Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 24, 14 June 1901 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Rudolf Rasenedile

 

Ka U’i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahin@@iii

KA MEA HOI I HOOPAAHAO IA OIA NA PAIA ANUANU O KA HALEPAHO O ZENDA.

 

I ke kaua haalele ana e kuu hoa i na hoaloha o kaua i kela pule aku nei ua au aku kahi Keaka a kakou ma kela ao@@ o ke kiowai no ka ike ana i ka ikaika o ka enemi ame ka lakou hana pono e hana ai. E ku aku ana hoi kona @@hoa ma keia aoao me ke pihoihoi nui no kona palekana. Au aku ia oia me ka malu loa a hiki i kona hiki ana ma ka aoao o ka waapa me ka ike ole ia mai e ke koa klai. Malaila ola i ku ni mo kekahi manawa loihi loa. I ka aneane ana aku e hiki i na hora o ke aomoe ua ike aku la ua wahi koa wiwo ole nei a kakou i ka hoi ana mai o ke koa kiai me ka omole e paa ana i kona il@@ Kali aku oia me ka hoomanawanui a hiki i ka inu ana o ua wahi koa @@ a oona i keia walona ana e inu nei a manawa oia i ike aku ai i ka hoi ana mau o ua wahi koa nei a luna o ka waapa hiamoe. Kau koke aku la o Keaka i luna o keia waapa ame ka eleu@@i ua wehewehe koke ae la ola i ka lole o kela koa a komo awiwi iho la i ka paa ana o kela lole ona ua hoomaka koke aku la oia e hoe no ka wahi @ kona mau hoaloha e noho mai ana. @a makemake oia e komo aku iloko e wana i ke kulana o ka enemi, aka ua ike mo ia oia ua hiki loa ke loaa mai la mau mea mai keia wahi koa mai. Aole oia @ loihi loa aku ua ike la mai la kona hoe i ka waapa ma keia aoao a kahea koke mai la kekahi koa iaia:

            “@hele ana oe i hea e Bob?” wahi keia koa

“@ holoholo ae ana hoi au i pau iki @ahi makahiamoe,” wahi a Keaka me @@ maalea.

h@ Ua pau mai la ka nana ana a kela @oa laia me ka manao o Bob no keia @oa e hoe nei i ka waapa eia ka o kahi @ Keaka a kakou. I kona hiki ana aku @ ka wahi a kona mau hoa e kali mai ana ua lele aku la oia a hoike aku ia i ka moa hou ia lakou. Olai ke aneane aku nei e hiki mai na hora o ka wanaao ua hooholo iho ia lakou e hoi aku no ke kulanakauhale. Hoihoi pu ia aku ia me lakou keia wahi koa a Keaka i lawe mai ai a hoopaa ia aku ia ma kekahi lumi paa loa o ka halealii. Hoi aku la lakou e moe a i ke kakahiaka nui ua ala ae la ua wahi koa nei a ike iho @ ola ela ola iloko o kekahi wahi @ike ole me kona wahi maa. Nana ae ia oia mao a maanei me ka hoaa nui. aka aohe he ike ia ae o kekahi mea i maa i ka ike a kona maka Iaia no e nana ana ua komo mai la o Fitz a olelo mai la ua makemake ia oia e ku aku @mua o ka Moi o Ruritania.

“Ka Moi o Ruritania? Ua lilo ae nei @@ paha o Mikela ka Moi o Ruritania? @leaha la kona makemake la’u?” wahi a ua wahi koa nei i noonoo iho ai olai oia e lawe ia ana imua o ka Moi. I kkona ike ana aku he kanaka okoa ua nui loa kona puiwa. Nana pono mai la @a Moi lala a pane mai la me kela mau @uaolelo: “E ke koa. ma kou ano he koa. a he mea maa mau ina koa ke kupaa mahope o ko lakou mau alakai. nolaila ke olelo mua aku nei au la oe @e elua wale no alahele nou. Hoike mai oe me ka pololei i ka’u mau mea a pau @ ninau aku ai. ola oe. Hoike oie mai oe o kou la hope loa keia e hanu ai. Aole keia he mau olelo paani. aka he mau olelo oialo loa. Noiaila. e noonoo pono. Ina oe e hoike mai ia makou e nana pono no makou i kou oia a aole loa oe e hoopoino ia mai e Mikela ame kona mau koa oiai makou e ola ana. “Makemake au e hoike mai oe i na poe a pau loa e hoopaa pio la nei e Mikela @a kela kakela ona e like me kou ike.” wahi a ka Moi.

“Ea mamua o ko’u hoike ana aku i k@ia mau mea makemake wau e hoike mai oukou la’u i ko’u kumu i hiki mai ai i keia wahi. I ka po nei ua hoi aku wau ma ko’u wahi lumi. a i ko’u ala ana ae nei i keia kakahiaka he wahi okoa ko’u e moe ana.”

“Aohe keia he manawa no ia mau olelo waiwai ole o ka makou wale no e makemake nei ia oe@@ hai mai oia na mea i ninau ia aku nei ia oe.” wahi a ka Moi

“Pela io no hoi paha. aka ua maopopo ole la’u ko’u hiki ana mai i kela wahi malihini. Ua pupule ia paha wau @ hiki mai ai ia nei a pehea la? Ina ua pupule ia wau he mea makehewa ko’u naike ana aku i keia mau ninau a oukou e ninau mai nei la’u.”

            “Ina aole oe e hoike koke mai ana i ka’u i ninau aku nei ia oe. e pupule io ana oe. Owai ka poe e hoopaa ia nei maloko o keia kakela? E hai mai me ka awiwi loa o kauoha koke aku wau i keia mau koa e lawe ae i kou oia.”

            “A-a-e, o-o ke keikialii. he kauka a he wahi kanaka okoa iho no i kape@a o Josef.” wahi ana i pane mai ai me@ka maka’u.

            “O ka pa upono ae ia @ena o na kanaka e hoopaa ia nei maloko?” wahi a ka Moi.

            “@. o ka pau ae la no ia.” wahi a ke koa.

            “e hopu koke aku iaia a lawe aku e oki @@ i kona poo. Ke a’o mai nei oia ia kakou i ka hoopunipuni me kona manao aole kakou i ike ina poe a pau loa e hoopaa la nei ma keia wahi. Hopu aku iaia.” wahi a ka Moi.

            “A-a-lia hoi e hopu koke mai. Ua poina aku nei ia’u hookahi i koe. O-o-ke Kaikamahine Alii Flavia kekahi e hoopaa ia nei ma keia wahi.”

            I ka lohe ana o ka Moi i keia mea ua like la me kekahi poka pahu i hookui mai i kona kino. Ua kulou iho ia kona poo i lalo a kulu mai la kona mau waimaka. “Ke manao nei au ala oe i ka poli pumehana o kou home aloha eia ka oe iloko o ka lima o keia kanaka puuwai eleele. Pehea la hoi oe i kakou hoopunipuni mai ai i keia leka ka’u?” Ua kulou iho ola no kekahi manawa loihi a ea ae la kona poo.

            “Makemake wau la oe e hoike mai i na mea a pau loa e pili ana i keia kaikamahine. Pehea kona oia kino? Ala mahea kona wahi e malamaia nei? Heaha oia na Mikeia? O hoike mai i na mea a pau loa au i ike nona.”

            “I kona hiki mua loa ana mai ua mo@ih@ maikai kona helehelena. I ko’u lawe ana aku laia a hoopaa maloko o’ka pa-hao i hoomakaukau ia nona ua lohe aku au @ala e kahea-ana: ‘O, Rudolf. Rudolf, come to me.’ Ua emi mai kona kino a ano haikoa kona helehelena i keia manawa. Makemake o Mikela e ae mai keia kaikamahine. aka i kekahi @@ o@@i au e ku kokoke ana ma ka wahi o keia ui e hoopaa ia nei ua lohe aku la au ia Mikela i ke noi ana aku e ao mai e lilo i wahine nana. Ua olelo mai ia ua kaikamahine nei aole loa oia e ao e lilo i wahine nana a hiki i kona make ana Wiai ua lilo kona puuwai aia i kahi e. @ uwe mau ana oia i na ia a pau loa. O ka mea nui wale no i kona waha oia keia Rudolw ame kona makuahine. E kahea mau ana oia ia laua. Nui ko makou aloha iaia, aka, nona no ka hewa i ka ae ole e lilo i wahine na ke Keikiaili Mikela.”

“Ua lawa. ua lawa. Aole nona ka hewa. aka no kela kanaka puuwai eleele. E ike ana oia i ka manawa e mihi ai ola no keia hana ana i hana ai. Aole loa e moe kuu poo a hiki i kona loaa ana la’u. Ke hoopaa ia nei oia maloko o kekahi pa-hao wahi au? Oia auanei ka pololei?”

Ae, aia oia maloko o kekahi pa hao. Ua maka’u o Mikela o hookuu malu ia kela kaikamahine e kekahi o na koa a i oie wawahi ia mai paha keia lui a lilo aku keia kaikamahine. nolaila ua kuai oia i wahi paa loa e hoopaa ia ai keia kaikamahine. Ala no iaia ke ki o kela puka. Aole ola e ae e haawi mai i keia ki ia makou. E hele mau ana ola e ike i keia kaikamahine i na manawa a pau loa. E noi mau ana hoi iaia e ae mai e lilo i wahine nana.”

“Ua lawa keia mau olelo ana nona. A pehea ke keikialii au i olelo mai nei ame ke kauka ame Josef? E hoike mai@e ka olalo. E hoomaopopo oe ina oe e hai mai i ka mea oiaio e pakele no oe.”

“O ke Keikialii ko lakou mea nawaliwali loa. Aole ona ai nui i ka ai. No kahi kauka ame Josef he ai mai no laua i ka ai. Lohe mau ana au i kahi kauka e olelo ana i kona lolo i kona ae ana e hele mai i keia wahi a paapio ola. No Josef hoi e manao mau ana oia e hiki mai ana no ka ma@awa e hiki mai ai o kekahi kokua a hemo aku lakou mai keia wahi aku. O lakou ka makou poe ike mau no ka mea ua ne ia makou e ike ia lakou.”

“Aia ia wai ke ki o ko lakou mau lumi kahi i paa ai?” wahi a ka Moi.

“Aia ke ki o keia lumi i kahi kuene nana e lawe aku ka lakou mea ai. Oia ka mea komo mau iloko o keia lumi a i kona manawa e komo ai hele aku makou e nana i keia mau paahao.”

“He ehia ka nui o na koa e noho nei ma keia Kakela?” wahi a ka Moi.

“Mamua aku nei he eono wale no makou, aka i ka manawa i hou ia ai kekahi koa i ka pahi e kekahi mea i ike ole ia ua hoonui hou ia ae na koa. I keia manawa he umikumamalima ka nui o na koa mawaho ae o Mikela. He poe koa ikaika wale no keia a pau loa. He punahele hoi o Mikela ia lakou.”

“Ina oe e ae mai e kokua ia makou a hiki i ka loaa ana o keia mau paahao ia makou a puka iwaho nei e haawi no au ia oe i kekahi makan nui. Pehea e ae ana no oe ia makou e hele pu me oe a kokua oe ia makou i ka hoopakele ana mai i keia mau paahao?”

“Ae. Ke ae aku nei au e kokua ia oukou ma na mea a oukou a pau loa e makemake mai ai. Ua kamaaina la’u ua mea a pau loa e pili ana i keia wahi. Ua hiki loa i’u ke lawe aku ia oukou a hiki i ka wahi e hoopaa ia nei o keia mau paahao.”

“Mai kolohe oe ia makou no ka mea ina oe e kolohe ana o kou hora hope loa ia e ola ai ma keia ao. Mai manao oe o kou pakele ana mai ko makou lima aku i keia manawa oia kou mea e pakele loa aku ai. Ina oe e hoao e kolohe mai ia makou e ike ana no oe i ka manawa e loaa mai ai ia oe o kekahi mau pilikia ma keia hope aku. Nolaila, e hana i ka hana me ka pololei a e loaa no ia oe ka maha ma keia hope aku. Ina oe e hana maikai a loaa ia makou keia mau paahao ua hiki loa la’u ke haawi aku ia oe i kekahi makana maikai loa no keia hana au.”

“Ae, e kuu haku. e kokua no au ia oukou e like me ka oukou makemake. Ua moloa ia wau i ka noho paahao ma kela wahi a ua hauoli loa hoi i ko oukou kii ana ae nei la’u a hoopakele mai keia wahi mai. Mai maka’u mai oukou ia’u e kuu poe haku. E lawe aku no au ia oukou a hiki i ka paapio ana o keia Mikela ia kakou.”

“Ina he olaio kau mau mea e olelo mai nei ia’u alaila he mea pono loa ia kakou ke hele koke aku i keia manawa e nana i ka kakou hana kupono. Manao wau e noonoo koke kakou i keia mea i keia manawa. Ka’u e manao nei e hoi aku oe i keia manawa a hiki imua o Mikela a olelo aku oe ua uhai mai oe i kekahi mau enemi i ka po nei a oia kou mea i hiki loa mai ai i ka ululaau. Uhai mai oe ia lakou a hiki i ka puka ana iwaho o ka ululaau. aka aole oe i ike mai owai la lakou. I kou hoi ana mai ua maluhiluhi oe a moe ma ke alahele. I kou ala ana ae ua malamalama a hoomaka koke oe e hoi mai no keia wahi. I kou manawa e ae ia mai ai e hoi hou aku me lakou, alaila, e nana pono mai oe ia makou i keia po. E hele aku ana makou. ma ka hora ewalu. I kou manawa e ike mai ai ia makou. alaila. hele oe e hoolalau i keia poe koa a hiki i ko makou kau ana ma keia aoao. Ia manawa oe e hui mai ai me makou a paio aku kakou i keia poe. Pehea keia manao? E hoomanao oe o ka hana pololei ke ola a he make ka mea loaa i ke kolohe.” wahi a ka Moi.

“Ae he pololei kau mau mea e olelo mai la e ka Moi. Aole oukou e maka’u la’u. Ua hoowahawaha mua au la Mikela mamua o kou hiki ana mai imua o oukou a nolaila ua hauoli loa au i ka loaa ana o keia manawa e a’o ia aku ai oia no kana mau hana ino i hana mai ai.”

Me keia mau olelo ua lawe ia aku ia oia e kekahi o na koa a kokoke i ke Kakela a hookuu ia aku ia. Hoi aku la oia a hiki imua o ke Kiowai e waiho ana no kona waapa. Kau aku la oia a hoe aku la no kela aoao. I kona kokoke ana aku ua kahea mai la ke koa owai k@l@ Olelo aku la oia o Bob. Ninau @@@@ keia koa i ke kumu o ka ioihi @@@@ kana hele ana a hoike aku la oia @@@@ like me ka mea i aoao ia aku @@@@@ ai ua haohao o Mikela i kona na@@@@ ana ua lawe ia aku la oia imua@@@@ikela e hoike aku i ke kumu o kona@@olowale ana.

Ke noonoo mai nei paha oe e kuu hoa uhe@@lolo i keia mau ipo a kaua aia la i@@@ ka makuahine o ka u’i Flavia i k@@@manawa? Nolila, e huli iki ae kaua a nana aku laia. Kali mai oia o ka hoi aku o kana kaikamahine a hala loa ka manawa i’manao ia. Hoouna mai oia i kona mau koa e hele mai e huli i kana kaikamahine. Hoi aku k@ia mau koa a hoike aku ua olelo la mai ua hoi mai ola no ka home nei. Ike ih@ la kona makuahine he mau hana ko@@@ kekahi i hana ia. Ua manao ao l@@ia ua ma@o malu kana kaikamahhine me kona ike ole a ua make’u oia i ka hoike mai i keia mea iaia.

Hoohoio iho ia oia e hele aku e hu@@ i kona wa@i i hele ai a laa e loaa aku iaia makemake oia e ike i ke kuo@u o keia hoi ole ana mai i ka manawa i haawi ia aku iaia. Me kona mau maka i piha i ka huhu ua hele aku la oia e kauoha i kikiki nona ma ke kaa ahi e holo mei ana no Rusitania. Hoi aku la oia i kona lumi a hoomakaukau iho la i kona mau lole no ka hele mai. Aobe wahi manao aloha iloko ona. aka ua piha ioa ia oia i ka huhu no keia nalowaie ana o kana kaikamahine a hoi ole aku i ka manawa i haawi ia mai laia e hoi aku. I kona makaukau ana ua hele mai ia oia. Kau maluna o ke kaa ahi o keia ia a i kekahi la ae i ka auw@a ia e hiki loa mai ai i Ruritania. Aole oia i kamailio me kekahi mea a hiki wale nno i ke kokoke ana mai o ke kaa i kana wabi e hele nei. Nana mai ha oia i ka nani o ka ululaau a puana ae la oia me ka malu oia no. Owai la keia kanaka ana i mare ibo nei?

Oiai he mau mea kekabi i hana ia mamua iho o keia manawa noiaila e haalele kaua iaia a huli ae a nana i ka kaua Moi. Haalele aku nei kaua i kahi koa a lakou i hookuu aku ai e ku ana imua o Mikela. Ninau mai ia o Mikela i kona kumu i nalowale ai. Hoike aku la oia e like me kana mea i a’oa’o ia mai ai. Nana pono mai la o Mikela iaia a olelo mai la: “Mai hoopunipuni mai oe. Ua hele ia aku nei oe e huli a ua ike ia aole oe ma kena mau wahi au e hoike mai nei. E hoike koke mai oe i ka oiaio o make loa aku oe ia’u i kela manawa.”

(Aole i pau.)

 

KA AHAOLELO.

 

Ma ka Poalima o ka pule i hala i noonoo ia ai ka bila haawina kala no ka malama ana i na koa o kakou i keia mau makahiki e nee aku nei imua. Lawe mai ke komike i ka lakou hoike e hoopau loa ia keia haawina kala oiai aobe he waiwai i loaa mai i ke aupuni ame na kanaka e uku nei i keia poe molo-a. Ku mai o Kale Aki a olelo mai aole e hiki ke hoopau ia na koa a ma ka haawi ole ia ana i haawina dala no lakou ua like ia me ka hoopau ana ia lakou. Na keia mea i hoopii ae i ka huhu o Kanuha a hoike aku oia i kona mau hoa ke hoao la nei oia ame lakou e alakai hewa ia e Kale Aki a aole pono e puni i kana mau olelo. Hoike mai oia aole lakou e hoopau ana i na koa oiai aole i loaa ia lakou ia mana. aka e hoopau ana lakou i na haawina kala i uhauha ia e keia poe. Aole he wahi pomaikai i loaa mai ia kakou mai keia poe mai. O ke komo wale no ka lakou i ka lole a maikai hele e holoholo a na kakou e uku aku i ka lakou kala e ola ai. He nui ka hoopaapaa ia no keia ninau. O keia malalo iho ka hoike a ka hapanui o na komike:

Hon. S. E. Kaiue, Peresidena o ka Senate

Aloha: -O kou@komike i haawi ia mai hi ka noonoo ana o ka b@la haawina o ka oihana koa ke noi aku nei e waiho aku i ka lakou hoike penei:

Mamuli o ka oluolu o na lala o ka Hale o na Lunamakaainana ua loaa mai ia makou ka hoike a ka Luna Hoola e like me kana i hoike mai ai i ka Hale o na Lunamakaainana. Ua manao makou he mau mea maikai e ike keia hale i na mea o loko o keia hoike nolaila ke hoike aku nei makou e like me ka mea i hoike ia mai ia makou.

Mai ka la 10 o Januari, 1895, a hiki i ka la 31 o Dekemaba, 1900, ua hiki aku na hoolilo i ka huina nui o $948,153.00. O ka hoolilo i ike ia no ka makahiki 1900 e hoike mai ana i ka uhauha maoli ia o ke kala o ke aupuni e ka poe e lawelawe nei i keia hana o ke aupuni.

Ua hiki loa ke maopopo ka nui o ka kiloi wale ia o ke kala ina kakou e noonoo ae i ka la 18 o Aukake, 1898, ua loaa mai ka mana kiai o ke aupuni o Amerika. ua welo mai ka hae o ka lanakila ame ka pono kaulike maluna o keia mau paemoku no ka hoopakele ana la kakou. O keia iho ia ke ano o ka kulana o ke aupuni i ka manawa i komo mai ai keia poe i ka ahaolelo o ke kau i hala a ua manao makou e huli pono i na mea i hana ia i ko lakou manawa. Ua ike aku makou i ka uhauha maoli ia o ke kala o ke aupuni. Aohe he wahi hana i hanaia, ela nae ua nui na kala i hoolilo ia me ka waiwai ole.

Maloko o na buke o ke keena o ka Luna Hooia ua ike makou he $3,701.21 i hoolilo ia no ka uku o na koa wale no mai Januari aku. a hhiki iloko o Mei. Ka hoolilo no ka malama ana i na koa ua hiki aku i ka $9,957.81. Ua like kela me $13,659 no eha mahina a no iwakalua-kumamaha mahina ua hiki aku i ka $75,000. He elima bila kikoo i hana ia i keia manawa ia George T. Turner i hiki aku ka huina i ka $903.20 no ka hana ana i na lole koa ame na hemahema pili i ka lole o na koa. E hui aku me keia ka huina o $1,193.35 no ke kual ana i ka lole ame kekahi mau lilo e ae no keia hana ua like ia me $2,096.25 no ka lole wale no o na koa.

O kekahi paa lole kumukual nui loa ola no ka lole i hanaia nno Kapena A. G. Hawes. Kakauolelo a ke Kiaaina. Na ka hui o S. Roth & Co. ihana keia lole. Na hoolilo pono kakau ua hiki aku i ka huina nui o $669. Ua lawa keia no keia ahaolelo e kakau aku ai i keia poe e waiho mai i ka lakou hana. He mai ai@a pena kii kekahi no lakou na hoolilo i hiki aku i ka $2,303.01. Ua lawa keia pena no ke pena ana aku i ka lumi inu lama o lakou a lilo i lumi aina no keia Senate. a koe no paha ke pena.

Heaha na kumu maikai no ka malama ana i keia mau koa e like me keia ke ano? Heaha ka mea e ae aku ai i na kala a ka lehulehu e haawi ia aku i keia poe i uhauha wale i ka loaa o ke aupuni me ka loaa ole ia kakou o kekahi mau pomaikai? Heaha ka mea e loaa mai ana i na koa opio e komo nei me ka manao e loaa mai ana keia mau ano maikai a ka hapa-ouku e olelo nei ela ka ua nele loa ia mau mea? Ke noi ia mai nei kakou e kukulu aku i puali koa ma Molokai. ma Kauai, ma Lahaina, ame Kohala a no keaha?

Ua kukulu ia na koa ma Peniselavenia no ka hoomalu ana aku i na kanaka i koi mai e uku ia aku lakou e like me ka nui o ka lakou hana i hana mai ai aka ua ki ia aku lakou e keia mau koa a i keia la ke poo o keia wahi. kekahi o na kanaka i hoao e ki ia lakou. ela oia ke hele nei ma na alanui o keia kulanakauhale e hoao ana e imi i wahi nona e uku a hoolilo aku ai i ka puu kala nui i loaa iaia mai keia hana mai. E hoao ana auanei kakou e hoohalike me keia poe? Ke papa mai nei na Lani. Ke hoao nei kakou e kukulu i kanawai no ka pomaikai o ka lehulehu a he mea pono ole ia kakou ke hoi hou aku i hope e like me keia mau hana. Ina e hoohaunaele ana na limahana ma na mahiko e waiho aku no ia pilikia me ka poe nana e hookomo mai nei keia poe ike ole a hupo. Aole o makou manao he hana pono na kakou ka waiho ana aku i kekahi mea mawaena o kakou ame ka imi ana i ke lakou mau pomaikai ma ka hana pololei.

O ka uluaoa i pau mai nei ma Albany ua hiki aku na hoolilo i ka huina e iawa ai ka uku ana ia o ke koi a ka poe hana no umi makahiki. aka ua hoole ia ka lakou noi kahea ia na koa a lilo aku kekahi mau oia makamae.

No keia mau kumu e Mr. Peresidena. ke manao nei kou komike o ka hana maikai loa e hana ia ai oia nno ka hookau ana i keia poe koa maluna o kekahi kao a huki aku ia lakou i ekolu mile mai ka aina aku a haawi aku ia lakou i na mano. E hoopau loa aku i ka haawi ana i kala na keia poe i makemake e haawi aku ia kakou i mea ai na na mano.

E hoolilo aku i keia mau kala e hoolilo ia nei no lakou no na alanui ame na alahaka i loaa ai ka pomaikai i ka lehulehu, holomua na hana o ka aina.

No keia mau kumu ke noi aku nei kou komike e hoopau loa ia na haawina kala no ka oihana koa. Ke noi pu aku nei e hooholo ia ka haawina kala no ke kanaka kiai e like me ka mea i olelo ia ma ka oila haawina a nana e malama na pono kaua a hiki i ka loaa ana o ka manawa maikai e noonoo ia ai o keia mea.

            I. H. KAHILINA

            DAVID KANUHA

            Kokua nui na Repubalika i ka malama ana i na koa, no ka mea he poe ia i hiki ke kokua mai i ke aupuni i ka manawa o kekahi mau uluaoa. Kue nui na Home Rula no ka nui o na hoolilo.

 

Ma ka Hale o na Senatoa

 

            I ka ia 5 o keia mahina i lawe mai ai o Kikila Balaunu i kekahi olelo hooholo no ka hana ana i bila hoale a noi aku i ka Ahaolelo ma Amerika e hooholo mai i hiki ai ke hanaia na hana o keia mua aku. Ua noi mai oia e noi la i $1,500,000 i lawa pono ai na koi aupuni a pau loa i noi ia mai ma ka hoike a ke Kiaaina. Ua manao na Home Rula he mau hana imihala. a hoolalau wale no keia a kue nui lakou i keia noi.

            Oiai ua hiki ole ia lakou ke noonoo i ka bila hoaie i keia kau kuikawa a lakou e noho nei, he mea maikai ia lakou e noi aku i ka Ahaolelo o Amerika e kokua mai ia lakou i hiki ai na hana aupuni o keia mau makahiki aku ke hana ia me ka holomua. Ua ninau ia ka manao o ka Lolo Kuhina no ka hiki ame ka hiki ole paha i na Lunamakaainana ke noonoo i ka bila haawina i keia kau kuikawa a ua olelo mai oia he hiki no, aka ua lawe mai ke komike hookolokolo i ka lakou hoike e olelo mai ana aole i hiki nolaila ua maopopo ole ia lakou ka lakou mea kupono e hana ai. A oiai ua aneane e pau ka manawa i olelo ia he mea kupono loa ia lakou ke hana ae i bila hoale a noi aku i ke Aupuni Amerika e hooholo mai oiai ua loaa ia lakou ia mana ma ke ano he aina makua no kakou nei.

            Kue nui o Senatoa Keokeo i keia noi. He mau hana hoopau manawa wale no wahi ana a aohe he mau waiwai e loaa mai ana ia kakou. Ina e lawe ia mai ana keia ano bila iloko o ka hale e kue nui ana oia, wahi ana.

            Ku mai o Senatoa Baiaunu o Hilo ua nui, a kue nui i keia manao o ia Balaunu o laua. Olelo mai oia ina e lawe mai ana o Balaunu i keia bila e kue aku ana o Balaunu o Hilo, nolaila, i mea e pau ai ke kue ana o Balaunu ia Balaunu he mea kupono e waiho ia ia mea mawaho aku o ka hale. Maloko o ka hoike a ka Puuku ke ike nei kakou i ka holo o ke aupuni iloko o ka ale. He mea kupono ia kakou ke noonoo pono mai. He hana hiki no keia ia kakou ke hana ina nae e ae mai ana ke Kiaaina e haawi mai i manawa no kakou e noonoo aku ai. Aole o lakou makemake i manawa loihi loa aka i mau wahi la kupono wale no no ka hooholo ana i keia bila i makemake nui ia no ka hooholo pono ana aku i ka hana o ke aupuni. Ua makemake no lakou e hooholo i kela bila i ka manawa pokole i loaa ia lakou. aka aole i hiki. Ina i makemake nui loa ia keia bila he mea kupono na kakou no e hooholo a aole e hiki ia kakou ke hooholo ina aole e haawi ia mai ia kakou i manawa e noonoo ai.

Ike mai ia o Senatoa Kaohi i ka nui loa o ka hoopaapaa a noi mai la oia e hoopanee ka hale a hora 10 o kekahi la mai. Ae la.

O kekahi mau mea i hanala i keia la oia no ka bila haawina no ka hana a na koa. Ma ka nana aku e hoonele loa ia ana keia keena i ka haawi kala a e hilinai loa aku ana kakou maluna o ka puali koa Amerika i ka manawa o na kuee ma Honolulu nei.

 

E HELUHELU I KEIA.

 

            O Keoki Sohaul. he Kelemania ano nui e nnoho ana ma Nu Lebanon. Amerika. kekahi o na haole heluhelu mau loa i ka nupepa Dayton Volkszeitung. Ua ike oia maloko o keia nupepa e loaa ai na mea maikai. a i kona ike ana i ka Laau Hoola Eha a Chamberlain maloko o keia nupepa, ua hele koke oia e kuai i omole no kana wahine. ka mea i noho iloko o ka ehaeha no ewalu pule no ka eha o kona kua. Wahi ana. “Mahope o ke kau ana ia o keia laau maluna o ka’u wahine. ua olelo mai la oia: ‘Me he mea a@ ua hanau hou ia au.’ a i ka pau ana o ka omole ua oia loa kona eha a hiki iaia ke lawelawe ina hana o ka hale.” Nui loa kona hauoli a makemake oia e hoike aku i ka maikai o ka Chamberlain Pain Balm. E loaa no keia laau ma ka Halekuai Laau o Benson, Smith & Co.

 

E kukulu ia aku ana i puali kinai ahi ma Manila i keia mua koke iho.

Ke makemake nei ka Moiwahine o Madagascar e mare i kekahi allikoa Palani ana i aloha.

Ua koi ae ka poe e oia nei mai, ka poino mai o ka mokukaua Maine e uku ia aku lakou i ka huina i hiki aku i ka $270,000.

Mai Kaleponi ame na Panalaau mai o Amerika Komohana e wae ia mai ai ka hapanui o m@ kumukule e hooun@ ia ana i Manila.

 

HEIHEI WAAPA

 

Ka Hui Mytrle me ka Healani

 

Ke Hooikaika like nei lana e Lawe i ka Hae o ka Lanakila

 

He nui maoli no ka hooikaika o @a hui hoe waapa i keia makahiki. Aole i ike ia mamua ko laua hooikaika nui loa e like me keia makahiki. He mau mahina ae nei i hala mamua o keia ia ua hoomaka e no laua i ka hoomaamaa ana no na hana o keia ia. I keia manawa ua nei aku kekahi o keia mau hui i lalo o Ewa i ke kahua o ka hana a ke hoomakaukau nei kekahi e noi aku mahope ona. E malama pono loa ia ana keia poe hoe mai keia manawa aku a hiki wale no i ka ia hope loa e hana, la ai keia hana. E nana pono loa ia ana ka lakou mea ai ame ko lakou hoi e hiamoe i ka manawa kupono. Aole lakou e ae ia ana e moe i ke kaona nei mai keia mau manawa aku a hiki wale no i ka manawa e hoomaka ai ka heihei. Ina lakou e moe ana i ke kaona nei e ike ana no lakou i ka nui o ka lealea mawaho a lilo no lakou i laila a haalele ia ka hana i makemake ia lakou e hana.

O. W. H. Soper, O. Sorenson, G. Garvin, G. A. Martin, W. Lyle, P. Lishman. A. Giles, W. Armstrong, W. B. McLean. A. F. Judd, Wheeler a me Smith. G. H. Angus, ame A. W. Wilder ka innoa o keia poe i haalele mai i ke kaona a hoi aku e hoomakaukau ia lakou iho no ka hana mamua o lakou. No ka hui Myrtle keia mau keiki a pau loa.

I ka Poakolu o keia pule iho e hoi aku ai ka hui Healani no keia wahi. E ike ia aku ana ka laua hana i keia mua koke iho.

 

NA HUI KINIPOPO

 

Haule hou o Kamehameha ia Punahou

 

Paani Lealea ia na Koa e ka Hui Hoku ma Kapiolani Paka.

 

He eha mau hui kinipopo i paani i ka Poaono o ka pule i hala. Ma ke kahua o Punahou i paani ai o Punahou me Kamehameha a ma Kapiolani Paka i paani ai ka hui kinipopo o na Koa me ka hui Hoku.

Mamua o ka paani ana o Kamehameha me Punahou ua ike e ia no ka poino o na keiki o Kamehameha oiai ua eha kekahi o ko lakou keiki akamai loa i ke kinipop@ Aka. i ka paanni ana aku ua oi hou ae ko lakou pilikia ma ka eha hou ana o kekahi o ko lakou mau keiki akamai loa i ke kinipopo. Ma ka hiki ole ana ia Jones ame Harbottle ke paani ua hookomo ia aku kekahi mau keiki i komo mua ole mamua a nui ka haunaele o ua mau moopuna nei a Kamehameha I. a nui hoi ka hauoli o na keiki o Punahou. Ua ike mua no o Punahou e lilo ana ia lakou ka hanohano o ka la nno ka mea i ka hoomaka ana no o ka paani ana ua ike ia aku ia he wahi kumu popolo uuku me ka mamalu ame na waihooluu o Punahou e hele ana ma o a maanei. Malalo iho o kona mau wawae e holo ana he wahi ilio i piha i ka hauoli me he mea ala e i mai ana. “Na makou ka lanakila o keia la.”

Ua hooikaika nui o Lemon o Kamehmeha ame aYtes. Nui ko laua mahalo ia no ka maikai o ka laua paani ana. aka ua hiki ole ia laua elua ke paani aku i ka nui o Punahou. Ina paha i loaa na keiki akamai like o na aoao aielua me nei ua maopopo ole na ai a laua. aka ua hiki ole ke olelo la ka oi loa aku o ke akamai o Punahou i ko Kamehameha. I ka hiki apa i ka palena hope o keia paani ana ua ike ia aku la he 13 a Punahou a he 7 no a Kamehameha. Ma keia ua like laua a o ka mea o laua e lawe ana ia ka hae o ka lanakila i ka ia apopo ma ke kahua kinipopo o Kamehameha iaia ana ka helu ekahi mawaena o laua no keia makahiki.

Ua maopopo loa e hooikaika like ana keia mau hui e kaili ae i ka hae o ka lanakila a ina e maikai ana ka lima o keia mau keiki i eha ua manao loa makou e kaili ana o Kamehameha i ka lanakila. aka, ina aole e oluolu koke ana ko laua lima e lilo ana la Punahou me ka hoopaapaa ole.

Nui ka uaua o na keiki o Punahou mai ka hoomaka ana mai a hiki wale no i ka pau ana. Ua hoike mai lakou he ikaika maoli ko lakou mau ki leo.

HOKU ME NA KOA

            Ua paani lealea ia na koa e ka hui Hoku. Ua hiki ke ike ia aku ka hulili mai o ua hoku nei i ka lewa a i ka nana ana ae o na koa ua olinolino ka maka a hiki ole ke paani maikai. No elima komo ana ka paani maikai ana o ka Hoku a i loko oia manawa aole i loaa hookahi wahi puni i na koa a mahope mai oia manawa i mea e hoohoihoi ai i na koa ua hoomaka lakou e haawi i keia poe i kekahi mau puni. Ua hiki loa i na poe i akoakoa ae ke ike aku i ko lakou haawi aku i keia mau puni i keia poe koa i puhili maoli i ka ike kinipopo o na kanaka o Honolulu ne.

            Ua ike keia poe i ke ki pu. a ina lakou i hookuku ma ia mea me nei ua oi ino loa na koa. aka i ka hiki ana mai i ke kinipopo ua kau konane mai la ka hoku i ka lewa a hiki ole i ka poka a na koa ke kii aku a hoihoi mai ilalo. He 18 puni i loaa i ka Hoku a he elima no i loaa i na koa. Ua ma u no nae hoi ia mamua o ka nele loa ana hoi. He mea pono ia lakou e hooikaika nui i keia hana o nele loa lakou i keia kau a loaa ia lakou ka huelo o ka popoki.

 

            Aia ka Moiwahine Liliu ma Hilo i keia mau ia. Ua kokua nui ae oia ka ahamele ma Haili. Aole i maopopo loa kona manawa e hoi mai ai no ke kaona nei.

 

            Ua hookohu ia mai nei o S. J. Russel o keia kuianakauhale i luna kuke awa nui no Lahaina, Maui. Ua hiki mai kona hookohu maluna o ka moku koa.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Banako hoahu Malama Dala o Hawaii

[KAUPALEMAIA]

Huina i ba@hui@...$250,000.00.

 

Pereside@@...Kikila Bar@@@

Hope Peresidena...W. Q. Coo@@@

 

Keena Hana Nui:

Alanui: Papu, kokoka i Alanui Kalopa Ko@@@ Lala ma Hilo, Hawaii

-ALAWELAWE ANA I KA-

Oi@e@a anako Hoahu Dala ma Honolulu ame Hilo

            E lawela mai no na huina hoahu mo ka haawiia o na ukunanee no na hoahe makahiki ma ka huina o 4½ pe-konota no ka makahiki. E loaa mo na Rule & mo na hooponapono ana ke @imau @@ @@ ke Koena Hoahu.

1828-1yr.

 

DR. L. F. ALVAREZ

@@oona Oihana a Wahi Noha Hola 16 ame 30, Aianui @mma

Na Hora Hana:

8 & 10 a. m.

8 & 6 p. m.

7 & 8 p. m.

Telepona White 211.   @@@6-1yr.

 

DR. T. MITAMURA

 

            Keena Oihana 634, Alanui Nuuana. Telepona 152. Pahu Leta 843. Wahi noho, 524, Alanui Nuuanu.

            Na hora keena: 8-10 a. m., 6-8 p. m.

 

KAKELA ME KUKE

(KAUPALENAIA.)

Poe Kal@pa ma ke Komisina

A HE

Poe Lawelawe Kopaa.

AGENA

 

HOIKE AKEA!

 

O KA HUI I IKEIA IHO NUI MAWAENA O ROBERT LEWERS, CHAS. M. COOKE A ME F. J. LOWREY, MALALO O KA INOA HUI O LEWERS & COOKE (LUI MA), UA HOOPAUIA IHO NEI I KEIA LA MAMULI O KA AELIKE ANA, A UA HOONEEIA A@ NEI KA OIHANA MALALO O KA HUI NONA KA INOA LEWERS & COOKE, LIMITED. (LUI & KUKE. KAUPALENAIA).

O NA KOI A PU I KA HUI KE AUAMOIA NEI E KA HUI HOU, A O NA AIE A PAU I KA HUI KE HOOLILOLA NEI A E UKUIA I KA HUI KOU.

KE PAHOLAIA AKU NEI NA HOOMAIKAI ANA I KA POE A PAU I HAAWI MAI I NA KOKUA ANA I @@ MUI I PAU IHO LA, A KE NOI@@ AKU NEI NO HOI E HOOMAUIA IA LAUNA OIHANA ANA ME KA HUI HOU.

 

LEWERS & COOKE.

 

LEWERS & COOKE, LIMITED.

(Lui & Kuke, Kaupalenaia.)

 

Peresidena       F. J. Lawbeg

Hope Peresidena         W. W. Harris

Kakamahalo me Puuku           W. A. Ha@@@@

Luna Hooia     C. M. Cooke

Luna Hoehana             Robert Lawer@

Luna Hoehana             C@@@ M. Cooke

Honolulu, December 31, 1000. e mai la kekahi koa iaia:la mai la kona hoe i ka waapa ma keia aoao a kahea koke mai la kekahi koa iaia: "keia wahi koa m