Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 38, 21 September 1900 — Ka La Hookahakaha o na Moku Liilii me na Waapa Auaukai na Keiki o ka Makala ame ka Healani. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Help Learn more about this Article Text

Ka La Hookahakaha o na Moku Liilii me na Waapa

Auaukai na Keiki o ka Makala ame ka Healani.

Na eo ana ellke me ka makou papa j konane: Na moku papa ekahl—Eva. Na moku papa elua—Hawall. Na moku papa ekolu—Vl-ke. Na moku papa eha—Pokli. Helhel waapa barge—moho—Healanl. Helhel waapa poe akahl a hoe—MyrUea. Helhei waapa o na poe kahiko—HealanL O kela ae la ka makou papa-konane 0 na eo 1 hoalal mua la ae e ko makou hoa namu mamua o ka holo ana o na helhel. a ua pololel hol ma na ano upau ellke me na mea l kohokoho wale la. KA LA HEIHEI. Va hauoll|ui ma ka Poaono 1 hala aku la, ka la helhel mau o Honolulu nel. Mal ka puka nna a ka la a ka welo'na l Lehua, ua hlkl ae ko Honolulu apnu e Ike I na lealea o ua la 'la. He la lolhl loa kela o na helhel. a pela no hol n:e i:a lealea e ae. a ua hauoll la hol c na poe apau mal kakahiaka a ka na napoo ana a ka la. Aole 1 ke kunukunu, aole l ke kanluhu no ke ulolohl, a pela wale aku. A ua hol aku kela ame kela no kona home Iho me ka nul o ka maluhlluhl o kahl klno l ka nul launa mal o ka. wela o ka la. ka pa puhlohio a ka makanl. me na huna lepo a huna nanahu paha e halluku ana l na helehe* lena o kela ame kela ano, ame na lealea • ae no hol e loaa al ka maluhlluhl ana o ke klno, a pela aku, a he mea hoomanao hol ta no kekahl mau la e hlkl mai ana. Ua olelola ae, Ina no ka oe e hull a puni ke ao nel, aole no e ioaa aku ka nanl o na nanalna 1 Ikela ma ke awa o Kou n#l ma ka Poaono Iho nei. Na moku apau me ko lakou mau hae e luluu ana mal ka laau Ihu mal a kowelo mahope o ka hoe; na hale waapa I luiuu pono ine na hae walhooluu Uke ole, aa wahine me na lole hlhiu, na keonimana no hol Uoko o ko lakou mau kahlko nanU pela no hol me na keikl I ko lakou mau kahlko. He nanl maoli no ka nanaina 1 ikeia. E lilo ana hol 1 mau mea hoomanao no kahl mau la e hlkl mai ana. £ kau ana hoi maluna o kela ant kela na iiplne pakahl o kana hul heihei waapa I makemake ai e kaaaou. AoU> hol o na moku nUnui wale no • k» awa nei ka i kahiko ta me na hae, aka, o na waapa UUU e ae no kekahl; oa moku hoio pUI aina. O na poe Ha* waU haehaa waapa o kakoo a« nei, ua

hookahakaha ae no lakou me ko lakou waapa i pen'a la a nani, me kahl hae e kiepaepa ana mamua, a 1 oie ia mahope paha o kona waapa iho, me na uluna puiu nani i hoolakoia a maikai no na ohua e noho iho al. Ma ka pololei maoli, aohe mea lana maiuna o ka ilikal o ke kai o Kou ae nei ma ka Puaono iho net i neie me na hoailona no kona a o ko lakou hauoli ana ma ua la 'la. Ua plhala ae no hol e ka lehulehu o kela ame keia ano lahui Uke ole ma na wahl like ole o kai o na uwapo. O ka uwapo o Waila me ko Poka ma. ua pihakui me na kanaka he mau kak:ni ka manoanoa. O ka uwapo mokuahi, o ka PakipHea ua piha a hookeke. A j 0 na moku holo piil aina l pili mal i na » uwapo, ua pihakul na aoao e huli ana 1 kahi i hanaia ai na kaiea. O na mo- j ku i mo-kuia aku iwaho, ua piha me na makalkai, me na pe'a i kauia iho | maluna I wahl e malumalu ai. I hoo- j lakoīa mai hoi e ka lekomaikal.o na ) kapena moku me na waihooluu like oie [ o kekahi o na hui heihei o ke taon<: nei. \ 0 na a i elua o Kou j nel kekahi i luluu me na hae like oie/| ame r.a makaikai pu kekahi i ioaa na I luana maikal ana maluna o ua mau \ moku la me ka maheaL E holo-ke ana no hot I o a ianel namokuahi liilii. na kaapa o kela ame kela ano. I pihakui 9 me na kane, wahine me na kamaill: lana malie ana no hoi kekahi me ke J kilohl ana I na nani e ae o keia la ka» mahao nul wale. O- ka ""Eleu" ka moku nui loa o ka hana ma keia la, a oia no hoi ka moku nana nui ia ma ke awa. Ua lawe hele ae oia mai ka la apo maluna o kona onekl i na hoa komite o ka la heihel. O Arthur Wilder me kekahl ohe kamaUlo nui ma kona lima ka mea nana nul la malunk .o "Eleu," no ka mea, mal iaia mai e loaa mai ai na kauoha no kahi e holo al na heihei, ka manawa, a pela aku; a e hai ana hoi I ka iehulehu 1 na mea apau 1 hanaia, a e hana ia aku ana paha. 1 ka wa o na heihei moku i ho'.o ai, v o ka Eleu pu kekahl i ukall aku ma- j hope o iakou. no ka nana ana no na poiao, a peia hol me ko lakou holo poloiei ana ma ke aia a lakou l aeiike ai no ka heihei ana, auina la. ua hookaula aku k& Bana Hawaii maluna o ka Kleu, oiai hoi mamua aku, Uuna ka hana o ka uwapo o Waila ma kahi I puhi ai. a holo kaapuni ae la la lako nei o ke awa »o ka hookanl ana I ka iakou mau

hokeo kanl lmua o ka lehulehu e hoolohe aku ana. Mai ka uwapo aku, ke kao mai o na lunakanawal, na moku no hoi i ke awa nei, me na poe no hoi maliina o na hale waapa. me ka hialaai ia. He mau himeni nani ioa keahi i meleia mai e na kaikamahine puukani i kau pu ae me ka bana maluna o ka Eleu, j a ka lehulehu hol i mahalo aku al no ' ka lakou mau hooiaulea ana. | O ka oi loa aku no paha o ka nani o na hoohiwahiwa ana. o':a no na ha'.e waapa, u peln no hoi na hoohiwahiwa i ana o na wahine i hiki kino ae maluna o ua mau hale waapa la, ua kahiko!a' kela ame keia me ka ulaula me ke keokeo, kekhi hol he bolu me ke keokeo, ; a o kekahi hoi he eleeie me ka lenale- , na. a pela waie aku. eiike no hol me ko lakou makemake iho r.o ka lakou 'mau hui waapa I makemake ai. Na |hae Hawaii me Amerika no hoi e kau kehakeha ar.a ma aeao o na hale v.aiapa. a o ka h&e Inoa no hoi o na hui kekahi mamua peno o ka hale. me na lluhiehu e ae no'hoi he nui. Maluna o ikeia mau hale waapa na keiki puukani So ka hui himeni Kawaihau, a mai ko ilakou mau kileo kan\ mai hoi na mele |l hiki ke hoolana i ke kai i puhiia e' ka, ; makani puahiohio i mea laha malio. e hulahula ar.a hot kela'' ame keia elike , me ka hlkl iaia, mai ke kakahiaka mal a po wale no. * Mamua ponol Iho no hol o kela ame kela hale waapa na keonimana o kela ame keia lahui like ole kahi i haanui ai r.o ka lakou mau heihei e plll ai, a pela no hol me na poe hoe waapa me ,ko lakou mau lole ekekei e poai ana i ko lakou mau opu iho. O na kamalii hoi. ua lilo kela la 1 la lealea loa no lakou. fce la hoi i hiki ole I na makua ke ike ihea la ka lakou mau keik! i hele al. Ua pihakui ka uapo hukimoku roe ea kamaiii he raau ha<)eri ka nui e auau ana, a pela no hoi jme ka uwapo hoopae limahana. Ua lilo keia 1% ! la hoomanao no na kamaiki e ake ana hoi o ka hlki hou mai o ua la hou elike me keia. E nonoho ana no hol kekahi kamalii me na wawae e lewalewa ana ma ka aoao o na Luwapo, na moku. o luna o na likinl. a |<> kekahi poe kamalli hol me ko lakou mau lole i hemo e au hele ana ma ke- | kahi mau uwapo me ke noi ar.a e hooielia rnai kekahi hapauml. a na kona akamai luu e huil a loaa ua mea la l kiioHa mai. a pela akeu He la maikai ioa no ho! keia, tsa kalae mai o a o. n» na w ahl ao uuku maluna iho o na mauna o kakou nei. & ! kela ame keia ekolu hor& e ikeia aku ana ka pi'o ana iho a ke anuenue%cte kahi kiiihune ua uuku. e hooma-u iho ana hoi i na kipona lepo welawela a ka

la i hana Iho al a haalele, e haawl ana hoi i kanaaho no na uhane ola e uhaiaholo ana me ka wela a ka la no ka li:alai ana i na lealea la. E pa ana hoi kekahi makani puahiohio mai ku kukulu hiki-akau mai, i kupono hoi no na lealea o keia la. | He mau haneri o na makaikai makai o kela pa pohaku o ka aoao maluna nei |o ke awa, a o kekahi hoi iā o'na wahi maikai loa ma ka nana ana i,na heihei. O na Gillpati ka hapanui ia wahi. j KA ULIA HOOKAHĪ, | Mamuli o ka ikaika loa o ka makani, a lilo i mea kupikipikio na ale o waho ae nei fo ka hee bele i loaa mai ai he ' ulia nana l hookuemi hope i kekahi ir.au lealea o ka la, aole no nae i oi aku ka pilikia i na poe e ae mamua o na pee i hoe ai ma na waapa a au ana kohu kaka Iloko o ke kai. Oia no ka heihei mua loa o ka la. Oia ko na laeoo mai ka hui Makaia ame Healani mai heihei, a ni'amuli hoi o ke koi ikaika aua a ka hui Makala e h'oio loa iwaho o ka hoe bele, me ke kue ino loa ia hoi e ka Healani. Kokoke loa i ka wa holo akahi no a ne ka Healani e holo, a ua manaolana loa hol ka Makala, o 'ka loihl o ka pahu ke kumu e make af ia lakou. TJa kupikipikio loa o waho, "a ua hiki hoi ke ikeia aku e uka nei e | halawai ana kekahi o na waapa me na popilikia mamua o ko laua hlki ana i ka boe bele. E pii ana hol keia mau waapa loihi a loioiele o ko iaua mau kino iluna o na ale kawahawaha me ka hakahaka mal kahi ale a i keahi, a mawaena o ka boe ulehole me ka boe beie, pu aku la ka waapa o ka Healanl iloko o ka ale, a poholo koke iho la fa manawa. I keia manawa he elua paha waapa ka oi o ka Healani imua o ka a puka aku la hoi ka Makala mamua me ka loaa ole i ka poino ma ia ale. I keia ke hookomo mai nei ka mokuahi Kinau. a ke ukali pu mai no hoi ka Eleu i ua mau waapa heihel la. Holo aku nei hoi ka waapa 0 ka Makala a pokaa i ka boe bele me ke kani o ka lakou aka, a hoi mai nei a kokoke i kahi a ka Healani e iana ana, ua poholo pu iho la ko lakou «a* apa, papau laua a i eiua maiaila. A 1 ka vra i ikeia ai ka polno ua awiwi ae ia ka Eleu no ke kokua ana i ua mau waapa poino la me ko iaua mau pokikolu. Ua hapaiia ka woapa o ka Healanl maluna o B!eu me kona mau keiki* a o ka Makala hol. ua ka ia ae no ka wai apau e elua o kona mau keikl, a na laua no i hoe mai a komo iioko nei o ke awa, a o ka nul o na keik! maiuna mai o kfc Kln&u ka hoi ana mai 1 uka nel. A mamuli o kela poino» hookuemi hope ia kekahi mau heihei e ae

0 ka la, a aole no paha e heihel hou ia ana kekahl heihei o keia ano a hala ' loa iwaho o ka boe bele ma keia mua aku. A ma ka auina la ua ano akakuu iki mai ia ka makani, a ua halawai no ;hoi na waapa heihei iiilii me ia mau ipilikia makani ole, pela pu hoi na waape'a, ua hoholo ka lakou hoio ana i kai, 7 ; a ma ka huii hoi ana mai. ua 1110 i hana >nui, mainuii o ka makar.i oie, a aole |loa no hoi 1 a*e kekahi oia mau waa Imaluna o ka laina eo, hookahi wale no. . ; I Ua ahlahi loa mamua o ka pau ana |o ka heihei hope loa. a aole no hoi i. [haaleie mai ka lehuiehu i ka nana ana | i na heihei, ua mau no ko lakou kjai I ar.a a hiki i ka heihei hope Ioa t a oia i no hoi ka wa a ka bana i puhi mai al | i ke mele lahui a huii hoi ae la kela ; air.e keia no ke taona ka pahu-hopu. ME NA HALE WAAPA. Makai o na hale waapa ua ikeia ka | welo mai o na hae like ole o kela ame 1 .keia hui. Ma ka hale waapa kaliiko o 1 ! Kalakaua*(Healani Kaie), ua ikela aku ! Ia ka welo haaheo mai a ka hae mele- ; 'mele huiu-oo o ka hul waapa Leilani 1 ka makani, aole hoi ia mau keonima- j •"'na i* komo pu ae iioko o na lealea o j keia ia t aka, o ka lakou mau hoolauiea j , ! ana ma ka aina no ia. O ka hale o; ka Makaia, he ula waie no mai o a o me ke keokeo. aole oe e ike aku e he! wahi mea bolu ae kekahi, pela no hoi ī na hoa o ke kalapu, mai na wahine ka 1 jia» r.a ke : kl,. na kane, na waapa, a peia wale aku, ula pu me na ihu. Oi na lako aniani helu ekahi, na pika kala , i kinohinohiia'oia hui ua ulula ae apau , ma keia la. O ka maile me poni mol i keokeo me ulaula na iei i kinohinohiia , ai o ioko o ka hale waapa o ka Makala. i ■ A he maikai no hoi ko iakou papaheie ,'hulahula. 11 A ma ka hale hol o«ka Healani, ua i kinohinohi waie ia no me ka bolu me . *ke keokeo I awlliia; bolu me ke keokeo , ko na wahine, kane, keikl, waapa, hae, . 'maa Ilio I kinohinohiia pela, a [ | pela waie aku. XSoiu pu na maka o na lede o keia huL ► i U& hooiakoia keia mau hale waapa t me na mea ai he nui no na poe 1 akoa- ► 'koa ae malalla. Ua ai a lawa, ua inu i | hoi & ua kena, a he manaalana ko ke* . kahi pod e loaa mau i& iak u i umi , la o ka makahiki penei ke u. A e . haawiia na mahalo ana he m: - na ko- ► mite nmna i malama na har.& <> keia la , Imamuii o ko lkou j i ka ► )hana i kauia aku maluna e i;> lakou . |mau hokua e hana. Ua hoolakui* keia i" mau haie tne na poe hookani pila no . [na hulahuia i mniamaia malaila mai ► |ke kakahlaka mai a po waie s>o ( a aa

ka poeleele ana 1 hoopau e ae t ke kaal o ka lakou mau hokeo. | NA MAKA HANOHANO. O na poe maka hanohano kekaftl 4 Honolulu nei i luana pu ae ma ke lōleH hi ana i na nani he nul o keia la hei, maluna o na waapa mokuah\ kahl. ma na kaa hull-aku a httil-roal kekahi, e haklio ana hol I kela &na« keia heihei me ka E loheia, an» hoi ko iakou mau ieo e uwa ana, a pela J wale aku, r.o ka nui o ko iakou bauotX,' 0 Komodore ]MacfarJane ka 1 wale ae i kona nioku heihei La Pak»* ma no ka lehulehu o na poe maka ha~ nohano o ke taor.a nei, a ua iuana. Mr maluna o ua wahl moku ia he h?!ua* nul oia poe mawaho pono iho o na hal« Uvaapa Makaia me Heaiani. E hiaiaal aea hoi i ka lokom&ikai o ua Komoelaa; la. I kekahi ia ae, aole I ikela keanl mea he ihu ula kona momull o ka paa •maikal .o kela'wahl moku me na pe*a ; malumalu e hiki ole ai i na kukuna « : ka la ke huil I mea ihu uia. Aia roa k* ('keena kapena o ua wahi moku la he !nul waie o r.a mea ai ono a ka pmi e moomoni ai a e walnul ai ka waha, ame na mea inu e mauu ai ka puu. Ua lawa hoi ka lehulehu i luakaha ae maluna o ua wahl moku la m« oa kohl keiekele a ka makemake, He nui no hoi na lede me na keonlma* ; na i kau aku maiuna o ka waapa mo« kuahi o ka Lieut. Com. Pond o luna o hoi na poe t lihi launa aku 1 ka nsana ; kaua moku a kaua aina paha o Amcri- , ka. i lawe hele ia ae a puni ke awa, • 'hahai hele ana hoi maloko a mawah® J o kela ame keia heihei o ka la, 1 « ana hol I na komUe o ka la m* \1&& lakou mau opana hana. A o k» ■ waapa mokuahi hoi o ke Aupunl Aoejrlka e hooholoia nei e ke kauka Amerl- | ka maaeel Uuna o na mokti ku mai m» ; ka nana ana ! na ma'l lele, mahope fiw ; o kona holo aea aku iwaho no ka nana |ana i «a ohua o luna o ka mok«ahi Rlo |de Janeiro, mawaho o ke awa» ua holl ( hoi mai la ola a komo pti xtwi la Uoko |o na lealea e malamala ana I uka neL 4 A he heluea nui hol o na lede maka hainohano I loaa l& lakou ka hanohano o |ka nana ana I na heihei mai luo& mal jo ua mau waapa mokuahi la. | O ka waapa nui kekahi 0 ka Makaia ji piha pono me Iwakalua paha maa 1 ied« lluna ke holo heie ana ma 9 « Imaanei o ke awa ae nei. 1 kiuohlooWia |hoi na poe o iuna me ke keokeo aam |ka ulaula I wiilia. Na waapa bo* k®- ! kahi o uka iiel 1 plha pono me na |na waa maoli» tia waa GUtbati, na «M

Kepanl, he piha wale no fa i ka lehulehu ke nana &ku. 0 Atkin»cn, kap«na o ka Healanl. a hoa hoi no ke- komite heihei, mamoa pono oia o kekahi waapa mahu. me kekahl ohe kamaillo nui, a roa kana wahi e holo aku ai me kona waapa, e halawai mal ana oia me na uwauwa ana ia mai e ke anaina. KA MOKUAHI RIO DE JANEIRO. 1 ka wa a ka mokuahi Rio i komo mai ai i ke awa nei, me ka nee malie ana no ka uwapo Paclfic Maii, ua hoomanao ae la ko Honolulu nei poe i keia makahiki aku nei i hala, pela iho la no I hoohokaia ai keahi poe mai ka !ke ana aku i na helhei o ia makahlki. E hoonele ana hol he mau haneri kauaka mai ia pomaikai mai, a o keia moku eleele nui ho la ka hoi ka mea e nana aku ai. He moku no ko ia makahikl i alal ae elike iho la no me kela. O ka uwapo Paciflc Mail oia kekahi o na uwapo maikai ioa e loaa ai i ka lehulehu ka ike pono ana aku i na heihei mal ka hoomaka ana a hiki I ke eo ana. Ua hoao aku kekahi poe e pi- j nana iluna o ua moku la, a mailaila e kilohi aku al I na helhel, ua kipakuia mal nae e na poe dute awa, a eia wale 90 a ua ahiahl, akahi no a aela ka lehulehu e pii aku iluna. Mahope iho o ko ka moku pIU ana 1 ka uwapo, ua 1 uu ae la ola I kona mau hae hoonani no ke komo pu ana I na hoomanao ana no ka mai ka ihu a hala i hope. MALUNA O NA MOKU. Maluna o na moku nunui maloko nei 0 ke awa kekahi poe i luakaha ae ai, a ua kahikola, no hoi kela ame keia mo-; ku kalepa me na walhooluu hae o kela ame kela ano. Maluna 0 ke kalepa Albert, ka moku kokoke ae i ke kao o na lunakanawai o ka la, kapena Grirfltha, e hlkl pono ana hoi ke Ike aku I ka hoomaka ana ame ka pau ana o ka helhei, kekahi poe kahi i nohw ai, malalo o ka lokomalkai 0 kona kapena, a o na poe l hele aku maluna o ua moku la ia la, ua lilo i mea hauoli no kona kapena ka hookipa ana aku la lakou maluna o ka oneki o kona moku. A maiuna hoi o ka moku Dunreggan, ka moku mahope pono mai o ke kao o na lunakanawai, keahi i loaa he maii hoa no ke kapena e hauoli ai ma ka nana ana i na lealea o ka.la, a ua hookomo mai no hol kona kapena i keahi o kona mau waapa e helhei ma kekahi o na heihel. He nui ae no na moku e ae me ka lakou mau lede me naf«keonimana 1 hala loa aku hoi ma kahl kaawale mai ke kahua mai o ka hoomaka ana o ka heihei. NA HEIHEI MOKU. He la hauoli loa no na poe holomoku helhei apau ka Poaono iho liei. Kalae, aole ua, ua lawa hoi me kekahi makanl ikaika e ikeia ai ka moku holo io maoll. He olaio, aia ma ka makani kekahi mea e lkeia ai ka holo o na moku heihei; e holo ana kekahi i ka makani ikaika a e pahu'a ana hoi i ke aheahe. a 0 kahl hoi 1 ke aheahe e holo ai, a i ka ikaika hol pahu'a; aka, I keia la. aohe I ke aheahe, aohe hoi i ke klklao, aka, hookahi makani mal kakahiaka mai a poeleele, aole kal-koo, aole no hol he au ino. Ua holo pu aku iwaho ka Eleu ma nel heihel, e lawe ana hoi la ekolu poe kakau hupepa, me kekahl poe e ae no hol I makahehi I nel mea he heihei maku. Ua hoomaka nel heihel ma ka hora 11:08, mai ka hale Ipukukui mai. O Eva, na Oscar Whlte; o Heleno, na Fred Whltney; a o Bonnle Dundee, na Charlie Smith I hookele, na moku i komo ma ka helhel o ka papa ekahi. I 0 ka pahu holo. mal ke kao o na lunakanawai ma ke awa a makal o ka hoe ulehole, a makai o ka boe bele, mai laila aku a pokaa i ka boe mawaho ae o Kaplolani Paka ma ka aoao mai makal; mai lalla mai a pokaa i ka boe ma ka aoao mai makai mawaho pouo ae o Puuloa, a mallaila a pokaa I ka boe bele ma ka aoao mal makai, makai o ka boe ulehole. a mailalla mai a ke kao 0 na lunakanawai me ke komo mau iwaena konu o ke awa. I O Eva ka moku 1 holo mua, a o Bonnle Dundee aku, a o Helene ka hope| loa, a mamua 0 ka pau ana mal o ke| awa ae nel ua ol aku' la o Helene mamua 0 Honnle Dundee. | Ua hoomau aku no ka Helene i kona pii ana a ka boe ulehole oi mamua o Eva t a oia no mamua a hlki 1 ka hull ana. Hora 11:35 pokaa ka Helene i ka boe mawaho ae o Waikikl. olai hoi o Eva he hapaiua mlle okoa paha mahope aku. a pela no hot o 6onnie Dundee mahope loa mai. Ma ka hora 11:35. he 4 mlnule tnahois.lho 0 kona pokaa ana \ ka boe, ua hoomohalA ae la ka lene i kona pe'a o. A I ka i pokaa ai ka Eva 1 ka boe a hemo kona p«'a o i ka 11:40-85, Ao ka Eonnle Dundee hoi 1 ka 11:46 1 hemo a! kona p?*a o, a he hookahi minute mahope iho, ua hakl pu ae la ka buml o kona pe*a a ieie Uilil ana iloko 0 ke kai, pau ka hikl pono ana ia moku ke holo imua me ka maikal. 1 ka holo ana no l&lo o Puulo», ua puka Ino km. ka H*lene, & m<umslt o kona plll loa Uoko» t>a tothi loa kaaa wAhl e holo al 1 kai, alalla kaapunl t ka boe. Mamull o kela ua piU loa o ' Eva mahope mat aka, ua, pokaa mua no nae o Heleae I ka waapa me ke ko-

koke loa o E%-a mahope mai; a ma keia huli hoi ana mal mai lalo mai i puka ai ka Eva a haaiele ino loa ia|ka Helene me Bonnie Ducdee. Hookahi ana ihu o ka holo ana mal ka waapa mai I mouola mawaho ae o Puuloa a kaapuni 1 ka boe bele, oial hoi ka Heiene I kookahl ana hoopiipii ana, alaila pokaa i ka boe bele, a o ka Bonn!e Dun- > dee hol I elua ana hoopii ana. He nam ka nanaina o na moku helhei ke nana ia mal mailuna mai o ka Eleu. Pokaa ka Helene I ka waapa mawaho ae o Puuloa 1 ka hora a I ka hora 12:45-10 i pokaa ai ka Eva. Mamull 0 ka maikai o na hoohuli ana ame ke kla ana a na alilmoku o ka Eva i lito ai ia lakou ka helu ekahi o kela heiheL Ma ka hora 12:50 i pokaa ai ka Eonnle Dundee i ka boe mawaho ae o Puuloa. 1 ka holo ana mai lalo mai a Iwaena ae nel o ke awa o Kalihi, ua puka mai la 0 Eva mamua, mamuli o kona hala loa Hoko a haia loa hoi o Helene iwaho, a 1 ka hora 1:47»4 i pokaa ai o Eva i ka boe bele, a mahope mai no hoi o Helene 1 ka hora 1:50-50, a o ka Bonnte Dundee i ka hora 2:09. Nui ka pioo i ka wa a na moku e hoopiipii ana iloko o ke awa, he nul na manawa a laua i hoohulihuli, ai mamua o ka hiki ana ■ ia Eva ke ol mamua o Helene. Ua haawi ae ka mea malamā manawa 1 ka manawa o kela heihei penei: Eva, 3 hora 5 minute me 20 sekona; | Helene, 3 hora 8 minute me 56 sekona; ;a o Bonnie Dundee, 3 hora 26 m:nute me 56 sekona. Ua lilo la Eva ka makana ekahi, he kiaha $100, a ia Helene ka helu elua, he kiaha $30. He elua wale no moku i komo i ka heihei moku liilii elua, oia ka Hawaii ! i noho kapena ia e W. L. Wilcox me | Dewey, i noho kapena ia e T. W. Hobron. Ua llke no ka pahu holo me ko ( ka helhei mua. O ka Dewey ka mea 1 holo mua ma ka hoomaka anh, a ua | mau no hoi oia ma ia kulana no kekahi manawa ioihi. Aka, mamull o ka nui maoli o ka Hawaii ua pill loa oia ma- ! hope o ka mua, a ua lilo hoi nei heihei li mea nana nul ia* mamuli o ka pili loa o na moku a i elua, keahi mamua 0 kekahi. Ua loaa he kowa loihl iki aku i ke Dewey mai ka holo ana a hiki 1 na poe mawaho ae 0 Waikiki, a mamuli o ka ikaika a ka onou ana mai a ka makani mamua pono i hikl ole | ai i ke Dewey ke hoopiipii pono, nolaila 'ua pili ioa ka Hawaii rtiahope ona. ' Aole no hoi he pe'a o 0 luna 0 Hawaii ielike me ke Dewey. I ka hora 11:51-35 ' i pokaa ai o Dewey i ka hoe mawaho 'ae 0 Waiklki, a o ka Hawali hol i ka '11:53-40. Mawaena o keia boe me ka _ boe hele i puka mai ai o Hawaii a pokaa i ka boe mawaho ae o Puuloa i ka 1:1-50, a i ka hora 1:3-40 hoi i pokaa ai 0 Dewey i ua boe la. A ma ka holo ana mai lalo mai no ka boe bele, me Hawail mamua, ua hoao mau ke Dewev e loaa hou kona kulana mua. O kekahi heihei nani keia o ka la, a i akaka pono ole no hoi ka mea o laua e kila-ana a hiki wale no laua i ka boe bele. O Hawaii ka mua 1 pokaa i ka boe bele i ka hora 2:39-40, a o Dewey mai i ka hora 2:41-10. Hookahi no hol hoohuii ana a ka Hawaii, hiki oia i ka hale ipukukui, a o ke Dewey hoi he elua ana hoohullhuli ana. t Ua eo I ka Ha-! waii keia helhel me ka haaheo, oiai he 4 minute wale no ke kaawale o keahi ' moku mai kekahi mai. O ka manawa i holola ai e ka Hawaii he 3 hora 45 minute me 52 sekona. A o ko Dewey hoi he 3 hora 49 minute me 19 sekona, a 0 ka makana ma keia heihei he kiaha o $50. Ua pohu ka makanl I ka wa a ! na moku 1 hoopii mai ai mai lalo mai 0 Puuloa, a o kekahi hoi ia i loaa ole ai la laua he manawa oi aku o ka holo i kela. | O keia malalo iho ka pahu holo i holoia ai e na moku liilli o na papa ekolu ame ka papa eha mai ka laina hoomaka mai mawaena o ke awa me na boe ma na aoao, e kaa hoi makai o ka boe ulehole ame ka boe bele, a mailaila aku a pokaa ma ka aoao makai mai o ka boe mawaho ae o Waiklki, a mallaila mai a keahiboe mawalio o .Kahakaaulana. me ka pokaa ana ma ka aoao mai makai, a mailaila mat a ka boe bele, e pokaa ana ana ma ka aoao mai ma- ' kal, & maiiaiia mai mawaho o ke awa, a hiki 1 kahi I hoomaka. mua ai. He eha moku liilii i hoio ma nei heihei; ko H. P. Penhallow Opitsah; ko . G. Gro*iers Myrtle; ko H. M. Mott-1 |smith Kaiko; ame ko Kawananakoa Vi-ke. j ; Ua lilo keia heihei i ka Myrale me ke aheahe, a lilo hol ka helu elua I ka moku o Prlnce Kawananakoa me 22 mlnute mahope aku 0 ka mua. O ka Yike kekahl moku holo o keia papa I ike | , ia. He moku hou loa iho nei oia o ke kaplllia ana me na kahiko ano hou loa maluna ona; he maikai ka holo ana a he hikiwawe hoi ka lawelawe ana i kona mau hemahema; ka hio ana ame ka hookuu ana o kona mau pe'a; ka huki ame ka hoalu ana aku o ka .buml ame ka pe'a Ihu; he hikiw&we ka ull ana o kona hoe. O.kekahi moku heihel maemae a hiehie loa kela o ka nanaina I ikela ma Honolulu neL I Aka, aole no ola i Ilhl launa mai 1 ka jMyhUe. O ko ka Myrtle manawa holo, , he 3 hor& 1) mlaūle me lf aekona, a o ; ko ka Vl-k» hoi he 1 hor& 34 minute me «ekona. A o ka helu ekolu, oa 100 l; I* Opltash lloko o 3 hora 46 mlnute me { n holo, he manawa lolhl liol mahope mal o ka Vi-ke. A mamuU o ka inelno o ka hoomaka ana o Kaiki.

ua huli hol mai no oia maliope o kona pokaa puni ana i ka bae mua loa. O fca makana mua o uei heihei he k^aha 0 UQ. 0 ka heihel moku iiiiii eha: 0 ko C. F. Chillink>onb moku, Ar.na; ko P. M. Dowsett moku. Edith L.; ko E MDow moiio, Abb!e M.; ko H. B. Wil!lams moku, Pokii; ame ko C. Johnson moku, Skip; na poe moku i komo ma kefa heiheL Mahope koke iho o ka . holo ana ua huii hoi mai la ka Anna. Ua koe aku no ka nui moku me ka maikai a hiki i ko iakou huH hol ana mai me Pokii ka helu ekahi iloko o 2 hora 50 minute holo; ka Abbie M. mai ka helu eiua iioko o 2 hora 31 minute me 35 sekona; o Ediib L. mai ka helu ekoiu iioko o 2 hora 34 minute me 17 sekona; a o Skip mai ka hope loa Uoko o 2 hora 46 minute me 2S sekona. i Ua manao wale ia e na poe holo mo» ku heihei o na heihei moku i maiamaia ma ka Poaono iho la na heihei hope loa e malamaia ana o ka eo ana iloko nei o ke awa, oiai he mea paakiki loa \ ke akamai hookele moku o kahi poe ka hiki ke hookomo iloko nei me ka maikai; a ua manao waie ia ma nei hope aku e hooliloia aku ana o ka boe ulehole ka pahu hopu e eo ai o na heihei moku liilii apau, elike me na mea 1 hoolala mua ia e kekahi poe. XA LEALEA I MALAMAIA MA KE AWA. Ua uloiohi loa no na hoomakaukau ana o na ma nei la mamuli o ka lilo o na poe komite i ka hoololiloli , ana i ke kao o na lunakanawal a kupono 1 kahi i makeniakeia. ma o ke kaualako ia ana o ka heleuma i hoopaaia al ua kao ia. A mamuli o ka Eleu mau i kokua ana i loaa ole ai he mau poino | e ae. A ma ka hora 9;30 i makaukau ai ke kao o na lunakanawai, a kau ae la no hoi lakou ma kahi i hoomakaukauia no lakou. j Ua ikeia aku la ka makaukau ana o : ka heihei mua ma o ko ka Makaia hoea ' ana mai me ko lakou waapa, i ukaliia j mai hoi e ko ka Healani waapa; a o na boku-kolu ua hoonohonohoia penel: Makala—Aiian Judd, hope; George Angus, 5; P. Lishman, 4; George Full|er, 3; Albert Judd, 2; Sam Johnson, 1; .William Love, ku-hoe. Healani—Paul Jarrett, hope; Dan Re•near, 5; Pat Gleason, 4; G. J. Boisse, 3; !james Lloyd, 2; W. Wi!liams, 1; Chas. j Reynolds, ku-hoe. Ua lilo i. ka Makala ke koho mua ana, a ua la%v» ae la lakou i ke ala-wai kokoke i ke kacf o na lunakanawai, a ma ka hora 10 ponoi i kani ai ka pu a Kale Willkina no ka hoomaka ana e holo. Ua oi mua ka Makala ma ka heomaka ana, a o ka Healani no ma- ! hope a hiki 1 ka hale ipukukui. A ma kahi kokoke i ka boe ulehole ua kokoke loa ka waapa o ka Makala e hookui i kekahi waapa lawaia no ke Kepani e lana ana malaila, a ma o ia kvimu i loaa , ai i ka Healani he elua waapa ol imua |o ka A ma kahi he*haneri i-a j paha mai ka boe bele mai ua komo pu j aku la ka waapa o ka Healani iloko o kekahi ale a poholo iho la. O ka Ma- 1 1 kala hoi i ka wa i loaa ai o ka Healani i ka poino, he elua waapa mahopa aku, ua hoomau no lakou i ka hoe ana a hiki I ko lakou huli ana 1 ka boe bele, a aohe hoi i liuliu iho mahope, ua halawai pu iho la no oia me ia poino hookahi. 1 keia manawa e hookomo mai ana ' ka mokuahi Kinau mai' Hawaii mai, a ma o kona ike ana i keia poino, ua hookuu ioh la oia he hookahi waapa ona me Komodoa Beckley maluna, hul hoi me ka moku-kolo Eleu, na laua I hoopakele ae na boki-kolu o na waapa poino. O ka Healani waapa me na bo« ki-kolu maluna o Eleu, a he elua bokikolu o ka Makala i hoe mai i ko lakou waapa no loko nei o ke awa, a o kahi mau keiki maluna mai o ke Kinau. Laki loa aole he mau poino nui i loaa ma o nei ulia. A o ka hopena e loaa ana ma neia ulia ana, aole paha e holo hou ana na helhei o nei ano ma keia mua aku iwaho. o ka boe bele. Aole no hol he kupono o ka hooholoia ana o keia ano waapa lahilahi loa iwaho o ke awa elike me keia. Ma o nei ulia, ua hookuihe ioa ia na hoa pakahi o kela ame keia hui heihei, oiai o ka heihei ano nui iho Ia na ia Iwaena o lakou ma nei la. He mea maopopo e paonioni ana laua no ka mea e eo ai, oiai ua pili loa ko laua holo ana me ka maikai a hiki wale no i ka loaa ana o nel uli. Ma ka makahiki 188t ua halawal no he poino i like iho la me neia mawaena o kekahi waapa o ka Healani "Baby" ame ko ka Moi Kalakaua. a ma ia wahi no hol laua i piholo ai a pau I ka nahaha. O ka makana no nei helhei, he kiaha o $30, a mai ke kao aku ona lunakanawai a hiki i ka boe bele a hol ma! i ka pahu 1 holo ai. O ka heihei o na poe hoe waapa kahiko ka i holo mamua iki iho o ke awakea ana mai ka Knuekle Buoy mai a ke kao o na lunakanawai ka pahu, a o kela iho na poe keonlmana na lakou i hoe ua heibei la: Healani—Klebahn, hope; Rhodes, 5; J. Waterhouse, 4; Damon, 3; Church, 2; Kimo Spencer, 1; C. F. Herrick, kuhee. ! Makala—Sorenson, hope; Scott, 5; Crane, 4; W. R, Thrunv 3; T. V. Kin ß . 2; G. Martin. 1; W. F. Love, ku-hoe. Harvard—Hardlng-, hope; W. Diliinfrham. 5; Bob Atkinson, 4; Prouty, 3; Lewis, 2; Talbot, 1; C. Reynolda, kuhoe. f O na boki-kolu o ka Healani me ka Makala, ua waeia mai waena mai o na | hoa aole i hoe i ka heihei hope iho nel ; ma Ewa, a ua loaa no hol he kulana maikai iwaena.oia mau hul pakahi. o ke kolu o na wa&pa, mai na keikl mi ia o ka Harvard Coilege ma Honolulu nei; a ua noi mal hol lakou e hoe Uoko o ka manawa hope loa; a o Mr. Harding kekahi o na keiki hoe. ka mea nana i hoe ka hoe alakal o ko lakou waapa. O ka Makala makai. ka Healanl ma- j waena a o ka Harrard mauka i ko la- j kou holo ana, Ua holo no lakou me ka. i malkai i ka t hoomaka ai, a ma . o kekahi huikau ana mawaena o ka Makala me Healaai u& hoi hou i ke kao o na lunakanawai e hoopaapaa at a hiki i ka aellke hou ana e heihei hou. M& ka hora lf:15 I hoomaka hau al. a ua kaulike nohoi lakou a k& hale ipukukui a maiiaila aku tut o! aku 1& ka Healani. Ma ia l hoao ai na keikf b ka Harvard'e lUo ia lak&iar kV helu elua. aka, ua hoohokaia nae lakou. Ua 1110 ka eo I ka Healani, me

Makala ka he'u elua, me hapa vraapa wale eohoi ka oi imua o kona hoa Karvard. Ka manawa i ht>saia ai e ka Healani he 3:1« mimue. O ka helu ekoiu o na heihei o na Kalabu. he heifce: no ia r.o na poe i hoe mua «>!e ma heihei. A ua lilo hol na mahalo anae na haanui an<v t a kaki poe i ka Hui Makala. O ka Healani ka mea i puka i ko laua hoomaka ana, a osa no hoi ka mea iaia ka wai maloko; a i kona wa i kaa ai ma kahl aoao o ka boe uiaula hope loa. ua loaa iala he elua waapa ka oi imua o kona hoa. Pokaa mua ka Healani ika boe ulehole, a aole hoi i lluliu mahope iho, ua puka aku la ka Makaia/a i ka hiki ar.a i ka hale ipu-kukui ua loaa he ekolu waapa ka oi imua o ka Healani, a i ka wa i eo ai i ka Makala. he eono taha waapa ka oi imua o ka Healani. I ka wa i hiki aku ai ka Healanl i ka pahu, he eha wale no mea e hoe ana a he elua o lakou ua piula. O keia iho na hoe waapa o ua mau hui la: •, Makaia—Geo. Waterhouse, hope; Geo. Robertson, 5; W. Walker, 4; Wade Ann sadongr, 3; Fred Wrighi, 2; W. MeLean, 1; T. V. King, ku-hoe. Healani—H. Hapai. hope; A. Walker, 5; Dr. A. C. Wall. 4; H. Young, 3; J. Catton. 2; F. Atkins, 1; Cari Rhodes, ku-hoe. He kiaha o $25 ka makina o nei heihei, a o ka manawa i holoia ai e ka Makala he 12.06 minute. Heihei waapa Huelopokl—Elima hoe. Makana mua, ?30; majtana elua, 510.* Mailoko aku nei a ka boe ulehole a hol mai. Elua waapa i holo. Honolulu me John Currie; niake i ka Honoluiu. Heihei hukihuki o na waapa kiki liilii, $-0 makana. Make ia J. M. Kupihea me Mah'uka kue ia Palko ame Sey, mahope o ka huki ana no elua 2 minute wale no. Ileihei waapa lawaia Kepani. Makana mua J2O: elua $10. Make ia Masuda, helu elua ia Matsumato. Heihei au. 100 i-a pololei. $15 makana. O Kimokeo me Kuaiwa waie no na moho. Make ia Kimokeo me kahi oi uuku loa. Manawa, 1:12 minute. Mahope o nei heihei, ua haule «ku la na poe apau e ai i na mea i hoomakaukauia maluna o na papaaina, a ua nui n mahalo ana a k poe i loaa keia mau pomaikai'no ka nui ame ke kuhikuhinia 0 na mea ai i paneeia mai no na poe wae ame na poe kakou nupepa. A mahope o ka hoomaha ana, ua hoomaka hou na heihei. Heihei waa eono hoe. Makana mua $20; makana elua $10. O na waa i ko* mo, 'oia o Waikiki, Alabama, Kakaako me Puakalani. Make ia Alahama me Waikiki ka helu elua. Ua lohe wale ia ae no he kahuna ka ka mea nana i kllokilo ae ka lilo o ke eo i ko Kakaako waa, a no ka hala loa ka o ke kii o kaka i uka ke kumu i lilo ole ai o ka makana ia lakou. Lalau no la. i j Hukihuki kaula o na waapa mokuahi. $25 makana. Mawaena o William Oleson me M. W. McChesney, na Kalama i hookele ka waapa mua, a na Sharkey i hookele ka lua. Lilo i ka waapa mua ke eo. ! Heihei waapa elua hoe. Makana 1, $15; makana 2, $10, Make ia Mayflower me Nippon Māi'u, mahope o na hoopaapaa ana mawaena o na lunakanawai. I Luu ana no ka mea kowa loihi loa, malalo o ka wai, lilo ia Kuaiwa ka makana o $15, me 15 i-a kowa l luuia e ia, Heihei waa pe'a. Makana mua $20; makana elua, $15 ; makana ekolu $10. Mai ke kao aku a hiki i ka boe eiua a hoi mai. Lilo ka, makana mua i ka waa Gilibati Takatoa iloko o 17 minute me 20 sekona holo, fa. he waa 'Gilibati mai no o Teominatuh ka helu elua, a o ko 1 waKi waa mai ka helu ekolu, o Kealoha. O keia kekahi o na heihei lealea loa o ka ia. Heihei au no hapalua mile. Make ia; Kuaiwa iloko o eiwa minute i auia ai. 5 Makana, $15. Heihei waapa eha hoe o na moku kalepa. Makana mua he $20; elua $10. Pahu holo a ka Spar boe a hoi mai. He waapa mai ka C. B. Sutton mai ka wraapa i make al. Manawa i holoi, lie 19 minute me 26 sekona; ka waapa o W T il- . liam 01eson mai ka helu elua. Ua lawe hele ae o Fred West i vkeahi huila palala me Tommy Nott maluna maluna mai o ke kihi o ke Alanui Hotele me Papu a hiki l ka Hotele Hawaii a hoi hou mai a kahi i hoomaka ai. He pili hoi mawaena o laua. He heihei hoomakeaka no hoi kekahi i malamaia ma*ka auina la mawaena o A. G. M. Robertson me Daniel Logan maluna o na waapa liilli maloko ae nei o ke awa, a ua nui ka akaaka ia e ka lehulehu no na mea i hanala e laua. Oiai ka Eleu ma ka aoao o ka moku heihei La Paloma, ua klia mai he pukuniahi mai luna mai o ka moku helhei a pau pono ka pauda o loko o ua pu la iluna o na maka o kahi mea o luna o ka Eleu a hikl ole hol iaia ke nana no kekahi wa loihl. Ua pakele kekahi waapa mai ka na- j haha ana i ka moku-kolo Eleo oiai oia e pokaa hele ana me na poe komite maluna ona, ma o ke kaa pono ana o ke- , kahi kanaka me kona wahi waapa ma- ' waena pono o ka ihu o ka Eleu, a mamuli no o ka eleu o ua kanaka la ame ; ka ike koke ana o ke kapena i pakele ' mahunehune wale aku ai no ola me kona waapa mai ke kapoo ana malalo o ka moku. } Ua olelo wale ia ae, ua plha paha ke t&usani a oi i na poe i luana ae maloko o na hale waapa Makala me Healanl. Mawaho ae nel o ke awa o Kou. ua hiki ke ikeia mai ka inoa o ka Hale Hana Hao hou mawaho ae nei o Kakakko me ka moakaka.