Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 27, 6 July 1900 — E OLA ANEI KAKOU I KA PALAUALELO.? [ARTICLE]

E OLA ANEI KAKOU I KA PALAUALELO.?

Kela puka ana aku nel o ka kakoul Pookela nei, ua hoolahala he leka hamama mai ka penl mal a kekahi o na Kahu Ekaleala o ka Mokupunl nei o Oahu, Rev. Nuuhiwa. Ma keia leka, ua nihau mai oia, ina paha ua ku na hana mahiai a na haumna o na kula aupuni i ke knawai a pela aku, a ma ke ninau- j ninau pono ana i na kumu o keia hana ( hoopioo i ka naau o na haumana—a me: he me ia o ka manao maoli o kei hoo- ; pii maialo iho, o ka palauaieio o na ke- ( iki a keia poe makua, ka mea a keia, poe e makemake nei e aoia. E!a iho ka palapaia hoopii a keia poe eepa e makemake nei e ike ka lakou poe' keiki i ke kipa, ka ona rama, ame na hana haihai kanawia e like no me lakou. H. S. TOWSEND. ESQ. Me ka mahaio: O makou o na makua mea keiki o ka Apana Kula o Hauuia, Kooiauioa. Oahu e noho kumu poo ia ana e C. Andrews, j Me ka manao maikai makou e noi nei imua ou ame ka Papa Hoonaauao e hoopau ae iaia mal keia apana malalo' o keia mau kumu: | 1. Ko Andrews hoohana ana i ka rrakou mau keikl maiuna o kona aina ponoi no elua manawa i ka la a me ke 1 kii a na i wahie kuke nona iloko o na honikuia. j 2. Ko C. Andrews lawe kaokoa o ka hale noho nona ame kona ohana ponoi,' a noho na kokua kumu ma na hale hoolimalima, I 3. Ko Andrews hoouna kaokoa i ka makou mau keiki e kula aku no I kekahi papa o kana mau haumana, he hoike ana mai ia i kona moloa. | 4- Ko Andrews paonioni mau i na ka- 1 maaina. A malalo o keia mau kumu ke kakau nel makou i ko makou mau inoa na makua mea keiki o kahi i olelo mua ma keia la 15 o June, 1900. O makou iho no me ka haahaa: | a M. Nihipali, M. K. Nui. Piko, Kamai* Lahapa. Kaluna. loela Kupau, Lui Kania, 8. Keawekane, H., Kauaihiio, J. M. Kuimoku, D. Wilioho, Ahuna (pake) \ Mrs. Julia, K. Kaapu. Kaanaana, Z.' Makanul Mokuhia, J. Mokuhia, I>ialoha (w) Kalawaina, (w) Kaluhi, Kiliona B. Kaoao. Akana, Kohiku. L. K. Naone Kev. S. I>. Nuuhiwa, | Iwaena o kela poe i holkeia ae lo» he poe pHI walwal, p«>e puhi okolehao, : a he poe ha'ihai kanawai. o kekahl hoi o lakou, he poe i hookikinaia e hoopaa 1 ko iakou inoa ma ke!& palapala hoopii i me& e ko ai na manao llli o ka mea ! hoino & hoomaau l ke knmu. : kakooaihooia no kela hana naaupo. loa a keia poe 1 hoopii iho nei, ke konoia aku nei oukou e heluhelu I keia ho- ! ike a ka Luna Nui o ka Hui Mah!al o : na Opio o Hanuia—he Hui keia i hoo- ] kumuia maj loko rr,ai o ka Hui A'o i ka ; Mahiai l kukuluia iho nei ma Honolulu ' nel e na poe naauao apaa—aole na ka j poo aia e like me keia poe hupo, aka, • na k& poe naauao manaaio hana, e iike:

mua. a he mea boi l hanaia. ka manaoio ha&a »> na opio o keSa Hul. Aole k«?ta hnsa ma Hauuia wale. aka, ma Honoiulu nei no kekahi a ua hikl loa ina na moku a puni ka Pae AinaKe aoia mal eei na haumaea i na ane» ha«a apaa—mai ka mahiai a i ke nala meena. A pehea la oukou e na makua palaualelo o Huula e kue nei l ka hana maikai? Aole anei o ka neie o ka naau i ka hana, o ka mea ia e komo koke mai ai ka Uhane ino a hoopiha iho ī ke ino ma kahi o ka pono? Eia iho ka Hoike l ioaa mai ia makou mai ka Papa Hoonaauao mai e pili am* l k Hoopii a na eepa o na Pali Koolatu "AHAHUI O NA MAHIAI." Hoike makahlki 1899-1900. Hookumuia ka Hui ma Hauuia, Sept. 1, 1899. I ke Kahukula Nul Alatau T. Atkinson Esq. Honolulu, Teritorl o Hawaii. Aloha oe: Ua loaa la'u ka hanohano e holke aku, o keia Ahahui. he hua ia no ka Hui Hoole Paka i ku iho nei me ka holomua no na makahikl ekolu i kaa hope ae, a ma ka hoomaka ana iho nei o keia kau kula iho nei, ua K-ii ae ; kona inoa ame kana hana a i ke kahua | e ku nei i keia \va. I ka wa i loli ae ai ' ka inoa, ua loaa nia ka waihona he $190. A mamuli o ka hooholo lokahiia ana, ua laweia keia huina no ka waihona o ka ahahui Mahiai. I keia wa, he 50 lala iloko o keia Hui, a eia iho ; na rula nana e alakal nei i na hana a | puokaHui, a na na lala ponoi no keia I mau rula i hookumu. I 1 1. Ua noa i kela ame keia hauinana | , kula ke komo. | 2. E maheleheleia no na wahi kupo-' no mawaena o na lala e like me ke kupono i kela ame keia mea e mahiai, a aole loa e koiia kekahi e mahiāi a oi aku mamua o ke kupono i kona ikaika. 3. O na maheie aina e laweia ana e mahi pono ia. O ka mea e hooko ole ana i keia rula, e nele no la i na poma- j ikai o ka mehele aina. ! 4. O ka lala e haalele ana i ke kula, a i makemake ole oia e mau iloko o ka Hui, e pau ana no kona k\ileana, a e nele ananohoi oia i na pomaikai e ae a pau o ka Hui. O ka pomaikai e ae apau 0 ka Hui. O ka pomaikai i waihoia, e mahele likeia no ia mawaena o na oan mahele iho i koe. Aole loa e hiki ke koi hou ia keia mau pono. 5. Ua kauia keia rula me ke koikoi loa, 1 mea e paa mai ai i na lala iloko i oka Hui mahope aku o ka haalele ana 1 ke kula. 6. O ka manao nul o ka Hui, oia no ke alakai ana i na lala ma na hana hoopomaikai, me ka hoomanawanui iloko o na lala oiwJi o ka Hui, oiai, ma ka ao- ; ao apau i hookumuia ai o keia Hui, ' ua lilo na oiwi o ka aina ma na hana ! uhaai i ke kino, ka opiuma, ke kipa, ke puhi me ka inu okolehao, ka pepa a ' pela aku. Ua kue nui na makua mea 1 keiki i keia hui no keia mau kumu, oiai | he kue loa keia ruia i na koina a ko I lakou palaualelo. j Ma kefa wahi, ua hoike ka luna nui o ka Hui i ka nui o na laau i kanuia e na opio, ame ke ano o £a lakou hana. Ua hoikeia na mea hana apela aku. na la i kinohi, ua hoopoinoia ka mea kanu a keia poe opio e na holoholona a na makua kue, aka. i keia makahiki iho la i hala, ua maikai na hana, aohe poino i loaa, a ua ulu pono ka luhi o | keia poe kamalii, a ua ai i ka hua oka hou o ko lakou lae. « Ua noi ae nei ka Luna Nui o keia t Hul, Mr. C. Andrews i ka Papa Hoonaj auao, i mau mea hana na keia poe keiki a ua lohe mai makou e loaa ana na me apau 1 makemkeia no keia hana maikai. | E na makua mea keiki! O ko oukou . Lunahooponopono nei kekahi o na opio |i noho pu me keia kumu a oukou i hoopil Jho nei, a ua ike au i kona makau- ; kauma na hana lima e like me ia ana { e alakai nei i na keiki a oukou. Okau I kekahi o na haumana ana i a'o ai i ka mahiai ma Wailuku, Maui. O ke kumu 0 ke a'o ana i ka hana i mea e lilo mau ai oka noonoo ma ka hana no ka mea, [o ka hana, he hoao ia na ke Akua, i ikeia ai ke kupono no ke ola ma kona Aupuni tna ka LanL A e hoomaopopo iho oukou. I ka wa neie o ka naan i ke hana, e hakahaka ana ka puuwai, ia manawa koke no hoi e komo ai ke Dij monio me kana mau mea paahana, a o ka hopena e Ikeia ana,—he molowa, palaka, he kuko hewa a he hana no i na hana hewa apau. | I fea wa kahiko» he a'o ka makua i ke keiki i ka mahlal, ka lawaia, ke pai hale, ke kalai waa» a i na hana a pau, Peia hoi ka makuahine—a'o i ka na kaikmahine i ke kuku kapa, ke ula- | na moena. a i na mea no apau a hiki 1 ko ka pilina kane. kfeia wa, he kakaikahl ioa ka poe oplo, a'u e ike nei i ao'a e ko lakou makua i keia mau hana hoopomaikai nui wale. Iloko o ka maikal o keia a*o ana a keia kumnkula ua iiio iho ia ia i mea hewa i keia poe hupo. j Malia paha, ua oolea 2oa keia mau oieio a'u ia oukou e ka poe oo lakou na lnoa maiuna ae aka, he mea hiki ole ke alo ae i ka hewa o ka oukou alakai an i ka oukou poe keiki. Ua iike ia hana a oukou, me ka J. K. Kaoiia I kaena ai "inai uku oukou i ka auhau"—ke a*o aku i ka poe aloha aina e liaihai Kana-j wal. j na oukou l ninau mua i ke kumu a l ole, 1 k a Luna Kuia N|J, a loaa mai ■ iaia ka pane, aiaila, pono%ftoukou ho- , 1 opli ke ku i ka hewa. 1 . I

ana i ka haaa haihai Kaoawoi a petiea l oukou i sa ai e ka m*i a hoino i ha meae ao n i ka oukou poe keiki i ka mea a k ? oukoa poe miiiua f ao rrsj ai ia oukou a oukou hos e ao ole nei iaia:feou? i Mal maiiao oukou ina e komo ana na moho a ka Lahui ma ka Ahaolelo, alail e hfki ana ia lakou ke &ana i aKn&v«ai e iele wa!e mai ai ke kala i ka poe palauaielo ir.e ke kahe oie o Ka hou! E hana. e 6» kanaka "rata ka hou o kou lae e ai ai oe i kau aL" He oleio oiaio loa kela. He ol aku ka luhi o kekanaka waivai mamua o ka mea ilihune.' He maha ka ilihune- i kona wa e hui ai mai kona mau luhi, a o ke kanaka lo aa, e nauki mau ana kona noonoo o li- ( lo kona mau pono apau. j ka wa kahiko, ai ke kan&ka Hawali j i na ia ono me ka poi uouo, I keia wa,' aiia ka ia kolila me ka poi puapuu. Nowai ka hewa? Nou e ke kanaka aHa> | waii hoohemahema! ! Nolaila, ua oki kou moe ana! E ala) ae oe a lawelawe nou iho! O ka wa keia—e ala a lalau 1 ka aina—oi koe iki. A eo oe o holo wale, aohe pu.nana e kau ai. ilai hilahila—a mal kaukai aku ka wahine e hanai mai. Nau e ke kane e imi i ke ola ou ame ou ohana —wahine keiki amau piii e ae. E alakai kakou i na keiki a kakou ma ka hana, aole e hookuukuu i ka.walea wale o loaa o kaapio ma me hooipo ma a he hopena Ino mahope aku. Na.ke Akua ke ola, ke Akua ke ola, 1 j Pili mau ike Akua | ' A laupal ke ola a ke Akua. i