Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 3, 18 January 1901 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopuka@ i na kakabiaka Poalima a pau.

HONOLULU POALIMA IANUALI 18, 1901.

BUKE XXXIX - Helu 3.

 

Ka Mana o Ka Pahikaua

A

HAMILETONA TEREGOMA

K. Keiki Ko@ Kaulana o Enelani Ke Kupueu auau i kaili haaheo i ka Hanohano o ka Oi@ i na k@ @u o Rusia - Ka Mea hoi i Hakiwahiwaia e ka Enepera o a A@a me ka Pua Kulana o Ainai @au - Ke Kaikamahine Ui -

OLINOKAONOHI-LA

MOKUNA XIII.

Hoike ke Aloha - He Ipo.

            H@ aku nei au i koʻu rumi me ka @@@@@ e hooluolu i koʻu poo, - ua hele mai la a nalulu i na olelo hoonuinui haw@@a oʻu a me Christian Tueski, a hookahi mea no hoi nana i hoonui loa @k@ nanauki o koʻu naau, oia no kela @@hi manolana e palekana koke ana ma@a mai keia mau pohihihi mai he @hul@hu a maua e alo nei.

            Hookahi mea aʻu i hauoli loa ai iloko o keia hui ana o maua me ua punalua @@@@@ oia no koʻu ae ana aku iaia aole @@ @@ e hana i kekahi mea e kue ana @@ @ maluhia o kana wahine elike me ka @@hi o kona hoopilikia ole ana mai @@.  Na keia wahi manao i hoopiha @@ i ka manaolana ikaika loa no ko maua pakele a pela hoi me ka pale ana aku i na hoohuoi a pau i loaa iaia no kona wahine.

            @li@li koʻu wahi naau no keia mau manao, aka, aole loa au i ike i ka mea @h@@@ mai ana mahope iho.  I kaʻu hoomaopopo ana ia wa, oia maoli no ke ala maikai loa aʻu e ukali ai.

            He hookahi no nae mea i ulu ae i hiki ole iaʻu ke hoomaopopo, oia no keia: Owai la keia mana nui mahope aku o keia Makai Nui?  Keia mea hoi ana e makaʻu nei i ka hoopaaao ana iaʻu ma ke akea, a ma ke ano malu oia i hoao ai e lawe ae i koʻu ola.  Aole loa he loaa iki iaʻu o kahi hoomalamalama ana.

            Ikoʻu hiki ana aku nei i koʻu hale, e kali mai ana o Olino laua o Paula me ke pihoihoi; a ua nui loa ko laua hauoli i koʻu komo ana aku me ka olioli.  @a hiki mua iho la na agena o ka oihana makai a ua lawe i kahi kanaka aʻu i hoopaa ai iloko o ka pahu lole.  Hoomaopopo iho nei au ua hooko pono @ Olino i kaʻu mau kaoha a pau loa.

            Mahope iho o koʻu komo ana iloko o @@@@ ike aku la au i ko Olino ano kaumaha, a e kau mau mai ana kona mau @@ika iaʻu a o ka haloiloi wale mai no @@@ o na waimaka.

            "E hoihoi koke aku ana no au ia oe,"@@h@ aʻu i hoopuka aku ai me he ku@@@ oiaio la.  "He waahi mea nae hoi @@@ makemake ai e kamailio mua ia Madam Tueski; nolaila, e kali iki hoi @@".

            H@ka pono mai nei kona mau maka @@ h@@mea la ua piha i ka hoonaukiuki @@ @@ koʻu haalele iaia, a i mai nei @@

            Ka@he kupanaha maoli no kau mau @@ @@@ e Alexis.  Aole no poho ou @@@ iaʻu i koʻu kaikuahine?"

            Hu@@ a@ nei au a huki ae nei ia Paula @@ @ kekahi rumi, a hahai aku nei ! a@a i na mea a pau i hanaia ma!!! oʻu a me kana kaneʻ a i kaʻu @@ ana aku i na mea i kamailioia e @@ ana nona, ike aku la au i ka pili @@@ @ kona ulu me ka piha i ka huhu @@ a i mai nei:

            "E manao ana paha oe iaʻu he wai@ kalepa o kau miki ana aku i kuu @@@ ea."  Me he wahi mea ano ole loa @ la hoi au ia olua!  Ka!  aka, e ike @@ nae.  O kou ola, e Alexis, noʻu ia @@l@ana.  Ua lohe mua no oe i keia olelo @@@.

            "Eia @@@ paha, e noonoo mua ia na a @ kakou a pau, a me ko kakou ma@@@," wahi aʻu i hoopuka ai.  "He@a ae nei ka wai o ke aloha ana @u in a @ hoopaahao ana ko kane iaʻu, @ole ia hoouna paha iaʻu i Siberia, a @ole h#una mai paha i kekahi mea e @@u i koʻu puuwai i ka pahi a make @@?"

            "Alaila e manao ana oe, e hooko i @@@ olelo i hoopuka ai iaia?"

"Pela no hoi paha, ke hooko no hoi @@@ i kana olelo."

            Nana hou mai nei kona mau maka @@@ha i ka uwila o ka inaina a i hou mai nei:

            O ka olua mau hana, ke hookikina @@@ iaʻu e hana i kekahi mea weliweli.  Ma@a paha e hiki mai ana no ka la @ike ai oe i ka nui ino o koʻu aloha ia oe - aole mea nana e keakea i kaʻu mea @ hana ai no ka hooko ana i koʻu iini.  Aole loa au e ae ana i keia mau hana."

            Nui koʻu uluhua no kana mau olelo @ili i ke aloha in a iaʻu; nolaila, noke uku nei au i ka nienieie iaia owai la ua mea mana nei mahope o kana kane @ makaʻu nei i ka hoopoino iaʻu.  Aohe @o i maopopo iaia, aka ua hoike mai @i aiaʻu i kona hoohuoi no ia mea.

            I hou aku nei au iaia: "Iaia e hooikaika nei e powa iaʻu, aia no kekahi poe Nihilisi ke hoao nei e hana ia karaima hookahi maluna o kona kino."  Aohe ola i hilinai mai i kaʻu, a liuliu iho, i mai nei, ua pinepine loa no ka hoaoia ana ola mea mamua e ia poe no, a aole loa i ko iki, no ka mea, ua makaukau mau oia me na kiai no ke pale ana aku i ka lakou mau hana hoopopilikia wale.  Mahope iki iho o keia mau olelo, ua ike aku la au i kona paulele i kaʻu mau olelo, a i mai nei:

            "He poe aipi loa no keia, - aolle o lakou koho pono i ko lakou agena e hiki ai ke hooko pono i ka hana: aole e liuliu mahope iho o ke kahaia ana, o ka loaa ae la no ia o ka lohe ia maua.  E pono lakou e hookohu i mea e like me oe e Alexis."  Me keia mau olelo ana, hoomaopop aku la au aia no kekahi manao huna iloko on a, aole nae au i hoike aku iaia i koʻu hoohuoi ana iaia.

            "Ina no lakou i hana pela, o keia po ka wa kupono loa i loaa iaʻu no ia hana," wahi aʻu i pane aku ai.

            "He mea hiki wale no ia i ke kanaka wiwo ole a pela hoi i ka wahine makaʻu ole," wahi ana i panai koke mai ai.  "E ho ana au e Alexis," wahi ana i pane hou mai ai, a lele mai nei kela e puliki iaʻu a honihoni iho la maua - kaʻu mea wela loa no kona hookohukohu me ke kuhihewa loa.  Aole loa e hiki iaʻu ke alo ae i keia mau hana, oiai, maila o o keia no ke ala e palekana ai maua o Olino, a e aho koʻu hoomanawanui ana a hala ae ia pilikia.  Ua hoomaopopo a hala ae ia pilikia.  Ua hoomaopop no nae keia wahine i koʻu koekoe i kana mau hoohenoheno ana, aohe nae he mahui iki i ka oiaio o koʻu hoopalaimaka iaia.  ke nuku mai oia iaʻu o koʻu wa iho la ia e hoopilipili aku ai me ka hoomalimali a pau wale ae la kona inaina.

            Puka like aku nei maua a ka rumi o Olino e kali mai nei, a puka like aku nei makou a kau i ke kaa a holo aku nei a kahi o Tueski ma, lele kela, a holo no maua a kahi o Olino.

            "I hoouna hoi paha au ia oe i keia ahiahi no koʻu makemake e hoopakele ia oe," wahi aʻu i hoopuka aku ai, "a e ole no hoi oe i hele koke ae nei, ua pakee like kau mai kekahi pohihihi nui loa aʻu i hoomaopopo ai.  Ke hoomaikai nei au ia oe no keia mea."

            Aohe on a pane mai oia noho mumule wale iho no.  nana pono aku nei au i kona mau helehelena ma ka malamalama o ke kukui o ke kaa, hoomaopopo aku nei au ua piha oia i kekahi manao inaina paha iaʻu.

            "I hoomaikai aku nei hoi au a oe," wahi aʻu i hoopuka hou aku ai.  "Ua maikai loa kau hana i lawelawe ai i keia po."

            Aohe no he pane mai.

            "Ea, akahi no hoi oe a mumule loa e like me keia - aole loa pela mai kinohi mai o ko kaua launa ana."

            "E noonoo ae ana au me ke akahele," wahi ana i hoopuka mai ai me ke ano haʻuhaʻu.

            "heaha iho la hoi keia mea kaumaha au e hookaumaha wale nei no i kau noonoo?"

            Mumule hoi iho nei kela.

            "He nui kaʻu mau mea i manao ai e hoopuka aku ia oe -" wahi aʻu i olelo aku ai.

            "Aole loa oʻu makemake e lohe i kahi mea oia a@@, me ka mahalo," wahi ana i panai koke mai ai iaʻu.  "Ua hiki iaʻu ke hilinai i kou akahele," me ka hookokoi ana i ka huaolelo ʻakahele' -"e like me kou hilinai i koʻu.  Ke hauoli nei au i ka lawelawe ana nou a me Madam Tueski."  Ma kahi o ka huaolelo ʻlawelawe', ua koikoi oa iho la kona leo me he poka pahu la.

            "heaha hoi kaʻu mea i hana hewa ai?  ke mihi loa nei au," wahi aʻu.

            "Ke noi aku nei au ia oe, mai mihi mai.  Aole loa oe i maa ia mea, a ke hoomaopopo aku ne au i kou hoi hou i kou kulana mua.  Ua ike no oe, he wahi mea lawelawe wale iho no au."

            "Pohihihi hoi kau mau olelo iaʻu."

            Aole i loaa koke mai ka pane a ua ulu kokoke ae la iaʻu na noonoo like ole e pili ana i keia huhu ano e o Olino iaʻu.  Aole nae i iuliu, - no ka hiki ole paha ke uumi, ua hoopuka koke mai la oia me ka huhu:

            "Heaha kou mea i hookuu koke ole ai iaʻu e hoi mai i kou wa i hoi ae ai i ka hale?  Ua hiki loa no ia oe ke hookuu i ko kauwa e hoihoi mai iaʻu.  Aole loa oʻu makemake iki i kou hoonoho iaʻu e kali aku ia oe, a e noho mai oe iloko o ka rumi me kela wahine aʻu i hoihoi oi eai."

            Ma keia wahi hoea aku nei maua ikona home a kuu iho nei.

            "E oluolu oe e hoi, a mai komo mai i keia po," wahi ana.  "Mamuli o kau hana, ua haalele au i kaʻu hana; liko aku nei au i ke kali i kou makemake, pela i kali ai kaʻu hana iaʻu: he nui loa kaʻu hana i keia po e kali mai la iloko o koʻu rumi noʻu."

            "Ke mihi aku nei au no kaʻu hewa i hana ai, a e komo aku ana no au iloko.  he makemake nui koʻu e maopopo ke kumu o keia okalakala ou;" a komo aku nei au mahope on a me ka nana ole i kana kipaku mai.

            Alakai aku nei kela iaʻu a komo iloko o kahi rumi hookipa alaila, huli mai nei a i mai ne me koekoe:

            "Ua makaukau au e hoolohe kou manao."

            Iloko o kela manawa pokole a maua i komo aku ai, ua nui na manao i ulu ae iloko o koʻu noonoo.

            "He wahi mea ano nui loa kaʻu i makemake ai e kamailio aku ia oe.  Ua ae mai hoi paha oe iaʻu e-"

            "Ea, aole loa oʻu makemake ia oe, e hoopuka mai iaʻu i kekahi mea e pili ana i kaʻu olelo ae mamua ae nei," wahi ana i keakea koke mai ai.  me ke ano okalakala amoli no oia i hoopuka mai ai i keia mau huaolelo; a no ka huhu loa paha la, o ka hehi ino no ia i ka papahele a i hou mai nei iaʻu: "Aole loa au e maama ana ia olelo aʻu.  Aole no hoi oʻu makemake e lohe hou.  Ua loli ae nei na mea a pau."

            "O kaʻu i manao ae nei e kamailio-" wahi aʻu i hoomaka ae ai e hoopuka.

            "Aole loa au e hoolohe ana.  Aole oʻu makemake iki e lohe i kou leo.  Ea, e pono oe e puka mai loko aku o keia kau poku."

            "E pono oe e hoohe mua mai i kaʻu," wahi aʻu i pane aku ai.

            "E pono au e hoolohe ia oe - maopop ole hoi kou manaoiaʻu."

            "No kou pono kaʻu e makemake nei e kamailio aku."

            "Mahalo! Ua hik@iloa no iaʻu ke pale noʻu iho.  O kau hana a me kekahi mau mea e ae e pili ana, na mea kuleana ia oe i keia wa.  E oluolu oe e haalele koke mai iaʻu."

            "Aole loa e hiki iaʻu ke hele me ka hoike mua ole aku ia oe."

            "Aole loa au e hoolohe ana!  Aole anei oe i olelo mua aku nei ia oe?"  Ua hele maoli no oia i kela wa a piha i ka huhu ino loa iaʻu.

            Eeke ae nei koʻu mau poohiwi me ka hoka maoli no.

            "I keia kakahiaka," wahi aʻu i hoao hou aku ai.  I ka wa no nae i puka aku ai o koʻu leo, o kona wa no ia iapana koke hou mai ai me ke okalakala loa:

            "I keia kakahiaka he okoa loa na ouli o ka manawa.  Aole oa au i hana ino ia ia wa.  Maila paha ua poina oe, he wahine Rusini au; a ke manao nei paha oe, he hiki ia oe ke hana mai iaʻu e like me kou makemake - e kali au ia oe - e noho mai oe e hana i kau hana hoonaukiuki.  (No ka lili mai no paha la.)  Aole anei oe e hele koke i keia wa?  Aole anei he wahi hunahuna o ke keonimana i koe iloko ou, a e hoi aku hoi i kou wahi?  E pono anei au e kahea i kekahi mea e hele mai i keia wa, alaila, e hana no au pela.  He hiki no ia oe ke kakau i kau mea i makemake ai e kamailio iaʻu i keia wa.  Aka, mai hookokoke hou mai oe i kou mau maka e kau maluna oʻu."

            Ua like kana mau olelo me kekahi mea oi loa e okioki ana ia loko oʻu, a ua hele maoli no koʻu naau a ehaeha i ka lohe ana i keia mau olelo hookaawale i ka pili o maua.

            "E pomo io poho oe e kahea i kokua nou," wahi aʻu i pane aku ai, a huli ae nei au a pani aku nei i ka puka o ka rumi, a ki aku nei a paa, lawe mai nei i ke ki.  "Aole au e haalele ana ia oe a hiki i ka pau ana o kaʻu kamailio ia oe, a mahope aku oia wa aole au e keakea hou ia oe.  Oiai eia au ianei, aole au e hele a pau koʻu manao i ka hoakaka."

            "Aole loa e hiki ia oe kehoakaka," wahi ana i hoopuka koke mai ai.  Me he mea la ua oili mai na olelo me ka huhu loa.

            "Aole e hiki ke hoakaka i keaha?"

            "I ka honihoni me kela wahine!"

            Ua puka mai keia mau olelo me he wai hu la e "lelehune ana i kahakai," a ua hoomaopopo aku nae au i kona mihi koke no ia mau olelo, a ku pololei ae nei kela iluna, a nana pono mai nei me ke ano koekoe me ka makona.  Iloko nae o keia mau hoonalonalo ana ana i ke kumu oiaio o kona huhu iaʻu ua ike aku la au i ka nui ino i kona hanu - luna a ilalo ka umauma e upaupa ai, a me kona mau maka e haka pono mai ana iaʻu, me he uwila la ka hulili.  Ma keia kulana on a ia wa, ua ike iho ia au i ka oiaio he lili ka, a ua hauoli loa iho la au, no ka mea, he hiki loa iaʻu ke hoopio kela ahi o ka lili iloko on a.

            Aole au i pane koke aku, aka, noonoo ae nei au i kana mau olelo i na la a maua i hele ai i ka hoolio, a me kona ano no hoi i ka wa aʻ i hoopuka aku ai i na olelo a Devinski.  Mihi iho nei au no koʻu hoomaopopo ole i ka mea iloko o kona naau e pili ana noʻu.

            Akahi no au a ike iho la ua aloha maoli keia lede opio ui iaʻu aole ma ke ano kaikunane hookama wale iho no, aka ma ke ano maoli no e koni mau ai i ka puuwai.  A oia paha ke kuke o keia ui i huhu ai i koʻu noho mai me Paula Tueski iloko o kahi rumi e honihoni ai.  Lili loa keia no ko maua hoohenoheno mai.

            Ua ulu ae keia mau manao a pau iloko o ka manawa pokole loa, a ua nui no hoi ke pioo o koʻu naau i ka imi ana i ka mea e pio koke ai o ka inaina o kaʻu ipo.  Ua minute paha a oi koʻu kulou ana me ka noonoo nui, a ia ea ana ae a nana aku iaia, aia hoi, ua ulu ae la kekahi eehia ano e a puni koʻu kino, me na manao ikaika e ume aku ana iaʻu e pili me Olino - he aloha maoli no, me ka iini nui e lilo oia naʻu.

            I koʻu hoomopopo aku, me he la, ua oi loa ae kona ui i kela hora mamua o na wa e ae a pau.

            Iaʻu no e lilo ana i keia mau noonoo, ua wehe hou ae nei au i ka puka me ka hoomaopopo ole, oiai, ua kupouli o loko i ke kuko maoli no.  A i koʻu huli hou ana ae, i aku nei:

            "Malia paha ua pololei io oe.  Ua hewa loa io no paha kaʻu hana, he mea hoi e hiki ole ai ka hoopakele ia oe."

            He mea paha i loko o keia mau olelo aʻu, a i kuu wehe ana paha i ka puka, ua loli koke ae la kona ano paakiki i ke kipaku iaʻu, a i ka hui hou ana o ko maua mau maka, pii ae nei ka ula o kona mau papalina me ka ui maoli no i koʻu maka.

            Aoe oia i olelo mai iaʻu; a i kuu ike ana i keia mau mea, ua i hou aku nei au:

            "Minamina loa au i ke komo ana mai o kekahi ao poeleele e hapala i ka nohona aloha i ulu ae mawaena o kaua; aka -" ma keia wahi unuhi ae nei au i ka palapala (permit) a haawi aku nei iaia me ka i ana aku: "E lawe koke oe i keia, ano."

            Lalau iho nei kela a heluhelu iho ne a ninau mai nei:

            "Pehea i loaa ai keia ia oe?"

            "Iaʻu ponoi no mai ka Makai Nui mai nei."

            "Heaha kou mea i hele ai pela, me ka nana ole i ka poino oia hele ana?"

            "Aole au i hopohopo - aole au i makaʻu i ka hele i on a la, a he oi aku ka poino in a e hookaawale loa.  ua hoao oia e maka au, oia koʻu kumu i hele kino ai e ninau, no keaha la oia i hana ai pela?"

            "Ua olelo hoi au ia oe, aole au e hele?

            "Ke ole loaa he kumu - ua hiki mai ka wa kupono no kou palekana."

            "A pehea ka hoi oe?" wahi ana i ninau koke mai ai me na maka o ke kanalua.

            "Ikou wa e hiki aku ai ma na palena o Rusia nei, o koʻu wa no ia e haalele koke ai ia nei.  Aole e hiki iaʻu ke holo mamua oia wa, o hoohuoi koke ia auanei, paa like kaua."

            Nana pono mai nei kela iaʻu ma ke ano kanalua, me ka hoohuoi no i ke kumu o keia hele koke, aole i liuliu ike aku nei au ma kona helehelena he manao kupono ole aia iloko o kona noonoo i kela wa.  nee iki mai nei oia a kokoke me aʻu a i mai nei:

            "Ua makemakeia anei au @ kaawale aku?  Aole au e hele ana."

            "E Olino!" wahi aʻu i hooho ae ai me ke kaha@a loa.

            Iloko o keia manawa, ua ulu ae na manao like ole iloko oʻu no keia mau hana apiki a keia kaikamahine ui.  Ua nui ke aloha nona, a maopopo ole kaʻu m@@ e hana ai; a i kona lohe ana i ko@@ inoa iaʻu i hoopuka aku ai me ke kahaha loa, ua hina aku la oia maluna o ke koki a hoomaka aku la e uwe.

            No kona uwe mai i kona kaumaha, ua huli ae la au i kahi e - a hoomaka e holoholo iloko o ka rumi.  I kela wa u@aulu ae ka manao e hoike aku i na mea iloko o koʻu puuwai e pili ana i ke aloha nona, aka ua hooholo koke iho la au, e kapae ia mea a hiki i ko maua kaawale ana mawaho o na palena o Rusia, a i keia wa e hoomau maua ma ia kulana kaikunane a kaikuahine.

            I ka pau ana o kana uwe ana, aole au i kamailio hou aku; ho ka mea, ua manao au he mea pono nona ka noho malie ana a pau kona kaumaha.

            Aole i liuliu ku ae nei oia iluna a hele mai nei a haawi i kona lima aʻu, a mai ne:

            "E hele ana au, e Alexs - ee mau no ko kaua noho aloha ana ea?" me ka mino aka ana iho.  "E kala anei oe i koʻu huhu wale?  No ia wa wale aku la no ia huhu.  Aka, ke paulele aku nei au ia oe.  Ua ike no au aole oe i manao e hana ino iaʻu.  Aole au e pono ke noonoo ino ia oe.  He mea paakiki ka haalele ana ia Rusia a me na mea a pau.  A ia oe no hoi kahi, i keia wa.  E hele io au la?"  Me ka nana pono mai i koʻu helehelena, a kali iki mai la kela no kaʻu pane, aole nae au i haawi ak@.  "Ina pela, ua hiki no.  Ua maopopo iaʻu ke ano o ka mumule - he ae no ia.  E hele mai oe i ke kakahiaka nui, e ike iaʻu" - a hoomaha iki mai nei kela.  "E hele mai oe e ike iaʻu a hele aku au.  Ano, e oluolu oe e hoi, e koʻu kunane, koʻu hoaloha oiaio loa."

            Pulike mai nei kela i koʻu lima, a me kuu ike ole, honi iho la a hookuu mai nei, me na waimaka e haou@ou ana i kona mau papalina i "po i ka lehua," a huli aku nei a holo iloko o kona rumi a pani mai nei i ka puka a paa.  haalele ia au, owau hookahi.  Ua ulu ae no ka manao e hea aku e hoi hou mai, aole nae au i hana pela.

Mok. XIV.      (Aole i pau.)

 

HE HOOMAIKAI

            O makou o na poe no lakou na inoa malalo iho nei, he poe komite i koho pono ia e na poe nawaliwali a me na keiki kokua a na maʻi, e noho nei ma ke Kahua Maʻi Lepera, i hoolawaia me na kokua manawalea mai na poe puuwai aloha e noho ana ma ke kulanakauhale o Honolulu, a i kaanaia hoi e Ms. Emma Perry.  Nolaila, ma keia:

            Hooholoia: Ke haawi aku nei makou i na hoomaikai piha i ka poe na lakou na kokua aqloha, a ke pule nei makou i ke Akua e kau mai i na haawina o ka hoopomaikaiia maluna iho o oukou no ka hooholomua ana i ka oukou oihana kalepa.

O makou iho no me ka haahaa,

MRS. ANNIE MAIPINEPINE

MRS. ANNIE KAHALEAIMOKU,

J. D. KAHALE,

W. R. KALUA,

ALAMA SMITH.

Kalaupapa, Molokai, Jan. 10, 1901.

 

            Haunaele o luna o Ke Au Hou i ka Poakolu nei mamuli o ka hanai pono ole ia ana o ka poe Porto Rico i ku mai ai maluna o ka Pekini.  Mai hou ia ke kapena i ka pahi.

 

            Ke hoolahala nei ke kono no ka poe koho no ka hoohana ana i ke awa o Puuloa.  I ka Poakolu nei i hoolahala ae ai keia mea hou nani loa.  Akahi a oia ko Ewa poe.

 

NUHOU O NA AINA E

Weliweli ka Hana a ka Wi---Aika-naka ma Kina--U@uaoa ma Cape Town

PHILIP DANFORTH ARMOUR, KA ONA MILIONA O KIKAKO, UA MAKE.

            CHICAGO, JAN. 6. - I ka hora 5:45 o keia ahiahi i make ai o Philip D. Armour, ka on a miliona o kela kulanakauhale ma kona home ma ka alanui Prairie, Helu 2115.  He iʻo ulu ma ka puuwai ka mea i make ai.  O ka hoola iki ana ae nei no ia mai ka maʻi n@monia mai, a loaa iho la i keia maʻi hou.  I ka hora 9 o keia kakahiaka i hoomaka mai ai ka hopena e ahai i kona hanu hope.

            Ua akoakoa ae no ka oana a pau ma kona wahi moe e ike i kona hanu hope.  Ua mau no kona ike i ka ohana a hiki i ka hora hope loa.  Ua hoomaopopo mua no oia i ke@a la e hoea mai an akona hopena, a ua olelo aku i ka wahine, "ke ike nei no au i koʻu popilikia maoli, a ke hoomaopopo nei au, ua kokoke loa mai koʻu hopena. Ua makaukauau ano."

            Mahope iki iho o ka aina awakea, ua i aku oia i ka ohana, he makemake loa oia e lohe i ka Pule a ka Haku.  Ua hookoia no hoi ia noi: a mahope iho ua hookapu loa ke kauka i ka walaau wale aku iaia.  Na ka wahine kiai i heluhelu mailoko mai o ka Baibala i ua pule nei, me ka moakaka loa, a i ka pau ana, ua "Amene" mai la ka mea maʻi.  ma ia manawa ua upoi iho la kona mau maka, a moe aku la me ka oluolu malie, a hiki wale no i kona haalele loa ana mai i keia ola ana.  O kana huaolelo hope loa ia ma keia ao.

            Ua hoomaopopo wale ia, ua hiki aku kona waiwai ma ke dala kuike i ke $30,000,000; aole i heluia na waiwai paa a me na waiwai lewa on a, oia hoi kona mau mahele iloko o na hui kuai bipi, kaa ahi, a pela aku.  Mamuli o kono hoomanawanui i loaa mai a@ laia keia mau waiwai nui, a ua oleloia, aole loa oia i ale iki i kekahi mea ma keia ili honua; a aole loa no hoi oia i hoi aku i kekahi mea e hoemi mai i kana bila kikoo.  E uku mau ana oia ma ke dala kuike no kana mau mea a pau e kuai ai.

PAUL KRUEGER, KA PERESIDENA O NA BUA, E HOLO MAI ANA I AMERIKA.

            LADANA, Jan. 4. - Ua hoomaopopo pono ia mai nei ka holo o Peresidena Krueger i Amerika iloko ae nei o Feberuari, a e ukaliia aku ana paha ia e Mr. W. T. Stead, no ka hooikaika ana e loaa na kokua ana e pau koke ai o ke kaua.  He mea kakau nupepa ka i hele pu aku me Mr. john E. Mi holland, ka m@a iaia ka palapala kono a ko Nu Ioka poe ia Krueger.  Ua i mai o Mr. Stead, penei:

            "Ua hiki mai ka wa no Persidena Krueger e kuu ai i kana ʻpepa huli,' a nolaila, he mea pono nona ke holo a hui kino me Peresidena McKinley i hiki ai iaia ke hoike pono aku i na keakea a pau i ka nohona maluhia o kona aupuni, a malia paha, ma ia hana ana, e loaa mai ai he manao aloha nona, a pela e haawiia mai ai kekahi mau kokua ikaika e loaa ai ka hookoia ana o kana noi.  Iaia e kaahele nei ma na mokuaina nui o Europa, ua nanakee mai o Geremania, ka aina makua o @@@ na mau makaainana, a pela pu hoi me Austria, no ka mea, wahi a lakou, he Peresidena ka oia, a he hoohaahaa loa i kona kulana keia huakai noi kokua ana.  A ke manaolana nei oia, aole loa ke aupuni Repubalika oi kelakela hookahi e kapae mai ana iaia iloko o kona wa o ke kupilikii.

            "Aohe on a manao he manao kahi iloko o na poo aupuni o Amerika e kakoo ana i ka hookaumaha e kauia nei maluna o kona aupuni, a ua manaolana loa oia, e ike mai ana no ka Peresidena o Amerika iaia, ma kona ano he Peresidena no kekahi Repubalika.  ua manao wale ia, e ku aku ana oia i Nu Ioka ka malama ae nei o Feberuari - i na pule waena paha.  Ke wawaia mai nei, aole loa ia e noho ana mamuli o na keakea a kona ola kino.  Ua manao oia mamua, he elua pule e au ai i ke kai aaila hiki i Amerika, aka, i kona lohe ana he ehiku no la pae, ua nui kona hauoli.

            "Ua kaikai nae kona holo i ke ola maikai o ka Empera o Rusia, oiai, ke kali nei oia no kana huakai ia aupuni.  Aole e hiki ke hele koke ilaila i keia wa, oai, ke laki nei ka Empera a pau ae ka ma'i o kahi ana e holo ai, alaila, hoi mai i St. Petersburg.  Ina e holo ana o Kruger i Rusia, he mea oiaio, e nui ana ka poe hookipa iaia me ka hanohano loa."

HAUNAELE O CAPE TOWN - NO@A I PUALIKOA PELEKANE HOU.

LADANA, Jan. 7. - He ano kupilikii loa na wahi mea hou o Cape Town i keia kakahiaka.  Ua kuahauaia ke Kanawai Koa ma Melmesbury, a mai hoopukaia no ma kekahi mau wahi e ae, aka, no ka lokahi ole o na hoa o ka Aha Kuhina, aole i hanai apela.

            Mamuli o ka maopopo ole o kahi e nee nei o ka enemi, nolaila, ua ulu nui ae ke kaumaha me ka maka'u i na makaainana o Cape town, a ke noi mai nei lakou e hoouna hou aku i mau puali koa ikaika no ke pale a homalu ana hoi ia lakou; oiai, i kela wa, aia he hapanui o na koa malalo o Lord Kitchener ke malama nei i na lua gula o Rand, a me kekahi mau wahi e ae.  Ua hoike mai nei kekahi mea kakau nupepa, @na ka aole e hoouna koke ia aku keia poe koa ho uno ka hoomahuahua ana ae i ko laila mau kiai i keia wa, he mea oiaio, e pau ana ko laila poe i ka poino i na Bua e nee nei no laila.  I keia a, ke haalele nei ka poe Pelekane e noho la ma na kaona o ka poe Holani.

AKINAKA NA PAKE O SHANSI.

            TAOMA, Jan. 6. - Ma ka mokuahi Tacoma i loaa mai nei na mea hou o Kina, a ua hoikeia mai nei ka nui o ka wi ma Shansi, kahi e ai nei o na Pake ia lakou iho i mea pale aku i ka pololi no ka wi i ka ai ole.  No ka nui loa o ka nele i kahi hunahuna ai, ua ai ko aila poe i ka lau o na laau a me na aa.  Ma na wahi mauna, ke ai nei lakou i k poe malihini, e like me ka poe o na aina hihiu.  ua nui no ka poe i pau @ ka hamuia e ka ploli.

            E like me ke kauoha a ka Empera Wahine o Kina, ua @eheia ka hale hoahu laiki a me huika, a i ke komo ana ak@uo na luna aupuni, ua pau ka nui o ka ai i ka aihuela e na luna mua.  he wahi ai kupono wale no koe e lawe ai a hiki i ka la 1 o Feberuari ae nei.

            Ua hoea mai keia wi maluna o ka mokuaina o Shansi a me Honan mamuli o ka maloo nui i keia makaiki iho nei.  Pela iho la@ i nele ai na wahi hoahu ai i keia kau.  O ka ha iho la keia o ka maloo ino loa ana o Shansi i ka wa hookahi.  Ua hoopoino loa ia hoi keia wahi, mamuli o ka hoi ana aku nei o ka Empera Wahine a me 30,000 poe ukali ilaila e noho pee ai mai na mana aupuni o na aina e mai.  Nui ka poino o na mea a pau i ka wi.

            Eia no Pekini i keia wa iloko o ka wi, mamuli o ka nele i ka ai, a ua kauoha ak@ unei o Prince Ching i na Kiaaina o na mokuaina kuloko e kokua mai ma ka mea hiki no ka hoolawa ana i ko laila poe i ka ai.

KUEIA KE KUIKAHI ME KINA.

            NU IOKA, Jan. 5. - He lono telegarapa i ka Nupepa Sun mai Pekini mai e hoike ana penei: Ua uluhua ka Emepera Wahine i ka hana a na Komisina Kuikahi me na Mana Aupuni o na aina e, a ua kauoha ae nei ia laua e hooki ke kakauinoa ana i ka aelike hoopaa mua.  ua kauoha aku nei oia ia Li Hung Chang a me Prince Ching e kaohi laua ia hana a hiki i ka wa e hoololiia ai kekahi mau pauku o ua Palapala Kuikahi la.  He kue oloa oia i na wahi e i ana: e wawahiia na pau o Taku, ka hookahua ana hoi i papu koa o na aina e mai mawaena o Pekini a me ke kai; a pela hoi i ka hoomahuahua ana i na koa kiai o na Kuhina noho ma Pekini a me ka hookapu ana i ka hoopae ana i na mea kaua iloko o Kina.

NA KOA PAKE.

            SHANGHAI, Jan. 6. - Ua hoikeia mai nei, ua kauoha ae nei ka, Emepera Wahine ia Generala Feng Tse Tsai, ka alihikaua o ka mokuaina o Yun Nan e nee me kona pualikoa ma ka owawa o Yang0tse, a mai laila e nee aku ai no ka akau.  Ua olelola, aia ma kahi o ka 15,000 ka nui o na koa malalo on a, me na @ako kaua hou loa o na aina e.

            O kahi lono e loheloheia mai nei, ua ae aku nei ka o Count Von Waldersee ia Li Hung Chang a me Prince Ching, aole ka oia e hoouna aku i kona mau koa e hoouka kaua i ko @e mokuaina o Shunte, Huang Ping, a me Taming.

 

KA PUNAHELE A KA MAKUAHINE.

            O ka Laau Kunu a Chamberlain ka Punahele a ka Makuahine.  He oluolu maikai kupono i keiki ke inu a he ola koke no hoi.  Ua hanaia keia no ke kunu, ke anu, ka umii, ke kunu-kalea, a o ka laau helu ekahi maoli no keia no keia mau ma'i.  Aole loa he wah@ mea iki e hopohopo ai i ka haawi ana i keiki no kamea, aohe opiuma a o kekahi ano mea e ae paha e poino ai iloko o keia laau, a he hiki no ke haawi i ka bebe iluna ke alo e like me ka inu ana a keka@aka makua.  He kuaiia ma ka @i o BENSON SMITH & CO., Ltd., na Agena Kukaa.

 

            Ua hoea mai nei a eia me kakou i keia mau la he elima haneri poe kanaka no Porto Rico mai, a eia hou ae no a hoea hou mai ma kahi o na tausani ko lakou heluna.