Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 6, 8 February 1901 — Page 5
| This text was transcribed by: | Toni Lynne Kaefferlein |
| This work is dedicated to: | Mummy Elizabeth S. Allyn |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA FEBERUALI 8, 1901, 5
UA PAU KE WELI I KA NOHO HUKI NIHO.
HE HIKI KE HUKI A HOOPIHAIA NA NIHO POPO ME KA EHA OLE malalo o no paahana ana o keia au naauao e kapiliia ai i ka io o ka papa @iho. Aole hanaia i ka laau hoohiamoe.
O keia wale no kahi huki a hana niho ma Honolulu nei i loaa na PAAHANA I HOOPAAIA me na mea e ae e hiki ai ke huki, hoopiha a hoopaa i poo gula a puna paha e hiki ole ai ke ikeia ke ano e mai ka niho maoli ae, a e paa no ia no umi makahiki maialo o ka hoopaa ana, me ka LOAA OLE O KEKAHI HUNAHUNA O KA EHA. He POE WALE NO I HOONAAUAO A HOOKUU MAIKAI IA na poe lawelawe, he poe i lawelawe mua ma keia oihana mai ka 12 a i ka 20 makahiki, a he loea ma ke poo o na mahele like ole o keia oihana. E kipa mai io makou nei, a e ike no auanei oukou i ka oiaio o ka makou e hoolaha nei. E hoike mua aku no makou ia oukou i ka nui o ko oukou lilo o ka wa e NANA MUA AI ME KA UKU OLE.
PAA NIHO KU'I... $5.00
NIHO GULA... 5.00
HOOPIHA IA ANA ME KE GULA... 1.00
HOOPIHI IA ANA ME KE DALA... .50
Ua lawa ko makou inoa i ka hoola ana i ka maikai o na hana a pau.
NEW YORK DENTAL PARLORS,
Room 4, Elite Building,
Alanui Hotele.
HE MAU WAHINE NO KAHI NO KA WAHINE.
8 a.m. @ p.m
AOLE PELA KA OIAIO, KAMANAO O KA PUA KATINIA.
Mr. Lunahooponopono, Aloha oe: - E oluolu oe, e hookmo iho ma kahi kaawale o ka kaua milimili ina hopuna olelo e puana ia ae ia maluna ae nei e Ahai aku i ka lono lohe ai na Mokupuni o kaua.
Na ka nupepa KA LAHUI HAWAII, buke elua, Jan., 19th 1901, ua ike i hola wau ma ka aoao eha e kau ana na hua palapala, NA MAI LEPERA, a na ka hapa hope e olelo ana penei: ua lohe mai makou i kekahi wa mamua aku nei ua ae waha aku kekahi o na Agena o ka Papa Ola i kekahi o na ma'i e kanu kalo ma Waikolu me ka haawi ana i ka uku kupono i ke Aupuni no ia mea, ua kauia aku la kekahi poe mai kuonoono i ke kalo maluna o ka Aina o ke Aupuni, aka, mahope o ko lakou hoolilo ana i mau dala mahuahua ua hoopii hou ia ae la ke kuleana o ke Aupuni iloko oke kalo i kanuia e na ma'i ina he mea oiaio kela, alaila, ua hewa loa na lawelawe ana a na Laia o ka Papa Ola.
Aole pololei o ia mau lohe, me keia ka pololei, i ka wa mamua e noho Agena ia ana keia kahua ma'i e Maea, a i hoho hopeia aku hoi e Uliama Kele, ame Kanewaiii, e mahiai ia ana ke awawa o Waikolu, e na ma'i ame kekahi poe e ae, e ake ana i ke kanu kalo, ua komo aku ke Aupuni e mahele hapalua i na loaa o kela ame keia mea mahiai, aka, i keia wa e nee nei ua hoemila mai ko ke Aupuni Mahele iloko o na loaa o na poe apau e mahi nei ma ke Awawa o Waikolu, he hapa ha no ke Aupuni, a he ekolu hapa ha no kela ame keia mea mahiai, mai loko mai o kona a o ko lakou mau loaa ma o ko laku hana, uolaila@, he kulana pilikia no na mahiai i ka wa mamua, aka, i keia wa, ua laki loa, na mahiai ma ke awawa o Waikolu, ma o ka hooponopono ia ana e na Lala o ka Papa Ola o keia wa i noho Agena ia hoi e Lalana, a i noho hope ia aku hoi e I. Freary: mawaho o ke Awawa o Waikou ke mahiai nei na ma'ime ke komo ole aku o ke Aupuni, aole i ikeia kekahi mahiai e hoohalahala ana i ka pono ole o na hana a na Lala o ka Papa Olano ko lakou pomaikai, a o na ma hiai no ka hoi keia, o na lohe i hoopukaia e ka Nupepa KA LAHUI HAWAII: mai na poe ai pelu aku no ia o keia kahua ma'i i hoohalikela elike me ka a-i o ka Honu, ke kiei mai a emi emi aku kona poo a nalowale aku i kona kua, kuapuu.
Ko'u Oiaio,
J. D. Kahale,
Kalaupapa, Jan., 25th. 1901.-
-(Aole loa e ili mai ke koikoi o na Palapala maluna o na hokua o ke Kilohana nei, aka, e pili no ia me ka mea kakau o ia laka.) - L. H.
LOAA KA HOOLA KUPONO IA LAKOU.
O ke kaena a kekahi mau laau kunu no ka maikai e like me ka Chamberlain, ua lilo i mea mamuli o keia hoike malalo iho, a Mr. C. D. Glass, kekahi paahana malalo o ka hui o Bartlett & Dennis Co., Gardiner, Me. I mai oia: "Ua loaa mau ia au i ke Kau anu o ka makahiki 1897 i ke anu me ke kunu, a ua hoao no hoi i na laau kunu a pau a'u i lohe ai, i mea e loaa ai o ke oia, aka, ua nele ia mea. A i kekahi la, komo aku nei au iloko o ka halekuai o Mr. Houlehan, a ua a'o mai oia ia'u e inu i ka LAAU KUNU A CHAMBERLAIN, a ua olelo mai, ina e pahua ke oia, nana no e uku hou mai i kuu kala i lilo ai no ka laau. Ua hele maoli no kuu akemama ame kuu umauma a eha i keia manawa, aka, mahope iho o kuu inu na i ua laau kunu nei, ua pau loa ia mau haawina ehaeha, a ua ola loa au; a i na wa a pau o'u e loaa ai i ke anu, e inu mau ana au i keia laau, a o ke ola no ia me ka hakalia ole. Ua hoike aku no au i ko'u mau hoaloha a pau, a ke hauoli nei au i ka hoike aku, o keia no ka laau helu ekahi no ke kunu."
He kualia ma kahi o BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena Kukaa.
OLELO HOALOHALOHA.
He hoalohaloha na ke Kula Sabati o Pukaana i ka ohana o D. K. Kaelele me ka waiohia:
O makou, o na haumana o ke Kula Sabati o Pukaana, Hookena, S. Kona, Hawaii, ma o ko makou komite la, ke hoike aku nei imua o ko oukou mau puuwai i hoehaehaia me ke kaumaha lua@u i ko makou aloha ku-io no ko oukou "Papa" i pauaho mai la i keia oia ana.
Nolaila, mamuli o ka oluolu ana e ka Mea Mana Loa ka lawe ana aku i ka hanu hope loa o ko oukou papa i aloha nui ia a ua ili iho maluna o oukou na haawe o ke kaumaha ame ka luuluu, ke kumakena ana, ka paumako ame ke kanikau ana me ka waiohia nui no ko oukou mea aloha. Nolaila, ke hooholo nei makou:
1. E hooholoia. Ke komo pu aku nei makou me oukou e auamo pu i na ehaeha i kau iho maluna o oukou a e kanikau pu me oukou i na ia o ko oukou kanikau ana.
2. E hooholoia. Ke nonoi ae nei ka makou mau leo pule, e hoomama mai ko kekou Haku aloha i na ehaeha, na kaumaha, ame na luuluu i kau iho maluna o oukou ame makou pu.
3. E hooholoia, E hoona ia kekahi kope o keia i ka ohana o ka mea i make, a i hookahi kope i ka Nupepa Kuakoa, a o ke kumu o ka palapala hoalohaloha me ke Kula Sabati.
O makou iho no me ka waiohia:
THOS. N. HAAE.
G. WAIAU.
JOHN KEALA.
JOHN KAUWE.
Komite.
O KE KOKUA ANA I KA POE PILIKIA HE HANA HEWA KA IA.
Ia Mr. Lunahooponopono. Aloha oe: E oluolu oe e hookomo iho ma ke kino lahilahi o ka kaua milimili i na hopuna olelo i puana ia aela maluna.
Ua ike iho au i kekahi lewa, e ahewa ana i na Luna Nui o ke Kahua Ma'i Lepera me o ka hoohainu ia ana o kekahi mau keia o ka mokuahi Lehua, i ke kope i hanaia na mea ai e ka ma'i lepera; i ka pule i haia ua loaa ia he ulia i keia poe sela ma o ka nahaha ana o ko lakou waapa ma ke awa o Kalaupapa, e noho ana lakou me na kino haalulu i make i ke anu ame ka make a ka ai, aole no hoi e hiki i ke Kapena ame na 'lii e ae o ka moku ke hoopakele ae i na sela poino, a no ka hiki ole ke aio ae i keia pilikia, uahoaahuia aku lakou me kekahi mau lole o ka halekuai ma Kalaupapa nei, a inu pu iho la lakou i ke kope ma ka haleinu kope i ona ia e na ma'i lapera, a, ina aole i loaa i keia poe kekahi mau mea ai, ua maopopo loa ko lakou poino, oiai, e ike ana ka mea kakau nei, e kakaa wale ana no ko lakou mau onohi maka i ka make a ka ai, he hana hewa anei oia o ke kokua ana i ka poe i hoopoino ia? Haina, aole.
I ka wa e noho luna nui ia ana e Ambrose, e komo mau mai ana na moku komite mai ia wa mai a hiki i keia wa, ua ike ia ke komo nui ana mai o na makamaka, e ake ana e ike i ka laoku mau ma'i maanei, me ko lakou ai pu ana, a inu pu a noho pu ana me na ma'i iloko o hookahi la, no ke'aha la ke keakea ole ia aku e na luna nui o ka wa i hala, no ka makee ana aku i kela poe kino ola maikai; o ke aha la ka mea oi aku, o keia mau sela poino paha, a i ole, o na makamaka paha i kau mai maluna o na moku-komite i komo poho aku i ka naele o alakai, e kuhinu pu ana i na imu puaa a na ma'i? O ka lehulehu no ka hoike no keia mea. Eia hou kekahi, o ka pilikia o ke Kahua ma'i Lepela i ka ai, aole ia he pilikia ma o ka nana pono ole o ka Papa Ola a me na Luna nui o keia kahua ma'i aka, he nele maoli no na mahiai mawaho aku o keia Kahua ma'i Lepela i ke kalo ole, ua hooikaika nui aku o Mr. Lalana, i ka imi ana i ka ai e hoolawa ai keia kahua ma'i a i keia manawa ua nele, a ua kakoo pu aku hoi kona hope, W. J. Freary, i ka hooikaika ana e loaa o na pa'i ai kalo no keia Kahua ma'i ka malama mai, Oct. o ka makahiki i hala a hiki i keia wa o na pa'i e hiki mai ana maanei, e uku ana oia i ka mea ai a me ka uku moku me kona dala ponoi, i mea e loaa koke ai no ka poi, a e hoihoi ia mai no kana dala e ka Papa Ola i ka wa loihi, a ke hooikaika pu nei keia mau Luna nui i ke kanu nui ana i ke kalo ma keia Kahua ma'i a ina paha he mau Luna Nui e ae mawaho o keia mau kanaka aole nana la ka pono o ka lehulehu, aka, i keia mau kanaka wale no i noho ia ai e ke aloha. Me keia mau mea ke hoike nei au, me ka Luna Hooponopono a me na keiki o Niu Hua Mekala Ko'u Welina Ko'u Oiaio:
J. D. Kahale,
Kalaupapa, Jan. 31st. 1901
HOME HANAI KEIKI MA HONOLULU NEI.
I ka Poakahi nei i weheia ai ka Home Hanai Keiki hou o Honolulu nei ma Kawaiahao, mahope iho o ke Kakela Home e pili la me ke kula kaikamahine o Kawaiahao malalo o na hookele ana a Mrs. U. Thompson.
He mea ano hou loa keia ma Hawaii nei ma kona ano, oiai, mamuli o ka uku haahaa loa, ua hiki i na makua mea keiki i paa i ka hana ke lawe aku i na keiki liilii malaila, a hiki i ka wa e pau ai o ka hana i ke ahiahi, alaila, kii hou ae. Mai na keiki i luna ke alo a hiki i na keiki kupono i ka haalele kula, -he kupono wale no no keia home.
He nani a he maemae ka malama ana a keia lede ame kona mau kokua: a ua manao ia, he ala keia e hiki ai ke loaa i na keiki makua ole ma ka hale ma na malama ame na a'o kupono ana e lilo ai i poe kulana maemae iloko o ka aina i ko lakou wa e ulu ae ai a ike i ka hoomaopopo ana no lakou iho. Me he mea la, e hoohalikeia aku ana no me ka Hooulu ia ana o na mea ulu, aia no a maikai ka hooulu ana, alaila, loaa ka hua maikai. Pela no me na keiki liilii.
Aole i aeia na makua e no ana ma ka home me ka lako kupono e hiki ai ia lakou ke malama i ka lakou mau keiki, e hoihoi aku ma keia home: aka, no ka poe wale no i hiki ole ke malama ma ka hale i ka wa e hele ai i ka hana. Ua hiki ia lakou ke lawe aku i na keiki i ke kakahiakanui mai ka hora 5:30 a hiki i ke ahiahi, hora 6 kii hou aku. Na na lede malama keiki e hana i ka ai, hoauau a a'o aku ma na mea i kulike i ke kulana o ke keiki me ka maemae. He kenikeni wale no ka uku o ka la hookahi.
Ua noi aku nei ka Ahahui Kokua o na Keiki Liilii i ka Papa Hoonaauao e kukuluia i mau kula a'o i na keiki liilii e like me ko na wahi e ae a puni o Amerika Huipuia, malalo o na lilo o ka Papa. I keia wa, ke a'o nei keia Hui malalo o ko lakou lilo ponoi i na keiki liilii loa kupono ole ke hele i na kuia.
Pakela kekahi Hawaii ma Wailuku i keia pule aku nei mai pau i ke ahi ia Lewis, ka luna hoohana o Papa Ita. I pii ua kanaka maoli nei maluna o ka imu enaena, a iala e ku ana i waena konu, ua nininila aku ka aila mahu e Lewis ma kahi ana e ku ana, a ia wa i lalapa ae ai ke ahi a mai pau.
W. K SIMERSON.
PURSER - MAUNA LOA
OPIO HAWAII, KUPAKAKO O KA MAUNA LOA.
KIPU KA LUNAHOOPONOPONO O KA NUPEPA HONOLULU REPUBLICAN.
I ka po Poakolu nei, mawaena o ka hora 9 ame hapa i kiia ai o Mortimer I. Stevens, kekahi o na haole kakau o ka nupepa Advertiser e ka lunahooponopono o ka nupepa "Honolulu Republican," E. S. Gill, a ke waiho nei oia ma ka halema'i me ka maopopo ole o ka hopena. Ua ulu mai keia mau hana mamuli o kekahi manao pepa i hoopukaia i ke kakahiaka Poakolu nei e pili ana i kekahi mau lede opio mai Kapalakiko mai, a e noho nei ma ka Hotele Hawaii:
Me he mea la, i ka auina la oia la no, ua kipa mua aku ma ke keena o ua nupepa la, ka hoahanau ponoi o ua mau lede opio nei, a ua koi aku i kela lunahooponopono e mihi ma kana nupepa o nehinei no kana mau olelo hoinoino a pahenehene wale. No ka ae ole ana paha o ua mea kakau nei, nolaila, ua lalau aku ka haole malihini i kona ai, a hoomaka e umi. A e ole na lima kokua, ina ua nana ka pu-ana-i ona.
Nolaila, i ka hoea ana aku o ka mea i kiia ia po, ua makaukau mua kela. Mahope iho paha hoi o kekahi mau olelo hoopaapaa, ua ki mai la ua lunahooponopono nei iaia nei i ka pu a ku ma ka aoao malalo iho o ke kikala hema.
Mahope iho o ke ku ana i ka poka, ua hele aku ka mea i ku a hiki ma ka puka, a malaila oia i haule ai i lalo, a na kekahi mea kakau o loko o ua halepai nupepa la i hapai iaia a kau maluna o ke kaapio, a hoihoi a hiki i ke keena pai Advertiser. Mahope iho, ua lawe loa ia aku oia no ka halema'i.
I ke teleponaia ana aku o na makai, ua hoounaia ae kekahi mau makai e hopu i ua haole kipu la, aka, mamua ae o ko laua hiki ana i ke keena o ua haole nei, ua hoea aku la kela i ka halewai, a haawi pio iaia iho. Aole nae i liuliu mahope iho, ua pelaia oia, he $1000 na ka luna hoohana o ka Hui Robert Grieve Co. A ke kali nei ka hihia a hiki i ka wa e maopopo ai o ke kulana o ka mea i kiia.
Menemene ole no la!
No ka hoohemahema o na makuahine i ka lakou mau keiki, i ka hoouna ole i ke kula, ua piha loa na alanui i kamalii lulu. Nui ke akamai o keia poe keiki i na hana ino. A he mea maopopo, e hoea aku ana lakou i kela hale nui makai ae o ka hale kaa ahi e noho ai i keia mau makahiki aku.
MAKAUKAU KA AHAOLELO NO KA HANA.
I ke kiai wale ana aku no i na keena ahaolelo o keia mau la, ike aku la ka mea kakau i ke kuku mai o na pakaukau ame na noho o na moho ahaolelo o na hale elua. I ka Lumi Kalaunu na Lunamakaainana e akoakoa ai, a o na Senatoa hoi, i ka lumi hoomaha maluna ae, mawaho koke iho o ke keena o ke Kiaaina.
Aohe i maopopo i keia wa na luna o ka ahaolelo. Ke wawa wale ia mai nei no, o Senatoa Brown o Hilo, ka Lunahoomalu o kona hale. No ka hale hoi o lalo, he nui no na hoopaapaa malaila. I mai kahi o "Emaluka." o ka kahi hoi, o S. W. Wilcox o Kauai. O ka kekahi hoi i Repubalika. A me he mea la, aohe mea makemake e lawe ia kulana, no ka mea, o ka papahele kahi e hiki ai ke ikeia ka naauao me ka makaukau kau kanawai.
Aohe o na kakauolelo ame na kiai hale me Elele. He hiki loa ia ke hopu ae mawaho. He nui no na moho e wawaia mai nei no ia mau kulana: he poe haole a he mau Hawaii. I Hawaii nae ka oiaio loa. E ike Hawaii ia Hawaii ! Aia ma kahi o ka mahele olelo ka hoopaapaa nui loa. Ke i mai nei kahi poe ike kanawai, aohe hiki ke aeia; a ke olelo mai nei hoi kahi, he hiki no. Aohe nae e hiki ke "paa ka hale" ke lilo i ka hakaka. @Hana aku, a ina e pono ole: wae aku ke ino i kauhale!
Ma keia wa, ua pau ka hiki i na Luna Aupuni, mai ke Kiaaina a i kona mau hoa kuka, ke hoomoko i kekahi bila kanawai, aka, ma o na moho wale no.
I ka la 20 o keia mahina e weheia ai ka Ahaolelo, a he la nui ia no makou, i ka huli mea hou.
E LAWE I KE KUOKOA I KEIA WA I LOAA NA MEA HOU O KA AHAOLELO.
KE POHO PAU AHI.
O ka wa pono keia o na Hawaii e hoomakaukau mai ai i ka oukou mau koi poho pau ahi, oiai, ke liuliu mai nei na Pake ame na Iapana, ua loaa na Komite, a ke hoouluulu mai nei i ko lakou mau poho a pela aku. He kakaikahi loa na Hawaii i makaukau i keia wa. Eia ke paaia nei na koi a na oiwi i makaukau a i ka la e noho mai ai o ka ahaolelo, e waihoia aku ana ia Aha Hanohano.
Laau Ili no na Bebe
NO KONA POO AME KONA LAUOHO
Keahi mea ano nui loa a na Makuahine e noonoo mau ai
UA HANAUIA KELA A ME KEIA KEIKI ILOKO O KA HONUA NEI me ke ewe o na ma'i lehulehu e ulu mai ana iloko o ka iii, ke poo a e lilo ana hoi ke koko ia wa i mea nui loa no ka panee ana i keia popilikia, a pela i lilo ai ia i mea nui loa e hookaumaha mau ai ka noonoo o kela a me keia mea i loohia i ka nali ana a na ma'i lehulehu. Aole kela mea i hookaumaha ia ma kekahi ano e ae, aka, mamuli no o ka hoopalalehaia ana e ka mea i kupono e malama a makaala i keia poino. Nolaila, ua lilo i kumuhana na keia a me keia makuahine maikai e makaaia mau ai i ka lakou mau keiki e loohia ana i na popilikia lehulehu e ulu mai ana mamuli o ke koko ino, e hookamaaina mau lakou me na mea a pau e hiki ai ke pale aku i keia mau popilikia lehulehu, i mea hoi e loaa ai ke ola maikai, malalo o na lapaau noeau ana me ka hikiwawe a me ke ola loa no hoi.
Ua oleloia o ka auau me ka wai pu mehana a me ke KOPA CUTIKURA no ka hoomaemae ana i ka ili no ka papaa i ka lepo a me kahi mau ino e ae, a pela hoi no ka unahi-pii, a pela hoi, ina ka e kapili malie i ka Aila Hamo CUTIKURA no ka hooki koke ana i ka maneo o ka iii, ka eeke ano manene o ka ili a me ka pehu, a pela no hoi no ka hoomalielie ana i ka hu'i a me ka hoola ana i na palapu, a mahope aku oia wa, ina ka e inu i ka Laau Hoohainu CPTIKURA, oia wale ae la no ka na mea a pau e hana ai no ka pale ana aku i kela mau-kinaunau o na keiki liilii i na wa a pau e hoomaka mai ai, a ina no ua loaa mua, he mea pau wale no ka ia i keia mau laau ae la, ke malama pono ia na kuhikuhi. Ma keia hana ana pela, e loaa ai i na makuahine hoomanawanui ka maha a me ka oluolu o aka naau , a he mea no hoi ia no lakou e hookaumaha ole ia ai i na wa a pau. Ua hooiaia keia mau haawina pomaikai ma na home lehule hu a puni ka aina.
Mamuli o ka momona, ka maemae, a me ka hikiwawe o ke oia o keia laau, i makemake nui ia ai e na lahui kanaka a pau i hoao a ikemaka i kona waiwai nui ma ke ano hoola, a pela no hoi i hilinai nui ia ai kona waiwai no ka hoopakele ana i ka luhi a me kaumaha o na makua lehulehu ma na wahi a pau, a pela no i malama nui ia ai maloko o na home.
NO KA HOOLA LOA ANA I NA ANO PEHU A POHAKA PALAHU MA NA WAHI A PUNI KE KINO, e hoomaemae i ka palapu me ke kopa CUTIKURA, i pau ai ka paapaa lepo a ano e ae paha o ka iii, a pela hoi ke poo, i pau ai ke kepia a me ka papaa piele, alaila, e hooma-u i kahi eha me ka Aila Hamo CUTIKURA i mama ae ai ka akiaki ana a ka hu'i a me ka ehaeha, a pela hoi e hoohana ai ka laau i kono hana a ola ka eha, alaila, e inu i ka Laau Inu CUTIKURA i mea e maemae ai ke koko maloko. Ke kuaiia nei keia laau ma na wahi a pau o ka honua nei. Ma Aukekulia: o R. Towns & Co., o Sydney, N. S. W., ko laila Agena: ma Aferika Hema Depot: Lennon, Ltd. Na "Hoakaka no ka Hoola ana i na Bebe ame ko lakou mau kinaunau," he loaa wale no me ke kuai ole.
O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U. S. A., na Ona o na laau CUTIKURA a pau loa.
BAIKIKALA HOU
$25.00 a i ke $75.00
E KUAHA@ NEI MA KA UKU LIILII. $10.00 I KINOHI, A HE $2.50 I KEIA PULE KEPA PULE.
Pearson & Potter Co Ltd.
312 Alanui Papu Telefone 317
HOOLANA MANA HOOKOLOKOLO
ILOKO O KA AHA KAAPUNI O KA APANA HOKOLOKOLO KAAPUNI ELIMA, PANALAAU O HAWAII - MA KE KEENA. - HOOPONOPONO WAIWAI.
Ma ka hana pili i ka Palapala Hoopii e kapae i ka Palapala Hooilina o Kamalenui (k), o Waimea, Kauai, i make.
Ma ka heluhelu ana i ka palapala hoopii a Pekelo Akeau, o Honolulu, no ke kapae ana i kekahi palapala i manaoia o ka palapala hooilina o Kamalenui (k), i hooiaia ma ka la 15 o Feberuari, 1898, ma ka Aha Hooponopono Waiwai o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elima.
Ma keia, ke kauohaia nei o ka Poaha, ka la 21 o Feberuari, M. H. 1901, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo o ua Aha la, ma Lihue, Kauai, oia kahi ame ka manawa e hookaawaleia nei no ka hoolohe ana i ua noi la no ke kapae ana i ua palapala la i manaoia o ka palapala hooilina.
Na ka Aha:
H. D. WISHARD,
Kakauolelo, Aha Kaapuni Elima.
2845-2t
Hoolaha Hooko Moeaki
HOOLAHA MANAO HOOKO MORAKI A KA MEA PAA MORAKI.
I ku like ai me ke kauoha o kekahi palapala moraki i hanaia e Ah Ni ia Ah Ho, ma ka la 1 o Feberuari M. H. 1899, a i hoopaaia ma ke Keena Hoona Aina, ma Oahu, ma ka Buke 213, aoao 460 a me 461, KE HOOLAHA aku nei ka manao o ua Ah Ho ia i oleloia, ka Mea Paa Moraki, e hooko i ka Moraki i oleloia no ka uhakiia o na kumu hoopaa, oia hoi: ka uku ole ia o ke kumupaa me ka uku-panee i ka wa i kauohaia.
A ke hoolaha hou ia aku nei mahope aku o na pule ekolu mai ka la aku o keia hoolaha, o na waiwai i hoopaaia ma ua moraki la, e hoolaha ia aku ana no ke kuai kudala akea ma ke Keena Kudala o WILL E. FISHER, ma ke kihi o Alanui Kalepa ame Alakea, Honolulu, Oahu, Pahalaau o Hawaii, ma ma ka Poaono la 2 o Maraki, M. H. 1901 i ke awakea hora umikumamalua oia la.
He kuike ke dala. Na lilo palapala na ka mea kuai no ia.
E loaa no na hoakaka i koe ke ninau ia William A. Henshall, Loio o ka mea Paa Moraki, a i ole ia Will E. Fisher, ka Luna Kudala.
AH HO,
Mea Paa Moraki.
Hanaia: Honolulu, Panalaau o Hawaii, Feberuari 2, 1901.
Eia iho na waiwai i hoopaaia ma ua Moraki la, he mau hoolimalima i hoakaakaia penei:
1 Hoolimalima mai a Kahikina ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 20 o Augate, 1898, no na makahiki he umikumamalima.
2 Hoolimalima mai a Kailianu ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 25 o Okatoba, 1898, no na makahiki elima.
3 Hoolimalima mai a Haili ame ka Lei ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 1 o Okatoba, 1897, no na makahiki he ewalu.
4 Hoolimalima mai a Keala Kalama a ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 13 o Novemaba, 1897, no na makahiki he ewaiu.
5 Hoolimalima mai o David Kapahu a ia Ah Ni. i hanaia i ka la 18 o June, 1897, no na makahiki he umikumamalima.
6 Hoolimalima mai o Kihei mai a ia Ah Ni, i hanaia i ka la 13 o Novemaba, 1897 no na makahiki he eono.
7 Hoolimalima mai o Kee ame Keanini ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 9 o Augate, 1898, no na makahiki he umikumamalua.
8 Hoolimalima mai a William L. Peterson a ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 4 o Okatoba, 1898, no na makahiki he umi.
9 Hoolimalima mai a Kuahiwi ame Kumukahi ia Ah Ni, i hanaia ma ka la 17 o Dekemaba, 1898, no na makahiki he umikumakahi.
Hanaia: Honolulu, P. H. Feberuari 2, M. H. 1901.
HOOLAHA HOOKO MORAKI A KA MEA PAA MORAKI.
I ku like ai me ke kauoha o kekahi palapala moraki i hanaia e Lepeka Nakea, Kahu, ia C. C. Eakin, ma ka la 22 o June, M. H. 1898, a i hoopaaia ma ke Keena Hoona Aina, ma Oahu, ma ka Buke 180, aoao 114, ame 115, a oia no hoi ka moraki ame ka nota aie i hooneeia a i hooliloia ma ka la 8 o Iulai M. H. 1898 ia H. P. Eakin, nona hoi ka palapala hoonee i kopeia ma ke Keena Hoona i oleloia ma ka Buke 181, aoao 286, KE HOOLAHA aku nei ka manao o ua mea Paa Moraki ia e hooko i ka Moraki i olelo ia no ka uhakila o na kumu hoopaa, oia hoi: ka uku oleia o ke kumupaa me ka ukupanee i ka wa i i kauohaia.
A ke hoolaha hou ia aku nei, mahope aku o na pule ekolu mai ka la aku o keia hoolaha, o ka waiwai i hoopaaia ma ua Moraki la, e hooihaia aku ana, no ke kuai kudala akea ma ke Keena Kudala o WILL E. FISHER, ma ke kihi o ke alanui Kalepa ame Alakea Honolulu, Oahu, Panalaau o Hawaii, ma ka Poaono ka la 2 o Maraki, M. H. 1901. I ka hora umikumamalua o ke awakea o ia la.
He kuike ke dala. Na lilo palapala na ka mea kuai no ia.
E loaa no na hoakaaka i koe ke ninau ia William A. Henshall, Loio o ka Mea Paa Moraki, a i ole ia Will E. Fisher, ka Luna Kudala.
H. P. EAKIN,
Mea Paa Moraki.
Hanaia: Honolulu, P. H., Feberuari 2, 1901.
Eia iho ka waiwai i hoopaaia ma ua Moraki la, a oia no keia mau pa hale helu 7 ame 8 mahele 4 o keia Aina o Kapahulu. I hoakaakaia na paiena penei:
E @oomaka ana ma ke kihi Hikina o ka pa hale 6@ ma ke alanui C a e holo ana -
1 Akau 74° 34 Hikina ponoi, 100 kapuai ma ke alanui C;
2 Akau 15° 26 Komohana ponoi, 100 kapuai ma ka pa 9:
3 Hema 74° 34 Komohana ponoi, 100 kapuai ma na pa 21 ame 22:
4 Hema 15° 26 Hikina ponoi, 100 kapuai ma ka pa eono a hiki i ka hoomaka ana. E iii ana he 10,000 kapuai kuea, a oi no kahi i hooiliia e C. Winam Kahu, ia Lepeka Nakea, Kahu, ma ka palapala kuai i hoopaaia ma ke Keena Hoona i oleloia ma ka Buke 167 aoao 187 ame 188.
Hanaia: Honolulu, P. H. Feberuari 2, M. H. 1901.
Nui ka mahalo o ka Senatoa o Hilo, Dr. Russell, i kana mau mea i ike ai e pili ana i ke kahua kanu laau o ke aupuni mauka aku nei o kakou, i Nuuanu. He wahi mauu hou ke ulu nei malaila, mai Fiji mai. Ua oleloia, he mauu pepehi keia i ka mauu Hilo, a he maikai loa no hoi no na holoholona.