o kona mau la, ua loaa iaia ka noonoo hope loa, me keia ua hiki mai ka halia o kona hopena.

            Kona ano Karistiano he mau makahiki lehulehu i kaahope ae nei oia kekahi opiopio hoeueu ikaika loa ma na hana Kula Sabati o Waimea Kauai, a pau pu me na hana Ekalesia o Waimea i ka M. H. 1897 o ko’u kipa malihini loa ana ia ia Kauai, a ma ke ahiahi no o ko’u la i hiki aku ai, he Pule Poakolu ia, a ua oluolu i ka makua Rev. G. L. Kopa ka haawi ana mai, na ’ u e malama ka halawai a i ua keiki la no au ke alakai Himeni, piha nohoi kahi Luakini a malaila pu ae ka Mea hanohano J. A. Akina Luna Hoomalu o ka Ahaolelo o kela kau. Aia ano ua hookumu mua ia no kela ano Karistiano iaia a ma ko’u lono hope loa he mau mahina i hala ae mamua o kona haalele ana mai i keia ao, ua haawi aku la oia iaia iho imua o na makua o ka Ekalesia me ka mihi ana e lilo loa i koa no Iesu, a ua lilo io no me Iesu ma ka Home Lani o Kanaana mau loa—Ka mea ana i hai mai ai i kana poe haumana, ke hoi nei au e hoomakaukau i wahi no oukou a ma ko’u wahi e noho ai, oukou pu kekahi. Me ka manaolana, ke hui pu aku nei me ka kakou kaikamahine i aloha nuiia a i hooneleia i ka hoapili la o ke kane, ma ke kaaua pu ana i na luuluu, a me ke kaumaha i kau iho maluna o kakou. A ke puana ae nei ka’u pule, nana no e hoomama mai ia kakou a e waiho aku i na luuluu iaia—Me ka iini nui, e ake au e make i ka make ana o ke kanaka pono, ilike hoi ko’u hope me ia.—

            O ke aloha nae ka mea i oi maluna ae o na mea a pau. A no keia mea ke aloha, ua haalele iho la ka hiapo me ke kupuna ma ke Kinau o ka la 22 o Iune me na manao lana pohihihi e loaa aku paha ka hanu hope o ka makua aole paha? Eia ka ua hala mua, a ma Honolulu i loaa mua aku la ka lohe i na hiapo nei ana, aloha no ka makua o ka au ana i keia mau kai loa ekolu kai o Pailolo Kaiwi ame Kaieiewaho a kau aku la ma ka mokuahi o ka la 25 e hala ana no Kanalomanokalanipo, me na puolo waimaka o ke aloha makua e eha e eha la ha i ka ehalima ole a ke aloha.

            O ke aloha, ua ikaika ia elike me ka make, a o kona lapalapa ana, o ka lapalapa ana ia o keahi wela loa. Aole hoi e mokuhi ke aloha e na waimaka nui—E kuu keiki aloha Me na waimaka aloha, ke hoike neika ʻ u maka pene nu ka paumako.

MAKUAALOHA,

            Lahaina, Iune 23—1901.

            Ke komo nui mai nei ka hoike loaa makahiki i ke keena Auhau no ka auhau loaa makahiki.

 

HUI NA HALE ELUA,

Koho ia o H. P. Balauwina I Lunahoomalu.

 

Ma ka nana aku e oi ana ka Pololei

o ka na Senate mau Hoolilo

Mamua o ka Hale o Lalo.

 

            Ma ka Poakahi o ka pule i hala i hui ai na komite o na hale elua no ka noonoo ana i ka like ole mawaena o na itamu o ka bila haawina i hooholo pakahi ia e laua. He okoa no ka ka hale i hooholo ai a he okoa no hoi ka ka Senate a no ko laua like ole ua koho ia keia mau komite e noonoo pono a hooholo ma ka mea i oi aku o ka maikai. Ua koho kela komite ia Hon. H. P. Balauwina i Lunahoomalu no lakou. Ua ku mai kekahi o lakou e noi o ka itamu uku kiekie loa oia wale no ke hooholo ia. Aole i like keia me ka manao o ka hapanui a ua lawe ia kela ame keia itamu a noonoo like ia e na hale elua. Ma ka nana aku o ka itamu a me ka huina a na Senatoa i hooholo ai oia ka mea e holo mua nei. O ka Hale ua hoao lakou e hooemi mai i ka lilo a ua pau ka uku o na luna aupuni i ka okioki ia, o ka Senate ua hoao lakou e hana e like me ka ke Kiaaina i hoike mai ai oia ka huina kala i makemake ia no kela a me keia wahi. O keia kekahi kumu kue iho nei o na home Rula ia Kalauokalani ko lakou alakai no kona kue i ka mea a lakou i hooholo ai oia hoi ka ae ana e hoopii ae i na uku aupuni e like me ka keia poe e hoao nei e hana. Aka, ke nana aku nei makou ke ike nei ko lakou komite i ka maikai maoli no o ka ka Senate i hana ai a ke ae aku nei lakou e lawe i keia mau itamu i hooholo ia.

            He kakaikahi loa na keena e hoemi ia nei o ka hapanui ua haawi ia aku ka lakou mea i noi mai ai a i ole ua oi aku mamua o ka lakou mea i noi mai ai. Ke hoike hou mai nei no keia i ka hupo ame ka ike ole maoli no o na Home Rula. Ua komo lakou iloko o ka ahaolelo me ka manao e hoemi mai i ka lilo o ka ahaolelo ame ko ke aupuni holookoa. I ko lakou hoomaka ana nae ua hoopii ia ae ka uku o ko lakou mau kakauolelo, makai a me ka elele a oi ino loa mamua o ka mea i haawi ia mamua aku o keia manawa. Aole oia wale aka hoao iho nei lakou e hoemi mai i ka lilo o ke aupuni aka i keia manawa ke ike aku nei makou ke  hoonui ae nei lakou i ka aie. Aole i maopopo ia lakou ka lakou mea e hana nei. O ka mea nui wale no i ko lakou maka o ka loaa mai o na wahi elua haneri a lakou o ka pau ae la no ia. Aohe sanana i ka aupuni ame ka nui o ka lilo o ka ahaolelo.

 

HAUNAELE NA PAKE HOLOI

Ke Hoohalike nei Lakou me ka Hana a na Haole.

Noi e Hoopii ia ko Lakou Uku a no ka ae ole ia Haalele i ka Hana.

 

            I kekahi manawa i hala aku nei ua noi ae na pake holoi lole o kakou i ko lakou mau luna nui e hoopii ae i ko lakou uku a no ka hoonui ole ia ua haalele lakou i ka hana. I ko lakou haalele ana ua kii hou na luna he mau pake hou ma ko lakou wahi a hoaa keia poe pake i ka hana. I ko lakou ike ana i keia ua hui lakou a hele mai imua o keia mau hale holoi a lakou i hana ai a noi aku i keia poe luna o lakou e kipaku i kela poe pake a e ae mai e lawe ia lakou me ka haawi pu ana aku i ka lakou uku i makemake ai. I ka hoole ia ana mai ua hoao lakou e hoeha aku i keia poe pake i na aole lakou e haalele i ka hana. O ka manao maoli o keia oia no ka hoohalike ana me ka hana a na haole e hana nei. Ua manao keia poe pake ina i hiki i ka haole ke hana pela a loaa mai ka lakou mea i makemake ai alaila ua hiki pu no ia lakou ke hana pela.  Oiai lakou e hana ana i keia hana ua haawi ia aku la ka lohe i ke keena o ka Halewai a iloko o ka manawa pokole ua hiki mai la ka Hope Makai Nui me kekahi mau makai.  Ma keia manawa ua hiki aku ka nui o keia poe i ka ekolu haneri. Ua makemake lakou e hoeha mai i kela poe pake ilawe ae i ka lakou hana. Ua hopu mai na makai i ka laau ame na mea eha e ae e hiki ai ia lakou ke hookaawale ia lakou iho mai keia mau pake mai. Kali lakou no kekahi manawa loihi a o ka hookaawale ole o keia poe ua kauoha koke ka Hope Makai Nui e hopu ia ko lakou mau alakai. I ko lakou paa ana akahi no a pau ka hana hooweliweli a keia poe pake.

            O ka hopena aku ana ma keia mua aku oia no ka pii mai o na auhau no ka holoi ana i na lole. Ke ike e ia nei na poe pake e hiki ana ia lakou ke loaa mai ka lakou mau mea apau i makemake ai e hoomau loa ana lakou i ke noi ana e hoopii ae i ko lakou mau uku pakahi.

 

Lanakila ka Hui hana Hao.

Haawi pio na Haole ame na keiki kanaka i haalele iho nei i ka hana.

 

            I ka Poakahi o keia pule i ae hou ia ai kekahi o na keiki Hawaii i haalele iho nei i ka lakou hana ma ka Hale Hana Hao me na haole. Ua hoi hou mai kekahi o keia poe haole e noi e ae hou ia lakou e komo hou mai i ka hana aka aole lakou i ae ia aku e komo mai oiai o lakou ke kumu o ka pilikia a no keia poe keiki ma keia hui no lakou i a’o ia ai i keia Hana a mai haalele ole no lakou ina aole e hoonuinui ia e keia poe haole e haalele like. Nolaila ua laki no na keiki Hawaii a poino keia poe haole i hoao iho nei e hoopoino i keia hui nana e hanai nei kekahi mau ohana lehulehu o keia kulanakauhale.

            Ua maopopo loa ia ia oukou e na makamaka heluhelu ka hoomaka ana o keia pilikia ame ka nui maoli o ka poino i loaa i keia hui. Ua hoomaka keia poe e haalele i ka hana i ka manawa nui maoli o k ahana a hiki ole ke hana ia kekahi o na hana i hana aelike ia e paa koke. O ko lakou manao ma keia oia no ka ae ana mai o keia haku hana i ka lakou koi a ina aole oia e ae mai ana alaila e pilikia ana keia hu

            Ua koi mai lakou e hoopau ia kekahi o na haole ame na kanaka i ae ole e haalele like i ka hana me lakou a he mau noi okoa iho no kekahi a lakou. Ua hoole loa ka haku hana i keia noi. Ua makemake oia e ku mahope o na keiki i paa i ka hana i ka manawa a keia poe i haalele ai i ka hana. I ka manawa i ike ai keia poe aole e ko ana ko lakou makemake ua haalele like lakou i ka hana a hiki ole ke hana ia keia mau hana. Aka aole i haawi pio ka hui. Hoouna lakou i mau lima hana hou mai ka aina e mai aka i ko lakou manawa i hiki mai ai ua lilo aku lakou i keia poe i haalele i ka hana a na lakou e malama a nui hou no ka poino o ka hui. Pela iho nei ka hoomanawanui ana o ka hui a hiki i kona ao maoli ana i na lima hana kahiko i haalele ole i ka hana o kekahi o keia mau mikini i hiki ai ke hana ia ka hana i makemake ia. I ka ike ana aku nei o keia poe i haalele i ka hana aole e ko ana ko lakou makemake ua hoi hou aku nei na keiki Hawaii a noi i ka haku hana e ae mai e haawi hou mai i hana na lakou. Ua ike mai la no oia aole i haalele keia poe keiki mamuli o ko lakou manao maoli iho aka mamuli o ka hookikina ia mai e keia poe nolaila ua ae koke aku oia ia lakou e hoi hou mai e hana i ka hana. No keia poe haole ua hoole loa aku oia ia lakou.

 

MAMA KA POE KEAKA I KA HOLO.

Holo na wahine me ka lole hanakeaka no i loko ka loi laiki.

Hoohaunaele na Pake no ka pokole o ka manawa i keaka ia mai ai a lilo make hewa ka  Lakou Kala. Lele ka mea ohi Kala ma ka puka aniani me ka pahu kala

 

          I ka po Poalima o ka pule i hala ua noi ia mai ka hui keaka a Jordan e hele aku ma ka hale keaka pake e keaka pu ai me na pake keaka. Ua ae ia keia noi a keia po ua kukulu ia ka lakou wahi e lele ai i ka lewa ame na mea a pau e holopono ai ka lakou keaka. Ua kaki ia na pake he hapaha no ka komo ana mai e nana i keia keaka maikai. O luna ka wahi hele mau ia e na haole ame na kanaka Hawaii ua kaki ia ia wahi he hapalua. Ua hoolaha ia keia mea hou ma na nupepa pake ame ke kakau pu ia ana o na kii ma na alanui e hoike ana i ka hana kupaianaha a keia poe hana keaka. Ua hele mai na pake mai na wahi like ole mai o keia kulanakauhale e ike i keia mea hou ano nui ia lakou. I ka hoomaka ana ia e wehe ka hale ua piha maoli ka hale i na kanaka. Aneane e piha elua kaukani pake i hiki ae mamua o ka hoomaka ana o na hana o keia po. Ua hele na pake me ka manao e ike ana lakou i kekahi mea kupaianaha loa. Hauoli ko lakou mau helehelena ke nana aku. Ua nana aku lakou me ka hauoli i ka manawa e puka mai ai o keia poe e hoike i keia mau hana kupaianaha a lakou. Ua ike na pake i ko lakou lele maloko o na kii me ka mea ole e paa mai ia lakou. Me keia manao ua kali aku lakou o ka hoomaka mai o keia keaka. He mau minute pokole mahope o ka manawa i olelo ia ua ike ia aku la ko lakou puka ana mai. Ua maikai na hana a hiki i ka puka ana mai o kekahi wahine me ka loli pilipono ame ke koloka eleele. Ku mai oia a hoolele ia aku ke kii iluna o kona kino me keia lole pilipono. Aole i loihi ka hana ana ia mai o keia kii o ka pau no ia. Aohe hiki i ka uila ke hana. Oi noke mai ka mea hoolele aka i ka hana aohe hiki. Ku mai la kekahi mea a hoike mai la no ka maikai ole o ka uila ua hiki ole ke hoike ia mai keia mau mea. I ka lohe ana o na pake i keia ua nui loa ko lakou huhu. Ua manao lakou ua apuka ia lakou. Aka aole i pau pono ke keaka. He mau mea maikai aku koe mahope aku o keia. I ka manawa no i olelo ia mai ai aole e hiki ana ke hana ia mai ua ku ae la kekahi mau pake a paki aku la i ko lakou noho e noho ana iluna o ka wahi hana keaka. Hoomaka na pake e ku like iluna a hookahi ka hoohaunaele like ana. Ua like keia lumi me kekahi punana meli i hou ia aku i ka laau a huhu na meli. Tu-ni-a-ma na pake a hiki ole ke paa ia mai e na makai kakaikahi e nana ana i ka maluna ma keia wahi. Ua hoomaka aku la kekahi poe pake e alualu i keia poe hana keaka. Me ke kali ole iho ua puka aku la lakou ma ka puka mahope a hoomaka e holo e like me ka mama i loaa ia lakou. Holo keia poe me na lole pilipono o lakou, na lole hana keaka me ke kali ole iho e hoololi ae. Maloko o ka loi laiki ko lakou alakai ia ana e kekahi makai a puka i ke alanui. Ua kahea koke ia i kaapio a kau me ka awiwi loa a kaawale mai keia wahi aku a palekana hoi mai ka lima mai o keia poe pake i manao ua apuka ia lakou. Ua palekana aku keia poe me ka nui o ko lakou maka’u. Ina paha lakou i loaa aku i keia poe pake pehea la. Aole i maopopo ka mea e hana ia mai ana ia lakou.

          Ua lohe mai makou ua hoohiki keia poe aole e paani hou imua o kekahi anaina pake ma keia mua aku, aole ma Honolulu nei a aole no hoi ma kekahi mau wahi okoa aku.

          O kekahi mea aka loa o ka mea ohi kala. E noho ana no oia iloko o ka lumi ohi kala e helu ana i ka nui o ke kala i komo mai, ua hiki no hoi i ke $700 ku ana kekahi pake ma ka puka a hoike mai la iaia kokoke loa e puka mai na pake e kii hou i ke kala a ina aole oia e haawi ana i ke kala e make loa ana oia i na pake. “Oia, aia i hea aku la? Ua kokoke loa?” Me keia mau olelo ua hookoke iho la oia i na wahi kenikeni i loaa mai a me ka eleu nui ua huli ae la oia i kona wahi e puka ai. Me ke kali ole aku i ka haina o kana ninau ua ike aku la ua wahi puuku nei i kekahi puka aniani he umi kapuai ke kiekie mai ka lepo mai, me ke kali ole e nana i ke kiekie, ina no he hookahi haneri kapuai e lele ana no oia aia ka pono o ka hemo aku iwaho. Ua lohe aku la oia i ka leo o na pake a na keia mea i haawi mai iaia i na eheu mama o ka manu piheekelo a oili aku la oia ma ka puka aniani no ka honua ka pahu hopu. Haule no i lalo me ka mama nui ua holo aku oia a komo ana iloko o ke kaa mua loa i loaa iaia. Kuoha awiwi i ke kalaiwa e holo e like me ka mama holo i loaa i ka lio. Me ka nana ole mai i ke alualu ia aku e na pake ua holo aku la oia a hiki i ke kaawale loa ana mai keia hale mai o keia poe pake hoopuiwa iaia akahi no a hiki ke olelo ae ua palekana a hoomaka hou iho la oia e helu hou i ke kala e like me kana e hana ana i ka manawa i puiwa ai.

            Aole i pau ka hoohaunaele ana o na pake a hiki o Chillingworth, ka hope Makai Nui. I ka ike ana o na pake iaia akahi no lakou a hoopau i ko lakou hoohaunaele ana. Ua lohe ia aku la na pake e puana ana i kona inoa i weli nui ia e lakou a iloko o ka manawa pokole loa ua pau koke keia haunaele nui.

            Mamua o ka hiki ana aku o ka Hope Makai Nui ua hoao kekahi poe pake e kulai i ka pou hao e paa ana i keia mau wahi e lele ai keia poe hanakeaka. Ua hele lakou maluna o ka wahi a keia poe i ku mai ai me ka makemake e ike aku ia lakou. Ua nui ko lakou mau leo i ka u-a no ka apuka ia o lakou a makemake nui lakou e hoihoi hou ia mai ka lakou kala i lilo no keia mea. Mamuli o keia hoohaunaele ana o lakou ua pau e keia keaka a ike ole lakou i kekahi mau mea maikai i makemake ia e hoike aku ia lakou mahope mai. O lakou no kai poho mamuli o keia hana hupo a lakou i hana ai. Hoike mai i ka nui o ka poe hupo mawaena o lakou ame ka hiki wawe o ko lakou uhai ana mahope o ke alakai lalau a kekahi o lakou.

Ke Kinowailua

I KE KULUAUMOE

            Oiai oia e hele ana ua ike aku la oia i keia kaikamahine e holoholo ana mawaena o ka malapua. Ua maopopo ko ke ae la oia o Miss Monk keia. Lele aku la ua makai kiu nei me ka eleu mamua o kona ike ia ana mai a pee iho la oia ma ka wahi ana e ike aku ai me kona ike ol ia mai. Nana pono aku la oia i keia kaikamahine i maopopo ai iaia kona ano ame kkahi mau mea e ae i makemake ia ma kana oihana.

            No Miss Mok hoi e holoholo ana oia, o kana mea e noonoo ana oia no ka hiki ana mai o keia wahi makai kiu. Ua manao oia ua lanakila laua me konakaikunane maluna o ka Haku Opio o Ketawina aka i keia manawa ke ike nei laua ua hiki mai ka makai kiu, ka mea i oi ae ka ike i ko laua, a pehea ana la laua. Ina e loaa ana aole i maopopo ka mea e hana ia mai ana ia lua. Ina e loaa ana aole i maopopo ka mea e hana ia mai ana ia laua. Hooholo ihola oia iloko ona e hoike aku ana oia i kona u'i a pau loa i keia wahi makai kiu i mea nona e makmake mai ai a paa malalo o kana mau kauoha. Iaia no e noonoo ana no keia mau mea ua ike akula oia i kekahi kanaka i ka pii ana mai ma ke alanui Ua puka loa aku la ua kaikamahine nei ma ke alanui a hoomaka akula e hele. Aole i loihi kana hele ana ua hui akula oia me keia keonimana. He maikai kona lole, e hulali ana ke kaimana mao a maanei he mau kaula wati maikai, he papale o ka poe waiwai, a ma na ano apau me he mea ala he kanaka nui oia no ka aina.

            "E kala mai ia'u, ke manao nei wau ke hui nei wau me Miss Monk. Oiai auanei kou inoa?" wahi a ke keonimana me ka wehe ana ae i kona papale maikai, a me ka haawi ana aku hoi i kekahi kunou maikai loa.

            "Ua loaa ia oe kou inoa aka aole i loaa ia'u kou inoa. He maikai paha e hoike mai oe i kou inoa."

            "E kala mai no keia mahaoi, o Mr. Bisssett kou inoa."

            "Ae ooe ka makai, e kala mai no ko'u kapa aku ia oe he makai, he makai kiu ka pololei. O na makai kiu ke poo o ka oihana makai. He poe hanohano lakou ma keia oihana," wahi a Miss Monk me kona nana pu ana aku i ke ano o keia wahi makai kiu hooio. Ma ka nana aku he keonimana oia. O kahi makai kiu iho la ka keia e loaa ai o keia hihia pohihihi. E hoi nele aku ana oia. I hele wale mai nei no oia ia neinei e hooio ai i na pihi daimana ona ame na lole maikai. Ma ko'u manao he wahi makai hou loa keia a akahi no oia a hana i ka hana. (O keia kana mau mea e noonoo ana)

            "Ma ka nana aku he keonimana maoli oe."

            "He keonimana wau mai na oihana kiekie loa mai. Aka o ka pilikia wale no aole i nui ke kala i waiho ia mai nau a ua hooholo wau e hele e huli nou iho. Ua koho wau i keia oihana mamuli o kou makemake ia ano hana. He mau makahiki kou noho ana ma keia oihana."

            Iloko o Miss Monk he nui loa kona hoowahawaha i keia wahi makai kiu. O kona makemake nui o ka hoohoka ma na ano apau loa. Aka ua manao iho la ua kaikamahine nei o ka hoomalimali a paa mai malalo o kana mau kauoha oia ka hana maikai loa ana e hana ai.

            "Iloko o na makahiki o kou noho ana ma keia oihana he hoohoka ia no paha oe i kekahi manawa? A ke manao nei no hoi wau o ka makamua loa keia o ko'u huli ana i kekahi hihia o keia ano. Mamua aku nei ua manao loa makou ua pupule ia ka Hale Opio o Ketawina aka i keia manawa ua ike makou ua loaa aku iaia ka lihilihi o ka lole o keia wahine e hoopahaohao mau nei iaia. Ua ae mai keia wahine e hopu aku ka Haku Opio iaia ma ka lima i loaa kana mea e hoomanao ai a hiki i kona hiki hou ana mai. A ke manao nei no hoi wau i kona wa e hiki hou mai ai e ae ana oia e hopu ia aku a paa i ike pono ia kona ano. O kona makemake o ka lilo oia ka haku wahine o keia aina nani ame keia hale nani ame na waiwai he nui o ka Haku Opio. He waiwai nui no kana e huli nei," wahi a Miss Monk me ka nana pono ana aku i ka aina nui uliuli ame na holoholona e ai ana i na mauu momona o ka aina." E nana ana oia i ka nani o ka hale ana e makemake nui loa nei e lilo oia ka haku wahine o keia hale.  No kahi makai kiu aole oia i makemake e nana aku ia mau mea aka o kana mea wale no i makemake e nana aku oia no keia keia kaikamahine.  Ua makemake loa oia e maopopo loa iaia kona ano ame kana ano hana.  I ka pau ana mai o ka Miss Monk olelo ana ua pane aku la kahi makai kiu.

            “H oiaio kau mau mea i olelo mai nei.  He aina nui maoli no keia, a he aina waiwai hoi.  O keia hale nui e ku mai nei kekahi o na hale nani loa a ’ u i ike ai.  O ke kaikamahine e loaa ana keia he laki maoli.”

            “A e makemake loa makou e loaa keia kaikamahine e hele mau mai nei i ko makou hale nei e hoopuiwa ai.  Makemake loa makou e paa oia i ike aku i kona ano.”

            “Ke ike nei wau ua makemake loa oe i keia kaikamahine, oia hoi ua makemake loa oe e ike iaia.  Malia paha ua hiki ia oe ke hoike mai ia ’ u i ke ano o keia kaikamahine ame kekahi mau mea e ae paha a ’ u i ike no keia wahine i hiki ai ia ’ u ke hele aku e huli iaia.”

            “Ka, e hele oe ia Roy no ia mea. Oia wale no ka mea i ike i keia Kinowailua.  Aole wau i ike iaia.  Aole no hoi i maopopo ia ’ u kona ano.  Ka ko ’ u mea i ike iaia ame kona ano.  E hele aku oe e ninau iaia.”

            “Aole oe i ike i keia Kinowailua i kona hoike mua loa ana mai a i ole i kona hoke hope loa ana iho nei? Olelo mai hoi o Mr. Monk ia ’ u ua ike oe.”

            “Oia ua olelo aku o Mr. Monk ia oe.  He keu aku kona hoopunipuni.”

            “Aole ia ’ u i olelo mai ai ia Roy i olelo ai oia i keia mea.  Ua olelo aku oia ua ike oe i keia kinowoilua i keia mau manawa elua.”

            “Ina oia maanei ua makemake loa wau e hoike mai oia pehea la i maopopo ai iaia ua ike wau i keia kinowailua i keia mau manawa elua.”

            Ua nana aku la ua Miss Monk nei me ka huhu nui.  Ua manao ae la oia ke hoao nei kona kaikunane e hooili mai i ka hewa maluna ona.  Mai keia manawa aku e nana pono ana oia i ka hana a kon kaikunane.  Ina oia e ike ana iaita e hana i ka hana ino alaila e pau ana ko laua noho ana he mua a he hope.  Ua hoomaka koke aku la oia e hele a hele pu mai la no kahi makai kiu me ia.  Oiai no laua e hele ana ua ike ia aku la ka puka ana mai o kekahi kino kanaka.  Aole keia he mea okoa aku aka o Ragi no keia.”

            “Ano e hoi ke kino o keia wahine e hele mai nei,” wahi a ka makai kiu.  Aole wau i ike mua i kekahi wahine e like me keia.”

            “Aole kela he mea okoa.  O ko ’ u kahu hanai kela.  Nana wau i malama i ko ’ u wa liili a hiki i ko’u nui ana.  I ko makou hoi ana mai i Enelani nei ua paa pu ia mai no oia.  He nui ko’u aloha iaia a he nui no hoi kona aloha ia’u.”

            I keia manawa i hiki mai ai ua wahine nei ma ko laua nei wahi e ku ana.  Haawi aku la oia i ka uhi poo o kona haku wahine me ka olelo pu ana aku e uhi i kona poo o loaa i ke anu. Ua hooko aku la kona haku wahine e like me kana i olelo mai ai.  Nana ae la ua wahine Inia nei i keia kanaka e ku nei me kona haku.  Ua hoike ia mai iaia o kahi makai kiu keia nolaila ua makemake loa oia e ike iaia mamua o ka manawa.

            “E Silivia, e nana pono loa oe i keia kanaka.  Ua hoike ia mai nei ia ’ u e kekahi o na kauwa o kahi makai kiu keia.  E hoao mai ana oia e hoike aku oe iaia i na mea apau loa e pili ana i keia kinowailua.  E nana pono loa iaia.  He nui ko ’ u hoowahawaha loa iaia.  “Ua olelo ia kia mau olelo ma ka olelo Inia me ka manao o keia wahine aole e maopopo mai ana kana mau olelo i keia wahi makai kiu, aka, ua olelo mai la oia ma kaia nei olelo kamaaina oiai ma Inia no i hanau ia ai keia wahi makai kiu a ua kamaaina iaia ka olelo a na Inia.  Ua ike iho la keia ua lohe loa na kauwa he makai kiu oia a ke nana ia nei kana mau hana a pau loa e hana nei.  Ua ike pu iho la no hoi oia aole loa e hoike pololei ia mai ana e kia poe kauwa kana mau mea a pau loa e makemake ai e ik.

(Aole i pau.)

 

HE MEA I HOOLAKOIA E KA HONUA NO KE KANAKA.

            I ka wa i hookumuia ai ke kanaka ma ka honua, ua hoolako no hoi ka honua i na mea apau e hoola ai i ke kanaka.  Ua manaoia ke kanaka e ola ma ka honua me ka ikaika mamuli o na mea i hoouluia; a oia wale iho la no ke ala i hookumuia e ka honua no ke ole o ke kanaka.

            O ke ala wale no e loaa ai ua ola nei a ka honua, a ke ala nohoi e hoi hou mai ai ua ola nei me ka ikaika mau, o ka ai i ka laau e hiki ai kehookoia keia mau mea apau i hoakakaia no ke kino, oia hoi ka laau Kikapu Ilikini Sagawa.  He laau kaulana keia a na Ilikini, he mea hoi i hilinaiia mai na mea ulu wale mai no o ka honua.  He mau lau nahele na mea i hanaia ai, he aa, na ili laau, a he lehulehu wale aku na mea ulu okoa e ae i awili pu ia.  Na keia laau e imi a loaa ka aoao o ka ma ’ i, pela e loaa ai ka mole o ka pilikia; a loaa aku la, pepehi iho la, a hoihoi hou ia ke kino i kona kulana mua me ke ola maikai.

            Ina e ano e mai ke akepaa i ka piha paha i ke kino, ina paha he malohi mai ke kino, a he hiki ole ke hooikaika hana, kapalili ke ku ’ i ana a ka puuwai, a i kekahi wa ikaika loa, a i kahi wa hoi nawaliwali ke ku ’ i ana; ina paha he inoino ka oni ana o ka opu ika piha lepo; ina he eha ko ka i ’ o puupaa, he hiki wale no keia mau mea apau ke hoolaia e keia laau kupaianaha a na Ilikini, ka Laau Kikapu Ilikini Sagawa. Mai houlolohi i ka imi ana i ke ola, o pilikia auanei. Mai hookuukuu i ka ma ’ i e ai i ke kino e lapaau i ka wa mama o ka poino.  O ka Laau Kikapu Ilikini Sagawa.

            O HOBRON DRUG CO., na Agena ma Hawaii nei.

 

            Ua loaa aku kekahi wahi Bebe Kaikamahine ma ka Ipuka o ka Hale o Manuel Silva ma Kalihi.  He wahi bebe haole keia.  He maikai kona lole.  Ma kona aoao e waiho ana he omole waiu ame kekahi mau mea e ae no ka bebe.  Ma ka nana iho me he mea la mai kekahi ohana waiwai mai.  Aole i maopopo na makua.

Haalele ia Honolulu nei i ka la 22 o Aperila.

 

KA WAIWAI O KE OLA.

Na Pilikia o ka Hana Kupakako

He Moolelo i piha i na Pilikia a me ka Ehaeha me ka Maikai mahope mai.

 

O ka hana a ke kupakako, he hana moloa, aohe mea nana e hoohoihoi mai, oia like wale no i kela ame keia la. Aka ua hiki ia Mr. Fred R. Mroton, o Alanui Vesper, Helu 80, Portland, Me., ke hoike mai i kekahi mea nana i hoohauoli mai iaia. Ma kana olelo ua hoike mai oia penei:--

“No elua makahiki ko’u noho ana iloko o ka ehaeha no ka pilikia ma ka opu. I kela ame kela la mawaena o ka hora umi o ke kakahiaka a me ka hora ekolu o ka Auina la e poniuniu mau ana ko’u poo a ina aole e noho koke i lalo o ka maule aku la no ia. E mau ana keia ano a hiki mai ka ainawakea, aohe ono mai o ka ai.

“Ua heluhelu wau no ka Huaale Akala a Kauka Williams ma na Nupepa Puka la a hooholo e hoao i ka maikai. I ka pahu mua na ua ike wau i ko’u ano maikai mai. I ka pau ana o eono pahu ua pau loa ko’u mai. Aole o’u ai i keia laau i keia manawa aka he malama mau wau ma ka hale. Ua hoike aku wau i keia laau i ko’u mau hoa’loha a ina wau e ike ana i kekahi mea i loaa i na haawina e like me ko’u e noi ana wau ia lakou e hoao i ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea.

             Ua hoolahaia keia mau olelo maluna ae ma ka Portland Expresh, he mau olelo i hoohiki ia imua o Marshall H. Purrington, he Notari no ka lehulehu.

            O ka laau maikai loa no na ma’i o keia ano oia no ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea. Nana e hoomaemae i ka ko oka hoopau i ka haalulu. O keia ke kumu maikai o keia laau no ka ma’i ma ka opu, rumatika, eha mai o ke poo, haikea wale mai no ame na ma’i oia ano. E loaa no ka Huaale Akala a Kauka Williams ma ka hale kuai laau apau a i ole e kakau mai ia Dr. Williams Medicine Co, Schenectady N. Y., a e hoouna ia aku no ke loaa mai ka hapalua no ka pahu hookahi, elua kala hapalua no eono pahu, aole he kuai nui ia o keia laau.

 

KUAI HOEMI NUI

O NA SILIKA, LOLE OKOA AE, KUPONO I NA KEONIMANA, 
 NA PAPALE O NA LEDE AME NA KEONIMANA.

Hoomaka ana Iulai 1, No Ekolu Pule.

Mai Noho E Hele Ae

S. Ozaki

Waverly Hale.     Alanui Hotele

 

Ka Moolelo a pau iloko o hookahi hua olelo e pili ana no ka laau.

LAAU PENIKILA

            Mai ia Capt. F. Loye, Keena Makai Helu 5, ma Montreal:--“He lawe mau makou i ka laau Pain Killer a Perry Davis no na eha o ka opu, rumakika, anuanu, ame na ma’i e ae e loaa nei i na kanaka malalo o ka makou hoomalu ana. Ua hiki loa ia’u ke olelo ae o ka laau maikai loa keia e malama ai ma ka hale.”

            Hiki ke inu maloko a hamo mawaho.

Elua ano 25 keneta a me 30 kaneta.

 

            He nui loa na kanaka e hele mau nei i ke anu a ua maikai loa e loaa kekahi laau naa e hoopau keia anu, mai ka noho paa ana iloko o ke kino. Ina e inu i hookahi puna liilii o ka laau Pain-killer me kekahi wahi wai e hoomomona ia ua loaa koke ka ikaika a hiki ole I keia anu ke noho iloko o ke kino. Ua hoao ia keia hana no kanaono makahiki a ua ike ia ka oiaio. He hookahi no laau pololei oia ka laau a Perry Davis. He 25 keneka ko ka omole a he 50 keneka ko ka omole nui.

 

            I KA POE KULI:--Ua haawi ae kekahi lede waiwai i hoola ia mai kona kuli ame ka halululu iloko o ke poo mamuli o ka pahu hoolohe hanalima a Dr. Nicholson he, $25,000 i kana kula kokua kuli i hiki ai ke loaa keia pomaikai i na poe kuli me ka lilo ole. E kakau mai, THE NICHOLSON INSTITUTE, 780, Eighth Avenue, New York.

1564

            1 Makahiki mai Iulai 1.

 

KAHI MEA KAHIKO NO.

            Ua hoike ae o J. A. Kelley i kekahi moolelo i lohe mua ia ma na wahi apau o keia aina nui o Amerika. Penei kana olelo:--“ I keia hooilo aku nei ua loaa ia wau i kekahi ma’i nana i hoonawaliwali loa mai i ko’u ola kino a hoomaka koke wau e kuai i omole Laau Chaimberlain, no ka ma’i umii, hi, ame korera a loaa mai iau ka oluolu. Ua uhai wau i na olelo kuhikuhi a he hikiwawe maoli no ke ola ana. O J. A. Kelley, kekahi kanaka kuonoono o Henderson, N. C, U. S. A. Loaa keia laau ma ka hale kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena ma Honolulu nei.