Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 6, 8 Pepeluali 1901 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Ua hoopuka mau no hoi ola i kekahi mau olelo e pill ana i ko'u ola, a ua hiki ele la'u ke hoomanawanui. Ua hoao oia e lawe i ko'u ola, a i kuu huli ino ana ae, e lele mai ana oia e hopu i kuu kani ai me ka manao paha e umi la'i a make. Ua ulu koke ae i kela manawa kau mau olelo i hoike mai ai la'u e pili ana i ka hoaola o kona ola e powa e ka poe Nihilisi, ame kau hoohiki, molaila, ua hoomalimaii au iaia a kaa ma ka hakala o ka hale, a ua hou au laia i ka pahi a make. I kona wa e waiho ana i lalo, us hoopaa au i kahi apana pepa me na olelo Nihilisi maluna iho, ma ke au o ua pahi la, a haalele aku lala. Ua wehe ia e a'u kahi puka o ka aoao o ka hale, i mea e manao ia ai na kekahi mea e i komo mai e powa laia, no ka mea, ua ike au, aole loa e hoohuoi iki la a na'u kele hana. Mahope iho o kela mau hana a'u, ua hoi aku au i ko'u lumi a moe."

            "Aumw no hoi ka weliweli e!" wahi a'u i hooho ae ai.

            "O ka hana la a ke aloha nou e Alexis. No ka LANAKILA ke kumu i hanaia ai. I mea no kaua e pili pua mau ai."

            "E manao anel oe, e lilo ana au i mea oluolu i kekahi wahine i kohu kona mau llima i ke kokko kanaka he lima koko?" wahi a'u i pane koke aku ai me ka okalakala loa.

            "Aole i pili ke aloha me ka pepehi kanaka" wahi a'u i kamailio aku ai me ka makona.

            "No'u kou ola, a mai poina iki oe wahi ana." Na na keia mea i hoopaa loa i ko kaua aloha. Ua i aku nei au ia oe, nou ke kumu a eia no hoi kekahi he hiki loa ke hooilila ka hewa maluna ou. E hoolohe mai oe! Ua ike no oe, aohe e pakele ka Nihilisiina e hoike aku ana au i kekahi mea e pili ana i kau olelo hoopaa. He Nihilisi oe. Pale no hoi ko kaikuahine. Ua ike au i ka poino e kau nei maluna ou. Malia paha, o hiki no la oe ke pane mai i kela: Owai ka Nihilisi e pakele ana i na e loaa kana pahi iloko oke kino o kuu kane? A pehea la ina e hana au i ka ili o ua pahi nei i mea e pakele ai ua mea lu? Ina paha ua hana au i kona hewa no ko'u aloha laia pehea iho la la? A in a paha, e olelo ana au ua komo mai na kanaka iloko o ko'u lumi e hono ai ia'u, a ua uwa wau a lohe kuu kane, hele mai la oia a loaa pono ua mea la a aumeume laua. Ua ike au i ka hou ana o ua mea ia i kuu kane i @ pahi, pehea iho la ia?" Kali mai nei kela no ko'u hoopuka aku i kahi mea, a liuliu, i hou mai ai.

            'O ka phi i make ai o Christian Tueski, nau, a ua kamaaina kou ili i na mea apau o keia wahi: a eia ua ili ia me ko inoa maluna iho, me ko'u malu nei. A pehea ia oe i manao ai e pakele kou inoa ame kou inoa ame kou pili, in a e ike ia keia mea. A noiaila, ke makemake nei anei oe e hele?

            I keia wa, ulu koke ae nei ko'u wela, me na olelo hoonaukiuki, a i ka noonoo hou ana, manao anel au, he mea pono ke noho malie. Hu ae anel ko'u aloha no Olino, a ua ike iho ia au he oiaio na olelo apau ana i hoopuka mai ai hoomaopopo iho ia au mana maloko e Rusia holookoa, i hiki ke pale ae i ka popilikia a kela wahine e houluulu nei no'u ame Olino.

            Ike iho nei au, hookahi wale no mea e hiki ke alo ae i na popilikia o keia wahine ino e hoiliili nei no maua. Ina e loihi ka manawa e houlolohila ai o ko maua pakele no ia. Ina au i hoike mua i ko'u hoowahawaha iaia mamua. in a ua loaa iki kahi manaolana no ko maua kaawale mai keia wahi aku. Oiai, he nui no ko'u manao e hoomau ko'u hooilpoipo ana me kela wahine a kiki i ko maua kaawale ana me Olino.

            "Ke manzo io nei paha oe he alosa io keia? Wahi a'u i hoopuka aku ai mahope iho o kekahi manawa loihi o ia mumule ana, me kona kaii ana mai i ko'u pane aku. "pael anei e pam nei na wahine i ka iakou poe kane, ma ka hooweliweli?"

            "He pepehi anei ka wahine i kane i mea e hiki oie ai ia lakouke pili mau me ka lakou poe Ipo?" Wahi ana i paakiki mai ai. "Alaila, ke manao nei oe, ma ka hooweliweli me ka make?"

            "Aole anei au i kau aku i ka make i mea e pili ai no laua? Heaha hoi kou mea e hookuikui mai nei ia'u me kau mau olelo hoonaukiuki? Ma ka'u mau hana oe i ike maka ai i ka oialo maoli o ka'u aloha nou. Maiaiia no hoi oe e ike ai i ka'u mau mea e hana ai i mea e paa mau ai oe me a'u. Na'u oe, e Alexis; aole loa he mana hiki he hookaawale ia kaua. Ua lohe pinepine no oe i keia mau mea mamua. O oe ka mea nana i kii mai ia'u, nau no na olelo pelo i ke aloha ia'u, a hiki maoli i ko'u lilo ana la oe, a pela iho la au i aloha ai ia oe me ka maalili ole. E manao ana paha oe, he wahi hupo loa hoi au, -- he mea puni wale i ka hoowalewaleia a ko wale aku ia no ka makemake ou, alaila, noho pili wale malalo o kau mau hana, me ka uwe wale iho no, aole e imi i wahi e na ai o ka inaina. Aole loa au peia. He wahine au i hiki ke kauoha a pela e hookoia ai, a he hooko waieia no ka'u mau mea kauoha a pau loa. Aole au he mea kaiaulu wale ia, aka, owau ka mea hiki ke huki ma ko'u wahi w makemake ai. Ina e hana mai ana ia'u ma ke ano ino, alalia, he mea maopopo loa, o oe ke mihi ana no kou hookamani la'u a he make ka hoopai: i lohe mai oe."

            Iaia i hoopuka mai ai i keia mau olelo oolea, ku pololei a nei keia iluna pale ai nei i ka uhi eleele a kaawale. Iaia i ku ae ai me na hiohiona u'i maoli no ua ulu ae na manao like ole iloko  nae o keia wa ana e ku mai ana ua hoomaopopo aku la au aia no iloko on a kekahi manao ikaika e kaohi ana i kekahi mea ino ana i makemake ai paha e hana mai maluna o'u. Aole no i liuika iki hou aku nei au i ka mohala ana mai o kona helehelena a pohaka mai nei na hiohiona o ka oluolu.

            "Iloko nae o keia mau mea apau he ai aku ko'u aloha ia oe." wahi ana, "Na ke aloha i hapai mai i ko'u mea i hana ai. No kou hoohiki no hoi kekahi na ia mea i hooikaika ia'u e hana peia, i ole ai oe e poino i ka poe Nihilisi; no ka mea aole o'u makemake e kaawale kaua. Ua hiki ole i ko'u aloha ke alo ae ia mea . Auwe no ka hoi ke alohae! "He nui a he lehulehu wale na olelo hooheno ana i hoohihi mai ai, a ua like wale no, me he ahi la la'u je lohe aku. I ka pau ana o kana kuahau ana, ua olelo mai oia, e pono maua e mare koke.

            Iaia nae e kamailio ana, ua ulu mai ia'u na noonoo like ole e pili ana no kana mau kauia o ka hauhau ana a paa maua o Olino, no na mea, ua manao ae ai, mailia paha, he wahi hemahema iki iloko o kana mea i hoomakaukau ai. Aohe nae he wahi hunahuna iki o ka pakele. Malia paha, aia a aku, a ke hoopaneeneeia aku ka manawa, e lilo an ia, i mea huhu loa nana.

            "Aole kaua i hiki ke mare ia i ka wa mahope koke no ka ia, wahi au i kamailio aku ai me ke kuoo. Ua hele maoli mai no o loko a piha i ka hoowahawaha i na hana ma kona a keia wahine. in a kaua e mare ana peia, he mea oiaio e lilo ana ia i mea no kaua no i pepehi i ko kae i mea e ko ai ko kaua lini."

            "Aole loa e ike ka lehuiehu o keia wahi, wahi ana i pane mai ai me ka oluolu loa. Ke manao anei ie aole ia mea hemare malu ma Rusia Hemoele nei a aole hoi e hiki ke kuaila ka poe waha me ke gula e like me na wahi e ae?"

            "Ua ike au. o ke mare ana ma keia ano, he hoopaa ana no ia i ko kau pono malalo o ka mana o ka poe e ike ana me ka manao oie ia mai o ke gula a kaua e uku ai. E like no meka nui o ke dala e ukuia ai, pela no ka nui o ka hoohuoi o ka poe e kipeia ana e kaua."

            "Aohe no o'u manao ia mau olelo a pau; a peia no hoi oe, i na he aloha io kou no'u, e like me kau i hoohiki mai ai." Ua hoopuka mai oe i keia mau olelo, me na hiohiona mau ke pil ka wela.

            "Aole au e hana ana pela." wahi ana i pane koke aku ai. "E hoomaopopo mai oe i ka'u. Aole au e mare ana. Aole loa e pili keia mea i ke aloha; aka no ka manao maoli no i ki kaua pono maoli no. He hana hoopaa i ko kaua oia ma ka poho lima o kekahi mea ma. Rusia holookoa nei. Aohe loa ma na ano apau. I ko kaua wa w mare ai. ikeia kaua e ka lehulehu; aole loa nae mamua ae o ka aka kuu ana o na manao uluku no keia make ana o ko kane. pea e hiki ai ia kaua ke mare me ka hoohuoi oie ia e kekahi mea. O ko'u manao, iloko o eono mahina mai keia wa aku: ua pono in a aole i hookahi a elua paha makahiki."

            "Aole au e ae e kail." wahi a ua wahine nei i pane koko mai ai, me ka huhu maoli no." Ke makemake nei oe e haalele la'u. Aole au he hupo, au e hoao mai nei hoohoka."

            "Aia no ia ia kona manao. Ina no aole e makemake ana i ka'u i olelo aku nei, alaila, us hiki ia oe ke hele aku e kukala i ke akea, na'u i pepehi iala, a ke hiki mai i ka wa e oki a e li ia ai paha a'u hele hou ae oe'e nana. Ina oe e hooweliweli mau ana ia'u." wahi a'u i hoopuka aku ai me ka inaina maoli no. alaila e hoopaa aha a" i ko'u manao e mae maoli no."

            Kulou mai nei keia a kokoke kona waha i kuu pepeiao. hoopuka mai nei:

            "Alaila, i keia wa aku, pehea?"

            "He pupule loa no ka paha oe, e manao oie nei i ko kaua hoolaha ia ma na wahi apau, me he mau mea ino loa la imua o ka lehulehu, e manao ana paha oe, e makapo mai ana na makai hui oRusia i kela mau hana a kaua? O keia komo hookahi ana mai nei me a'u, e lilo ana no ia i mea kamailio ni na na mea apau. E ike na Lani i ka hewahewa hui o keia mau hana hupo, i na kaua e hooko ana i kau. E manao ana paha oe e pakele ana kaua, in a e mare ae ana? He mea maopopo loa, mahope koke iho o ko kaua, mamuli o na hana oke kanawai. O ke kumu, no ko kaua pupuahulu maoli no. No keia wa, e pono kaua e hoomanao ma ka launa ana.Oia wale no ke ala i maopopo ia'u i keia wa."

            "Aole loe au e ae ana," wahi ana i pane koke mai ai me ka pihoihoi loa, a hoomaka hou mai nei e hoopuka i kaua mau olelo hooheno, hu i ka hoo-wahawa. Aka, aole loa au i ae aku i kahi hunahuna o kona manao, no ka mea, ua ike au, e huli mai ana no ia i ka'u.

            haalele aku au iaia me ka hooholo ole o ko naaua manao me ka maua hana i kuka ai: a ua hauoli no hoi au i ko'u kaawale ana mai, oiai, ua ike iho la au, e hoea io mai ana no ka wa e pakele ai me Olino, he liuliu na la o maua e kaawale ai me keia wahine ino."

            O keia mau noonoo huikau nae, ka mea hoouluhua loa i ko'u naau, a i ko'u wa i oili mai ai, mai ua hale nei, ua hooholo iho ia ko'u manao e hooanawanui a hiki i ka wa e pale kana ai.

 

 

MOKUNA XVL

HOOMAKAUKAU HOU KA NIHILISI E LAWE OLA.

 

            Ia'u i noonoo ae ai i keia mai hana hoohihia wale a Paula Tueski, me he mea ia, aole mea hiki ke hana hou ia i oi aku ka ino mamua o ka ia nei. He mea oiaio no hoi, aole loa e hiki ke haalele is Rusia i keia wa, in a no e hoao ana ma ke ano nalo loa; a i paakiki loa no hoi i ka hiki ole ia Olino ke holo e; no ka mea iaia e nalo aku ai o ka wa no ia e ike ia ai o ka maua mau hana, a he mea no hoi ia e hooiliia ai o ka hoohuoi maluna o'u.

            Noiaila, ua lilo keia mau mea a pau i mea keakea i ka oluolu o ko'u noonoo i na wa apau. Ina hoi au e noho loa ana, aia no kei paula tueski e noho kokoke mai ana, me kana mau koi e mare koke, a he poino no hoi ke hoea mai ana mai iaia mai. Ina no hoi au e hoao ana e holo malu, alaila, e hui pu ana oia me na makai i ke alualu ana la'u me kana mau hoopunipuni i poino au; a oka hoao wale ana o kana mau olelo wahahee.

            O'kekahi no hoi, in a au e noho ana a hoike ae i ka oiaio e pili ana i ko'u inoa ponoi, aole loa no au e hiki ke alo ae i keia mau popilikia, a aole loa e manao no wahahee a Paula Tueski.

            Mamuli o keia mau pohihi a pau e nali ana i ko'u mau noonoo maikai, ua ulu ae kekahi kaumaha ano e loa i ko'u naau. Akahi no a upu mai ka manao e haalele aku i keia wahi ame keia, mau hana kokua a'u. Akahi no hoi a hoomaopopo iho i ka nui hewahewa maoli no o na popilikia e ili mai ana maluna o'u in a e paa ana malalo o no hoopilikiawale ana a keia wahine ino. Ua nui ko'u ake e keewale like maua o Olino mai keia wahi; a pela au i hooholo ai i ko'u manao ia Olino ma ke ano Ipo na'u.

            Aole nae i heluia keia mau pohihihi i na mea hou i ulu ae i na ia mahope koke iho. He elua kola mau mea i ulu ae, na laua i kau pale loa aku i na manaolani a pau o ka pale kana.

            O ka mua na kuu poe Nihilisi i hookumu.

            O kela manao na'u i lawe i ke ola o ka Makai Nuime ka pahua o ka ika o na kaukani kiu e hanu ana mahope o ka meheu o ka powa, ua pili paa ia. ma ko'u kua i na wa a pau, a ua lilo hoi i mea no'u e hilinai nui ia ai e keia poe limkoko me ke kue loa i ko'u lunaikehala.

            Ua loaa mua mai kela mea la'u ma o Olino laa ua loaa hou mai no mahope iho ma kakahi ano e ae, a pea i loaa ai ia'u ka hoomaopopo lea ana i keia manaoio o keia poe maluna o ke kanaka hana i kekahi hana oi kelekela i ko lakou manao. in a e pahu ka ike o ka poe kiu, a he hoolilo keia poe ia kanaka, i mea hiki ke hana i ka mea hookaiakupua a pau a lakou i manao ai e hana. Pela ko'u hoomaopopo aku i ko lakou mau ano i na wa a pau au e ike aku ai kahi o lakou. Pela no au i koho hou ia ai no kekahi hana ekaeka a weliweli hou mahope iho. He karaima hoi i oi aku ke pohihihi ame kona paumaele.

            Aole no hoi he wahi mea uuku, aka, e powa i ka Emepera o Rusia.

            Ua hooholoia, aka, aole au ike i kahi e hooko ia ai o ia mea, aka, ua makemake keia mea e ukali koke mahope iho o ka nalo ana aku o na manao no Christian Tueski: I mea e hoike ai i ka wiwo ole o ka poe Nihilisi.

            Owau kekahi i kohola e keia poe no k lawelawe ana i kekahi hana koikoi loa e pile ana ia mea. Aole hiki ia'u ke hoole aku. Aohe no ihaawai ia mai ia'u ka mano koho hana a hana ole. Ua haayi ia mai ia'u keia hana elike me na kauoha e ae e loaa ana ia makou o ka oihana koa. I ko'u hoao ana e baalele i ke kauoha, ua hoomaopopo ia mai, he make ka hoopai o ka hoole.

            Pela iho ia au kauoha, ua hookomo hou is ai iloko o keia poihihi kuhewahewa maoli no. Ia'u nae i nana aku ai i na mea i hana mua ia ame na popilikia e ulu mai ana ma keia karaima hou e upuia nei, ua kupu ae no ko'u manao e hoike i na mea a pau i na luna Apuni aka i ko'u hoomaopopo ana iho i ka'u mau hanai lawelawe a iae ai ua hooholo ko'u manao e hoike mai i ka mea pono e hana ai.

            O kekahi kumu nui nana i kaohi mai i ko'u hoike ana, oia no ka hookumuia ana o keia mau hana iloko o ia pule i make ai o Christian Tueski; a ua maka'u au o kuhikuhiia no na'u'ia karaima i hana, mamuli o ko'u huna loa an aa hala keia mau la loihi. He mea hoi ia e poino ai o Olino ame a'u pu, no ka huna hewa. Nolaila, ua ike au, he mea ia e ko ole ai o ka'u mau hana a pau e makemake ai e lawelawe no ko maua lanakila. O kahi hunahuna hoohuoi iki e loaa ana i na luna Aupuni, ua lawa loa ia no ka hoopahaohao ana ai maua,  a ke komo maua e hanu hou i na ae oluolu o ka lanakila; no ka mea, ua piha na makaainana a pau loa i poe Nihilisi.

            O kahi mea hookaumaha i ko'u noonoo, oia  na mea pili i ko'u kulana oiaio. Ua ike no au, o na hana a Alexis i lawelawe ai mamua ae o ko maua kuapo inoa ana, ua nui hewahewa, a me he mea ia, in a no au e hooikaika ana, aol no e pau ia'u kana mau hewa i hana ai ke helu. Ina paha e huaiia ae ana ia mau ino a pau, he mea oiaio. aole no e nele ana ko'u hoohihiaia ma ke koikoi; a pela pu no e hoohihiaia ai o Olino mamuli o'u.

            He nui no na kumu e ae o'u i kamailio ole ai i ka oiaio e pili ana i keia mau hana ano nui i hoolalaia e ua poe hui nei o'u, a ua hooholo ko'u kohoia ana owau kekahi o na alakai ma keia karaima hou i upuia, ua hiki no ia'u ke hoopahua i ka holomua ola hana ino, ma kekahi hana akamai a'u e lawelawe ai; a me keia manao paa, ua hoomaka ko'u naau e hooiaia i na paahana a au e hiki ai ke hooko ia mea me ka ulia ole.

            Ua akamai no na hoonohonoho ana o ka huakai, a ia mau pule mai i hoomaopopo lea ia ai. Iloko o elua pulea mahope mai e holo mai ai ke Empera i Mosekao nei, a ua hoomakaukau na makaainana o nei nei e hoohiwahiwa i ke kulanakauhale e like me ka hanohano o ka malihini kiekie a  a ka lahui. I na ia mahope koke iho o ka lahui. I na ia mahope koke iho o ka powaia ana o Christian Tueski, ua manao  wale ia e hoololi ana ka Empera i kona manao no keia huakai; aka, ua kahaha loa au i ka loaa mua o na lono oiaio loa e pili ana i ka Empera i ka poe Nihilisi o makou, mamua o ka ike ana o kekahi mau luna aupuni koikoi loa.

            O ka makemake maoli no o ka Emepera. o ka hoomauia o na hana hoohiwahiwa, me he mea ia, aohe mea ano e nana e hoomaea i ka holopono o ka huakai, a i ka manawa e makaukau ai o na poe a pau, oia ka wa e hooioli ai i hiki ole ai i ka Nihilisi ke uhai mai no ka iakou hana ino. Ua makemake oie e hoolilo i ka hoonohonoho ana o ka manawa holo o ke kaa ahi aili i ka manawa hope loa.

            O ka manao maoli o keia hoololi manawa holo, i mea e loaa eole ai o na ulia o na akeakea a ka poe powa e hoomakaukau ai a peia i manaoia ai he mea ia e ikeia ai ka poe e hoao ana ia hana ino.

            Aka, ua lilo ka ike o ka luna hooponopono huakai a ka Emepera i mea ole i ka manao ino o ka Nihilisi: oiai, i ka wa e  hooholoia ai o kekahi kumuhana o ka wa no ia e loaa koke ai o ka lohe i keia poe limakoko. E loaa pololei ana na mea a pau e pili ana i ke kaa o ka Emepera e holo ai, a pela lakou e hoomakaukau ai i na mea make a pau ma kahi e hoohoui ole ia ai.

            O ka manao nae hoi o na poo aupuni, mamuli o ka hoolilo ana i ka manawa ho olo ke kaa, in a e loaa ele ka ulia i ke kaa ahi mua e holo ana ma ia alahaka hookahi, alaila aole no e loaa ana he uia i ke kaa mahope aku, Aka, o ka na poo aupuni e pili ana i ka huakai a ka Emepers.

            O kahi i hooholoia ai no ka hoopahu ana i ke kaa ahi he wahi 10 mile mai ke kulanakauhale aku; oia no kahi pololei loa o ke aiahao, a he aina nui palahaiaha. Ua manaoia, no ka pololei o ke alahaka me ka  panoa oia wahi, oia ka mea e hoohuoi oie ia ai e na poo aupuni, no ka mea, he wahi hiki ia ke kialia e na koa. Ua hiki i ke kanaka e ku hookahi ana me ka ohe nana, ma kekahi poo o ua laina pololei nei, ke ike pono i na mea a pau o ke ala a ka Empera e holo mai ai, o ua wahi nei kahi hope loa e hoohuoila ai no ka Nihilisi.

            O kahi oi loa aku o ka panoa, no ke ano ahua, oia kahi i kohola ai maiaila e kuku ai na agena o ka make mai ka hui Nihilisi aku. O ua nei he wahi ia i eliia o hai a halua ano ha honu a ua hoonohoia ka lepo me ka ai a kiekie. --aneane 10 a 12 paha kapuaii a o ke ki o ka make i  manaoia ai e pena mua ia kekahi mau hao o ke alahaka ma ia wahi a e hoopaaia me on a mau kolopa liilii loa a i ka wa e kokoke mai ai o ke kaa ahi, alaila huki i ka uwea a na ua mau kolopa liilii nei a pale ae i ua mau alahao ia, a pela e hu ai ke kaa ahi iloko o ka lua ma hai.

            O ua mau kolopa liilii nei no nae, ua hunaina me ka nalo loa iloko o ka lepo malalo pono, a na ka uwila e hoonee me ka ike ole ia. Ua hoomoeia ua uwea nei maloko o kekahi paipu liilii malalo o ka lepo, a hooholo ioa ia a hiki i kekahi hale nei i hoonohoia ai a hiki i ka pau ana o ka "ulia."

            No'u iho aole o au i hoowahawaha i keia papa hoonohonoho: no ka mea ua hoomaopopo au, he hiki no ke loaa he mea e hiki ai kke pale aku i na popilikia a keia poe limakoko i hoolala ai ke noho loihi nae au ma keia ino. Ua ike au, he mea, hiki wale no ia'u ke hoolalau i ka'u mau hana oia ia, me he pupule ia, a pela e kuhihewaia ai, a in a e ike ka poe Nihilisi ia'u pela, aiaila, e maka'u ana lakou i ka hoao e lawe i ke oia o ka Empera.

            Eia no nae hoi, he wahi akeakea hou no iloko o keia kumuhana a'u. Ua ike no au, e kohoi ana ka poe kokua o'u mai waena mai o ka poe lapuwale loa he poe i kupuia e ka homaau mamuli o kekahi mau hana kanawai. Ia lakou, ua like no ke koko o ka hoaloha me ko ka enemi, i ka wa o na hana "make"--o ke ko wale no o ka lakoa hoohiki ka mea nui ia lakou.

            Pela iho ia au i komo ai ma keia hana palahemo wale, --no ka hanohano a no ka poino loaL ala no nae ma ka'i lawelawe ana e maopopo ai.

            Me keia mau manao hou i ulu ae ai ke ake nui e kaawale koke mai keia wahi aku; a i ikaika nae hoi keia manao mamuli o kakahi mea hou i loaa ia'u ia mau ia koke iho no.

            He leka ka i loaa mai la'u mai a "Hamiletona Teregoma." E like no me ka'u i hoomaopopo mua ai, ua puka moiaelae no ke kaikunane ponoi o Olino mawaho o Rusia, a ua holo loa no Parisa. Hoike mai oia ma kana leka, e holo loa ana oia no Amerika Huipuia: a k hiki loa i Nu Ioka, alaila, e hoolili hou ana oia i kona inoa maoli.

            Wahi ana i leka mai ai: "Aohe no he mau mea hou ano nui  o ka'u huakai mhuka mai ka aina mai, a aohe no he wahi hoailona o ka halawai me kahi mea i kamaaina mua ia'u. Hookahi no nae wahi mea hou ano nui a'u e hoike aku ia oe. E ai ana au i ko'u ainakakahiaka, ike aku nei au i kekahi mea e nana pono mai ana ia'u mai kekahi aoao mai o ka lumi. No ko'u manao ana he mea i kamaaina "ia'u," nolaila au i naan ole aku ai iaia. Aole nae oia i hooiki iki i kona nana pono ana mai, a ia'u i ku ae ai e hele, hookokoke mai nei keia a i mai nei: "E Hamiletona, ua hoohewahewa loa ia aku nei au ia oe. Aole paha oe o hooke mai ana ia'u? Mamuli o kana mau olelo, ua hooholo au i ko'u manao e hoahiuahiu loa a nolaila, aole au i kamailio aku. Nana pono wale aku no au ia ia, a pai ae nei i kuu lehelehe a nanakee aku, a huli ae nei a hele-- haalele aku iaia. Mamuli o ko'u ake nui e ike i kone inoa, ua ninau au a ua halia mai, o Hon. Rupert Balestier. ke manao nei au, o ka mea pno e hana ai, o ka noho malie wale aku no; aohe pono ke kamailio wale aku. Aohe no au i pale ioa iaia. Ia po iho no, ike hou au iaia iloko o ka lumi aina, a ua heie mai kela e hoolohe i ka'u namu haole ana me kekahi mau haole Enelani. Ma ke ano o kana hoolohe ana au i hoomaopopo aku ai ua hoomaopopo oia i ka like ole o ka leo; a i kuu kaawale iki ana ae, us ninau mai oia ia'u, i ko'u kuleana o ka hele ana ma ka inoa o kona hoaloha, Hamiletona Teregoma. O ka pane a'u i haawi aku ai iaia,--he nanakee wale aku no. Nolaiila, ua hoololi au i ko'u hotele a e haalele aku ana au ia Parisa nei i kela mau ia iho. Aole o'u makemake e hui me keia kanaka."

            O ka mea mua i ulu ae i ko'u manao mamuli o keia leka, he mau akeakea hou i ka holopono o ka'u hana. Ua kamaaina au i ko Balestier ano. He kanaka paakiki loa oia ke hooholo kona manao i kahi mea ana i ka oiaio o ke ano o keia mea, alaila, aole ia e hele ana i ke Kanikela Pelekane a i ole i ka Kanikela Rusia, aka, e holo kino mai ana no oia e imi i ka mea oiaio nona iho. He kanaka puni oia i na hana imi mea hana. He mea huna. He kanaka hikiwawe loa keia ma ke kapa ana aku i ka mea ana i hoohuoi ai, ua powa ia'u: a ua hiki loa laia ke hele ma na keena Makai Kiu a pau e hoki i na makai mahope o ka meheu o kana mea i hoohuoi ai.

            Ua manao nae au , in a paha hoi e loaa hou mai ana kekahi mau lono hou alaila, e hoao au e noi aku ia Balestier i kokua aku. Ina no oia e ike @ i ko'u makemake, ua maopopo loa aole oia e hoole mai ana i ka hooko ana.

            Ia manawa, hoomaka iho nei au e huli i ka inoa pololei o ka Hotele i maopopo kahi e hoouna ai o ka'u leka i Parisa, eia nae, aole ua hupo laiau nei i kakau, nolaila, ua hoka au ma ia mea. A ina paha oia i kokoke mai i kela hora, ina ua ka elemu on a i ke peku.

            Eia nae, ia'u paha e hooikaika nei e palekana ma'na ano a pau iloko o na pohihihi  o ko'u noho ana ma Mooekao nei, aia o Balestier ma Parisa kahi i hoohilikau ai i ka'u mea i hoopakele mua ai, a in a hoi oia i ike i ko'u manao, in a paha ua haalele oia ia Alexis, a in a ua kokua ia'u i ka hoopaakele ana ia Olino.

            Ua like loa au me kahi mea i pupuu malalo o kekahi haawe koikoi loa, ka hele a luuluu i ke kaumaha i na hana huikau i hoouluuluia e ke ino.

            Mokuna XVIL (Aole i pau)

            AOHE HEWA O KA NUI ANA O NA MAKAHIKI

            Aole ia he mea e komo ana iloko o ka Ninau.

            Malia paha ua loaa oe i ua ma'i ia, aole nae oe i ike ia mea.

            Malia paha he opiopio oe, malia paha ua lualua oe.

            Like no a like na ouli o ka ma'i ma ia mau ano elua.

            O ka bebe me na puupaa nawaliwali he kikaia haneenee kona.

            O ke kanaka pona makahiki he 60 a 80 paha, e loaa ana io ia i ke kikaia haneenee.

            Pela iho ia ke ano a pau ma ia kulana makahiki a pau.

            Aole no he mea e haohao ai, oiai  ua hana maoli ia lakou no na ma'i oia ano.

            Aole loa e ola ana ia lakou he wahi ma'i hookahi o ke nahu

            Aka, e ola ana nae ia lakou na ma'i inoino loa o na puupaa.

            Ina eha mai kou kikala a kua paha, e hoao oe i keia laau.

            Ua kakau mai o Jurgen Walter o keia kulanakauhale ia makou, ma ka ia 10 o Ianuari, 1899, e hoike mai ana penel: "O ko'u mau makahiki he 79 ia, ua kaa loa aku mawaho o ke kikoo mau o nei mea he ola ana, a he makuakane au no na keiki ewalu. No ka nui loa o ko'u mau makahiki, ua manao iho ia ai e ola ana ke au i na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa, aka mahope iho nae o ko'u hoao ana i ua mau huaale ia, a'u i kuai ma ka halekuai laau o Hollister, ua loaa ia'u ka pono nui loa no ke ola ana, a ua pomaikai maoli au i ka ai ana i ua mau huaale ia."

            Ua lilo la na Huaale a Doan i mea ohohia nui loa ia e na kanaka a pau o Honolulu nei, oiai e hoooiaio mau ia ana no ia mau Huaale e ko laila poe.

            Na ko kakou mau puupaa e kahana nei i ko kakaou koko. E hana ana lakou i ke ai ame ka po. Ma ka wa maikai i ke ola kino e hoonee ana lakou he 500 huna o na mea ino i keia ame keia ia; ma ka wa maikai ole hoi o ke ola kino, e koe ana kekahi mau huna o keia mau huna inoino i loko o ke koko. O keia iho ia ka mea e hooulu mai ana i na mea ino he nui loa. Loaa mai ia ka eha ma ke kua, ka naiulu, ke ano haalulu, ka wela ame ka maloo o ka ili, ka rumatika ke o iloko i ka iwi, i ke poaeae ka kai oie na paahana a ka puuwei, molohi mai ke kino, loaa i ka opu ohao, ikeia na koana paakiki maloko o ka opu mimi, a pea aku. Ake, in a hoomau oe i ka hoomaemae ana i ke kanana, aole oe e ike ana i ka pilikia o kou mau puupaa.

            E kualia ana na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa e na poe kawililaau lapaau a pau a me ka poe malama halehuai no 50 keneta no ke poho a e hoonaiia aku no hoi maloko o ka Eke Leta ke loaa mai ke kumukuai ia HOLLISTER DRUG CO., na Agena Kuai Nui no Ko Hawaii Pae Aina.

 

LUAU HOME HANAU.

 

            Ke waiho ia aku nei i ka oiuoiu o na makamaka a me hoaloha a me Laia a pau o ka Aha Hui Hooulu a Hoola Lahui ma ka halawai i maiama ia ma ka Home Hanau Kapiolani i ka ia @ o Ianuari 1901 ua hooholo ia ka hoopanee ana i ka Luaa a ka la 16 o Maraki e hiki mai ana i makaukau pono na mea a pau, aka, ua makemake ia na Hanau a pau e akoakoa ae ma ka Home me ka lakou mau keiki i ka hora 12 o ke awakea o ka la 19 o Feb. no ke paikii ana i na keiki a pau i hanau ma ka Home.

           

            Me ka mahalo

            Engina Reis, Kakauolelo

 

            Nui ka hukihuki o na laia o ka Papa Hoonaauao ame na agena o ka Hui kuai huke e hoolako nei i na kula aupuni i na huke kula, no ka aelika hou. Me he mea ia, e kupaa ana no ka Papa Hoonaauao ma ka aoao o ka pono. I huke ano hou loa ka mea i makemakeia no na kula, aole o na huke o kela keneturia mua loa aku nei. Ke ake nui nei na lala o ka Pap e a'oia na keiki ma ka naauao holomua, aole hoi ma na mea kahiko popopo. Huro! Oia @ hana ana!