Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 5, 1 Pepeluali 1901 — KE KAHUNA LELE AHI AME KONA AUMAKUA. [ARTICLE]

KE KAHUNA LELE AHI AME KONA AUMAKUA.

Mamuli o ka paakiki loa o ka holona iloko o keia mau la, ma ko lakou manaoio, he MANA maoli no ko Papa Ita 0 pale aku I ka wela o ke ahi, ua ili mai ke koikol o ka hoomalamalama ana i ka lahui maluna o ke Kilohana nei. He mea kupaianaha maol! no hoi keia mau hana heokalakupua a keia kanaka o na pae moku pouli, aka, ma ka hoomaopopo ana i ka !o, ua hiki no ke olelo ae, he naauao, a aole hoi he MANA e llke me ka kekahi poe lehulehu wale e 4 mai nei. Aole no keia mau manao kuhihewa i ka poe ! loaa ole na hoonaauao ana na kula kaulana o Hawaii nei, aka, i na opio no kekahi e kukahekahe mai nei ma na plpa alanui i kela ame keia la. O ka hana a Papa Ita 1 hana at, aole ia he HANA MANA, a aole no hoi ma ka MANA o kekahi AUMAKUA. Ina he hana mana kana, ina ua hlki i kela mana ona ke pale aku i ka plina o na mea a pau maluna o ua imu enaena nei ana, me na kamaa ame ke kakinl. Ina ua hiki loa ke makiaia na poe hehi wale i kona kahua hoohana a hiki oie ia lakou ke neeu mai luna mai 0 kela imu, a he mo'a wale no ka hopena. A, ina no hoi, na ka aumakua keia mau hana, alaila, pehea i hiki ole ai i ua aumakua ia ona ke pale ae i keia mau hana hehiku a ka lehulehu? I Aole anei i hoikeia ma na kaao o ko kakou mau hana kahiko, he make ka poe hehiku i na wahi kapu, a pela no hoi me na poe e komo hewa ana ma ia mau wahi? A ina i hikl i ua aumai kua nei ona ke pale ae i ka wela-o ka imu, pehea i hiki ole ai i ua aumakua I nei ona ke hoonui heu ae I ka enaena 1 mea e hiki ole ai i kekahi mea ke hele aku mahope o Papa Itft? Ua olej loia ma ka Baibala, he hiki no i ke daimonfo ke hana i na hana mana, a pela no hoi e hoopahaohao mai ai na [ uhane maikai—pehea hoi I hiki ole ai i keia aumakua ke ike a hoike mua mai hoi i na haawina i plli i ko ka honua nel e like me na hana hoonohonoho akua a ko kakou poe o Hawaii nei? Ma na hoikelke ana a keia kaeaea,. ua lke aku no ka lehulehu i ka enaena io o ka imu; he hoohuliia ka aoaowela l' o ka pohaku a kaa maluna alaila hele aku. Ua hoopapa aku no kekahi poe i ka pohaku, a ua ike i ka wela; ma kekahl wahi, he hlki ke hoopa a liuliu, a ma kekahi wahi hoi, he hoopa wale aku no a kaili koke mai i na manamana. He hiki no ke ku me ke kamaa iluna o k pohaku enaena me ka a oleia ae o ka hila, koe paha keia, aia . a liuliu loa ka pill ana i ka pohaku. I Eia ka mea apiki: ua waihoia kekahi apana pepa i waena konu o ka imu, maluna o kekahi pohaku enaena, a ma ia wahi i kau ai no umi minute a of, j aole i a ia kela pepa. Mamua ae ia ' o ka hoomaka ana o Papa Ita e pil iluna o ka Imu. I kela Poaha aku nei ka hanaia ana pela, mawaena o ka hora 4 ame 5 ola ahiahi. He nui a lehulehu w*ale na Senatoa ame na keonimana e ae i ike pono i kela mea. I Iloko no o kela manawa, e pa mai ana he wahi aheahe makani ma ka aoao ma Waikiki mal, a ua ko ka wena 0 ke ahi ma ka aoao ma Ewa, a ua ikeia aku ke kakahe mai o na waimaka o ka poe e nonoho ana ma ia aoao,—e hoike mai ana hoi, ua wela na maka oia poe, a he wela io no hoi |ko ka imu. O ka mea kupanaha no nae, AOLE LOA I PAU KELA APANA PEPA I ke ahl. No ke aha mai keia kumu o ka pau ole ana? Aole anei e hiki ke loaa i ka mea heluheiu kekahi mea hoohalike i waena o na mea i ikemakala e na kupuna o kakou mal kahiko mal a hoea mai nel no i keia au? E poina ana anei kakou 1 kela mea e olelo mau ia nei e ka poe kahu imu: he anla; oia hoi ka imu enaena mo'a ole o ka mea e kaiua aku ai. O ke kumu o ia: no ka loihi loa o ka a ana. He rula keia na kahiko i a'o mai, aole e pono e waiho loihi loa I ka a ana o ka imu o anla, 1 hiki ole ke mo'a Kahi mea e kalua ai. He kolekole ka mo'a. A pela no me keia imu. E hoomanao kakou; he hau ka wahie e ho'ala ai, a he wahie nanahu koke keia; aohe mau o kona a ana. No ka oleloia me keia, ua awili ua Papa Ita nei i ke kiawe me ka hau. I ka po mua, i ka hapalua o ka hora 12 o ke awakea ka ho'a ana o ka imu, a hora 8 a ol iki oia po, a'e ua kaeaea nei maluna o ka imu. I ka Poaha hoi, i ke kakahiak'a okoa ka ho'a ana, a aneane kani ka hora 5 o ka auina la. hele oia maluna o ka imu. Peia iho nei no i ka po Poaono neL I ke kakahiaka nui ka ho'a ana, a mahope iho o ka hora 8 o ka po hele. Aole anei e ama $ iike me na imu e ae? Ua olelo mai kekahi kamaaina o na kuahiwi o Kau, Hawaii. I ko lakou mau Ia e puhi ti ana, ke ho'a ka lakou imu a enaena, he hele no lakou liuna 0 ka imu e hoonohonoho al I ka tL Aohe ka he wela o ka wawae, no ka mea, jia mahani ka enaena. Aole nae e hiki i ka poe lahilahl o kapuai wawae. A ke hoomanao ae nei ke Kilohana i keia rula Aoakeakamai: aole i like ka ikaika ume wela 6 na materia a pau. O na materia paakiki, na paahana kupono loa no ka ume ana 1 ka wela, aka, o na materia hakahaka, aole, Pela no me ka ea, oia hoi ka makanL Nolaila, o kela pohaku ima, aole ia he kupono lea no ka lawe ana i ka wela, a pela no 1 ikaika ole ai kona ume ana mai i ka wela; a, oia ke kumu 1 liuliu loa ai o ka manawa e a a! o ke ahi, alaiia, enaena. I ka wa nae e enaena ai, ina aole e hoOmau ke ahi malalo %e. alaila, e emi pu ana kona weia, a hiki | kona m&alili loa ana. Aka, ina ua piha na kowa Ililii o ke\p pohaku I na ea aa, aiaila, ! ka wa e pau ai o ka & ana o ia ea, e emi pu ana ka enaena oia pohaku a hlki i kona ania ana. He mahani waie iho no kona wela. Ia manawa. e hik! ai ke hoopapa aku l k& pohaku. Ua oielo mai kekahi poe kamaalna loa i n& hana piii I ka imu. okawa keokeo o ka pohaku mahope iho o ka enaena. ana. o ka wa ia e ikeia aL aohe wela. no ka ooea, ikawae enaena uia ai ■ oia no ka palena hiki I ka pohaku ke paa I kona weia. He wa no hoi ia e

mo'a pu &1 o Ka mea hoopapa aku-

1 ka heomaopopo ana i keia mea. ua hlki no īa kakou ke ike iho, be aao kj ; toa keia mau hoakaka i ka oiaio. Pe-j nti i pololei ai: t ka wa makauiau o kei kar.aka kalua puaa» no ke ka.ua i kana puaa, e bopu aua oia ike aa enaena me kona hma mao.l no, a hahao iloko o na poaeae ame na wahi e ae i okiokiia. Ina ola e paa loihi i kela pohaku, e w ela ana kona lima, aka. aoie oia e hasa ana pel*. E hopu aaa oia a hahao koke lioko o kahi i ho >- makaukauia. Peia no me na momoku wahie aa i haule raai kapuai mai. a pela no me ka poe hooplo i na ihoiho kukui ma ka upiki ar.a i na manamaea Hma. No ke ara i \rela ole ai? No ka liuiiu ole, no ka mea, mamull o ka awiwi ana, ua hiki ole i ka wela o keia mea i hopu a i paa ia paha. ke umeia mai iloko o na aa o ka Uma.

Pela iho Ja no me keia Papa Ita. Ua ike no kakou, o ka mea komo mau ole i ke kamaa, ua oi aku ka manoanoa 0 kona kapuai mamua o ka mea komo pinepine. A o ka mea komo ole i ke kamaa a eiemakuie, he oi loa aku ka manoanoa o kona. He hiki ioa no ke okiokiia na ili manoanoa o kapuai wawae me ke kahe oie o ke koko. Pela no me keia kanaka. No ka manoanoa ioa o kona kapuai, oia ke kumu i hiki ole ai laia ke ike i ka wela o ka pohaku ana e hehi al. Aole no e hiki iaia ke ku a liuliu maluna iho o kekahi pohaku wela, no ka mea, Ina e liuliu loa kona ku ana malaila, e mo'a ana kona ili, a o kona wa ia e ike ai i kona piliWa. , Nolaiia, ink keia mau hoakaka ana a pau, ua hiko. ka mea heluheiu ke hoomaopopo inoi, AOL.iS HiiJ HANA MANA, AULE HE AUMAKUA, AOLE HE LAAU, aka, he HANA AKAMAI no kona ike ana aohe poino e loaa ana i mau wawae ke heie maiuna o ka IMU ANIA. O ka weia MAHANI, he wela a ole ia; a peia i a ole ia ai ka apana pepa 1 kauia ai māiuna o keia imu i ke ahiahi Poaha.

E ana aku ana kekahi mau keonimana inii naauao o kaieou Hawaii i na degere o ka weia e hiki ai ke hooiaio ia ka pau o ka weia o ka pohaku i ka wa e a ana no ka nanahu. Ke manao noi lakou, ua like no ka pohaku me ka wai. Aka, e kaohi iki nae keia mea ano nui, no kahi wa aku.