Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 40, 5 October 1900 — KA HALAWAI KAMAHAO A NA REPUBALIKA E hoolohe i na Haiolelo Kalaiaina Naauao. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA HALAWAI KAMAHAO A NA REPUBALIKA E hoolohe i na Haiolelo Kalaiaina Naauao.

O ka halawai i malamaia maloko o ka halekoa ma ka po Poakahi nei e ka aoao Repubalika, oia no ka hoike maopopo loa no ka lanakila o na hookele ana a ia poai ma ka lakou hookele ana i na hana pili kalaiaina no ka pono ame ka pomaikai o ka lehulehu holookoa me ka wae ole a kapae ole i kekahi mea ina no no ka aoao e kue mai ana i kona kahua. O na makamaka i haiolelo mai ua hoike mai i ko lakou makaukau no ka halawai pu ana me ka hana oia hora, a ua komo aku ka lakou mau olelo iloko o ka noonoo o ke anaina a ua apo ia mai me ke ohohia. Maloko a mawaho o ka halepaikau ua piha a hookeke ka lehulehu, e hoike mai ana ua hele ae lakou e hoolohe a e malama i na manao alakai a ka lakou mau moho, a e kupaa hoi a hiki i ka lanakila ana ma ka la koho iloko ae nei o Novemaba. Me he mea la, o ke ana na nui hookahi keia i akoakoa ae maloko o ua halepaikau la, a o ka oi loa aku o ka nani, oia no ka maluhia ame ka lokahi. He mau lede kekahi iwaena o ke anaina a ua ikeia aku kekahi mau alakai o na aoao Demokarata me Kuokoa e mino aka mai ana i ka wa e haiolelo ana na moho no lakou ka po le'a o Ha'alii [Halalii]. Maluna o ka papa nohoana ua ikeia aku ka poe i waeia e haiolelo ame na moho. O Lorrin Andrews, ka Peresidena o ka Ahahui a na Repubalika opio ka i hoomalu mai, a e noho pu mai ana me ia keia poe: Samuela Parker, J. L. Kaulukou, W. C. Achi, G. R. Carter, Jonah Kumalae, W. Haywood, T. McCants Stewart, W. J. Coelho, Enoch Johnson, L. L. McCandless, A. G. M. Robertson, B. H. Wright, Wm. Aylett, Jas. H. Boyd ame Clarence Crabbe. HOOHENOHENO. Ma ia wahi hookahi e nonoho mai ana na pupukanioe i hele ae e hoolaulea, a ua mele mai lakou malalo o ka W. J. Coleho alakai ana he mau mele hoopiha ohohia, a hookahi mele i haku ia me ka pili o ke kaona no la @, a ua kailiia ke ohohia o ke anaina. NA HAIOLELO. Na ka Peresidena o ka Ahahui i wehe mai i ka halawai me kekahi mau hoakaka pokole, a pau ia hoolauna mai la oia ia Hon. Samuela Parker imua o ke anaina, ma ke ano oia ka Elele a ka aoao Repubalika ma keia kau ae o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia; a wahi ana, he makehewa kona hoakaka mai i na mea e pili ana nona, oiai he keiki papa ia no ka aina i ikea ma na pe'a apau. Me ke ohohia nui i apo mai ai ke anaina i ka wa a ua keiki la o ka aina anu i pane aku ai, a penei iho ke ano nui o kana mau olelo: "He mau mapuna olelo pokole wale iho n[o] ka'u e puana aku ana. Aia iloko o keia anaina kekahi poe i like ole ka manao me ko'u ma na mea pili kalai aupuni. O ka'u wale no e noi aku nei i ka poe i kamaaina ia'u a i like ole hoi ka manao me ko'u, mai ehaeha kahi manao ke kamailio au i kekahi mea e pili ana no lakou a no ko lakou aoao paha. "Ano, e na hoa Repubalika, eia he aelike maloko o ko kakou mau poholima, a e kala mai ia'u ke kapa ae au ma ia inoa. Eia ka poai Demokarata iluna o ke kahua hakoko, a ke alakai ia nei hoi ka aoao Kuokoa e kekahi mea i kapaia o Wilikoki. Oia ke kanaka a kakou e hopohopo ai. Ina aole kakou e ku lokahi ma keia kau koho balota, alaila, aohe waiwai o neia mau hooikaika a kakou no ka pono o ka aina ame ka nohona, a o ka hana wale no, o ke pani ae i ko kakou mau ipuka a e hookuu aku ia Wilikoki e holo i Wasinetona. Ua hoike mai la oia i kona manao paa, ina oia e koho ia a puka, e hooikaika ana oia e hooi aku i ka ikaika a me na pomaikai o ka Teretore o Hawaii no ka pono ame ka pomaikai o na poai apau, aole hoi no ka poai a aoao hookahi a kanaka hookahi paha. Aole no hoi no ka poai Demokarata a Ku[o]koa, aka, no na mea apau. "Aka," wahi ana me ke kuoo, "aole loa kakou e lanakila ma ka hooko ana i keia ina aole kakou e hana a e huki like me ka lokahi." "Aole o'u hilahila i ke noi aku i na Demokarata e komo pu mai me kakou a i hookahi ka huki like ana. He oiaio aole no i like ko'u manao me ko lakou ma na mea pili kalaiaina, aka, he poe makamaka no nae lakou no'u. He keiki a he ewe au na Hawaii, a ua kuluma iwaena o kuu lahui, a oiai eia no au i na la opio, ua ike no au he hiki ia'u ke hele aku iwaena o lakou a e huli mai ana no lakou a koho ma ka aoao Repubalika. Elike no me ka'u i olelo ai i ka Peresidena mamua iki aku nei, e a'o a e kuhikuhi ia na kupa Hawaii me neia mau nohona aupuni hou, pela no au e olelo nei i keia manawa. Ua kamailio mai la oia no ka holomua o na hana iluna o ka aina malalo o ka lawelawe ana a ka aoao Repubalike, me ka hoike pu mai i ka pono e

malamaia na hana hou me na awa o Honolulu, Hilo, Kona, Kahului, Kihei ame kekahi mau wahi e ae. O ka hana

'a hana hou ole ia o keia mau wahii ala wale no ia mamuli o ka hppena e| loaa ana mal ka pahu balo* a mal iloko ae nei o Novemaba. A pehea e htki ai, ma «ku anei i moho Kuokoa i ke Congress? Aole loa. A e hoouna anei kakou i moho Demokarata? Ale ioa no! E hoouna kakeu i moho Re-' jubal!ka. nu! ia.) Malia paha | eieio mal ana oukou ke hooikal!<a nei ] au no'u iho. Aole pela. O ka mea oiaio, 'ua makaukau au e ku'ou aku imua o 'oukou, a e no ka mea | e wae ai ina uae ia hs RepūbaUka. (Paipai ia.) Ke Ike aku i ka poe Kuokoa e mino-aka ana, e peno lakou e mino-aka ol k?.u ka l.i iluna. ALAKAI HEWA IA E WILIKOKI. "E hooikaika ana au elikē me ko'u ik&ika apau e kokua i ki aoao Repubalika. E kaapuni aku ana au i ka mokupuni o Hawnii a e kakaolelo no ka aoaoßepubal*ika. O ko'u home ia. O ka*u one hanau ia. Ua lke au o ka paipai aku i na kini oia moku ka bana pono. Ua oiel3 mai o'u mau niakamakn, mai nana oe i ke Ke kialU Kawanaiiakoa. aia oia ke lealea la malaila, Ua hjkl no. e hana aku no ia. A owau no hoi kahi e hana. ... / "Ke aiakai hewa ia nei na Hawaii e Wiilkoki. He makemake no au ia Wilikoki ma ke ano he makamaka, aka, no ka manao ana ae i kalal aupunl ola, ua manao au ua o! loa aku ka pono e noho iho no ia i ka aina hanau mamua o ka heie auwana hoohUahila wale aku no i Wasinetona. No'u pHik'no iho, ua kaumaha au no ko'u kue aku i ko*ke Keikialii Kawananawoa lunaikehala. I kona holo ana i Hawail ua i aku au iaia: "Mai kuu loa mal oe i ke kue i ka elemakuie; no ka mea, 1 hana oe pela, malia aole loa oe e Ike la Hilo Kanilehua. He nui )oa keiki panlolo hlhiu olalla. ae o ee o klpukaillia/' Ua pane mai kela: "E hele ana au, makemake makou. e haule o Wilikoki, a ina au e lanaklla inu waimemona oe." "He elua wale iho no aoao pill kalalalna ma Araerlka Hulpuia, oia ka aoao KepuWika ame ka aoao Demokarata. Mawaena o laua e wae ai oukou. aka. ua maopopo no nae ia'u ma ko oukou mau heleheiena. he poe Repubaiika wale no oukou apau loa. Aole au he loea ma ka haioleio, aka, ke noi nei au ia ou* kou e kupaa a e lokahi. E hoomanao aoie kakou i haia aku mawaho o ka ululaauu a aia waie no a kupaa kakou a kono aku I kahi poe maknmaka pe> mokarat& e komo pu maL malia o baule kakou ia WlHkokh He mau )a I bala iho la \ja hele mal kahi poe o lakou a olelo maJ la—"e koho ana makou ia oe 18am, e hilinai oe ia mea."

I Mai ka mua a ka. hope o kana hait ua hoopiha mau ia. ke aoaina me [ k... hauoH amo ko ohohia nu . | Ika pau ana o ua ku mai 1a o Hay«'oud a kamaili*. O k<?la ike Kanlkela-Kei;erala / me: ka ma HaI vaii nei i ka \va e ku ana ke Aupunl j lian-aii. Ua loīhi kana halolelo ana ma- ! «una o na ninau l&hu'ehu. a ua kuekna |ia mai a moakaka na mea apau. Un I hoakaka mai ola i ke kahua o ka aoao | Repubalika me ke akihe'e ame ka moj akaka, a mahope ua koakaka mai la i ko ka aoao Demokarat£u Ua kamallio mal oia e kono ana I na. makamaka e | nāna pono i na moho i waela no ko la- ' kou apana, ko lakou ano, ka hana, ke

Ikulana ame na ir.ea i Ikela no laknu, a kaupaona iho. A pau ia, kuii Iho a nena me ka hoomaopopo pono i na manao o ke kahua, ka mea a lakou i hoo« paa ni e kakoo. A mahope o ka kauji|aona ana ua hoomaopopo oukou he pot lakou i hilinai in a fce poe hana pololei ■ a kupaa ma ka aoao a lakou I kakoo |al, oia hol ka aouo Repubalikf». alai'a, • o ka oukou hana wale no ke kakoo aku • ia lakou me ko oukou ikaikar-apau ame ka lokahL I Ua hoakaka mai oia i na mea e pi!i t ana i na pono p!H kalepa o ki aupuni, i me 3cona hoike mai, ke Iphoia o Bara!- ! ana i Peresiden& e kau mai ana ka • poino maiuna o kikou, a e emi loa ana j kc kumukx:ai o ke kopaa, a emi pu me ka waiwai io o ke dala maoli. | Ua kamaillo loīliī mai oia no na mea 1 e pili ana i ke ūala. Ua hoike mal kela \ i ke dala Mekiko ame ke dala Ameri- | ka. a hoakaka mai la, o kela kumuhana j a Baraiana o 16 kue ia 1, he hoeml ana \ kela ! ko klikou daia maoll a haule loa ' malolo o 100 keneta ka waiwai io. I "Ke olelo nel na Demokarata he ha- < na kuhihewa loa ka hoohul ia ana o ■ Hawa.il me Amerlka, no ka mea, aole j loa he lahui kupono na Hawali e komo ; aku maloko o kona malu. O kela ke- . kahi o na olelo olalau loa a la poal, aka { tna aole ioa no ke 'kupaa ame ka hoo- ? ikaika o keia kalaiaina loea oia o Ma- ? kinile ame kona mau kakoo o loko o ; ka aoao Kepubalika ame ka Ahaolelo , Congress, ina la ua polno o Hawaii a hoekuu wale ia o!a me ka hoohemahe- J ma laaoka poino no ka hopena. I I UKU HOOMAU NO KA MCIIVA- I HINE. | Ua kamailio mai no hoi ola no kekahl kahua a mahele o ke kumuhana a mea pono loa e noonoo akahele la e ka Ahaolelo, a oia no ke nol a ia aoao no na haawina daia e lawa al no na ma- • kamaka o Kalawao, ame ka haawi ana t i na kokua kupeuio no ka poe i boopo- > ino ia iloko o kela kau nia'i bubonica Iho eei, \ O kekahi o na mahele aao mii nae, oia no kahi e noi ana e ba£w!ia i kokua kupono no na la kauikoo aku o ka Molwahine UliuokalaeL Ma kona ma- : nao, he hana kupono loa ia na ko Ha«* waii poe e hana ai. a ua nalnamlna loa ia 1 ka hooholo mua ole ana o ka Ahaolelo o Amerika Haipuia i kekahi haawiea kupono. A o kona maeaolana i ' keia manawa» ellke me ka manaolana: o ka aoao Hepuhalika, o ka hana mua [ loa e hanala aku ana. ola no ka hoo- . holo lokahi ia i haawina no ke Alii. i haawlna e lawa pono ai no ka mn* lama ana iaia a i tnea hol e hoomama * ae ai I kona kaumaha oial ola e noho

ar.a iloko o ke kaumaha r.o r:a mea 1 kau mai rr,a'iur.a o an;e ka air.a hanau. I ka pau ar,a o kana, ua ku m;tf o T. Mct*ants Ste\varts, a heokuu mui la i ko»a makaukau ma kana ike haiolelo. a ua plha ke analna t ka hauoll. O kekahi keia o na moho ikaika a r;aauao no hoi ma ka aoao Repubalika. 0 Jonah Kumalae ka mea i kamailio mai mahope iho o Stewart, ua kimailio oia ma ka olelo Hawaii. tf"ua puUa .mal kana mau olelo me he wal meli la. a I ka nana aku i na helehelena o ke anaina, he mea maopopo ua moni lakou l na kulu waimeli momona. He kanaka Haw&il opio keia, akahi no a komo iloko o ka poai o keia mea he paio kalaiaina, aka, he mikioi a he laupai kana i mau olelo ame na hoakaka. ■ 1 ka pau ana o kana Ualolelo ana, ua uwa ae la ka lehulehu a mele ae la I ke mele lahul o Amerika, a o ka pau ana ia o halawai.

KA MEA HANOHANO SAMUEL PARKER. *