Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 8, 22 February 1901 — Page 2
| This text was transcribed by: | Patrick Makuakane |
| This work is dedicated to: | Doug Wong |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
HOOLAHA MA KE KAUOHA
----------
I kulike ai me na hoakaka a ka Mokuna 36. Pauku 456, o na Kanawai Kiviia o 1897, ke hoolaha nei au, ua hookaawaleia ae nei he pa aupuni no ka mokupuni o Lanai, ma Koele, Nanae; oia no kahi ma ka aoao maluna o ke alanui aupuni e kokoe aia i Kauhale Hanai H@ ora.
Ua hookohuia iho nei o David Stewward. Esq., i luna Pa Aupuni i keia la, no ka pa aupuri i @aila ae la.
J. A. McCANDLESS,
Luna Nui o na Hana Aupuni.
Keena o na Hana Aupuni, Honolulu,
Feberuari 5, 19@1.
----------
MA KAHI MOE NO NA MAKAHIKI LOIHI.
---------
HOOLILOIA E NA KAUKA NAAUAO LOA.
Loaa hou ke ola me ka ikaika maikai mamuli o ka Huaale Akala a Dr. Wiliama no ka poe Nananakea.
----------
He laau Hoola Kupanaha maoli no!
Mai ka Nupepa Press mai, o Grand Rapids, Mich.
O kekahi o na mai ano nui loa i hoea mai iloko o keia oihana lapaau i keia mau ia e nee nei, oia no ka mai i hoolaha ia e ka Huaale AKALA A DR. WILLIAMS NO KA POE NANANAKEA ko Mrs. Jennie Tuttle, ka mea hoi i kaapa i na ehaeha o ka mai ma kahi moe no na makahiki elua, a eia ke noho nei me ke ola kino oluolu maikai a ikaika no hoi. O Mrs. Tuttle, e noho nei ma ke kihi o na alanui Fulton ame Market. Grand Rapids, Mich., ka i hoike mai i keia moolelo.
"He elua o'u makahiki o ko'u waiho ana ma ko'u wahi moe maluna o ko'u kua, a ua haalele mai na kauka ia'u me ka olelo mai, aohe oia i koe. Ua hoao lakou i na laau a pau i loaa i ka ike kauka, a ua hoomoe ia no hoi au malalo o na okioki ana a ka lakou mau pahi oi no elima manawa me ka ehaeha nui, he ole nae ke ola. A ua hoea mai keia nawaliwali mamuli o keia la, a hiki i ko'u waiho ana ma kahi moe me ka hiki lawelawe ole, he hapai kanaka ka hiki. He hookahi wahine lawelawe ame elima kauka i malama ia'u iloko o keia manawa loihi.
"Hokahi no nae poho HUAALE A DR. WILLIAMS NO KA POE NANANAKEA o ka loaa no ia o kahi mama iki ia'u. a ua hoomau au i ka ai ana no ekolu mahina, a ua hoi hou mai ko'u kulana a like me na wahine kino ikaikai e ae, oiai hoi, ua hiki ia'u ke haalele i ko'u wahi moe i ke ono o na pule mahope iho o ko'u hoomaka ana e aii ka huaale. I keia wa, ua hiki loa ia'u ke hoopuka ae me ka oiaio loa, ua
ola loa au i keia wa, he ekolu ae nei makai iki mai ko'u ai ana i ka laau.
"Ua hoike aku au i ka poe i kamaaina ia'u a i pili no hoi ia'u, he huaale maikai loa keia e ai ai. O ko'u makuahonowai wahine, he 72 ona mau makahiki, ua ai oia no kona nawaliwali mau a ua loaa koke iaia ka ikaika, me ka oluolu maikai o kona kino palupalu. O ka'u wale no e ake nei, e loaa keia haawina pomaikai i na kaukani wahihe e noho mai nei iloko o ka ehaeha ma ka nawaliwali ma keia wahi keia wahi, oiai i ole kela laau, loaa ai ia'u ke ola. I pakele ko'u oia i keia huaale maikai loa. Ua loaa ia'u ke ola maikai me ka ikaika pu."
Kakaula, MRS. JENNIE TUTTLE.
Kakauimoiaia a Hoohikiia imua o'u i keia la 2 o Augate, 1900.
B.F. BARENDSEN,
SILA. Notari no ka Lehulehu.
Aia iloko o keia huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Nananakea na mea oia a pau i ike ia no ke koko i hanala me ka noea ma ke ano liilii loa me ka ikaika e hoola ai i ka mai me na pono e ae o ke aa koko. He laau ikaika loa keia i ka hoola ana i na ma'i o na aa hoohana, ka huki ka lolo, ka haalulu, Ninularagia, lumakika, ka nalulu o ke poo, ka omamali wale mai no o ke kino, a me na ma'i e ae a pau o ke kane a wahine paha.
He kuaiia keia Huaale Akala a Kauka Williams no ka poe Nananakea e na poe kuai laau a pau a hiki no ke hoounaia ma ka hale leka ke uku mua ia ka uku hale leka, a ke loaa mai ke kumukuai he 50 keneta o ke poho, a i ole ia, ma ka pahu o eono poho no ka $2.50 (aohe kuaiia ma ka nui loa aku ma ka 100 poho paha, me keia wale ae ia no). ke leka aku ia Dr. Williams' Medcine Company, Schenectady, N.Y.
----------
I ka la apopo e weheia ai ka Hale rama hou o ke alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa ae o kahi mua o Ah@o Pake, e kokoke la i Ema Hale. I mai na ona o ua wahi nei, o keia aku ana ka kahi emi loa o na mea hoomalule i ke kino, a o ka helu ekahi aku ana ka ia o kahi pono loa o ka "wai luhe lau i." E makaikai aku ana paha ko makou poe awaia "siaha."
----------
@ MAINOIN@ I KE "KAA AHI SARAH."
----------
Mr. Lunahoopono. Welina pu kaua: E oluolu oe e uwila iho ka kahi kaawale o ka kaua Kilohana, i kela mau hua e leho ae la maluna; a oia iho keia: Ma ka hora 4:30 p.m. o ke ahiahi o ka la 19 o Feberuari nei, oiai ke kaaahi Sarah e holo mai ana no Waikapu e ke kii kaa ko: aka, aole no nae i hiki i kahi i manaoia o kona pahu hopu. A i waena o Kaluapuhi me Waikapu nei, ua @u aku ia ke kaa ahi Sarah no lalo o ka honua, a ia manawa i iho aku ai ke kaa ahi no lalo o Milu. Ua poino iho la kekahi keiki hana o ke kaa ahi; oia hoi o Zachary (Zakalia) a ua paa loa malalo. A o kekahi mau keiki hana, ua pakele ko lakou mau ola, mamuli o ko lakou lele ana i lalo. Nolaila, o ka lua iho ia keia ona keiki Hawaii i make i ke kaa ahi o ka Hui Mahiko o Wailuku. He wahine ka ka mea i make, me kona ohana. No laila, he ku i ka manaonao ke ike aku i ke kino o ka mea i make. He hoahanau ka mea i hala aku la i ka poli-kau-a-kane no Mr. William Aki o Wailuku. Oiai kou kiu mea hou e hele ana i ka hanapo no Wailuku. Nolaila ke komo pu aku nei ko'u kumakena pu me ka wahine kane make; me ka ohana pu. Nolaila, ua manao koho iho au, e kupono ka Hui Mahiko e uku i ka wahine kane make. Me oe e ka lunahooponopono kou adieu nui, me na keiki kikoni hua uwila ko'u aloha nui.
Me ka oiaio,
OLIVER K. PONIAULANI,
Waikapu, Maui, Feb. 20, 1901.
KA NUPEPA KUOKOA
No ka Makahiki - $2.00
No Eono Mahina - 1.00
Kuike Ka Rula.
PUKA ANA 1 PULE 2 PULE 3 PULE 1 MAL 2 MAL 3 MAL 1MAK.
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $5.00 $6.75 $12.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 7.00 9.00 @.00
3 Iniha 2.50 3.00 4.50 5.00 9.00 12.00 24.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 11.00 13.50 30.00
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 12.00 15.00 24.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 13.00 16.50 @
O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.
-----------
O na Daia a pau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa@, o Hawaii ma ke ano mea o ka Papa Elua
A. W. PEARSON, Luna Nui.
W. J. COELHO, Lunahooponopono.
Honolulu, Oah
----------
POALIMA : FEBERUARI 22.
----------
DOLE AME KA WAIWAI LAHUI.
-----
E na Keonimana Hanohano a pau o ka Ahaolelo, ano ka wa e ui mai i keia leo pule haahaa na ka oiwi!
Eia ke Kiaaina o ka Panalaau nei ke liuliu nei e piepiele i na waiwai o ka Panalaau i na mana Federala, a he hana kue loa keia ana i ke kanawai; oiai, aole loa he kanawai i hanaia, e haawi ana iaia a i kela "Aha Kuka Malu Hapuku Mana' paha ana, i ka mana e hana ae ike haawi, kuai a hoolilo paha i kekahi waiwai aupuni.
Aole oia he hupo ma ke kanawai, aka, ua hoao oia, ua kukakuka a ua palapala aku nei i kekahi luna aupuni i kuleana ole ia mea, e apono mai i kana mau hana hoilihune ia kakou.
A, oiai hoi ka wa o ka mana ma ko kakou lima, e kau aku i ke ana koikoi e hiki ole ai keia mau hana hoomaunauna a keia Kiaaina awaawa i na oiwi "nona ka waiu ana i omo ai."
E koa no ka pono,
E weli hoi i ka hewa.
Ka pahikaua ia a, ka hoopono
E lanakila mau ai.
----------
KA AHAOLELO.
----------
He mau la mamua ae o ka wehe ana o ka Ahaolelo, ua hoomaopopo lea ia aku na hoolala ana a na hoa o ka Ahaolelo ma ke ala o ke kaulike me ke kaana pono ana i na mea a pau e ili ole mai ai he mau haawina hoopilikia wale maluna o ka lahui oiwi. Aka, i ka hoea ana mai ane i na hora hope loa, ua ikeia aku la ka oiaio o ka hoike a ke Kuokoa nei i kuu laula aku ai i na la i hala ae nei, e pili ana i ka mokuahana o na moho ahaolelo, mamuli o ka hukihuki.
Ae! he mea kahaha loa no ka lehulehu, ka lohe ana i ka hana a kekahi mau "hapa" i hoohulihuli ai i ka manao o na oiwi oiaio, e haawi ana i ke kakoo, no kekahi ilikea "pae hewa" i lihilihi ole iho ia Hawaii nei, a e ole i mahui mua ia keia mau hana ekaeka, ina no ua hele loa i ke ino. e manao ana paha, ua poina loa ka lahui i na hana o ka "lualiilii" ame na "alalelolelo" i hinu ai i na lai hala ae.
I ka hoea ana hoi ma ke kahua hana, ua hoomaopopoia aku ke kulana o na keonimana, he hapanui no, aia ke au o ke kenekuila ewalu, aole i waokanaka mai na hana. Ua kohu holona loa no na hana, a ma paha aole kekahi opio i hapuku ae i ka opala hoohihia i na hana, ina ua hele loa na hana a keia poe a ka Hawaii i paulele kuhihewa ai, i ka lapuwale.
Ua hoike maoli mai no ka hemahema ma ka hoomaopopo ana i kekahi mea nui loa, oia ka moolelo: ma ka olelo Beritania e hoopaaia ai. No ka lilo i ka hoopaapaa ana ole, ua lilo ia i mea e loaa ai ka olelo a ka poe hoinoino Hawaii, e hoolaha aku ai ma ka lakou mau nupepa namu, a o ka hopena aku paha e hoea mai ana, he wa e hoi hou ae ai o ke kulana koho balota a like me na kau i kaa hope aku.
O kekahi hana hewa loa, oia no ka haalele ana o na Lunamakaainana i ka Hawaii piha ma ka Noho, aole hoi i hapa. Aole i kueia ka Mea Hanohano i loaa ke kulana, aka, ma ke ano kalaiaina naauao, e uhai aku ka Hawaii ma ke ala e loaa mai ai ka hilinai o ka Ahaolelo Nui, i mea e maalahi ai @a hana a ka Elele no ka pono o Hawaii nei. Aole i hooleia ka makuakau @ ka naauao o ka Mea Hanohano i Hookiekieia ae la, a ke haawila aku nei na mahalo me na hoomaikai ana iaia no kona mau hooma'amalama ana i ka lehulehu, no ka pono: aka, aia ma Wakinekona kekahi ninau ano nui loa, nana e hoohaiki mai nei i ka pono o na pulapula a pau a na keiki o ka "Aina Pua." E lilo ana no keia hana maikai i kahi Hawaii naauao i kui houhou i ka iwiaoao o ka poe "hookae ili melemele" maloko o keia ahaolelo Nu@.
Aka, maila paha hoi, o hala koke ae nohoi keia kau me ka loaa ole he kuia mai kela Ahaolelo mana mai, a nolaila @pono ai ka lokahi mai o ka lehulehu i ka hoomalamalama mau i na @ a kakou ma ke ala o ka hoopono, no ka pono o kakou no a pau.
Ua hala keia mau paa liilii, a e aui aku i ke "au nui." Malia paha hoi, he kiahoe eleu loa no keia-- "hookahi no kau ana, pae i kula."
---------
NA HOOLAHA AUPUNI
---------
Ma kekahi la o keia pule no, ua loa akoakoa iho ia na ope nupepa o kela ame keia pepa e paha nei ma Honolulu nei, maluna o ke pakaukau hana o ke kupakako o ka Hui Hawaiian Gazette Co., a i ka wehe ana ae i k@ ope mua: ko ka "Lahui Hawaii" ua ikeia iho la ka Hoomana Mana Hookolokolo mai ka Aha Kaapuni mai o Maui. I ka huli ana i hope no kekahi mau mahina, e loaa mau ana no @ hoolaha o keia Aha malaila.
I ka lua o ke ope, ko ka "Republican," malaila i loaa ai na hoolaha lehulehu o ka Aha Kaapuni Ekahi. Ma kekahi mau nupepa e ae, he kakaikahi loa na hoolana aupuni i loaa mai ke@a mau Aha mai.
Mamuli o ke pahaohao i keia mea, nolaila, ua hoomakaia ka ninaninau ana i ke kumu o ka loaa ole ana o kahi hoolani mai keia mau Aha mai. O ka ha@a i loaa, oia keia: ua kauohana na luna aupuni e lawelawe hana ana maloko oia mau Aha e haawi i na hoo@a a pau e loaa ana, i keia mau nupepa wale no, no ka mea, he mau ona koikoi na poo oia mau Aha no keia mau nupepa.
O J. W. Ka@ Ka peresidena o ka nupepa "Lahui," a o A. S. Humphreys ka ona nui o ka "Republican."
Aole no o keia wale ka hana kapaka@ a ke aupuni. I keia mau pule aku nei, ua haawi aku la ka Papa @ i kekahi ae@ke kuai laau no na hale lapaau malalo o ka Papa i ka Hui Kuai Laau o Benson, Smith & Co. O ka huma nui o ka waiwai io o na laau, he $1200, oi a emi iki mai paha. Ma ke kanawai hoi, ua kauohaia: o na aelike a kauoha paha e ukuia ana e ke aupuni a oi aku maluna o $500, e hanaia no ia ma ke koho akea ana, i hoolaha mua ia. O keia nae, aole pela. Hooholo no ka Papa a haawi i hkani la@a no o lakou iho.
He mau hana kupono ole loa keia a na paahana o ke aupuni e ahai nei i ka pono o ka lehulehu. @ i makemake lakou e komo maoli ma keia mau oihana, heana ka mea o ka pipihi ana i ka oihana? Heaha ka mea i waiho ole ai ma ka mea nele? O ke ano o keia mau hana, he alunu. He hana kupono ole na ka hoopono.
Nolaila, e na Keonimana Hanohano o ka Ahaolelo! He mea pono no oukou e lawe i keia a kaana pono iho. Malia paha hoi o loaa no he ala molaelae kupono e pau ai keia mau hana kapakahi, ina e hapai ae ana oukou i kekahi bila kanawai Papa Pa'i Palapala no ke aupuni, ma keia Panalaau. Pela no mamua, a ua hoopauia, mamuli o ka ikaika o na "mea lelo" i hailukuia aku i na maka o ka poe kau kanawai oia mau la. Ma na mokuaina ame na Panalaau a pau o Amerika Huipuia nei he lawelawe no ke aupuni k@oko i Papa Pa'i nona iho.
He nui pokeokeo maoli no na ala e luia nei no keia hana hoolaha. A e ike iho ana no oukou i na bila! Ua pau iho nei no kahi @a kakou like no! Aka, he mea okoa ia, o ka uu i ke alo ka mea nana. A pehea e pono ai? E hana!
----------
KE KAKAUOLELO O KA PANALAAU AU HENRY E. COOPER
----------
Mamuli o ka Olelo Hooholo a F. W. BEckley i waiho ai ua lilo ia i mea hoohaunaele loa i na hoa o ka Hale Hanohano o na Lunamakaainana a e ole wale no i loaa he mau hoa paahana noonoo akea, loaa ai he wahi manawa hoomalamalama no keia mea nui.
Ua hoouluia mai keia ninau malalo o na hookikina ana a ka poe aeahaukae o na wahi e mai e ake mau nei e hoouluulu i ka nohona maluhia o na makaainana o keia Panalaau.
I ka hoomaopopo aku i na kali manao ana maluna o keia manao, ua hiki no ke hoomaopopo aku, aia no, he kumu pilikino mahope aku kahi i pee mai ai; a o ka oiaio loa no nae, no ka makauia o loaa ka hoike oiaio o na kala@nanao hupo.
Ke olelo mai nei kekahi poe, aole loa he mana o keia Kakauolelo o ka Panalaau e noho maloko o ka Hale a hana i keia hana ana e lawelawe mai nei. Ke i mai nei ka Pauku 69 o na Kanawai kumu o ka Panalaau: * * * Nana no e kakau a e malama i na kanawai a pau me na moolelo a pau o ka Ahaolelo. * * * Pehea la e hiki ai i keia Luna Federala ke malama i kana oihana i kauohaia ai e ka Ahaolelo i oi ae ka mana i ko keia Aha liilii wale no? O ke kope anei a kekahi mea e haawi aku ai iaia kana e lawe aku ai a hoolilo ae me he la nana ino no i hoomakaukau, i mea e kulike ai me na hoakaka a keia mahele ae la o ka pauku kanawai i hoakaka?
Eia ka ninau nui e ku mai nei, a me he me la, e hapaiia mai ana no: Owai ka ona o na aina aupuni ma Hawaii nei? Aole anei e pono ka Ahaolelo e hoomaopopo mua i keia mea, mamua ae o ka nee ana aku imua? Aole anei i lilo aku ko kakou mau aina a pau ia Amerika Huipuia? Ae, ua lilo. A ina ua lilo, owai na luna a ke aupuni Amerika Huipuia i hoonoho mai ai e malama i keia mau aina? O na luna aupuni no a ka Peresidena i hookohu ai. He poe luna Federala keia. O keia Kakauolelo o ka Panalaau, Hon. Henry E. Cooper, ka mea iaia ka malama ana o na hana a pau e pili ana i na lawelawe ana o keia Panalaau, a pela oia kauohaia ai e hoike aku.
Nolaila, i ka wa a ka Ahaolelo kuloko e kue aku ai i ke aupuni Federala, mamuli o keia kipaku ana mai loko aku o ka Hale i ka Agena a luna hoi a ia aupuni i hookohu ai, ua lilo ia i kumu kue aku i ka mana o ke aupuni nona ia waiwai. He mea oiaio loa. Aole waiwai aupuni o keia Panalaau. No ke aupuni Federala na mea a pau, mamuli o ka haawiia ana ma ka Olelo Hoohui aina. A, i ka wa e ko ai o na koina a o keia Olelo Hooholo kipaku, ua hiki a ua mana loa i keia Kakauolelo o ka Panalaau ke pani i ka puka o Iolani Hale, a aole loa e hiki i na kaukani bila kanawai a Olelo Hooholo a keia poe e hana paakiki mai nei malalo o ke kuhihewa me ka puni wale i ka poe hoouluulu, ke pale ae i keia mana, ke ole e loaa mai he oluolu ana, mai ka Peresidena a Ahaolelo Nui paha ma Wakinekona.
He hana hoohihia keia i ke kulana maikai i loaa i ka Hawaii. Ina paha e holo ana keia Olelo Hooholo kipaku a hoohaunaele hoi, alaila, ke hana mai o Cooper i ka hana i loaa iaia, a pani paa i ka puka o Iolani Hale, mahea ae ua Ahaolelo nei e noho ai? Aole anei e hoohala manawa wale ana ua poe nei ma keia kulanakauhale ma ka hakaka, a hiki i ka loaa ana mai o ka pane mai Wakinekona mai? Heaha iho la ka poino i loaa ia lakou, ma keia noho ana mai o keia Kakauolelo e malama i kana hana i kauohaia ai ma ke kanawai? No ke aha keia makau honua o hoikeia aku ka oiaio o na hana? Aole anei i oleloia kakou, he lahui naaupo? A, e like me ia hoinoinoia ana, pela no ka ikaika o kakou ma ke kakoo ana i na hana a pau e hiki ai ke ikeia mai ka oiaio ole o ka hoino i hoolahaia e ka poe opukekeue.
E hooki i keia mau hana hunahuna me he popoki ia. Mai makau i na olelo e hoonuinuiia mai nei no ka hoike hoinoino a ka poe hoino. Ina no, he okoa ka ke Kakauolelo o ka Panalaau e hoike aku ai, aka, o ka oiaio ka mea i hoopaaia a i aponoia e ka Ahaolelo Kuloko, alaila, o keia kue o ka hoike a ke Kakauolelo, e lilo ana no ia i mea nona e ikeia mai ai ma ke ano, he kanaka i piha i ka naau hoomakaulii mana. Aka, i ka hoomaopopo aku, aole loa oia i noho ma kela Hale no ka hakilo ana mai i na kee e hoopii aku ai, aka, e makaala ana no oia i ka pono a elike hoi me na kuhikuhi ame na kauoha i loaa iaia mai ka Ahaolelo Nui mai.
E lawe i ka hana me ka nana ole i na olelo hoinoino wale. Ina i makau oukou e na Lunamakaainana i na olelo hakuepa, no ke aha i aa ai e holo moho? E lawa i ka rula naauao: "E makau i ka hewa, A e koa no ka pono."
----------
AHAOLELO
----------
Ua hoea mai ka wa o ka hana, pehea kakou? Aole anei e pono kakou e hoomaka i ka mana ma kekoho ana i @ me ona kakauolelo kuikawa?"
Mamuli o keia leo, ua ku mai ka Ma@ua o ka Home Rula, Hon. D. Kalauokalani a waiho i ka inoa o Dr. Russen, i lunahoomalu kuikawa. Me ke keakea o@e ia, ua hooholoia.
Wa@ mai o Hon. W. C. Achi i ka inoa o F. J. Testa i kakauolelo kuikawa. Kokuaia. No ekolu manawa a ka Noho i ninau ai ina he inoa hou ae kani, aole i paneia. Ma ke noi a Achi, ua pa@ ka waiho inoa ana, a koho lok@ ia no hoi o Hoke i "kupakako" kuikawa.
Noi mai o White (Bila Aila) e kohoia i Komite Nana Palapala Hookohu Moho o ekolu iaia. Nui ka hoopapa ma keia ninau.
Kue o Kikiia no ka pono oleke hana pela mamua ae o ka loaa ana o na @ kumau.
Kokua o Kale Aki i ka Bila aila.
@ooho.oia me ke akelekele loa.
Koho ka Noho i na Hon. White, Brown (Jno.) ame Kanuha no keia Komite.
Hoomaha ka Hale no 10 minute.
He hapa@ua hora ka noho ana o ke Komite e noonoo. Ia lakou e apa ana ma ka lakou apana hana, ua nui ka uluaoa o ke anaina e hooleia ana ka noho o Geo. R. Carter, no ka manaoia, he lehulehu o kona mau balota i puka ai, no J. O. Carter.
I ka hoi ana mai nae o ke Komite, ua lilo keia mau manao hoopioloke i mea ole, a ua aponoia na inao a apau i hoike mua ia ae nei.
Apono ka Hale i ka hoike a ke Komite.
Noi mai o Senatoa Kikiia, e hoopanee na hana a hiki i ka hora 10 o ke kakahiaka Poaha. O ke kumu, no ka hiki ole mai o na Hon. H. P. Baldwin ame J. D. Paris. "Ua hiki ole mai laua mamuli o ka lohi o ka Mauna Loa - o ka Poalua nei kona ia ku mai, aole nae, i hoi iki mai nei, a e ku mai ana paha hoi i ka la apopo. " (Poaha.) Kokua a Hooholoia.
Hoopanee a i ka hora 10 a.m. Poaha, Feberuari 21.
----------
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
La Elua.
Poaha, Feb. 21, 1901.
Akoakoa na hoa o ka Hale i ka hora 10 a.m.
Pule mua a ke Kahunapule o ka Hale, Rev. J. N. Kamoku:
"E ko makou Makua iloko o ka Lani! Ka Mea Nana e hooponopono i na hana a pau o ko ka honua nei. E haawi mai kou ahonui i ka ike me ka naauao e hiki ai ke lawelawe na hana koikoi a pau i kauia maluna o na hokua o na lunamakaainana a ka lahui i koho ai a e akoakoa nei hoi maloko o keia mau paia. E haawi mai i ka makaukau e hiki ai ke hana i keia hana koikoi. E haawi mai i ka ike ma ka naauao e hiki ai ia lakou ke haku i mau kanawai e malu ai ka aina, a e pono ai ka lahui. He mea ole ko lakou ike me ka makaukau, ke ole Kou kokua ana mai.
"E ka Makua Mana Loa! E haawi mai Oe i ka ike e ka naauao e hiki ia lakou ke hana i na kanawai me ka holopono i loaa ai ma ka lakou lawelawe hoopono ana e hiki ai hoi ke hoolaupai i na pomaikai i waena o ka lahui. E haawi mai ia lakou i ka noonoo kaulike me ka hoopono e hiki ai ia lakou ke hana i mau kanawai e kaulike ai ka pomaikai mawaena o ka lahui oiwi ame na lahui lehulehu e noho makaainana like nei ma keia pae moku. E haawi mai ia lakou i ke akamai nui e loaa ai ia lakou ke ala e hiki ai ke hana ma ka hoomaopopo i na hana a pau e pomaikai ai o ka aina. O oe ka Mea e makuakau ai lakou no ka hana a lakou e hapai nei. O Oe no ka Mea e pono ai ka aina. E haawi mai i ka noonoo maikai e hiki ai ia lakou ke hana i kanawai kaulike e hooponopono ana me ke kaulike mawaena o ke kuonoono me ka ilihune. E hooponopono oe i ka lakou mau hana. E hookomo iho i Kou Uhane i malamalama ai ko lakou ike me ko lakou naauao. Me keia, ke waiho aku nei makou Nau e ninini iho i Kou Uhane o ke aloha no ka hoopiha ana ia lakou me ka ike me ka naauao e lawelawe ai i ke'a mau hana a pau no ka pono o ka lehulehu."
Kahea inoa.
Kue o Makekau i ka inoa o Hons.
Hooponopono o J. H. Hihio i kona inoa.
Hoike mai o Dickey aole i heaia kona inoa.
Ma keia wahi, ua komo mai o Emaluka.
Noi mai o Monsarrat e hea houia na inoa.
Ninau ka Noho ina hekue kahi i ka Papa Inoa. Aponoia.
Na Hon. i hiki mai: Gilfillan, Kawaihoa, Akina, Haaheo, Puuiki, Hihio, Aylett, Kauimakaole, Kaniho, Keiki, Mossman, Ahulii, Jr., Prendegast, Makainai, Mahoe, Paele, Makekau, Robertson, Hoogs, Monsarrat, Wilcox, Dickey, Beckley, Kaauwai, Ewaliko, Nailima ame Emaluka. Elua i haule: Keliikoa ame Kekaula.
Heluhelu ka moolelo o ka la mua ma ka Olelo Beritania a mahope ua unuhila. (Manawa i pau ma keia hana. 20 minute).
Noi o Mossman e hooponoponoia kona inoa ma ka Papa Inoa. Alaila e apono.
Hoike mai o Dickey na ka Noho e apono ka moolelo ke ole e kokuaia.
Hoike ka Noho ua apono i ka moolelo.
Noi mai o Beckley e kapaeia na rula i hiki ai iaia ke waiho mai i Olelo Hooholo.
Olelo Hooholo
"Oiai, ma ma rula maa mau ,a ma Lanawai o Amerika Huipuia, he kawale loa ka noho hana ana o na keena oihana Aupuni Federeal ame ka Ahaolelo; a
"Oiai, eia o Henry E. Cooper, ke Kakauolelo o ka Panalaau, ma keia papahele, nolaila,
"E hooholoia: E kauohaia aku o Henry E. Cooper, e hoonee aku i kona noho mawaho o keia Hale."
Kokua mai o Hihio.
Pane mai o Robertson e hoakaka ana i ke kulana o ke Kakauolelo o ka Panalaau; A ua hoakaka mai no oia i ka Pauku 69 o ke Kanawai o ka Panalaau. Ma kona manao, he hana hewa loa ke kipaku ana i ka Luna Federala. He hana keonimana ole na ka Hale ka hooholo ana i keia Olelo Hooholo kipaku.
Hoakaka mai o Dickey i kona manao e pili ana i ke kulana o ke Kakauolelo, Cooper. Ua aeia ka poe kakau nupepa e noho ma keia Hale, pehea e hiki ole ai i ke Kakauolelo ke noho.
Noi mai o Makekau e heluhelu hou ia ka Olelo Hooholo.
Heluheluia e ke Kakauolelo.
Noi o Makekau e kapae loa i keia Olelo Hooholo. He hana hewa loa ke kipaku ana i keia Luna Nui o ke Aupuni Makua. Aole au i ike i kekahi pauku o ke Kumu Kanawai o Amerika Huipuia, a pela no ma ke Kanawai Kumu o na Panalaau, e kipaku ana i keia luna aupuni mai ka noho aku.
(Mahalo i ka naauao o keia keonimana. E hoomau pela.)
"Aole au i hele mai nei no ka party feeling,' no ka pono o ka lahui holookoa."
Ku hou mai o Beckley a hoakaka hou i kona manao no kana Olelo Hooholo. He makehewa ka malama ana i kakauolelo ina na keia kakauolelo e hoike aku i ke Aupuni Makua na hana a ko kakou Hale, aliala, ua waiwai ole ko kakou malama ana i ka kakou moolelo.
Ku mai o Hihio a hoakaka i kona manao kakoo.
Ku mai O Emaluka a kakoo i ka Olelo Hooholo.
Hoike mai o Mahoe i kona mana pili i ke kanawai. "Keakea wale aku o Beckley." I mai oia: "He mea hanohano ole paha ia na kekahi luna aupuni ka noho ana ma keia papahele."
Ku mai o Prendegast a hoakaka mai i kona manao pili i ka Olelo Hooholo, "a ke noi nei au e hoopaneia ka hooholo ana a hiki i ka la apopo."
Kakoo mai o Kaniho i ka Olelo Hooholo. Noi mai oia e ninau.
Ku mai o Kumalae a hoakaka mai i kona mau manao kue e like me ke kauoha o ka Paukau 69 o ke Kanawai o ka Panalaau. Noi mai ola e kapaeia ka Olelo Hooholo a e ae aku i ka Hon. H. E. Cooper "e noho mai maanei."
(Ma keia wahi ua komo mai o J. W. Keliikoa.)
Ku mai o Makainai a hoike mai i kona manao pili i ka Olelo Hooholo kipaku. Ma kana hoomaopopo ama i ke kanwai, ua loaa ia Hon. H. E. Cooper ka mana a noho maanei. Noi mai e hoopanee ka hooholo ana a e lilo i kumuhana no ka la apopo.
Noi mai o Emaluka e hoololi a i ka Poakahi, oiai, he la nui ka la apopo. Ae mai o Makainai. Hoakaka o Emaluka i ke kumu o kona noi ana e hoololi a i ka Poakahi. Noi mai o Makainai e hoopaneia ka noonoo ana o keia Olelo Hooholo a i ka hora 10 o ka Poalima. Noi mai o Ewaliko e hoopanee a i ka hora 10 o ka Poaono. Ko kuaia e Mahoe. Ninau a hooholoia.
Hoopaneia ka noonoo ana a i ka hora 10 o ka Poaono.
Noi mai o Monsarrat e hoopanee a i ka hora 1 p. m. o keia la.
Hoike mai o J. K. Prendegast, ua hoea mai kekahi hoa o ka Hale. Aole i hooloheia kona leo.
Heluhelu mai ka Noho i kekahi leka kono i ka Hale e makaikai i ka paikau o ka la apopo.
Kaheaia ka hoopanee a hooholoia.
Hoopanee ka Hale a noho hou i ka hora 1:30 o ka auina la.
----------
AUINA LA.
Hoomaluia ka Hale ma ka hora 1:30.
Noi mai o Hihio e kapaeia na rula, oiai, eia iloko nei kekahi o na hoa o keia Hale.
Ninau mai o Monsarrat ina he mau rula ko keia Hale. Hoakaka mai o Hihio.
Hoike mai o Mahoe, aole paha e hiki ke hana ia mea. Aole o na rula ke kapae i keia wa, oiai, o ka hana pili ma keia, e kapae i ka papa hoonohonoho. Noi mai oia pela. Kokuaia.
Hoakaka mai ka Noho he mea pono paha e hoomana aku i ke Komite Nana o nehinei, e lawe aku ia Hon. Kekie.
Kauohaia ua Komite la e hooko aku i keia hana.
Ma keia wahi, ua puka ake ke Komite no ka hoko ana i ke kauoha.
He mau minute mahope iho ua ninau aku o Dickey, ina paha he mea pono paha e hoomana aku i ke Komite Nana o nehinei, e lawe aku ia Hon. Kekie.
Kauohaia ua Komiet ia e hooko aku i keia hana.
Ma keia wahi, ua puka aku ke Komite no ka hoko ana i ke kauoha.
He mau minute mahope iho ua ninau aku o Dickey, ina paha he mea pono ke kali ana. I mai ka Noho: "E kali."
Hoi mai ke Komite a hoike mai:
Haawi ka Lunakanawai Kiekie, W. F. Frear, ia Hon. J. W. Keliikoa i ka hoohiki.
Noi mai o Makekau e hoike aku keia Hale i ka Senate ua makaukau ka Hale no ka hana. Olelo mai ka Noho aole i makaukau ke komite me ka hoike.
Ku mai o Beckley a heluhelu i kekahi palapala i hoomakaukauia. @ noi mai
KASTOL
---------
O KE KASTOL ka inoa o kekahi AILA HOONAHA maikai loa i hoomakaukauia me ka maemae loa e kupono ai ke inu me ka pakui ole. Ua pau pono no na meteria o ke ola iloko o keia aila. He hiki loa i na keiki liilii ke @ me ka hakalia ole, a he oi aku ko lakou makemake i keia laau ke loaa @ no ka like me ka hone.
O ka lepo paa kekahi mea nana e hooulu mai i na mea inoino ai o ke koke. Ina e nele i ke koko maemae, aole loa e hiki i kekahi mea ke manaolana @ ke ola loihi. Oia iho la no ka mea nui no ke ola kino. O ke KASTOL ke mea nana e hookaawale i na mea paaki@ a pau o ka naau. I na e loaa kekahi lanakila i na paa hana i hookumu mua ia iloko o ke kino, aliala, e ikeia auanei ka holomua o ke ola Pela iho @ e hoopihaia ai na mea i hoopoino @ e ka mai. He eleu ano o na omole KASTOL e kualia nei, he omole 25 keneta a he omole 50 keneta.
Hoomakuakau ia e ka Hui wale no.
HOBRON DRUG CO.,
King & Fort.
----------
e heluheluia ke kuahaua kuokoa o Amerika Huipuia ma na Olelo Beritania a me Hawaii, a e palapalaia ma ka moolelo o keia Hale. Kokuaia.
Ninau a hooholoia.
Heluhelu e ke Kakauolelo ma ka Olelo Beritania.
Ninau mai o Robertson ina ua waihoiia aku ka Olelo Hooholo Hui a ka Hale i ka Senate. Paneia e ke Kakauolelo, ae.
Hoakaka mai ka Noho aohe hana imua o ka Hale.
Noi mai o Dickey e hoopaneeia ka Hale a i ka Poaono, hora 10 a. m. I mea e hoike ai i ka Hale i ke komo pu ma keia hana hoohanohano i ka la kulaia o ka Makua o ka Lahui Amerika. Kokuala.
Ma ka ninau ana, ua hooholo lokahiia.
Hoopanee a ka hora 10. a. m. Poaono. Feberuari 23, 1901.
----------
-----
Ua haule ka makou moolelo o na hana o ka Senate i nehinei, mamuli o ka hookahi o ko makou mea kakau. * * Owau hookahi no keia e hoomanawanui aku nei no ko kakau pono * *
----------
Nui ka mahalo i ke kulana o na Keonimana o ka Hale mai na Hilo ame Puna. Hiehie ke kulana, a he piha no i ke aike. Aohe lohe wale ia ka leo ma na hoopaapaa ano ole. Ke poha ma@ he lo. Mahalo i ka malihini. E hoomau no ka pono.
----------
Ikaika no ia makua o ka Ehukai o Puaena e paeli nei i na kuauna o kau "alaloi" ma ka Hale Ahaolelo. E ole ia, loheia aku kahi mau ninau naauao Mumule loa ka hapanui iho.
----------
KA OLELO AKEKAHI OIWI O HONOLULU NEI NO KA HUAALE KIKALAHANEENEE A DOAN
---------
I ka wa e loaa ai o kekahi olelo h@ e lilo ana no ia mea i mea hilinalia @ na kanaka, ame oukou hoi e ka poe h@oia mai kekahi mai o ko kakou poai ae linai nui ia, e lilo mau ana no ia i mea oolea iwaena o na kanaka apau, a pela no e lilo ai na hooiloilo a ka poe @ ma ke kulanakauhale i mea ole.
I mai o Mr. James O. Stevens, o kona kulanakauahale, penei:
"He loihi ko'u wa i noho ai iloko o ka akiaki mau a ka hu'i ma ka po@ o ko'u iwikuamoo, maluna ae o ke kikala, a pela au i hoomanawanui ai no kekahi manawa loihi a hiki i ko'u hoao ano i ka Huaale a Doan, a'u i kuai ai ma kahi o HOLLISTER DRUG COM.
He manawa pokole wale no ko'u o ka ai ana, a ua loaa ia'u ke ola, a'u e olioli mau nei i kia wa a hua hiki ia'u ke kaena i ka oiaio o ke oia o keia laau a he kupono maoli no na poe apau loohia i kia ma'i hookahi.
O Mr. Stevens kekahi o ko kakou mau kamaaina. Aole anei e hiki ia kakou ke hilinai i ko kakou poe ponoi mamua ae o kekahi mea e noho ana ma Amerika?
He hu'i no anei ko kua a umii hou ka aoao, a hiki ole ia oe ke ku iluna i kahi wa? He nalulu no kou poo i kahi manawa, haalulu mai ke kino, ma@ mau ka puu, pela ka ili, moe pono ole ka po? Aole anei he huki o na kuekue o ka moe ana, me na mano ano hakalalu mau? Aole anei he huki o na lihilihi maka, a pehu mai hoi na ami, @ he emi pu mai paha hoi ke kino? A peha hoi na wai o ka puuu, aole anei he ano paakiki uaua, hauliuli noi, e loaa mau ai ka hakuhaku? He ma'i poino na ma'i o ka puu, a he mea pono e makaaia i kinoi, mamua o ka hookumu ana iloko o ke kino. Ina e @ hakali ka lapaau ana, e lilo ana no ia i me akaa mau a'i ke kino iloko o na ehaeha he nui, no ka hiki ole ke hoola mahope aku.
E kuaiia ana na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa e na poe kawili laaau a pau ame na poe malama halekuai a pau, no 50 keneta no ke poho, a he 6 poho no $2.50 a e hoounaia aku no ma ke eke leka, ina e loaa mai ke kumukuai ia HOLLISTER DRUG CO., ma Honolulu, na Agena kuai nui ma ko Hawaii Pae Aina.
-----------
Ua make mai nei ke Alii o Servia, King Milan, i ka la 11 iho nei, ma Vienna.
-----------
Haunaele ka hoi kau poe hana bila kanawai kulanakauhale a ka Home Rula i kela mau po aku nei, mamuli o na olelo hoopilikia a kekahi haole. Ua makemake a kekahi haole. Ua makemake oia e hauhoa i na lima o ka Hawaii ma kana mau hana i mea paha e lilo ai i kumu ino no kakou a pau e poino ai. Mahalo loa na oiwi ia Hoke no ke kue ikaika ana i kela haole hoope wale.