Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 6, 8 Pepeluali 1901 — Page 2
| This text was transcribed by: | Frank Tansey |
| This work is dedicated to: | Dorothea Tansey |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
2 NUPEPA KUOKA, FEBERUALI 8, 1901.
HOOLAHA MA KE KAUOHA.
I kulike ai me na hoakaka a ka Mokuna 96, Pauku 454, o na Kanawai Kivila o 1897, ke hoolaha nei au, ua hookaawaleia ae nei he pa aupuni no ka mokupuni o Lanai, ma Koele, Nanae; oia no kahi ma ka aoao maluna o ke alanui aupuni e kokoke aia i Kauhale Hanai Holoholona.
Ua hookohuia iho nei o David Steward, E sq ., i Luna Pa Aupuni i keia la, me ka pa aupuni i halla ae la.
J. A. McCANDLESS.
Luna Nui o na Hana Aupuni.
Keena o na Hana Aupuni. Honolulu. Feberuari 5. 1901 .
MA KE KAUOHA
Ua panila ka uapo o ke Alanui Kula mawaena o ke alanui Nuuanu ame Likiha no na kaa, mamuli o ka. poino i loaa i keia wa.
Ma ke kauoha a ka
Luna Alanui.
Honolulu .
2842
HOOLAHA HOOPAU HUI.
Ke hoolahala aku nei o ka Hui i ikeia, iho nei mawaena, o Hermann W. Barth ame William H. Barth, malalo o ka inoa hui "Honolulu Sheet Metal Works," ua hoopauia i keia la mamuli o ka aelike. Na Herman W. Barth e ohi aku ana i na aie a pau i ka hui a maluna ona na koikoi a pau o ka hui mai keia wa aku. O na aelike hana a pau, na Hermann W. Barth no e lawelawe aku ana, a nana no e hoomau aku ana i keia oihana.
Hanaia Feberuari 6, 1901.
HERMANN W. BARTH, WM. H. BARTH.
2845 — 2t Feb 8, 15
HOOLAHA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
No ka mea ua hoonoho ia au i Luna hooponopono wailaiw o Mele Malo (w) n o Aleam ai, Hilo, Hawaii i make, e ka Luna kanawai Kaapuni, o ka Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina, Nolaila ma keia ua kauohia na mea i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai ia'u, ma Hilo, Hawaii, a o na mea a pau a ka mea i make i aie aku ai, e hoike koke mai la ’ u i na Bila aie iloko o a mahina eono mai keia ia aku, o hoole loa ia aku ke hala ia manawa.
A ina he waiwai ko ka mea i make m a ka lima o kekahi e hoike koke mai la'u.
S. L. LYMAN
Lunahooponopono Waiwai.
Hilo, Hawaii. Jan., 25th 1901
2845 — 4ta.
NO KA HOOLIMALIMA.
He mau hale nunui hou ma ke alanui Pupule ma kahi oluolu maikai:
E ninau no malaila la.
FANNY STRANCH
HOOLAHA HOIKE BANAKO.
MOKUPUNI O OAHU, KULANAKAUHALE O HONOLULU, ss.
O Cecil Brown, Peresidena, ame W. O. Cooper, ma ka hoohiki pakahi la ana, ke hoike a ke olelo nei: o laua pakahi, ka Peresidena ame ka Mea, Uku Dala o ka Hui "THE FIRST AMERICAN SAVINGS & TRUST COMPANY OF HAWAII, LIMITED."
A o na mea malalo iho, he oiaio, pololei a ke hoike piha hoi o na hana a pau e ka Hui "THE FIRST AMERICAN SAVINGS & TRUST COMPANY, OF HAWAII, LIMITED," i oleloia, no ka manawa e pau ana, a i huiia, Dekemaba 31, 1900, e like me na koina o ka Pauku Umikumamaha (14) o ke Kanawai Banako o 1884.
O ke kumupaa o ka Hui, he $250,000, i maheleia iloko o 2,500 mahele, ma ka $200 pakahi.
O ka nui o na mahele i hoopukaia, he 2,500, a na uku piha ia na mahele a paa.
O na aie o ka Hui ma ka la i o Ianuari, 1901, penei no ia:
Kumupaa $2 50,000.00
Moahu, Hookuonoono 134,392.70
Moahu, Ano mau 17,219.81
Ke Oia a ka Oihana 3,125.00
Na loaa i mahele ole ia 257.11
$404,994.12
Na loaa o ka Hui ma ka la 1 o Ianuari, 1901, penei no ia:
Bila Hoaie $344,775.00
Bona-Aupuni Hawaii, Hui Alahao ame Aina o Oahu, ame
Oahu Sugar Company, 40,600.00
Ukupanee ma ka la 31 o Dekemaba 5,195.76
Dala ma ka Waihona a ma ka Banako 13,923.35
Laikini i pau ole 500.00
Kakauinoaia. CECIL BROWN, Peresidena.
Kakauinoaia. W. G. COOPER.
Mea Uku Dala.
Kakauinoaia a hoohikiia imua o'u i (Sila.) keia la 21 o Ianuari, 1901.
Notari no ka Lehulehu.
Ke hoola nei au, o keia maluna ae, he kope piha a oiaio ia o ka Palapala Hoike kumu o na oihana, i hoohikiia imua o'u i ka la 21 o Ianuari, 1901.
GEO. L. BIGELOW.
Notari no ka Lehulehu
KA POINO O KE ANU ME KA LA GARIPA.
O ka poino nui loa e loaa mai ana mamuli o ke anu me ka la garipa, o ka numonia. Ina no nae e malama pono, a ke inuia ka LAAU KUNU A CHAMBERLAIN, he ola wale no a e alola auanei keia mau haawina o ka ehaeha. I waena o na umi kaukani i lawe i keia laau, ke aka aku nei makou e loaa hookahi i loohia i ka numonia, a he hooia kupono hoi keia no ka ikaika o keia laau i ko pale ana i keia ma'i iuku nui wale. He hiki loa i keia laau ke hoola i ke anu a he hiki no hoi ke pale ae i ka la garipa iloko a ka wa pokole loa i loaa oie i na laau e ae. H e oluolu no a ke maikai no hoi ke inu.
He kualia ma kahi o BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena Kukaa.
KA
Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki $2.00
No Bono Mahina 1.00
Kuike ka Rula.
PUKA ANA 1 Pule. 2 Pule. 3 Pule. 1 Mal. 2 Mal. 3 Mal. 1 Mak.
1 Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $5.00 $6.75 $12.00
2 Iniha $2.00 $2.75 $3.50 $4.00 $7.00 $9.00 $15.00
3 Iniha $2.50 $3.50 $4.50 $5.00 $9.00 $12.00 $8.00
4 Iniha $3.00 $4.00 $5.00 $6.00 $11.00 $13.00 $21.00
5 Iniha $3.50 $4.75 $6.00 $7.00 $12.00 $15.00 $24.00
6 Iniha $4.00 $5.00 $7.00 $8.00 $13.00 $16.00 $7.00
O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAl ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.
O na Dal a a pau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN G AZE TTE COMPANY.
HOO PUKAIA E KA.
H AWAIIAN G AZETTE CO
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa nalaau, o, Hawaii, ina ke ano mea o ka Papa Elua.
W. J. COE LHO. Lunahooponopono.
Honolulu, Oahu
POALIMA, FEBERUALI 8, l901.
"KUOKOA HOME RULA."
I keia mau la iho la i ikeia iho ai he wahi "opuu" ahailono hou. e hailonaia ana ma kela inoa maluna ae, a i ka la apopo e oili pulelo aku ai kona mau eheu oehuehu me na ono a ka makahehi mea hou pili lahui a pela wale aku. O ka nupepa keia a ka Home Rula i hooikalka iho nei. a mamuli. o ka hoomanawanui me ka pauaho ole o na hoa paahana o la aoao kalaiaina, ua loaa he wahaolelo no lakou i keia mau la konane e nee nei. A ina e hoomauia aku ana keia ahonui ma ka hana, he mea maopopo loa, e lilo aku ana no ke "Kuokoa Home R ula" i lima akau no ke "Kuokoa" nei ma ke alakai ana i ka lahui, ma ke ala o ka hoopono me ka nohona oluolu iloko o na pomaikai he, lehulehu wale e loaa ana i ka mea hoonapau me ka hoomanawanui, ma ka hana.
Mawaho ae o na lele hoohihia o ke kalaiana, ke hoomaopo nei ke "Kilohana Pookela a ka Lahui" he mea pono ke pahola aku i keia "kukui hou o ka malamalama" i na hoalohaloha manaolana, a ke upu mau nei ka iini, e komo pu mai ana no "Ke Aloha Aina" ame ka "Lahui Hawaii" ma keia haawina o ka hoeueu i keia hoahana hou, no ka pono o ka lahui oiwi o keia mau paemoku.
He mea pono no hoi ke pahola pu aku i na hoomaikai ana o na poe heluhelu o keia mau kolamu, no na hana hoopomaikai i kakooia e ka "Loea Kalaiaina" iloko o kona mau la pokole o ka hanu ana i na ea huihui o Hawaii nei; oiai, he nui no na kuia ame na akeakea like ole i ulu ae, aka, mamuli o ka pauaho ole o kona pailaka, ua hoomauia a hiki iho la i ka haupaia ana e na lima kakoo ikaika o ka Home Rula.
KA PAPA OLA.
Ma kekahi wahi o ke Kilohana nei, ua hoopukaia he mau palapala na Kahale o Kalaupapa. He hoole kahi i ka mea i hoolahaia e la makamaka nupepa o makou (a kakou no): a o ka lua, e hoike mai ana i ka oiaio o ka hanai a hoaahuia ana o na luina moku o Lehua e kela mau pule aku nei ma ke Kahua Mai.
Ma keia leka hope, ua hapai ae ka mea nana i haku, i na mea popopo i haia, a ke hoike mai nei i kona kuhihewa no ka mea i manaoia ma na hoolaha a na nupepa namu e ahewa ana la mau hana a ka Luna Nui, no ka mea, he hale no kona malaila i hoolakoia e ka Papa Ola me na pono a pau o ke kino ame ka noho ana, i lawelawe ole ia e na ma'i, aoie nae oia i hookipa aku i keia poe luina popilikia ma kahi i hookaawaleia no ka poe kina ole.
Ua like no keia hana me ka hookae. A no keia kiloi ana la lakou ma kahi e, ua ulu ae he paonioni i waena o na nupepa namu, a ke lokahi mai nei lakou ma ka nuku ana i ka Papa Ola no keia mau hana kapakahi a na Luna malalo o ia Papa.
Ke komo pu aku nei ke Kilohana ma keia ahewa ana, no ka mea, ua kiolaia na oiwi oiaio o ka aina ma kahi a ka haole i makemake ole ai e huikau. He hookae maopopo keia mau hana, a he hana ku i ka ehaeha o ka naau. Aole no ka hoowahawaha i na oiwi e u ana i na kinaunau o ke kino, aka, no ka hookipa ole ana ia lakou ma kahi i olelola e ka Papa Ola. he "maemae."
Nolalia, e oluolu na moho lanakila a pau e hoakoakoa mai nei i keia mau la e hoomanao i keia mau hana "hookae" a na A g ena o ka Papa Ola, a hiki mai i ko oukou la e noho mana aku ai, @ aku ke "ahi o ko oukou mana kau kanawai," wi ’ u. Aole no keia o ka maka @ e loa o ka lakou hana ana pela.
E @ eku i ke ahi ke kikania. i ole e uiu hou.
KA HOOKELAKELA HOOMANA.
Ma kekahi aoao o keia helu o ka kakou Kilohana. ke hoopukaia nei kekahi manao pili hoomana mai kekahi mai o na Levi alakai o ka ekalesia i hoakakaia malalo o ke poo manao: "Aole anei e Hooki ae i kou keakea ana i na Aoao Pono o ka Haku?" I ka hoomaopopo ana uku i na manao i hakuia e keia kauv @ a kona manaoio, me he mea la, ua he, a loa ka "panai ana aku i ke ino no ke ino," ina he ino io ka i hanaia mai i ka wa i halak. A, ina io i hanaia he ino e ke kahu a mau Kaha Kalawina o kahi a mau wahi i hoikeia, alaila, ua hewa loa no keia Levi ame ka poe i hui pu me ia, no k a "hoomaau hala."
Aole i manaoie keia mau hoakaka ana, no ka hookuemi hope i na manao hoeneu o kela ame keia, mea i ulopuni
i kona manaolo iho, aka, aole loa e hiki i ke Kilohana nei, ke hamau loa ma kela ninau a ka mea kakau oia kumu manao: oiai, o ka anoano maikai i ulu mai ai a hua i kela la mai kela kulana " Pookela no ka Lahui," na na makua Kalavina no i kanu; a e oie no ua poe makua. Kala v ina nei, loaa ai ka malamalama i ka hapanui o ko Hawaii nei ma ka ike Baibala.
Ina no ua panipaa io ke Kahu o Haiku i ka puka o kona luakini i na hoomana e ae, alaila, ua pono no, no ka mea, o kona waiwai no ia ma ke ano kahu. A mamuli o ka hoole ana "i ka mea maikai i loaa oie i na Kahunapule Kala vi na," ua kapae loa ae kela Levi i ke a ’ o maikai a ka Buke Nui: "E mahiki i ka pula o kou onohi iho." A ma kekahi hapa o ka manao i oleloia, ke hoole hou nei keia Levi i ka pili o Iehova me na Kala v ina, i kona i ana iho: "Ina paha he Iehova ka lakou ne ī , hiki la hoi ke hoola aku i ka mea ma'i, aka, no ka nele maoli no ia mea, he oia ī o, pela i aluhee ai na hana pono ma kekahi mau Ekale si a Kala v ina o Maui."
Oiai no hoi. i waena o na makamaka heluhelu o ka kakou milimili nei, he heluna nui o na hoahanau o na hoomana like ole o Hawaii nei: Kalavina, Katolika, Pihopa (Enelani), Moremona, Hoomana o na La Hope, Hepera. Mekokika, Karistiano, Lukela (Geremania), Buda (Iapana ame Pake), Hoomana Naauao ka hope loa,--nolaila, he mea pono ke hoike aku i ke akea, e kakoo mau aku ana ke Kuokoa nei i na alakai pololei ana, a pau no ka oiaio ame ka nani o Iehova, me ke kaukai ole i ka ikaika o kela ame keia hoomana. Ua hookumuia Keia nupepa no ka lehulehu, a pela i noa ai i ka lehulehu kona mau kolamu no na manao alakai, hoonaauao maikai: aka, i ka wa e kaena ai kahi mea haku manao me ka hookae i ke kulana hoomana o ka hoakanaka, ola no ka wa e komo aku ai o ke Kilohana e keakea, no ka mea, he hana hewa ka "panai i ke ino no ke ino."
He ola no na kinaunau a pau o ke kino i ka manaoio me ke kaukai ole i ke ano o ka hoomana. Ina i kaukai ke ola a hiki mai i ka la i kukuluia ai o ka hoomana o keia Levi, he mea oiaio, ua kala kahiko loa na lahui o ke ao nei i pauhili ai ma keia aoao o Ioredane.
Malalo o na rula o ka hoopono me ke akahai, ua ikeia, o ke kanaka paulehia i ka manaoio i ke Akua, he kanaka malama loa ia i na kanawai he umi ame ko ka aina. A ina i piha na Levi o keia manaoio hou i ke aloha ia Iehova, pehea la i noi ole ai i laikini hoola, i ole ai e ku i ka haihai kanawai?
Aka, e na makamaka heluhelu, i ke kaana pono ana i ke kulana o kela ame kela hoomana, e lokahi ana kakou i ka hooholo ana, e like me ko kakou manaolo ana: O Iehova Sabaota ko kakou Akua, a aia no Ia ma na wahi a pau: a mamuli o Kona hoopiha ana i na wahi a pau me Kona mana, pela no Ia i launa pu ai me na haipule a pau o kela ame keia hoomana e hoonani ana Iaia ma ka Inoa o Kana keiki kamakahi, ko kakou Haku Iesu Kristo.
Nolaila, uoki ka mokuahana no ka manao kanaka. He hookahi no a kakou Akua e hoomana nei, a no ke aha iho ia ka hoole ana i ko Iehova aloha i Kana mea i hana ai?
E olioli no ka pono,
E weli i ka hewa;
E aloha i ka hoalauna
I alohaia mai e Iehova.
KA NUPEPA KUOKOA.
I ka hoonohonoho ana o ko makou Laua Nui i keia mau la iho nei i ke kulana o ka kakou ahailono nei, ua ikeia, a ua kahaha loa no hoi ka oukou kauwa nei i ka lohe ana, ua like no ka nui o na manao heluhelu o keia mau kolamu, me ko na nupepa Hawaii e ae a pau o Honolulu nei i hulia.
E kahaha pu mai ana no paha ka lehulehu i keia mea, aka, he oiaio loa.
O ke kumu nae o ka nui,--aole no ke kino, aole no hoi no na aoao, aka, no na kolamu ame ka liilii o ka hua. He 174 laina o ka makou kolamu piha paa, a he 67 a 75 no o na pepa e ae. Ma kahi o 6 a 8 poe hoonohohua o ka pepa hooakhi, he i no a makou. I ku nae ka hiki I ua mea hookahi nei, i ka mikini uwila. He uwila ka mea hoonoho, he uwila ka mea hoohehee kepau, a he uwila no ka mea nana e pa ’ i. Ola ka mea i hikiwawe ai ke hoopuka i na wa a pau.
Aka, aole o ka eleu ka mea i makemakeia, o ka nui o ka mea heluhelu, ola ka olioli ou. e ka makamaka.
Nolalia, ina he hoaloha kou e ake ana e loaa na mea hou ano nui a pau o ka Ahaolelo ame ko na aina e, a pela hoi me na makamaka puni kaao, o ka wa pono keia e lawe ai i ka "Nupepa Kuokoa," i waiwai ai ka lilo ana o kahi kenikeni i ka nui o ka mea heluhelu waiwai nui.
O ka poe i hookaa mua ole, e pono e uku koke mai i ke ola o ka pepa a kakou, o okiia ae nei e ka poe mea waiwai, ka Hawaiian Gazette Co . A ke hoouna mai i na dala. e hoouna pololei mai ma ka inoa o ia Hui. Pela no hoi me na kauoha hou. E hoouna mua mai ke dala, alaila loaa ka pepa. (Ina . paha na'u, hiki Ia hoi ke hooko i ke noi a ka lehulehu, "a mahope!")
He elua helu i pau loa: 3 me 5, a he uuku loa na kope i ko e o na helu e ae.
Na ka miki mua ka loaa!
HOME HANAI KEIKI.
I keia mau ia iho nei i hoomakaia ai kekahi hana maikai loa maloko o keia kulanakauhale e kekahi lede puuwai hamama no ka malama ana i na keiki a ka poe paahana no ka uku haahaa loa me ka maemae.
O keia kekahi hana i ake nui ia i na ia i hala aku, aka, mamuli o ke akea kea a ka poe i kupono e kakoo ia mau hana, ua hiki ole, a e ole ka hooikaika maoli o na lede i hapai ae i keia hana nui, akahi no a ku.
I ka hoomaopopo ana i na Luia i hoikeia mai, aole loa i manao ia keia wahi i home no na keiki a ka poe auwana, a i ole hoi ia, no ka poe e manao ana e hele i kahi wahi a haalele i ke keiki malaila a hiki i ko lakou wa ehoi mai ai. Aole loa pela. No ka poe keia i paa i ka hana-kane a wahine paha. Oiai, aole hiki la lakou ke lawe pu i na keiki liilii 1 kauhale hana, nolaila, i manaoia ai, ma keia wahi e waiho ai i ka lakou mau keiki i malamaia me ka maemae a me ka maluhia a hiki i ka wa e pau ai o ka hana.
He hana maikai loa keia, a he mea kupono hoi i na makua a pau i makee i ke kulana o ka lakou mau milimili e hoihoi ae ia lakou ma keia wahi, i mama ai ka imi ana o ka nohona.
Mai minamina i ke kenikeni no ka pono o ke keiki: He ole loa hoi na hapaha nunui e lilo mau nei i na kiaha pia.
Ke kalokalo aku nei ke KILOHANA i ka lahui e kakou i keia mau hana maikai no ka pono o ka pulapula a kakou.
E MALAMA.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa. Aloha oe:--E oluolu hoi oe e hoo komo iho ma kahi kaawale o kau nupepa i keia mau huapalapala e kau ae la maluna "E Malama. ”
I o'u mau hoa oiwi oiaio e noho ana mai ka Moku nui o Keawe a hoea loa aku i ka Mokupuni kaili la e hoekepue mai la i kela kihi loa o ka aina, ke nonoi nei au ia oukou a pau e ae oluolu mai e kaana pu mai me a ’ u ma keia kukulu manao ana a e lilo no hoi keia i mea hoonanea e hoopau ai i kekahi manawa o na hora mawaho ae o kau mau hana e pomaikai ai o keia noho ana.
1. E malama e na makua i na hua ohaha i loaa mai ko olua mau puhaka mai oiai e palupalu ana a e opiopio ana a hiki aku i ka lilo ana i kanaka makua. A oiai hoi keia manawa o ke keiki imua o ke aio o na makua, e a ’ o mau aku na makua ma na hana e loaa ai he pomaikai no ke keiki ke nui oio.
Ina e hakilo aku kakou i na. keiki a na lahui e e komo mai nei i o kakou nei, aia lakou e hana pu ana me ko lakou mau makua ma na hana i kupono ia lakou a i ko lakou ikaika. A i ka hoohuihui ana o na hunahuna liilii a na makua, me ka na keiki, i ka wa e ohi ai, ea, aole anei ua ai, a ua aahu na keiki i ka hua o ka hou o ko lakou mau maka iho?
2. E malama e na makua i ka oukou mau keiki ma ka hookomo ana i na keiki i na kuia i naauao lakou a i loaa no hoi he makua nona ke hoi aku kona mau makua i ka opu mau o ko ka honua. Mai minamina i na hunahuna d ala liilii i loaa ne ka hoonaauao ana i na keiki. E aho e lilo ia mau hunahuna liilii no ka hoonaauao ana i ke keiki mamua o ka iu ana aku i ka waiona ka mea e make ai ke kino a e noho hune mau ai ka ohana.
3. E malama e na keiki i ke a ‘ o ana a ko oukou mau makua a e hoopili mau aku i ko oukou mau manao i na makua ma na hana maikai a pau, a mai ae wale aku ina he mau alakai hewa ka na makua. E a ’ o aku oukou e na keiki i ko oukou mau makua ina ua pono oie ka lakou mau hana a ina hoi e hana ana na makua i na hana e hooulu ia mai ai ka haunaele iwaena o ka noho maluhia ana o ka ohana.
4. E malama e na kanaka opiopio ame na wahine opiopio i ko oukou mau kuiana no ka mea o oukou no e na kanaka opiopio ka iwikuamoo o ka lahui e ola ai ia a o na wahine opiopio no hoi ka manaolana i koe no kakou. Mai hookohukohu hanohano a hoohalikelike wale aku no me ka poe hanohano a waiwai a kuonoono maoli, no ka mea, aohe pomaikai e loaa ma ia hana; aka, e hoopiha i kou lima i ka hana i na wa a pau, a i ka wa pono e ike no auanei oe e ohi ana no oe i ka hua kupono o ka hana a kou lima i hooluhi ai.
5. E malama i na hunahuna dala i loaa ia oe e ka makuakane, ka makuahine, ke keikikane ame ke kaikamahine a e hoolilo ma na mea kupono no ka pono kaulike, aole e ka lu wale aku no ma na mea waiwai ole a e loaa ai paha he palapu a kihe'ahe'a paha a ke i kanawai. Mai ae wale i kou lima akau e we he ae i kahi hipuu au i luhi ai a po ka la ma ka hana e lilo aku no ka lealea a no ka walona paha, ke diabolo nui e holo nei ma na kihi a pau o ka aina oiwi nei.
6. E malama e na poe a pau e noho ana ma na oihana aupuni, na oihana kalepa ame na oihana hoowaiwai e ae iloko ou e Hawaii. A oiai he mea mau i o'u mau hoa oiwi ponoi, ina e pii ae ana kahi kulana iloko o ka aina nei, o ka wa iho la ia e hoohanini ai ka lima hema a kuwala maoli aku la ka lima akau. Aiwa iho a nohoalii iho kela uhane haukae (waiona) iloko nana e hoolilo ae i ka noonoo maikai i mea ole a hehena, o ka puka mai la ia o na manao uilani a ke pai ia mai i ka maikai a hanohano me he la he auwai wai ke kahe o ke dala ke ike aku ia manawa a mahope iho ohi iho la i na manao haakei a hookano a o ka hakaka ka hope a i ka hiki ana aku i ka home kumakena mai la ka ohana i ka poino ame ka pilikia. I kekahi wa hoi ua uiu kela mea ma na home a kahea mai la ka wahine, "E papa e, e papa e, e hoi mai kaua. Ua oki, ua oki." a pela wale aku. E na hoa Hawaii e hoopau loa i keia hana pono oie a e malama i ka manu i loaa mai i ka lima a oiai he mau la hune keia. E malama pono no hoi i ka manawa oiai he mau ia ino keia.
7. E malama i kahi huna lepo (aina) i loaa la kakou. Ua eha ka ili o na kupuna o kakou no keia mea he aina a ua hookaheia ke koko no ka aina a he hoike oiaio i keia mau ia a kakou e ike nei ma na nupepa ke kaua mai nei na Aupuni Nui o ke ao nei no ka aina. Ea ua haawi mai na kupuna ame na makua ia kakou na keiki i keia pomaikai nui o ka aina, aka, ua puni wale kakou i na lealea hope ole, ka uhauha, a pela wale aku, a lilo aku la kahi e ku ai na wawae a paialewa wale ia ae la me he manu la. He keu ka ehaeha, walohia ame ke aloha la kakou e na oiwi oiaio o ka aina i ka loaa mai i ka laau kaulana a Kekuaokalani o Hoolehelehe-kii a hiki aku i ka ia hahapoale o Honolulu.
I ka noho ana iho ma ka home a i ka hele ana ma ke alanui a oiai kau hana a i na wa no a pau loa e hoomanao mau i kela mau huaololo maluna'e "E Malama," e ilio no auanei ia i ki nana e hooponopono i kau mau hana ana a pau.
Me ke aloha nui i na keiki oniu hua metala.
HAIKU.
KA HOPENA O KA HAULE ANA.
LOOHIA KEKAHI LOIO O KAPALAKIKO I KA LOLO ME KA HUKI.
Mamuli o kekahi kuia i kona. Au, ua hoomaka mai ka haalulu i kona kino
a puni. Ka mea e oia ai.
Mea hiki wale no ke kakau ana i kekahi mau moolelo loihi e piha ai na Buke nunui no ka pai ana i ka waiwai nui o na laau e ola ai o na kino o nawaliwali, aka, aole loa no paha ia e helu ia i keia wahi moolelo uuku oiaio maoli no i hoikeia mai e Mr Edwa rd T. Dudle y, kekahi lelo i lawelawe loihi i kana oihana ma Kapalakiko iloko o makahiki he iwakaiukumamalima, ma kona Keena ma Helu 83 City Hall Avenue. He umikumamalua ae nei makahiki i haia, ia wa, he kanakolukumamaiwa ona makakiki, kunewanewa o M r . Duudley iaia e ku ana maluna o kekahi kaa hapaumi, a ua hina loa aku a waiho loa ilalo o ke alanui me ka hookui o kona poo i ka lepo paakiki, a ma ia wa, ua hoomaka mai ka lolo ma kona poo a hiki ole ka hoomaopopo i kekahi mau mea ana i hana ai, pela no i laha loa ae ai ia haawina a puni kona kino, a ua hooomaka pu mai no hoi ka nawaliwali e nali i kona ikaika: a ina paha aole i loaa aku iaia kekahi mau olelo kuhikuhi maikai, ina ua poino loa oia.
No ka piha hauoli no ka loaa ana iaia ke ola, a no kona ike ana no hoi, he nui he lehulehu wale aku e ae i loohia ia haawina like, nolaila o Mr. Du dl ey i hoike mai ai i keia mau mea me ka hoonuinui ole, a penei:
"Mahope iho o kuu haule ana mai luna mai o ke kaa, ua manao au aohe poino e loaa mai ana ma ia hope iho, a pela au i hoohemahema ai, no ka ike ole ana i na haawina ehaeha, eia nae, he mau pule mahope iho, ia'u i hoao hou ai e kou iluna o kekahi kaa, ua hiki ole ia'u ke pai ae i kahi uha o'u, ua loio ia. M ai keia manawa mai, ua hoomaka ka, loio o kuu wawae a he mau manawa mahope mai uo, ua pau pu na au o lalo a hiki ole ke hele. Ia wa ua hoomaka pu mai no hoi ko'u nanaina haikea, a ua homaka pu ke koku e ino. Mai ko'u kino ikaika, ua emi mai ko'u mau paona, mai ka 180 a i ka 145 waleno, a ua olelo mai ke kauka he mau la helu wale no, e pau loa ana ka hiki ia'u ke haalele i ko'u wahi moe. Ua ninau aku ko'u wahine, ina paha e make ana au, aka, ua pane mai ke kauka: "No; malia paha, e waiho ana ola ma kona kua no na makahiki he iwakalua a oi." Nolaila, ua haupu ae nei au, he hiki no ia'u ke hoopahua i kona ike. O na laau no hoi a na kauku i haawi mai ai no'u, a'u no hoi i ai ai, ua like loa me ka ole, a ua hele maoli mai no ko'u kino a nawaliwali loa, halawai ke koko, a i kuu wa i hoomaka ai e ai i ka HUAALE AKALA A DR. WILLIAMS NO KA POE NANANAKEA, ua hiki ole ia'u ke ku a ka'i hele iki, a he hina wale ke ku ae iluna, aia wale no a, kokuaia, ohe he hiki ia'u ke hele no hookahi kuea. I kela wa ua hiki loa ia'u ke hele wawae no ekolu a eha mile me ka maluhiluhi ole, he kanaka ano hou loa au i kela wa,--a he ewalu a eiwa paha a'u poho HUAALE AKALA A DR. WILLIAMS NO KA POE NANANAKEA i ai ai. He ekolu ae nei makahiki i hala ko'u ike ana i ka hoolaha e pili ana i keia huaale maloko o kekahi nupepa o Kapalakiko, a ua hooholo koke ko'u manao e hoao, a ua hiki loa, ia oe ke hoomaopopo iho i ko'u kulana i kinohi ma ka'u mau mea i hoakaka aku ia. ia oe.
"Mahope iki iho o ko'u hoomaka ana e ai i ka HUALE AKALA A DR. WILLIAMS ua ike koke au i ka maikai io, a ua hoomaka mai no hoi ka oluolu e hoopuni i ko'u kiho nawaliwali, a ua oili mai na helehelena, mohaha, he ikeia iho ka uia o na papalina, a peia no ka ikaika mai o ke kino a puni. Aole au i hoololi iki i ko'u ai ana, a aole no hoi au i ai hou i kekahi laau okoa ae, a ua hiki loa la'u ke olelo, ae, he laau maikai loa keia no ka hooulu ana i ke kino nawaliwaii, a he kupono loa no ka hoihoi hou ana mai i ke kulana oluolu maikai i kaawale aku mamuli o ka nali ana a ka ma'i, oiai, ua hoi hou mai ko'u mau paona mai ka 145 a i ka 180. Aohe laau e ae nana i hana keia mea kupanaha loa, aka, o ka HUAALE AKALA wale no a DR. WILLIAMS NO KA POE NANANAKEA.
"Ua hoike aku au i keia laau maikai i ka poe a'u i ike ai ua piha ko lakou koko i na anoano o ka ma'i, ka poe i hele ko lakou wahi pauku kino a . omamali i mea e hoi hou mai ai ke kulana o ke ola maikai me ka oluolu, a e hoomau aku ana no au ia hooaha ana, no ka mea, ke manaoio nei au, o ka laau oi kelakela loa kela ma ke ao nei." Kakauinoaia. EDWARD T. DUDL.EY.
Kakauinoaia a hoohikiia imua o'u i keia la 10 o Iulai, 1900.
JUSTIIN GATES,
Notari no ka Lehulehu.
Aia maloko o na Huaale Akala a Dr. Williams no na Kanaka Nananakea, ma ke ano panaiki, na hunahuna laau apau e loaa ai ke ola. hou ane ka ikaika i na aaloio i hele a nawaliwali. He laau puhili ole keia no na ma'i elike me ka locomotor ataxia, ka loio hapa, St. Vitus' dance, sciatica, neuralagia, rumatika, nalulu, na ma'i mahope mai o ka loaa ana e ke garipa, ke Kapalili o ka houpo, nananakea ka helehelena, ame na ma'i apau o ke kane a o ka wahine paha. Ke kualia nei keia Huaale Akala a Dr. Williams no ka Poe Nananakea e na poe kuai laau a pau, a he hoounaia no hoi ma ka leka ke loaa mua mai ke kumukuai, 50 keneta o ke poho, a i ole 6 poho no $2.50 (aole'loa he kuai nui ia a ma ka haneri paha), ke ninau ae i ka Hui Dr. Williams Medicine Company, Schenectady, N.Y.
Nui ino na hihia hoeha o keia mau la e kipa ae nei ma ka Halewai. Ma kahi
o ka 3 a pii aku ka nui o na hihia i kela la kela la. No ka ona wale mai no keia mau hana.
Nui ke paonioni o ka poe hoole waiona i keia mau la, mamuli o ka lili pili kino. Eia lakou ke nuku aku nei kahi i kahi. O ka helu ekahi nae ma ka hana holomua, oia no ka haole mua iho nei, o Mr. Francis Murphy. E oie ia, pau ka inu rama o kahi makamaka o makou. Ma ka oluoiu wale no i kiinala, aku ai, a huli ana. keia "pohaku" a'make ka moo!
HE HOOLA OIAIO.
"I kuu komo ana aku iloko o ka hale kuai laau o Mr. Blackmon i kakahi ahiahi," wahi a Wesley Nelson o Hamilton, Ga., "a ua mea mai oia ia'u e hoao i ka LAAU HAMO HU'I A CHAMBERLAIN no ka rumatika o'u i ehaeha ai iloko o na manawa loihi i hala ae nei. I aku nei au aohe ou hilinai iki i kahi laau, no ka loaa ole ana, ia'u o ke ola i na laau a pau a'u i hoao ai. I mai nei kela: "Ina hoi ha pela, ke ola ole oe i keia LAAU HAMO HU'I A. CHAMBERLAIN, alaila mai uku mai oe." Lawe iho nei au hokahi omole i ko'u home a hoao iho nei e 1ike me na kuhikuhi i haawiia mai la'u, a iloko o hookahi pule mahope mai, ua loaa ia'u ke ola, a aole au i loohia hou i ka rumatika a hiki i kela wa."
He kuaila ma kahi o BENSON, SMTTH & CO., LTD, na Agena Kukaa.
Kopa Hoola -- Ili
Aole mea i oi aku ke kupono ma ka malama ana i na keiki liilii mamua e ka hoauau pinepine ia , me ka lawelawe nui ana i kopa maikai. Aole he kupono na kopa holoi lole no na pepe. He mau mea aai ko loko oia ano kopa. O kona lawelawe ia ana, he mea ia e ulu mai ai na puupuu. Ina he holoiia na wahi eha ame puupuu, he mea ia e hooi ae ai i ka poino. Aole he mau mea hoopoino a maikai ole iloko o ke Kopa Hoola Ili. E hoemi mai no ia a e hoopau loa no hoi i na puupuu, a eia ke kopa maikai loa no ka hoomaemae ana kekahi mau mea lapaau nana e hoola. Aole loa e loaa kekahi poino i ka Ili mamuli o keia kopa.
Ua oi loa aku kona waiwai no ka lawelaweia ana iloko o ka wai auau o na bebe. E holoi i ke poo o na bebe me ke Kopa Hoola Ili.a aole loa e loaa iaia kekahi pino mamuli o na puupuu ma ke poo, a i ole ia na mea ola liilii i pili i ka poe opiopio. Mamuli o kona ano laau, ua hoopau loa ia a paie loa ia aku na ano ma'i lele he nui.
O ke Kopa Hoola Ili oiai he mea maikai loa no na kanaka makua. O kona lawelawe mau ia ana ka mea e loaa ai ka helehelena maikai a e hoopalupalu a e hoomaikai ai ka Ili. He pomaikai ke ola mamuli o kona lawelawe ana. Mamuli o kona hoaoia ana e maopopo ana no i keia ame keia mea noonoo i kona ano maikai maoli ma ke ano he kopa lapaau ame auau.
E loaa no ma ka halekuai o KA HUI KUAI LAAU O HOBRON. Mea Kuai Laau Kukaa a Kuai Liilii, Honolulu.
AOLE ANEI E HOOKI AE I KOU KEAKEA ANA I NA AOAO PONO O KA HAKU.
He ula leo i o'u mau paahana oiaio iloko o Karisto Iesu; E kau leo aku ana ia oukou me na hopuna olelo moakaaka like me ka la i ke awakea loa. E imi aku ana e kikeke aku ana -- A e noi aku ana i ka oluolu o na Kahunapule o, ka aoao Kalawina i ka hoao e akeakea i na hana o Karisto Iesu olioli ai. Oiai na Kahunapule o ka hoomana Naauao na Kauluwela, Hamakualoa Maui, e komo kauhale ana ma omana Naauao, na Pauweia, Hamakualoa Maui, e komo kauhale ana ma ike i ka mea maikai i oi ae i loaa ole i ua mau wahi Kahunapule Kalawina aia, aka, mamuli o ka manao lili iloko o ko lakou Opu ua hele like mai la nei mau wahi Levi hoopau Dala a na hoahanau e akeakea i na a'o ana ame na hana hoola ma ’ i a na Kahunapule a ka Hoomana naauao. Oiai hoi o ka Lima akau o na Kahunapule o Maui oia no kela Haole limakahi a ka lokomaikai nui wale ka Onamiliona o Maui i kela mau la. A oia pu kekahi i kakoo mai i na hana maikai a ka Hoomana Naauao e hana aku nei ma na wahi a pau a puni o Maui a nana no e kauoha i na Kahunapule o ka Olino e malama mau aku i ka halawai ana ma ka Hale Halawai o Hamakuapoko a ua hooko ia aka ia hana, aka , elike me ko Bariesu akeakea ana i na a ’ o ana a Paulo ame Barenana i na aoao maikai o Karisto imua o ke Kiaaina Seregio -- Paulo pela no nei mau Levi e hoa'o nei me ko lakou ikaika a pau e ku'e mai i na a ’ o ana a na Kahunapule Olino o ka malamalama o Pauwela aka, ke i mai nei ka olelo -- "E puali ana ka Hau nui i ka Hauiki apele io no." E nana i ka hope o ka hana akeakea a ka Levi o Haiku i nei mau hana a ka Hoomana Naauao i na la i hala, kakiaia ka puka, o ka hale pule Kalawina me ka manao oia ka mea e pio ai na hana oiaio, -- aka, i keia la ma kahi o keia kakia ia ana i ka halepule o Kalawina ma Pauweia; ua kakia mai la o Iehova i ka puka o kela Luakini o Haiku i keia la, a eia keia Halepule ke ku wale nei ka huwila wai aohe wai e niniu ai o ka hao a ka wai nui, aohe opala koepau pulu o kane ka wahine o ku aku iloko o ka Olinolino o ka Malamalama o Iehove ke Akua ola. Ina paha he lehova ka lakou nei hiki la hoi ke hoola aku i ka mea ma'i aka, no ka nele maoli no la mea he oiaio -- pela i alu hee ai na hana pono ma kekahi mau Ekalesia Kalawina o Maui. A ke hui A ke hiu nei ka Molemona o Ula weia ke Tai a ke Hamale nei hoi ka Hoomana Naauao okaoka liilii a auhee ka Hoomana o ka poe Pleplele waiwai ma nei hope aku ma ka inoa o Iesu ke Ola Amen. E nai aku ana ka Hoomananaauao a puni o Maui E hoola ana i na maka-po ame na ma'i like ole a pau ma ka inoa o Iesu ke, ola. -- Amen.
HE HALA OLE KA ULIA.
Aole i hanaia ke kanaka i mea hoomainoino, aka, he mea ili wale ka ulia o ka poino, a i mea e paleia ai na poino ola uila, ua hoolawa mai ka Makua i na mea uiu e hiki ai ke hoolaia na kina me na palapu o ke kino o ke kanaka. O ka hoola ana a ka ike, ola no ka holoi a hoomaemae ana i na palapu omo, a lapaau aku i na moku, eha pohole, a ano e ae a pau, a pela no hoi e hana ai ka laau Kikapu Ilikini Sagawa he like loa no ka lapaau ana. Pela iho la no e hana ai keia laau i na ma'i no ka mea, he laau no ka honua mai, he laau hoi i paipalia mai na mea ulu mai no a pau, aole hoi me kekahi mea ano ole e like me ka hapanui o na laau waiwai ole a kekahi poe apuka e hana mai nei. O ka io o ka laau hoola i lapaaula i na keneturia i hala e na Ilikini I ka wa Kahiko loa, oia no keia, mau laau e hoola mai nei i na ma ’ i lehulehu, ka Aila Hamo Kikapu Sagwa, he laau hoi keia a na Ilikini hihiu I huna loa ai I na Ilikea. Ua nui ke ola i loaa mai mamuli o keia laau kupanaha, a e like no me ia, hoola ana ia wa, pela no e hoola ai i keia wa.
HOBRON DRUG CO., Agent, no ka Kickapoo Indian Remedies.
Ua haawi maanawalea ae nei o S. E. Damon he $250.00 no ka pono o ka Hui Malama Poe Ilihume e noho poo ia nei e Kauka H. C. Sloggett.
Ua hooholo mai nei ka Papa Ola e noi i ka Ahaolelo e kau i kanawai e ae ana i ke kuai ana i ka alakohola me ka laikini ole, i mea e loaa, ai ka mea maikai. Ua manao lakou, no ke ino o ka alakohola e kuaiia nei ma na halekuai laau ke kumu e make nui loa na Hawaii.