Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 25, 22 June 1900 — KE AUPUNI PANALAAU O HAWAII [ARTICLE]

KE AUPUNI PANALAAU O HAWAII

Ke nee nei ka "Inoa Aupuni" o Hawaii nei i keia wa malalo o ka hae hoku o ke Aupuni o Amerika Huipuia. O Hawaii "moku Aupuni" mai mua a hope ona, mai kela aoao a keia aoao ona, e nee ana maluna o kona oneki a haha i na kuono o loko iho ona, he "waa"

Amerika oia. O ka mana ame ka ikaika o Amerika Aupuni ame Amerika Lahui, ke kau nei laua maluna o Hawaii Aupuni, Hawaii Aina ame Hawaii Lahui. O ke Aupuni auanei o ke Ao nei e oi ana kona mana ame kona ikaika mamua o ke Aupuni o Amerika, oia ke Aupuni nana e kaili aku ia Hawaii, mai ka poli hoomalu aku o kona makua hanai a kahu malama pookela o ka ikaika i keia wa. Oia ke Aupuni nana e kana mau hoomalu ana, e like me ka Amerika Huipuia e "papaiaulu" nei maluna ona i keia wa. Oia no auanei ke Aupuni e hoopaa ana i na pono Kivila o Hawaii Lahui, a i ole, e wawahi paha ia mau pono a lilo i mea ole. He mea oiaio, ke ku nei o Hawaii Aupuni hou, ma ke ano he Aupuni Panalaau no Amerika Huipuia, oia hoi, he Teritori oia no ua Aupunl la. O Amerika Huipuia ke "Aupuni Makua" o Hawaii. Mamuli hoi o ka loaa ana mai ia kakou he "Kanawai Alakai," a i ole, he "Kanawai Kumu," ua lilo kakou i Teritori i kukuluia maluna o ke Kahua Kumukanawa[i], no ke Aupuni o Amerika Huipuia. E alakaiia ana ko kakou nohona hooponopono Aupuni ia ana e keia Kanawai. O na Kanawai apau e hoohanauia mai ana e ko kakou Aha Kaukanawai kuloko, i hoonoho pono ia e keia Kanawai Kumu i loaa mai nei ia Kakou, he mea pono ke kue ole ia mau kanawai i ke "Kumukanawai ame na Kanawai o Amerika Huipuia." Eia no ke Aupuni Panalaau o Hawaii nei iloko o ka mana akea o ka Ahaolelo nui o Amerika Huipuia, elike no me ko na Aupuni Panalaau (Teritori) oia ano hookahi iloko ponoi o ka "Aina puni ole" o Ame[ri]ka Huipuia ke kau hou mai i Kanawai no ka hooponopono ana ia kakou; ua hiki nohoi i kela Ahaolelo Nui. ke hoopau ae i kahi Kanawai o loko o keia kanawai i loaa mai nei ia kakou ina kakou e lawelawe ana i ka pomaikai, a o ka hana paha i haawiia mai ia kakou e hana, iloko o ka manao alunu a kaana kaulike ole. Mamuli o keia manao a makou hoike ae la no ka mana hoopau a hoololi Kanawai i loaa i ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia, i kekahi pauku a mau pauku paha o ke Kanawai alakai Aupuni i loaa mai nei ia kakou, e hiki ai i ua Ahaolelo Nui la o ke "Aupuni Makua" o kakou ke hoohaiki mai i ka pono koho balota akea i loaa mai ia kakou, maluna o ke kahua "kanaka-ma-kua," (manhood) ame ka "ike kamailio kakaulima ame heluhelu i ka Olelo Beritania a Olelo Hawaii hoi," me ke ana waiwai ole a loaa makahiki ole hoi, elike me ko na au i hala ae, oiai, he Aupuni Monakia ma Hawaii, a pela nohoi me na Aupuni mahope mai nei a hoea iho la i keia kulana Aupuni e nee aku nei.. E hoomaopopoia hoi, mamuli o na kuhikuhi ame na alakai ana o ke Kanawai alakai Aupuni o kakou e ku nei i kela wa, eia kakou ke ku nei he kulana Aupuni i oi aku ke pookela o kona hooponopono kuloko ia ana e kona mau "kupa" iho i kona Aupuni Teritori apau iloko o Amerika Huipuia ponoi iho, a ma ia ano [k]e ku nei kakou mawaena o ke Kulana Aupuni Teritori maoli iloko o Amerika Huipuia ame ke kulana Aupuni Mokuaina maoli iloko iho ona. He wahi kowa uuku wale no koe ia kakou, a loaa ia kakou ke kulana hooponopono Aupuni Mokuaina maoli elike me ka mokuaina Nu loka, Penesilev[e]nia, Makakuseta, Ilinoi, Kaleponi, Uta, Mikigana a pela aku. Aia a hoea kakou i ke kulana hooponopono Aupuni "Mokuaina" oia ko kakou kaana piha ana ia mea he "Hooponopono Aupuni kuloko ma ke kulana kaokoa no kakou iho:" a, oia ka wa e kapa pono ia ai kakou, he kulana Aupuni "Home Rule" ko kakou. I keia wa, he hapa wale no ia kulana Aupuni kai paholaia mai nei ia kakou. Aia no ka loaa ia kakou ke kulana "Mokuaina." Oiai hoi ka[ko]u e kaana ana i ke kulana Aupuni hapa "Home Rule" e pono kakou e hoike aku ia Amerika Huipuia, eia kakou ma ke alahele naauao ma ka hooponopono kuloko ana ia kakou iho.