Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 4, 25 January 1901 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOLAHA KUMAU.

Ka Hui Alahao me aina o Oahu

MAHOPE AKU O IUNE

Manawa Holo

WAHI HONOLULU Ma Honolulu @

 

Walauao, kaa huikau, na la apau ke@ k@ ba@ Walaua, kaa ohua, na la apau. Walana@ kaa ohua, na la apau. Will o@wa

 

            A.M.    P.M.    P.M.    P.M.

M@     7:10     8:10     @        5:10

@anana @      3:45     @        5:50

Willoh@a @   4:00     6:30     6:10

Waa@anoe      4:45

@                    12:00

 

WAHI HOOLULU Mai waho mai al Honolulu.

 

Will o Ewa, kaa ohua, Koe ke Sabail. Walalua, kaa ohua, ua la apau. Waianae, kaa huikauna la apau, koe ko Sa, Ball. Waialua, kaa ohua, na la apau, Will o Ewa, kaa ohua n la apan.

 

Wa@   6:12     2:30

Wainane 7:12  10:00   3:@

W@ Ewa        5:50 7:47 10:59 4:02

@ M@            6:15 8:07 11:30 @ 1:10

Honolulu 6:50 8:40 12:@ 5:26 1:45

DENISON, Lun. F. C. SMITH,

Luna Kuai Palanala Ho

 

 

Metropolitan Meat Co

(Hul Kuai Pipi Metropolitan.)

O. J. WALLER, (Wa@a) – Luna Na 108 Alanui Moi. Poe Kuai a Hoolako I na Moku ME a lo Pipi, Hipa a pela’ku. @ l@ man ana na Manu amen a Ka mano I hoohu’ihu’ila Hoko o ka Hau. Makepono ke Kuai I na I’e Pipi maa ne: @ELEPONA HELU @

 

 

Ka Ayer Laau Hoomaemae Koko. Sarsaparilla.)

E hoemaemae oe I kou koko me ka Ayer Laau Hoomaemae Koko (Sarsaparilla). O keia ka laau pahu’a ole o kona ikaika hoola. Kupono maoll kela laau no ka ma’I Alaala, ma’I Heha, Puha, ma’I Aai, ma’I Kuapuhi, ma’I Pu@puu oolohu, ma’I Kano pohaka, amen a ma’I no apau e ulu mai ana ma@ mai o ke koko ine, He kupono ina nohoi kela LAAU HOOMAE. MAE KOKO A AYER ne ka ma’I na. lulu (catarrh), rumatika ame ka rumaika pehu.

Ma kea no he laau hooikaika kine la aohe ona lua, E kokua ana ia i na mea paahana o ka opu me ka hoowall ana I ka al, hooikaika i ka hana ana a ke ake-paa nawaiiwaii, hooikaika hoi I na aa-lolo a hooikaika pu hoi I ke kino I heie a nawaiiwaii mamauil a ka luhi ame ka hoomailo ana a ka ma’i Ua ike na kauka lapaau ma na wahi apau, he Laau maikai loa keia Laau Hoomaemae Kok a Ayer. He laau keia i loaa ne loke mai o ka pa’ipa’i am eke kawill a hoohu@ kaauaae ia ana o na laau hoomaemae koko a hooikaika kino ikaika iua. Aehe laau hoomaemae koko elike @ heia, a i makemake nui la nekoi eilk@ me keia. Ka Ayer Sarsaparilla Hoomakaukania o DR. J.C. AYER & CO. Lowell, Mass., U. S. A.

 

Make Ma’i Awa awahia o @ uaale a Ayer

No Keaha I HOOKAWELEWA LE LOA AKU AI OE I KELA

ANU. KUNU AME PUU EHA?

Ua kauiana loa ka LAAU KU@ A AYER (Ayer’s Cherry P@rai) @ o na makakiki he aneane @ ma ku hoola ana i na Ma’I o ka Puu @ ko A@, ko Anu, ke Ku@, ka Ma’i La Gri@ ame ka Ma’i Maia o ka pale A@. He ana keia laau me ka lou ana, he @iai@ ke aia.

AYER’S CHERRY PECTORAL.

@ Heikaika Kui o ka A@ @ i na laau @ i Hookai@ ma kolo

Heiketer Drug Co. Lt.

 @ Ag@ ka P@ Hawaii.

 

 

Hawila ke Koa A OLE

Magarita ka Ui.

“Mamuli nae o ko’u haalele ana akua i na uluaau o Urania a huli hoi mai i ka po nei, ua halawai au me kekahi pualikaua nui e hoomoana ana maloko o ua mau uluaau ‘la a ma ko’u ninau ana i ka poe i halawai pu me a’u ua hai ia mai la au o ka nui o na koa o ua pualikaua la he 4,000, a e alakai ia ana lakou e kekahi na Pae Mauna.”

“Ua lohe no hoi au, ua hooholo keia Alihikaua me ka Moi o Nunegara, e kaua aku i ka poe e noho ana maloko o ka aku i ka poe e noho ana maloko o ka hale kakela Melodiana.

“O ke kumu o keia, no ka make ana o ke keiki a ua Moi ia, oia oMariona. Ua ike no hoi au i ke ahiahi nei a’u e hoomakaukau ana na koa o ua Moi la no ka nee ana ae e hui pu me na koa o kela Alihikaua a’u i manao ai ola ka moi o na Powa o na pae Mauna Alepine.

Alaila ninau aku la o Hawila i ua Moneka la, “ehia ka nui oia poe koa au i lohe ai?

Ua hai ia mai no au e kahi mea h  hiki ia’u ke hilinai he 6,000 ko lakou heluna.

Me kou hoike pu ia ana mai he elua mau Alihikaua nui na laua e alakai ana i keia poe koa, He kane kekahi a he wahine kekahi.

O ka wahine nae, wahi a ka mea nanai hooike mai ai ia’u oia no ke kaikamahine ponoi a ka Moi, a o ke kaihauhine ponoi hoi o ke keikealii Mariona i make ai maloko o ka ululaau o Erania.

Ua lohe mai au he poe naita makaukau wale no ,ka hapanui o lakou a o ka hora 10, o ka po nei ko lakou wa e haalele ai i ke kulanakauhale a nee aku no na ululaau o Urania.

A me he mea la i keia wa,aia lakou ke hui pu ala me ka pualikaua mau i hoea ae ai.

Aka, e kuu keiki, ke hoike aku nei au ia oe, mai hopohopo oe no ia mea a manao iho paha oe ua hoouka ia ke kaua i keia wa.

A ma ko’u manao aole ehoouka ia ana ke kaua a hiki aku kakou aka ina no e hoouka ioia ana ke kaua ma mua o ko kakou hoea ana aku aole no ko kakou mau enemi e lanakila ana a hoea wale aku no kakou.

O kekahi mea a na koa kiai o ka hale kakela i hoike mai ai iau oia ka hale kakeia i hoike mai ai iau oia ka lauha ana ae o ke lono ua loaa aku he palapala mai ia oe aku i ko lakou Moiwahine, e hoike ana aia oe Rokenekai, a wahi hou a lakou i hai mai ai ia’u ma ke kah wahi manu nunu ka i lawe aku i ua leta la.

A nolaila, e kuu keiki, o keia na mea nui a’u i ake ai e hoike aku imua ou’a pela iho auanei oe e ike ai i kekulana o ka hana e hoopihoihoi nui nei i kou noo@o.

A maanei ihooki ai ua Moneka ‘lo i kana mau kamailio ana mai, a o ko lakou wa no hoi ia i maona ae ai.

A no e ka makamaka heluhelu ike ae la no kaua in a mea ihoikeia mai e ke kanaka pahaohao, a kau hoi i hoomaopopo ae nei oia ka Moneka Teodorika o Enegedi ka moolelo e pili ana i ka Moi Rikeke ka puuwai Lima ke kamailio ana nona ma keia ona i hoopuka ia ma kekahi helu o ka nupepa “Na Lani Ehiku” i ka M. H. 1886, alaila eloaa no na hoike ana no keia Moneka a i ole maloko o ka buke moolelo; i kapaia THE TALES”

Aka aloe pah ku ehoopu Manawa ma keia wahi, oiai, e kamailio hou aku ana kaua no keia kanaka ma keia mua aku.

Eia nae ka kauamau mea e hoomaopopo iho ma keia wahi o ka kaua molelo. Aia na pualikaua hui o Henegaria me na Alepine maloko o na ululaau o Urania. Ua hoea aku hoi o Maiavalia me kona mau koa 8,000 ka nui ma ka hale kakela Melofiana. He mau wahine hoi ma na aoao hakoko a i elua Eia hoi o Hawaila ame kona mau hoa “i ke alapii o ka opae,” he aneane he mau legue no ka mamao mai Melodiana kakeia mai.

Nolaiala aohe a kaua mea e ae e kuu makamaka e hookaulua iho ai aka e hoomau aku no kaua i ka nee ana imua.

I ka maona ana ae o o Hawaiia ma ua oehu hou mai la ka Moneka Teorika i ka olelo ana imua o kana mau malihini.

Ke kokoke mai nei ko kakou wa e haaiele aku ai, noliala, e hookuu iki mai hoi oukou ia’u no kahi Manawa pokole.

E komo ae hoi au i ko’u aahu kaua; a ma ko’u aahu kaua; a ma ko’u manao no nae, o kuu aahu bea no ko’u ekomo ai.

Ua pono, wahi aHawilai pane aku ai o ko’u aahu io no ia e komo ai. Malia na ia aahu homaka’uka’u no auanei ou pau kahi o ko kakou mauenemi i ka holo.

No keia mau olelo a Hawila ua hu ae la ka holo.

Pane hou ma ila ka Moneka: Eia paha ka mea pilikia aohe o oukou mau kappa kila.

Nolaila, manao au he mea pono ia kakou ke iho mai anei aku a hoea i kahi oka poe Moneka a’u i kuhikuhi aku nei ia oe e kuu keki.

A maiaila e loaa ai ko oukou mau kappa kia a me na lio o oukou a mai laila, aku kakou e hele ai no na ululaau o Urania, a manaolana no au e hoea aku ana kakou ilaila i ka wa.

I kela wa komo aku la ua Moneka kupono no ka haawi ana aku i ko kakou kokua ana.

La ma kona wahi e moe ai, a aahu iho la oia i kona aahu holoholona bea, a kakali aku hoi o Hawila ma iaia.

Oiai lakou e kali ana, ia wa koke no i’ noe mai ai ka pouli iloko o ua ana la kokolo an aka ohi, ma ka puka me ka hiolo ana iho o ka paka ua.

Aole i emo ua p@ha wawalo ae a ae la ka uwila.

Ua hoonaueue ia ae ia ka mauna, a ua holapa weliweli ae la ka leo heleuluulu o na kikiao makani.

He oiaio ua hoea kokoke mai ka ino o na ao hakumakuma oka lewa i ka hoahoa ai in a minute mamua ae i ka wa a Hawila i alawa ae ai i ka poiu ano o ka piko o ke kuahiwi.

Ia Manawa no hoi ka Moneka, i oili hou mai ai me kona aahu kamahao me kona kuhikuhi ana ae i ka hoailona o ke kea, a puana ae la: Amen.”

Oia hoi ma ka kaua olelc kamaoina e kuu makamaka, ke uhuhia ae e loaa ana penei: “E hoonani ia ka makua a me ke Keiki, a me ka uhane Hemolele, Amen.”

Pau keia mau mamala olelo i ka puana ia ae e ua Moneka la pane mai la oia imua o Hawila ma:

Ua hoouna mai la ke alii oka po i kona mau anela e hoopilikia mai ia kakou. Aka, he mea ole nae ia ika manaoio hana; nolaila ua makaukau paha kakou no ka kakou huakai.

Ae, wahi a ko Hawila ma mau leo i hooho like ae ai, a o ko lakou Manawa no ia i hele aku, a,i a o ka Moneka Teoodrika no hoi ko lakou alakai.

He hora hookah paha me 30 minute ka manawa i pau ai o koa ma keia hele ana a Hawila ma al looa aku ia lakou i kahi halepule malalo o kekumu o ka mauna.

Ma keia wahi i hoolauna aku ai ka Moneka Teodorika i kana keiki hookama ame kona kokoolua imua o na Moneka o ua wahi halepule mehamehala.

A aia no ka ino, ke holapu la ma na wahi a pau o loko o ka ululaau, ua like ka nu ana a ka makani me ka nunuiu ka nu ana a ka makani me ka nunuiu a ke kai hooe, a e noke ana hoi kona mau alelo heleuluulu i ka unuunu i na kumu laau me ka oolea.

Ke nee pohina la hoi ka uhiwai maluna o ka ululaau holookoa, me he mea la e hoopunana ana ia maluna o na lau laau no ka hoomahuahua ana i ka nui o ka ino.

Ma keia wahi halepule i hoola iha ai ka Moneka Teodorika no na mea e pono ai ka lakou huakai hele no ke kahua kaua e hoolale mai ana ia lakou e nee aku me ka hookaulua ole.

Nolaila, ma keia wahi e haalele iho kaua e ka makamaka heluhelu ia Hawila ma e oioina ana ma kahi o ka Moneka, e like me ka kaua mau onohi ike maloko o na ululaau o Urania ma kahi e kokoke aku ana i ka Melodiana kakela o Melodiana.

I ka wa a ka ino e holapu ana me he uulua kapapa la no ka moana, aia na pualikaua hui o Aupuni koa o Hunegara a me ko na mauna Alepine ke hoomoana la maloko o na ululaau o Urania; a e hoao ikaika ana hoi lakou e paio kue ae i na koikoi a ka ino e kukupau iho ana maluna o lakou.

Ua hoomaopopo ia ina aole lakou i poipu ia e keia ino, no ua haalele koke lakou i ka hoouka ana i ke kaua maluna o Melodiana kakela no ka mea ua ahi wela mai nei loko, ua oni na io ke haloke nei na hao.

Aka; o na pualikaua hakoko nae a i elua, ko ka hale kakela a me ko na pualikaua hui a kaua i ike aw nei ua makaukau no laua a i elua no ka haoko ana i ka hana a ka makemake a i kono hoi a ka manao.

Aia o Maiavalia e ku ana me ka makaukau imua o kona mahele koa hele wawae, e hoopuni ia ana hoi oia e kona mau alii ponoi.

O ka ui Makalika hoi maluna o kona lio he 1,000 me he pua la ikau o , ka onohi maka o ka uwila.

Ke nana pono la kona mau koa maluna ona me ka ohohia nui, me ke kakia paa ana iloko o ka lakou e ukali aku ai iaia ina he ola a he make paha ka haawina e kau mai ana maluna o lakou.

Ke ku lano hoi na manu nunu ahiu la o Rokenekai me ka puuwai naue ole ame ka haupo i piha i ke ahi a ka hopo ole a me ka wiwo ole.

O kana ai kane no hoi oia o Pelekila ka mea nona ka puana ia ana, ka onoho daiama o Peresia, aia no oia ke ku la ma ke poo o kona mau kanaka oia hoi ka heluna o hookahi kaukani o na kanaka me na pana.

Me ka hopo ole a me ka manao koa a kupaa aole no oia i haule iho ma na helu haahaa malalo iho o kana aikane aloha, o ia ka Ui Makalika.

A i ka pohala ana aku hoi o ko kaua mau maka maluna o na mahele koa a pau o ka hale kakela, aohe no a kaua mea e hoohalahala ai oiai e hoike mai ana ko lakou mau hiohiona a pau i na helehelena e hiki ai ke hooheno ia iho.

“Eia mai au o Uwila,

Ke kupueu o ke ao polohiwa;

Owau no ka oiali oia poai,

Ka Niuhi kapapa oia kai.”

I ko kaua huli ana ae hoi a nana ae i na pualikaua hui, aia ke Alii Powa o na mauna Alepine, ke hekau hoolai ‘la ma ke ano iho o kona mau kanaka me na uilani manao e houpuupu ana floko o kona papa umauma nana auanei ka eha koni oia la, a e lilo ana kona enemi, oia hoi kona kaikaina o Hawaila i pio nana.

Aia hoi ma ka aoao o na koa Hunegaria e haaheo ana ke kaikamahine a ka Moi o ua Aupuni la, ke kaikamahine hoi o Mariona, mamua pono iho o na koa o kona aina hanau.

Ua lilo iaia ke alakai ana i ka eheu akau o ko lakou mau koa, a o ka eheu hema aia malalo o ke alakai ana a ka Naita Babulonia de Sivo, ka mea i olelo ia e na naita a pau o Hunegaria, “ke Ahi Lele Kamahao o Helene,” oiai he Naita oia mai na  kaiaulu mai o ke kulanakauhale o Atena ma Helene.

I ka nana aku i ke kulana a kela ame keia o na pualikoa a i elua, aele no i ike ia ka aoao o laua nana e nohoalii ke kahua kakalaau o Hinakahua, oia he mau kaeaea wale no laua a i elua, a ma ke koho aku no nae me he mea ‘la e kaa ana ka lanakila me ka aoao o na pualikaua hui, oia he 10,00 ko lakou nui, a ua like ia me 2,000 ko lakou oi mamua o ko lakou mau hoa paio.

Me ka makaukau i ku iho ai keia mau pualikaua a i elua, me ke kali ana o ka mao ae o ka ino e holapu ana, a o ko laua manawa ia e hoolei ae ai i na ai o Hinakahua.

O ka manawa i hoomaka ai ka ino, a kaua i ike ae nei e ka makamaka heluhelu, oia paha ka hora 7 o ke kakahiaka.

Nolaila, i ka hele ana a kani ka hora 12 o ia la, ua hoomaka mai la ke kuaua e akauu, ao na kikiao makani hoie nawe malie a o ka ohu e pohina ana maiuna o na ululaau e naholo awiwi mai ko lakou mau wahi e hoopunana ana.

A i kela wa i kani kapalulu ae ai ka ole a ka Weli o na Pae Mauna me ka wawalo ana ae iloko o ka ululaau.

Hoomaopopo ae la na koa a pau iloko o na pualikaua hui, ke hoolale mai nei ko lakou alakai e ku lakou me ka makaukau no ka wa e kahea hou ia mai ai no ka nee ana aku imua no ke kahua hakoko.

Ua o aku la no hoi ka leo o ka ole a ua alihikaua ‘la a hoea ioko a ka pakaua o Melodiana kakela, a na ia leo i hoike aku i ka ui Makalika a me kona mau hoa a pau, aia ko lakou enemi ke hoomakaukau ‘la no ka lele kaua mai maluna o lakou.

Nolaila, kauoha ae la ua ui Makalika ‘la ia Malavalia e puhi oia i kana ole, ma ke ano e hoike aku ana i ka lohe i ko lakou man mahele koa a pau e liuliu a e makaukau no ka mea ua kokoke mai e komo aku ai lakou iloko o hooili kaua hahana.

E like me keia kauoha a ua ui ‘la, pela no o Malavalia i hooko ae ai, a i lawa no a kani kana pu, o ka manawa iho la no ia o na koa i eleu ae ai e kaohi pono i ko lakou kau kino ma ko lakou mau kulana a hooala ae la lakou i ko lakou mau noonoo haawi i na makaala ana.

I kela manawa no hoi, ua hui ae la o Makalika Perekila, ame Malavalia a kukakuka iho la no ke ano o ka lakou hoonee kaua ana e pono ai ko lakou aoao.

Mamuli o keia kuka ana a lakou ua hooholo iho la lakou he mea pono o Malavalia, ke puka mailoko aku o ko lakou pakaua me kekahi mau koa helewawae a o Makalika me kona mau kia hololio a pela hoi o Perekila me kona poe pana pua, e hookaulua iki laua iloko o ka pakaua.

Ua hooholo no hoi lakou he mea pono i na kanaka pana pua malalo o Perekila ke kau aku iluna o ka pa e hoopuni ana i ka hale kakela a malaila lakou e kiai ai i ko lakou mau enemi ina lakou e hoao ana e wawahi mai i ka pa, me ka manao ana e komo iloko a lawe pio i ka hale kakela.

O na koa kaua lio hoi malalo o Makalia, e ku lakou me ka makauakau iloko o ka pa no ka paio ana mai i na enemi ke komo lakou iloko. Oia mau koa ame kekahi mau koa helewawae.

E like me kela mau hoonohonoho ana, pela no i hana aku ai o Makalika me ka eleu loa.

Iloko o ka hapalua hora okoa, ua paa kela ame keia kulana i makemake ia o luna o ka pa i na koa pana pua, a pela no hoi o loko o ka pa i na koa kaua lio ame kekahi mau koa hele wawae, a e kali wale ana no lakou no ka hoeu ia mai, o ka hoolale no la o na ai a ka ui.

I keia manawa i malie loa ae ai ka ino, a poha mai ia na kukuna malamalama o ka la, o ia no hoi ka manawa i kani pohapoha mai ai na leo o na pu puhi mailoko mai o na ululaau anoano o Urania.

I kela wa hoi i haalele aku ai o Malavalia me kona mau koa hele wawae, a puka aku la iwaho.

Aia hoi na pualikaua hui ke nee mai nei a he 10,000 ko lakou nui, a o ka nui wale no o na koa helewawe malalo o Malavalia i hele aku ai e halawai me lakou he 4,000 wale no.

Aia hoi ka Ui Makalika ke holoholo ala mamua o kona lio me ka hoolalelae ana i kona mau koa, a pela no hoi ka Ui Perekila o Perosia e hoeueu ana i koan poe koa, e makia paa ana laua i na manao o ka wiwo ole ame ka hopo ole iloko o ko lakou mau umauma.

Aia o Malavalia me kona wahi pualikoa uuku o 4,000 kanaka wale no kahua akea me ka makaukau loa e halawai me ko lakou mau enemi.

Aole no hoi i emo ua hoea e mai la ka pualikaua o na pae mauna Alepine malalo o ko lakou alii kaeaea, ua hiki ko lakou nui i ka 4,000.

A o na Hungaria hoi, aole lakou i hoea mai ia wahi, a mamuli nae o ka hoomaopopo ana ‘ku a Malavalia ma i ke kani kupinai mai a na o-le aia lakou ke motio pono ae la no ka hale kakela o Melodiana.

Nolaila, e ike iho auanei kaua e ka makamaka heluhelu aia he 6,000 koa ikaika ke nee ae la, imua o ka hale kakela, nona ka palekaua e paio ia aku ana e Makalika ame Perekila, me ko laua mau kanaka he 4,000 wale no ka nui, a ua like ia me 2 kanaka o ka aoao Hunegaria e paio ana me hookahi kanaka o Makalika ma.

Ke ike pu ae la no hoi kaua, ua kau i ka aha kaulike na koa ma ko Malavalia ma aoao ame ko ka Weli o na Pae Mauna, a nolaila, ua like a like lakou, ua pai hoi a pai.

He mau sekona kela o ke pihoihoi he mau minute no ka pioo, a ke oni kapalili la na aa koni a kela ame keia mea, oiai ua kokoke loa mai ka manawa o ke kaua.

Emoole aia ua hoolele ia ke kaua mawaena o na aoao a i eiua, ua hoouka aku la na koa Hunegaria maluna o na koa o ka hale kakela a o na koa o na mauna Alepine maluna o Malavalia ma.

Ua puia koke ae la ka lewa me na leo hooho o ke kaua, na e-le e kani kapalili ana me ka hoomaha ole, a ua hoonaueue ia ae la ka honua e na kapuai oolea o na lio kaua.

Paiakuli ae la ka lewa i na leo o na mea kaua e hoolele ia ana e na lima uahoa o na kanaka, oloio ae ia hoi na maka pua iloko o ka lewa i na leo o na mea kaua e hoolele ia ana e na lima uahoa o na kanaka, oloio ae ia hoi na maka pua iloko o ka lewa, e imi ana i ka lakou mau mea e ale ai.

Ke noke ala na koa Hunegaria i ka wawahi i ka pa e hoopuni ana i ka hale kakela ke hoao ala lakou e kau aku iluna, aka, aia na keiki panapua ki-pololei o Melodiana kakela ke luku la ia lakou me ka weliweli.

Na keia luku nui loa ia ua poe Hunegaria ‘la i hookuemi’ hope aku ia lakou, a ia wa i ike ia aku ai ka Naita Babulonia de Sivo e oniu ae ana i kana koi kaua, ame ka leo nui kahea ae la oia i na koa a pau malalo ona e ame ke kaikamahine alii opio o Hunegaria e haalele lakou i na paio makahewa ana ma na paia pa pohaku o ka hale kakela o Melodiana aka e nee aku lakou e lele kaua aku maluna o ka pualikaua hele wawae e hakoko ana me na koa o na mauna Alepine.

E like me keia kauoha, pela i huli like ai na koa a pau, na koa hololio ame na koa helewawae o Hunegaria a kamoe aku la lakou no kahi a 4,000 kanaka puuwai hao kila malalo o Malavalia e piao ana me ka ikaika lua ole me na koa powa.

Ua ne-i ka honua, ua naue, i keia wa a na koa Hunegaria i nee aku ai ma kahi a ka Naita Babulonia i kauoha aku ai ia lakou, e nee ana lakou me ka ikaika e like me ke kahe ana a kekahi wai kahe nui iloko o ka wa ino.

Aia pu hoi ke kaikamahine alii pio o Hunegaria ke hele haaheo ala mamua o kona mau koa, me kana pahikaua e hulali ana ma kona lima.

Ua ike iho la o Malavalia i kona kupilikii, oiai ua hoouluulu ae la na ikaika, na pualikaua a hui i kahi hookahi, a ola ame kona mau kanaka ka lakou i nee aku ai e anai, a ia wa oia i noonoo iho ai, ina e loaa ana ia Makalika ka noonoo e hoouna mai oia i kona mau koa kaua lio ia wa aiaila e loaa ana iaia ka maha.

Nolaila e huli ae kaua e ka makamaka heluhelu, a nana ae ia Makalika me Perekila i keia sekona kupilikii o ko laua hoaloha o ia o Malavalia.

Pehea aku ana la ia, e loaa ana no anei ka noonoo ia Makalika ma e hoouna aku i mau kokua aole anei? Na ke au o ka kaua moolelo e hoike aku ma keia mua aku, aia no ka he kokua nui e hoea mai ana, a e hoopuehu liilii ia aku no na enemi a lilo i mea ole.

I kela manawa i huli ae ai o Makalika a olelo aku ia i kana aikane ia Perekila, me ka i ana aku:

“E kuu hoa make, ua ili mai ke koikoi palupalu nei a me ka poe a pau a ke kane makau a kaua maiu, maiuna iho ai malalo o ko kaua maiu, maiuna iho o ko kaua mau kokua.

“Aole o oe, e kuu hoaloha, oiai eia no kaua aloha me oe ma ke kahua kaua, a i na he poino ke kau mai ana maiuna o kahi o olua, alaila e ike iho ana no kekahi.

“Eia ka hoi ka mea manaonao owau, Ina paha e haule mai ana ka poino maiuna o’u, pehea la au e ike mai ai i ke kaili ana ae o ko’u aho hope loa, a haalele iho kuu uhane i keia ola mauleule ana, a lele aku no kela ao o ke ola mau loa?”

“Aka; e kuu Perekila-no ka make a no ke ola, no ka lanakila a no ka pio ana-ano kaua e puka aku ai e haawi i ka kaua mau kokua ana i ka kaua kane e noho nei i ko kaua alo, me ko kaua hoomanao no nae i ka mea i kaawale mai a kaua aku nei.”

I keia wa i hapai ae ai ua Ui la i kana pualikaua, a me ka leo kuoo e like me ka leo o kekahi Ilamuku kaulana loa o na kahua kaua, kahea ae la oia i ko laua mau koa.

“E na hoaloha puuwai wiwo ole o Melodiana kakena nei, ano i ko oukou alii opio. Imua e na hoaloha me na umauma i hui ia iloko o ka apo o ka wiwo ole e haawi i ka oukou mau ola no ka hoopakele ana ae ia kakou a pau.”

Aaila huli ae la ia, a kahea aku la i kana aihane: “E Perekila ma na inoa o ka kaua mau mea i aloha ai. Ano! Ma ka inoa o Hawila ame Malavalia, imua o ka laua mau wahine ao o ka hoopakele ana i ko laua mau inoa.”

O ka wa no ia o Makalika i kahea iho ai i kona lio ia Pomelia:

“E kuu hoapili o na la i au wale ae, e halihali hou aku oe ia’u i keia wa a komo iloko o ke okooko o ka paio o keia la. Ma kahi ikaika loa o ke kaua malaila oe e lawe aku ai ia’u.”

A o ka manawa no ia o ua lio ‘la i oili pulelo aku ai me ka ikaika, e like me kekani pua i hoolele ia mailoko aku o kakaka.

Aia oia ke lawe ‘la i ka Ui Makalika ma kona hokua no ke kahua kaua, ke ukali ala hoi ma kona aoao, ka Ui Perekila o Peresia, a mahope aku o ua mau opuu ‘la e hanuu aku ana na ihu kiani o na lio o na koa kaua ilo puuwai wiwo ole o Melodiana kakela.

Aia hoi kahi hapa o na koa helewawae ame na koa pana pua ke moe kokolo ‘la ko lakou mau kino imua o me he mau i-a la no ka Norewai, ke kokolo i ke kula o kea’eloa.

Ua like o Makalika ia wa e alakai ana i kona mau koa me he Murata ‘la no ko lakou hiki ana aku i kahi e houka ia mai ana me ka hahana ua huli mai la oia i hope a pane mai la i kona mau alii ukali:

“Ma kahi auanei e huila ai kuu pahikana, malaia mai oukou.”

“Ae! Ae!” i hooho ae ai kona mau alii, a emoole, e like me na kanaka lele-kawa i lele mai luna iho a kuho ana iloko o ka wai pela o Makalika ame Perekila i komo aku ai iloko o kahi hahana loa o ke kaua a mahope aku no hoi ko laua mau koa kaua lio.

O na koa helewawae hoi keia o laua ua lele aku la lakou maluna o ko lakou mau enemi e like na tiga hihiu.

A he mea oiaio e kuu makamaka heluhelu ke hiu nei ka Ui Makalika a wela, a o ka Ui Perekila hoi ke lawe nei a lilo.

He mea pono paha i ka mea kakau moolelo ke hoakaka iki aku ma keia wahi no ke kulana kaua i ike ia iho ma na minute mamua iho mawaena o na puli kaua hui ame kahi puali kaua pananaiki malalo o Malavalia.

Mamua o ka hoea ana aku o Makalika ma, ua kokoke loa e kukalia ae ka lanakila no na pualikaua hui, a ua komo pono loa mai la o Malavalia me kona mau wahi koa iloko o ka puili maewaewa a kona mau enemi. He oiaio ua kuupau ae la ka Welio na Pae Mauna i kona ikaika lua ole maluna o kona mau hoa paio, a pela no hoi me ka Naita Babulonia de Sivo ame na naita no hoi a pau e ukali ana mahope o laua.

E like nohoi me ka nui o ko laua ikaika i hoolele aku ai maluna o Malavalia ma, pela no hoi i hoopii palua mai ai ua olali la o Melodiana kakela i ko laua mau ikaika maluna o ko lakou mau enemi.

Ua like o Malavalia, ka Naita Hunegaria, ame ke kanaka Mura me na liona hae o loko o na ululaau a o ka lakou mau kauna koi kaua ua like me ka nakulu ana a ke koi kumu pali.

Aka, no ko lakou uuku, a no ka oi ana aku hoi o ka heluna o ko lakou mau enemi nolaila, ua hoopuhili ia no ko lakou mau ikaika, a ke kalilolilo aku la ka hae o ka lanakila mai ia lakou aku, a oia iho la ke kulana kaua e hoonee ia ana ia wa, ma na sekona mamua iho o ko Makalika ma hoea ana aku.

Ia wa hoi a Makalika ame Perekila i alakai aku ai i ko laua pualikaua lio puuwai kila, a komo pono iloko o kahi a ke kaua e hoouka ia ana me ka ikaika ia wa i hooni loa ia ae ai ka ikaika ma ko Malavalia ma aoao.

Aka, e hoomanao iho no nae oe e ka mea heluhelu, ala no ka heluna nui o na koa o na wahi heluna koa uuku o Melodiana kakela, e like me kekahi ohu nui e uhi paa ana maluna o ka piko o kekahi kuahiwi nui kiekie iluna loa.

A ma keia hoonee hou ana o ke kaua, ua aneane e lilo mai ka hae o ka lanakila ma ko Malavalia ma aoao, aka, e like me kekahi kikiao o ka malu hekuawa i malu iho maluna o ka honua a maalo awiwi aku la maluna o kona ili, pela no keia lanakila i loaa mai ia Malavalia ma; oiai, iloko o ka manawa pokole, ua hoi aku la ka lanakila i loaa.

Oiai ia wa, ua halawai kino aku la ka Weli o na pae Mauna me Malavalia a ua huhui ae ia laua he alo, a hoouka iho la laua i ka paie koikaua ana me ka weliweli.

A ua like ko laua mau kine imua o ko laua mau hauna koikauna, me na kumulaau kedera e luli ana imua o na kikiao makani ikaika mai ke kukulu akau mai.

A emoole ua haule aku la @ Malavalia maluna aku o kona lio, a paa oia i ka hopu pio ia.

I kela wa i hoomaka ae ai @ pioo nui mawaena o kona mau koa, a hoomaka aku la lakou ua haule ko lakou alii, a ua lilo hoi oia i pio ne ko lakou mau enemi.

Aka, me ka eleu lu ole, ua poha ae la ka o-le a ke kanaka Mura, oia hoi kela kanaka nana i hana i na mea kaua a Hawila, e like me ka kaua i ike ae nei e ka makamaka heiuheiu ma kekahi o na heiu i haia.

A na ia leo i hoolale hou mai i na wahi heluna koa uuku ma ko lakou mau kulana a hoomaka hou mai la lakou e hooili ke kaua.

Aka, aia no ka Weli o na Pae Mauna ame kona mau naita kaeaea ke oni mai ia imua o lakou me he mau ahi la no Makana, a ke halihali mai la hoi lakou i ka anela eleele o ka make me ka weliweli nui.

Me na puuwai kupaa o ka hopo ole a me ka wiwo ole i paio aku ai ke kanaka Mura, ka Naita Hunegaria, a me kahi mau alii ukali e ae o Malavalia imua o ka Weli o na Pae Mauna ame kona mau naita e oni aku ana iloko o 20 minute ua pau aku la lakou i ka lukuia.

Ua haule aku la ke kanaka Mura mailuna aku o kona lio, a ka Naita Hunegaria hou ua ku aku la kona umauma i kekahi laau ihe a haule aku la oia ilalo, a o na alii e ae me laua ua kuemi awiwi aku la lakou i hope i kela manawa.

A no keia poino i loaa aku ia lakou i hoomaka hou ai i ka manaolana iloko o na koa, a holo pukaka aku la lakou ma o a maanei.

I keia wa a na wahi koena koa i koe o Malavalia, e auhee ia wa i ike ia aku ai kekahi lio eleele, maiwaena mai o na puukiuki o ke kahua kaua ma kekahi aoao o ua kahua la, a e huila ana hoi he pahikaua oiuiua ma kona lima, e pulelo ana he mau owili lauoha loloa ma kona mau kipoohiwi, a o kona mau helehelena e paio ana ia me ka malamalama o ka la.

Holo ae la ia a ma kahi a na koa i auhee ai, puhi ae la oia i kana ole a kahea ae ia oia me ka leo nui imua o na naita e auhee ana.

Ma ka inoa o ka’u mea i aloha ai, o Hawila, Ano e a’u mau keiki e na punahele a maua, make au make oukou, paa pio au, o ko oukou paa pio ana ia, lanakila au, lanakila kakou. Aia hoi au a holo alaila, auhee aku oukou.

Ano, e hoolohe mai i ka leo: Imua ae kakou a waiho na iwi i ke kai o na haku o kakou. Ano, mai hopo, mai kuemi, imua kakou no ka make a no ke ola paha.

E kuu makamaka heluhelu, aole no oe e hoohewahewa ana i ka mea nona keia leo a kaua i lohe ae nei, a o ka hololio kamahao hoi e olali nei imua imua o na koa e auhee ana, oia no ka ui Makalika, ka mea a kou mea kakau moolelo i hai aku nei, oia ka oiwi nona ka nani e paio ana me ka malamalama o ka la.

I ka lohe ana o na koa e auhee ana i ka leo o ko lakou haku wahine ua huli hou mai la lakou a ukali mai la mahope ona.

A oiai oia e kainepu ana maluna o kona lio eleele nani, ua paa ae la oia i keia mau huaolelo me ka walohia a ku maoli no hoi i ka ehaeha imua o kona mau naita:

Ma kahi auanei e huila aku ai o kuu pahikaua maluna o ka enemi malaila mai ouklou.

A o kona wa no ia i hoolele aku ai i kona lio la penei: “E kuu Pomelia, e lawe aku ia’u ma kahi ikaika loa a ka paio ana, a na ka lokomaikai ame ke aloha o na lani e hoopakele mai ia kaua.”

I kela wa i huli ae ai ua lio la, a holo aku la me ka ikaika, aia hoi na koa helewawae ke ukali mai la mahope ponoi ona.

Maanei kaua e kamailio iki ai e ka makamaka heluhelu, no keia holo ana a Pomelia imua o ko lakou mau enemi.

I keia holo ana a Pomelia ua halihali aku la oia i kona haku wahine mawaena o na koa mahele koa kaua lio  e alakai ia mai ana e ka Weli o na Pae Mauna.

Ua komo aku la ua lio la mawaena o lakou, a o ka manawa no ia a ua poe koa hololio la i uhau mai ai ia Makalika me ka lakou mau pahikaua, a ua like ka lakou mau maka pahi i haule mai maluna ona, me na kulu pakaua o ka hooilo e hiolo ana maluna o ka ili o ka honua.

Aka, he mea ole wale no ia i ua ui Makalika la, ua like ia mau maka pahi imua ona me he wai auau ia nona ke u ole iho.

Iloko o ka manawa pokole ua oili aku la ua ui la ma keia aoao o na koa o na enemi, a i keia wa oia i lohe ae ai i kekahi leo nui e kahea ana me ka hookikina:

“E hopu i keia wahine! E hopu aku iaia! O keia kaikamahine a ke kiaaina Benekona o Rokenekai. O Makalika keia! E hopu aku iaia! O ka mea nana oia e hopu a paa e loaa iaia ka makana kiekie mi ko oukou haku aku nei.

A ia manawa i huli ae ai na koa kaua lio he nui a uhai aku la iaia, aka heaha la ka holo o ko lakou mau lio i ka holo o Pomelia e ahai ana i kona haku wahine i ka ululaau e ku poai mai ana ma kahi he elua mile i hoouka ia ai ke kaua.

Aia hoi ka Weli o na Pae Mauna a me kona mau koa aneane 300 ko lakou nui ke uhai la iaia, a ke hoomau ia la no hoi ke okoko o ke kaua mawaena o ke kaikamahine alii o Hunegaria ame ka naita Babulonia ma kekahi aoao a me ka ui Perekila, ma ka aoao o na koa o ka hale kakela o Melodiana.

I keia wa e uhai nei ka weli o na Pae Mauna ame kona mau kanaka ia Makalika, e kuupau ana hoi i ka holo o ko lakou mau lio me ka manao e loaa aku ua olali ia o na Ululaau o Urania, aia hoi, e like me ka oi ana mai o kekahi uwila ma na ao kaalelewa o ka lani ma ke kukulu hikina, pela i oili mai ai me ka hikiwawe loa mai loko mai o ka ululaau he eha mau lio

 

(E nana ma ka aoao 6.)