Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 3, 18 Ianuali 1901 — KA POINO NUI A HOEA MAI. [ARTICLE]

KA POINO NUI A HOEA MAI.

".Va ke RUla a ma ka hune, Mahea ka lahui — Nn o'w'.—pulapu'a o ka alna, — Mai Hawaii a Niihau?" "Ma ka hune—ro ke a!oha ika alna," vrhi a ka haponui o na kanaka. Ua olaio anei ka olelo a ke kanaka e hoopuka ana ppla? Ae, wahi a ka lehulehu. aka. ke i aku nei ko oukou alakai. AOLF I OIAIO. A no keaha i hilinai ole ia ai kn olelo paa a na oiwi e ku kaawale loa aku nei mai ka opuu ; pnla o ka nohora loko? • i TTf wahi nirau keia e ulu mai ana mai ame kp!a rrea. a o r ??l hoi, ke owaka mai ia na kukima mplnm?lama o kekihi hoku i ka Hlkina. a ke ike aku nei ke Kiiokilo i na hiohiona o ka popilk!a nui e hoea mn! ana ma ko kakou npj Pareflf)iso, a i ka wn e kau pono ai o na hoku la maluna o na moku o keia P.i« Aina, o ka wa no ia e ikela ai—he Oehona o Hawaii, a e u ana na oiwi o ka i ka nui o na popilikia e ili mai ena. nolnila 1 pono al e kalahea mua 1 I*'}ia men i ka lehulehu. Ua kokoke loa ka popilikia. A pehea la 1 kHoia ai keia popilikia mM e hoea mai nei? Ma ka hoomaopopo ana 1 ka moolelo o Hawail nei mni na la kinohi. o ka mniamalama Kari?tiano i hoea mai ai a hiki mai 1a i keia mau lar ua ikeia, ke kuemi hope o na oiwi oiaio o ka aina ma na hana a pau e pono ai ka nohona. Ua hooia mal no i ke ALOHA i ka aina MA KA L.KHEL.EHE. E like no me ka nul o ka ike o ke kanaka i ka pela no ka nui o kona poull. I na la o na Kamehameha, ua nul ke aloha o na kanaka i ka aina, a no ko lakou aloha, nolaila, ua maheleia ka aina, a mahi kela a me keia mea nona iho: pau ka noho hoopili wale ana aku malalo o na konohiki, a malalo no hoi 0 na '11l almoku. Aole nae i liuliu, komo nui mai la na "elepaio" a pofpoi 1 na kuieana, a ma na wahi i hiki ole ke hamula me ka pelo, ua hoomaaleaia mai a hiki wale i ka puehu like ana. Me ka ike aku no o na 'lli 1 keia mau hana hupo a na makaainana, aole loa i kau ia aku kekahi leo kaohi no ia mau hana, aka, ua konoia aku ka hupo e hookupu 1 na "poo puaa" me he poe aumakua la no kahi oihana. Aole no keia haawina 1 na kuewa, aka, i na poe kau kanawai no kahi oia mau la. Ua kapae ae lakou i ke aloha aina oiaio a hookahi no o lakou aina, o na 'lii a lakou e painuu ai no kahl oihana. Moraki ka aina, loaa ka puaa, ikeia aku la ke alo alii. 0 ka hua nae 1 loaa he wahl oihana uku haahaa loa, e kaa ole ai ka moraki. A hiki mai i ka wa hookaa, aole loa ua 'ili nei i hookupuia i uku ae i ka moraki o ua aina nei—a puehu aku ia ia, ia ''elepalo." O kekahi poe hoi, he poe i a'oia 1 na la opio i ka mahiai malaio o na rula maikai o ka wa kahiko; pela no hoi i ka iawaia. I ko iakou ike ana i ka mama o ka hana o ke alo kanaka, hooliioia kahi kuleana, a hoi mai la i ke kaona nei, a noho i na hale hoolimalima. He mau la wale no pau na wahi kenlkeni o ka aina—nele mai la no hoi kahi hana, o ka hoaa iho la ia. O ka hapanul hoi o na kanaka ma Honoluiu nei, o ka hele e hana a loaa kahi kenikeni, aiaiia, hoahu ma na hale inu rama, a me na banako ki-pa, lulu, 'pepa, a lehulehu wale aku. Ke oleloia aku, e kuai i wahi apana alna i pau ka 1 noho ana i na hale hooiimalima, ka 1 ! mai la ia, he ka moto o ; kela ano poe, a he olelo no hoi keia na kahiko: "Loaa mai, hahao a piha ka opu. Na ia ia aku ia e nana nona iho." O keia anei ke ALOHA AINA OIAIO? Me keia iho la anei na hana e pono ai ika nohona? O ka hana anel keia e mau al ke kapa ana o kakou i keia 'mau Pae Ainā—"ko makou aina?" He hiki anei i ka bebe i hanauia maioko o |ka hale hooiimaiima ke kapa aku ia | hale, a aina paha, "kuu home?" I Malia paha e mau ana no ka pohihihi 0 kekahi poe i keia mea, a, anoal hoi 'e hiki ana ia lakou ke hoomaopopo mai 1 keia: j Mamuli no o ka haalele wale o na kanaka i ka hana i na makahiki he iwakalua i kaahope ae nei, ua hoomaka |na mahiko o Hawali nei e kukuiu i | Ahahui Mahiai na iakou, a ma na haI iawai o ua Ahahui la i noonooia ai ka i meā e ola ai ka lakou oihana. Ma ke kukakuka ana, ua hooholoia e hoouna i na aina e i poe limahana emi o na uku, i mea e holopono ai ola kumuhana. "Ua hooholoia e ka Ahaoleio i noho mana ia e na 'IU o ka aina nei a me na lunamakaainana Hawaii he mau kanawai e kokua ana 1 ka hoopae.limahana. Ia lakou i hana ai ikeia mea, ua pouii ko lakou mau maka i ke a'ia'i o ke āala me ka lelo o ke gula. I ka liio ana i na koina o ka makahehi me ka Ipuni hanohano me ka uhaai, ua ike ole iho ia lakou i ka make o ka iahui oiwi. Lawe maoli ae no lakou i ka hana e ola ai ka lahui a haawi aku la i ko na aina e mai. Aole na hai—na ka Hawaii no. I Ika paholaia ana mai nei ona eheu mana o ka Aeko maiuna o Hawaii, ua kapaeia ae nei ua kauiahao nei a Hawaii i kau ai maluna o kona oiwi a ikuu akea ia ae nei ka ipuka o ka iua | gruia o Hawaii nei no na makaainana like ole o Amerika Huipuia. Ia kakou i hauoii ai i ka pau ioa ana o ke Kanawat Kepa, ike oie aku ia kakou 1 ka mea i oi loa aku o ke ino. He ino' keia e hiki ole ai ia kakou ke alo ae a ihiki i ko kakou liio ana i mokualna — aole loa mamua ae ola wa. j Mamuli o ka ae oie o ka hapanui o na kanaka maoli e hana ma na mahiko, nolaila, ke konoia aku nei na makaainana o na mokuaina o Amerika Huipuia e hoi mai ianei e hana ai—na ka mahiko ka ai, ka hale, ka Hlo kauka, a pela wale aku, no ka uku i kupono i ko lakou manao, a ke hoohana mai nei he mau '•aner! poe Paele ma Maui, a ina aku hoea hou mai he mau kaukani. He ; 0000 a oi i manaoia e iawe mai no r:t mahiko. Ua aneane e kaukani poe Por m Rico 1 Hawaii nei i keia wa,—a he j;i:i aku koe a hoea mai. Ua manao wale ia iioko o hookahi makahlki mai keia wa aku, e hiki ana 1 ka 20,000 poe paele ma Hawaii nei. } Auhea ke kanawai e hiki ai ke pale aku i ke komo nui ana mai o keia lahui menemene oie? Ua ikf no kakou i ko iakou ano —i na helehelena no, kau e ka weii, aiwaiwa loa aku hoi a kuu ae i ka laula, hala ole ka pahi umiumi. Aiiwe ka make e! He make keia no ka lahui. ! ?fake ika neie ika hana e ola ai ke kiro. a he make ma ke kulana kaiaiaina.

Malia paha o nlnau mal kekahi: Pehea hoi e poino ai. oiai he lehulehu na Hawaii o ka aina nei? He oiaio no paha ia lehulehu, aka, ua ikeia no ka LOKAĪTI OI>E o na Hawaii, a na keia. lokahl ole i hoonawallwali i ke kulana mua o ka Havail. A no ka mea. 1 ka wa e loaa ai he kanaka l hllinaiia. e lilo ana ia mea i kuniuhinu-hoopi'ik'a 'wale. mamuli o ka hoopono ole; a ina hoi e loaa ana he kanaka hoopono, e hookaeia ana oia e ka lehulehu. He lahui kupa!araha loa kakou! "He paulele 1 ka lapuwale, He i ka hoopono." Mamuli o keia mau hana anoninoni o ka nohona o kakou i nawaliwali loa ai ko knkf'u kulana ikaika, mfi "a kino nunui ikaika o na la naaupo a hiki mai la i keia au o ka malamalama me ra kino nawaliwali iloko o ke kupaa no ka lokahi. Nolaila, e ka lahui, ano ka wa e khakaa ae ai ko, kakou onohi ike. a e kanna pono mawaena o na kanaka elua, penei: Haawinaaupo laua o Kaimipaauao. he mau keiki keia na Keawe laua 0 Hina. He mau keiki kuonoono, lako 1 na aina nul o ko laua mau iuaui. I ko laua nunui ana, ua lilo laua he mau kanaka koikoi loa ma ko laua mau afna i haawiia mai ai e na makua. I kekahi la, hoīo aku nei ke alii o Kanaio. o Kahakoi, i ko laua wahi, a hookipaia e Haawinaaupo. No ka nele o Haawinaaupo l ka puaa e kalua ai i kela ai ana keia ai ana a hiki i ka hoi ana o ke alii, holo aku nel kela a kahi o Pokeokeo —he haole keia. Moraki aku'nei i kona kuleana—kona mau aina. a loaa no hoi ka puni a ua 'lii nei—he rama me ka wahine. I ke konoia ana aku o Kaiminaauao e hele e hookupu i ke alii. I mal kela, "ka, aohe no hoi ia e ai i kana loaa. Aole paha e o ka'u mea i luhi ai kana e ai hookano mai." Aole i liuliu, lilo kahi o Haawinaaupo i ka haole, a i ka make ana o Kaimlnaauao, waiho oia i kona waiwai no kana mau keiki. me ke a'o aku, "e noho a e ai i ka hua o ka honua i oia maikai ai ke kino. Mai hookupu wale—he ai hoolel wale ia. He lehul«hu loa na Haawi-naaupo > ola mai nei, a e ulu ae nei no, aka, he kakaikahi loa na Ka-imi-naauao. Owai 0 laua ke ALOHA AINA OIAIO? E hooho like mai ana ka lehulehu, "o Kaiminaauao!" Pela iho la no kakou a pau. O ke kanaka aina ole, a e hooikaika aha i ka hana no ke kuai ana I honua nona iho, he Aioha Aina oiaio oia. O ke kanaka 1 paa i ka moralci, a hooikaika i ka hana e kaa ai ia moraki, he Aloha Aina oiaio ia. A, i ka hooikaika ana a loaa ka home maikai, me ke kuokoa mai na keakea ana a pau, o ka hooliio ana no ia I ka nohona i lua gula nanl, I oi aku ka makamae mamua o ka hanohano o ke kalaunu kikania maluna o ka piko o ke poo. O ka mea e paakiki ana ma ka hune, he nele kona hopena—a e nele mau ana hoi. He makilo ke ola. A nolaila, olai he mau la helu no koe, e ala kakou, a e ku me ka >okahi e hana me ka ikaika a pau e pale loa i na hana hoillhune i ka nohona, a ' e pulama mai a paa I na wahi apana- ' pana lepo i koe no na wahi puiapula a kakou. Mai hoohemahema i ka mea i loaa. Aia ka polno nui a hoea mai,,nolaila, e hoomakaukau. He oi aku oluolu o ka noho haku aina mamua o ka pili wale. I hiki mai i ko kakou wa e kapaeia ae al ma ka oihana kalalaina, alaila, e noho haku aina aku kakou mluna o ka poe e ahai ana i ko kakou pono kahiko. E like me ka i}Ui o ka lakou loaa, pela no kakou e pehu aku ai i ke koikoi o na hoolimalima. ! Mal kaukai aku kakou ina aina aupuni, oiai, aohe . mana o ka Ahaolelo Kuloko' nei ma ia mea. Mai kali a na ka hana e imi mai ia kakou, no ka mea, he mau kaukani poe o na aina e mai e pokakaa hele mai nel e huli hana. Aohe , o lakou nana ika uku—o ka ai me kahi e moe ai ka lakou mea nui. Ia kakou a pau, ano ka wa e ku ae ai a hoopaa ka manao hana, e lawelawe me ka/ikaika a pau, a e hooko i keia moto: "E kaupale i ka molowa, E paulele 1 ka hoopono; E lawe'awe me ka hoomanawanul, E olioli i ka hūa o ka luhi ana."