Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 23, 7 Iune 1901 — KA BANA HAWAII. Aneane Kanakolu Makahiki ko Berger noho ana i Poo. He Punahele i na Hawaii, na Kamaaina a me na Malihini—He Nui ka Minamina ke Pau ka Bana no ke Dala Ole. [ARTICLE]

KA BANA HAWAII.

Aneane Kanakolu Makahiki ko Berger noho ana i Poo.

He Punahele i na Hawaii, na Kamaaina a me na Malihini—He Nui ka Minamina ke Pau ka Bana no ke Dala Ole.

O ka bana Hawaii kekahi o na bana maikai loa, wahi a ka poe i kaapuni i ka honua. Ua hiki loa i keia baha ke paani mai' ina himeni i ike mua oie ia e lakou me ka pololei loa, e hoike ana hoi i ka maikai maoli o ko lakou a'o ia ana eko lakou alakai. Ika Lapule o ka pule i hala, Ia elua o keia mahina, i piha ai ka iwakaiua-kumama-iwa o na makahiki o kona noho ana ma ke ano he alakai no keia bana kaulana. Ua paanl oia 1 ka wa e holo ai 0 na moku, ina la nui o Hawaii nei, 1 ka hoolewa o na Alii o kakou, i ka mare hoi o na kanaka hanohano o kakou nei, a me na wahi maa mau. Ua like kela bana me kekahi wahi bebe kolohe iloko o ka Home e hoohauoli mau ana i ka manao o kona mau makūa me kana mau kolohe hala ole. Ina e kaili ia ae keia A\ahi bebe mai ka home mai ua mehameha koke ka home, aohe lohe I leo ia, o ka noho kukule mai no a na makua ua iilo aku ka mea nana e hoo,hauoli mai ika home Ua like loa keia bana i keia Teritori me keia wahi bebe i ka home. Ina e pau ae ana keia bana ,no ka loaa ole o ka haawina kala no |ka hooholomua ana i |ka hana mai ka Ahaoleio mai e nele ana o Hawail 1 ka ,bebe hauoli, e mehameha ana ka home [a lohe leo ole ia. E nele ana na opio a me na makua i ka wahi maikai e ! hoohaia ai Ina ahiahi a me na auina Lapule. E rm*hameha maoli ana keia wahi kulanakauhale.

I ka wa e noho alli an'a o Kamehameha V. ua noi ia aku i ke aupuni K-i--lemania e hoouna mai i alakai no ka bana ma Hawaii nei. I keia manawa 0 ko Berger hof ana mai no ia nai ke , kolu mai o na kaua ana i hele ai. No ka ike ia o ka nui o kona ike ma na [mea kani a me kona kupono i alakai |no kekahi bana ua hoouna ia mai oia 1 i Hawaii nei, I kona hiki ana mai ua ike iho la oia aohe mele lahui o keia mau paemoku. Hooponopono koke oia i himeni lahui me ke kokua mai o na 'Lii a oia ko kakou mele lahui "Hawaii Ponoi." O keia mele kekahi mele i aloha nui ia e kakqp e like me ke aloha 0 na lahui a pau loa i ko lakou mele lahui.' E hele wale no na Amerika a i ko lakou wa e lohe ai i ko lakou mele lahui hemdi koke ko lakou papale a hooiohe akU i ka Jeo e mele ana i ko lakou m'ēle lahui,,- Pela no hoi na Pelekane a .mp la'hui e ae. I keia mau la ua nf}lg ak,u ko kakou mele lahui a ua lawe ne kakou i ka mele o kekahi o na lahul pookela o ke ao nei ji mele. iahu-i.no ka.kou, aka, aole loa e poina keia mele i ka o na Hawaii olalo. E ola mau ana oia a hiki 1 ko lakou hoi ana i ko lakou mau wahi moe, a e a'o aku ana lakou i ka lakou pnau keiki e nana aku me na maka i piha i ke aloha- i keia,. ko iakou meie lahui. No umikumamalima makahiki oia ka mea hookani okana o ka Halepule o Kawaiahao me ka uku ole. Aoie oia i hana aku no ka uku ia mai, aka no kona makemake e loaa na mele maikai e hoonani aku ai i ka Mea Mana Loa. T kekahi mau makahiki i hala ae nei ua kukuiu ia i bana ma ke kula o Keoneula no ka hoonaauao ana aku 1 keia mau keiki. Kekahi keia o bana maikai, a e lohe mau ia ana ka olelo o na kanaka i ka maikai o ka bana o Keoneuia. No eiima makahiki oia ke alakai a'o himeni o na Kula Aupuni o Hawaii nei. Oia ka mea nana e a'o nei ka bana o ke Kula o Kamehameha, kekahi o na bana maikai ma keia kulanakauhale. Hooikaika nui oia ma kana hana ina manawa a pau loa. E, ike mau ia ana' kona wahi kino uuku e hoioke ana ma o a maanei. Ua hoohanohano aku oia ia. Kamehameha V., Lunaliio, Kaiakaua. Liiiuokalani, Repuhaiika o Hawaii, a i keia manawa ia Amerika. Ua hoohauoli aku oia ina koa 'o keia Aupuni nui o kakou mamua o ko lakou hele ana aku e hanu i ka ea o ka pauda a na Piiipino. Ua hoolealea aku oia ina malihini i hele mai e makaikai i ka nani o Hawaii a hoi aku lakou me ke kaena aku i ka nani 0 keia mau paemoku. Oia ka med nana e hoohkuoli aku na\ahamele manawalea no na hana ponO. Ua hoihoi aku oia i na Alil o kakou nei i ko lakou mau wahi moe me na mele a lakou 1 aioha. Oia ka npea nana e hookani ka pila o na keaka a pau loa. i hiki mai i Hawaii nei, a eia wale iho nei no ka loak ana" o kekahi poe okoa. Oia hooieahi me kana bana ka mea nana e hooala nei keia wahi kulanakauhale mai kona hiamoe mai. He nui no na poe e kue nei iaia., aka ua hoomanawanul oia ma kana hana me ka pane leo ole mai. Ke olelo nei kekahi mau Lunamakaainana i ka nul loa o ka haole e hookomoia nei iioko o ka bana, aka, aole ia hewa no . Berg-er. - I ka manawa e ike iki ae ai o kekahi poe kanaka a loaa mai kahi kala o ka ona aku la no ia a hiki ole mai ina manawa hoomaamaa a me na | manawa paani i kekahl manawa. Aole oia waie, aka he nui ioa o iakou i haa- ) lele mai i ka hana ine ke kumu maikai j ole. Ke olelo nei kekahl mau Lunamakaainana I Ka maikai ole o ka ae ana | ia o na keikamahine e himeni ma na ahamele akea. aka, manao .makou oia, kekahl o na mea maikal loa iloko o keia bana. He nui loa na kanaka i heie mai e hoolohe ina himeni maikai a me; na malihini pu nohoi kekahi. Aoie i himeni ia na mele maikai ole, aka o na' mele maikai wale no. . Tna manawa a pau e weheia ai na ahamele ma Makee uku mau ana o Berger mai kona pa«ke ponoi ae ' 1 ka uku kaa-hapaumi o. na keiki a me ka uku o ke kukui no keia mau ahamele iehulehu. Aneane loa e piha ke kanalima-ku-mamahiku o kona mau makahiki, aka ke nana aku iaia oia mau opiopio no. Ua hoao mai oia e hana ina hana malkai ina maīiawa a pau ioa. Mamuii. o kana mau hooponopono ana ua koe_ mal kekahl o na himenl kahiko o Hawaii nei me na leo mele. | He mau manawa kekahi o kei& bana Hawaii i hele aku ai Ina «ina haoie a

hoike aKu hoi ia lakou he bana maikai ko Hawaii nei i hiki ke hookuku me lakou ina manawa a pau loa. I kekahi hele ana o Lunalilo i kona honie ma Kailua ua noho aku ka bana malaila no aneane ekolu mahina. Ua aloha. nui ia keia haole hooikaika e na kanaka, na kamaalna, na haole, na malihini a me na poe no a pau i ike iaia a me mau hana maikai. Ke manaolana nei makou e mau ana kona noho ana e lawelawe i ka hana ana i lawelawe ai uo keia mau makahiki loihi. Me Berg:er ke aloha pau ole o ke Kuokoa, a e ola loihi oia a lohe na mano e hiki mai ana i ka leo aleha o ka bana. ka bana kaulana hoi o Hawaii.