Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 24, 15 Iune 1900 — KILL THE SNAKE [ARTICLE]

KILL THE SNAKE

I ke ano ahiahi ana iho o ka Poaono Iho nei, ua ikeia aku ke kakai ana ae o na kane, na wahine ame keiki a hiki loa aku i i\a elemakule ame na olelo e a makena wale, no ka hoololie i na kalalmanao aoa a na alakai o ka Ahahui Kuokoa ame k Elele IL W. Wilcox ame oiwi wiwo' ole, John S. Wiae. Mai ka hora 6 o ke ahiahi ke kak&l ana a hiki I ka molehulehu loa an& iho, o ka hora 7 paha ia. akahi no a ikeia aku o Kalauokalani e ku mai ana me R- W. Wilcox ame J. K. Kaulla armluna o ka awai i kukuluia no lakou. I ka alawa ana ae o ke kiu o ka kakou milimili nei, ma o a maanei ua kohu ku ana a ke akule, ka hele a okuku ke poo aohe ike aku i ka mole o ke anaina, i ka ua mea he nui maoli no. I ka hoomaopopo ana, ua piha no paha o Kawalahao elua manawa i keia lehulehu. Elike no hoi me ka mea I manaoia, aohe e pau iloko o ka hale koa ua anaina nei, nolaHa. i malamaia ai ka halawai mawaho iho o ke kahua paikau o na koa o ke Aupuni. ma Haimoeipo. I ka hora ewalu ponoi, ua ku mai la 0 Peresidena D. Kalauokalani a me ka leo nui moakaka, kahea mai la i ke anana e Hoomalu. * I ak meha'ana iho o na hamumu ana, ua panai mai la oia i na leo palanehe ke aloha, me na haihai ana a ka makua i ka naau o na pua. A penei kana mau olelo: "E oluolur mai e na makuahine, na keonimana, ame na makamaka apau. Ano, ua hiki mai ka manawa'e hoike aku ai la oukou i ka manaō o keia Halawal, mamuli o ka loaa ana mai he Kanawai no kakou i hooholoia e ka Aha Kau Kanawai o*Amerika Huipuia, ke Ka»nwai nana i hoolilo ia kakou i Teritori. A oiai, eia no iioko o kakou ke aloha oiaio lio ko kakou oiwi, ko kakou aina, amo ko kakou alii ame ke aupuni hoi i hookumuia e ko kakou mau kupuna, a 1 hoopaaia hoi kona moolelo iloko o ko kakou mau puuwai, a na keia aloha oiaio loa i kumu iloko o ko kakou mau puuwai pakahi, i kakoo i ke kupaa ikaika mamuli oia aloha iloko o na makahiki o ka inea i kaa hope iho nel, he Ehiku. Ua hoouna aku kakou i na Elele a kakou i Amerika Huipuia a i na Mana Nui e ae, e pule ikaika ana e hoihoi hou mai ko kakou nohona kuokoa, e like me \va i hala e aku mamua. Iloko o ia mau hooikaika ana apu, ole nae i lohei mai ka kakou mau uwalo ana. Aole o kakou wale kai hooikaika, aka, o ko kakou Moiwahine no kekahi, a he hookahl no haawina I loaa i keia mau pule. Aole i hooloheia mal ka kakou noi. No ko kakou mau no ma ka manaolana mua, oia hoi he mana e ae no kekahi nana e hoihoi mai i ko kakou pono, nolaila i hoolkaika hou ia ai ka imi ana 1 ke ala e loaa mai ai ka pono I aloha nui ia. Ua ike no oukou. owau kekahi Elele mua a oukou, me ko'u mau hoa, J. K. Kaulia, Wm. Auld, ame J. Richardson. Aohe i ko ko kakou iini ma kela huakai a makou, a o ka hua nae i loaa mai, ua lilo ko kakou nohona kuokoa ana ma ka !a 7 o lulai 189S hoohuiia kakou, a ma ka la 12 mai hoi »Augate, ua lilo aku nohoi ko kakou hae, mamuli oia Olelo Hoohoio Hoohui, Xo keia lilo ana o ko kakou hae aloha, Ua kauia mal he- hae okoa no kakou, oia no ke 'Stars and Stripes\ No jioku me na Molina. Me keia mau han& &no nui i ikeia, aole no i pio k& manaolana i kumu lloko o ka puuwai lokahi o ka lahuL U% hoomanawanulia no na inea apau no hookah! makahiki mahope mal. & i ka malama iho nei o Novemaba I haia, ua hooholo iho ka Ahahui o n& elem&kule i kuamuamuia. oia hoi ka Ahahui Kalai&ina, e hoounala I mau Elele hou no ka imi ame ka m&lama ana i k& lahui pono ma kahi i hanaia a i o ko kkou k&nawai hou. O H. W. Wilcox. J. Heleluhe ame E. Caypiess na Elele i hoounaia al Ua kaaheieia na w&M &pau o kela aupun! nui e noho mana mai !& m&luna o k&kou. mai ke kai malino o k& moana PaWpika, & &u i kai hu'ihu'i o k& Akel&nUue-m&i k& Ak&u & i k& Hema; m&I na k&ona a hiki i ka home o k& Aha K&u K&n&wai ma Wasinetona. U& kuliia k& pepei&o o n& poe o na w&hi like ole i* ka&heleia e au mar Elele e k& L&hui! Hookahi no olelo 1! ke I ha&wiia mai, oia ho! u& make

loa k«• aupuni MoL b& nup*»* & i nap«*oka Aha. K&a hookahi m i& ano pam. Ua loike aku no au ia oukou mt n& kolatna o k& Loea Kalaiaina, no keia mau 1000 kaumaha. L lo&a m&i ai. Alui r.a*\ na makaainina. aoie k>a i kua iki kokakou roau Sle!e ! ka ana, no ko kakou pojh>. Ua nee nor*ic»ua. [ keia» wa i hapaiia al ka Biia Kanawai r» kakou, a n« kela rnt-a. ua Ikuli aku na ka'ina kapaai o tia EleH at» ia ala & paie ana i oa ku'ia apaa i ka pc>no o ka lahui Haw&iL o ka loaa ana he kwm Hnia kokua. mal ca aoao m&i o ka BLepobalika ame ka De«iokarata. ua. kokua nu! S* na Elele ma ka hooponapoao ana i na ku'ia i manaoia e okomo iloko HoH» o ke Kanawai Hou. Mamuii o keia mau kokua ana, ua hoolUoia ka ikaōka o ka aoaa kue mal i mea oie. Ua koeo ia m&i na Elele & katou e komo pui aku ma ke kukakuka ana i n& pauk'j o ua Kanawai la. Mamuii o keia m&u hooikaika o na Elele u& loaa ia k&kou ! keia v& he lanakila & k&kou e olioli mau <&L A no keia kamu, ua kaheaia iho nel be Aha Elete o na poe ©Lwi & puni ka Pae Aina, a īna ka la S o kei& mahin'a no, ua hooHolo lokahiia e komo lokah* ka lahui m& ke kahu& koho balota i na kau koho apau o k«ia mu& aku, i loaa a! ia kakou na pono o keia poma!kai nui I Imiia a loa& no k& Lahui, m* na keakea olela o ka mana koho. He pew makaainana kakou no Amerika Huipuia malalo. o keia Kanawai hou. A e hana kaou i ka mea poloiei 1 kulike ai me na makaainana imi pono kaulike. Na ka kakou elele nei R W. "Wilcox. e hoike plha aku ia oukou i ke &no o keia mau pono. . . Aole keia mau pono i loaa tnai ka Kepuhalika wale mai. aka, o ka De« mokarata kekahi i kokua mai ia kakou He mau hoaloha ko kakou m& na aoao a i elua, a nolail, mi hoino wale aku kakou i kahi me kekahi. He oiaio e na makamaka. ua hoaoia mai nei kakou e hana elike me keia: 0 ka palaoa me ka waiu bakf ono, na ka haole, a o ka palaoa paakiki me ka malkeke helu ekolu na ka Hawail. Aka, nmmuli o ke Kanawai i loaa mai, ua like kakou, o ka pono e hanaia ana no kekahi e kaulikeia mai ana no ia maluna o na poe apau. Ua pau ka hoohiki, pau pu me ka hookaa auhau. a heaha hou aku ka kakou e hookuemi iho ai? E ku a e nee imua i ola kakou. E kapae loa i ka olelo pilikino; mai hana wale aku i na hoa kanaka o kakou. Ua manaoia e komo ka lahui ma kekahl aoao o na aoao nui e paio mau nei" aka, ma ka Hooholo ana a ka Aha Eleie a ka Lahuī, ua kukuluia i Aoao Kuokoa Home Hula. no ka mea, he mau hoaloha ko kakou e komo ana ma he mau hoalolia ko kakou ma ka aoao Repubalika, a pela nohoi ma ka aoao Demokarata, a ina kakou e komo ana ma ka RepuT)alika, e huhu mai ana ka Demokarata, apela no hoi ka Repubalika ke komo kakou ma ka Demokarata. E kuahaua mai ana ko kakou Kiaaina hou i keia Kanawai i keia iho, ka la 14 o lune nei, i kukala mai oia he koho baloka kuikawa kekahi. aiai'a. e komo pu kakou ma ia hakoko. Mai hoohakalla. Ma kela mau hana a kakou e ra makamaka, mai hoino aku i ka haole," I ka pau ana o na hoakaka ana a Kalauokalani, ua ku mai o Robert W. Wilikoke, a mahope fho o k&na haawl ana mai i kona aloha i na makamaka, ua hoakaka mai oia i na mea apau e pili ana i kana huakal me kona mau hoa Elele, ame na Kanawai a lakou i hooikaika ai e paio & hiki i ka lanakila ana. Ma keia haiolelo ana, ua hoike mai no oia i na manao apau ana i hoike mua ai ma ka Halawai Elele. Mahope iho o kana mau hoikeike ana 1 na hana a lakou i hana ai, me ka muhee o na hana a Moreno, ua huli ae kan kalai ana maluna o na hoakaka o ke Kanawai e pili ana i ke koho baloka. "Aohe a kakou uku auhau mamua o ke koho ana i keia wa," wahi ana. "Ua kapae loa ia ia mea. Aohe no hoi he hoohiki. O ka hana wale no o ka hoo-maopopo-i kahi koho, ka hoopaa 1 ka inoa ma l*a buke hooraa inoa o na poe kofco, a me ke ko.ho ana i ka manawa i kauohaia. Ina e hoohemahema, alaila, e polno ana no. O ka makaala ka mea nul." U ao mai nohol oia i ke anaina e kapae loa i na olelo hoinoino waie. Aka, e hana i na mea apau me ka hoopono ame ke kaulike. Mahope Iho o kana kamaiPo na ku ma! ka Luna HoomalufD. Kalauokalani. a hoolauna mai la ia J. K. Kalia, ka Makua o ka Papa Kahuna o ka o ka Aoao Kuokoa. •'PEPEHI I KA MOO! KILL THE BNAKE. W&h! a aKulia ! hoopuoho mai ai ! ke anaina, a ia wa nohoi i loheia aku ai kekahi leoeoo ana "Kani ka Moa & ke Pemokarata" ma kakahi aoao o ke anaina. eM jta leo nui mo&kak& i papahi ma! ai o Kaulia i kana mau alakai e pili ana i ka pepeh! ana ! ka moo nahesa 'koleaina* a kau olelo e. "E pepehi ma ka huelo o ka moo" w&hi ana. (O kahi ola la o ka moo!) Mahope iho o keia mau kuhikuhi ana ua unuhl «e oia 1 ke kope o ke "Kahua Hana o ka Aoao Kuokoa" & heluhelu mai la. pene!; KA AOAO KUOKOA A KA LAHUI— NO KA HOOKUMU ANA I KA AOAO KALAIAINA KUOKOA, HOME-KULE. t U& manao makou he mea pono e bookumuia na aupuni apau maluna o na kumu kaako& o. noho laii&kna. k& noho keakea oleia & me n& pono kauMke e loaa &j he kahua lanakiia no ka lehulehu. Ua man&o m&kou u& h&n&u pu ia mai ke kanaka me kona mana kuokoa, & k e Ilke hol na mea ap&u Imua o ka m&ka o Kan&wai, a i hoohua!& ma! hoi ,

mt na kuieaoa k&okoa ol& hai ke ola. k& noho lanmkila ana, &tne k& Imi &na i n& mea olaaia ai k& noho aoa. me ka hooinaluia mai c& h&na iima. ikaika ia m&l. & nve aa manao aīunu o k& hooh&lki znan&» a * to&& oiaio ai he Aupuni Kaulike no k& lehulehu. ma o ka lehulehu. & n& k& lehulehu. ) NA KAHUA HANA A KA AOAO KUOKOA, HOUt RULE. | O na kahua ha&a a ka aoao kuokoa. (Home Rula). ua hookumu va no īa maiuna o ka Moto: "KA PONO KAULIKE O KA LKHULEHU.** O ka manaoio o ka aoao Kuokoa. oia no ko na Moho lanakila hooikaika ana iloko o k& Ahaoielo o k& Pan&la&u o Hawaii nei ma n& ano & p&u e ae ia mai ai e ka Ahaoleio o Araerik& Huipuia e hoolilo &e i k& P&n&la&u (Terttori o Hawaul nei i kulana Aupuni Mokuaina (StaLe); E kakoo m&u &ku ana. makou i na aiakai Aupunl hoopono a kauiike & k& aoao RepubaiLka & Demokarat& p&ha m& AmeHka. Huipula. 0 ka. aoao k&I&i Aupunl ma Amerik& Huipuia e kakoo &n& i ka kumuhana. e hoolilo i k& Pan&iaau o H&w&ii nei, t Aupuni Moku&ina no Amerika Huipuia» oia ka ko makou mau iuna ame Ah&hui e h&awi &i i ka lakou mau hooik&ika lok&hi ana. E hooikaika no makou ma na ano & pau, e lo&a mai ai mai ia Amer!k& Huipuia mai. n& pono ame na pomaik&i k&ulike maluna o na olwi ame na kupa niakaainana i mano h&na like me ka &an& ole l ke ano o ka ili, & e h&na no to makou mau iuna i na Kanawai kaulike no ka pono o k& lehulehu. E hooikaaka ana ko makou mau luna e loaa ona mau home hookuonooao no ka lehulehu mai na aina Aupuni mai i lilo ia Amerika Huipuia. E hooikaika ana ko makou m&u lun& e hooka&waie ia e ka Ahaolelo kuloko i haawina daia no ka uku ana i na pono pauahi ma ke puhi la ana o ke Taona Pake aaae na wahi e ae. i ke ahl ma ke kauoha a Ola, no k« kaupale ana i ka ma'i ahuiau Buhonika i ka makahiki 1900. E hooikaika no ko makou mau luna, e hooholomua ia ka oihana hoonaauao iloko o ka aina, na oihana hana, na oihana mahiai, na aianui. na alahaka, ame na oihana kuwaho a kuko e hooholomuaia ai ka aina ma keia mua aku. E kue ana makou i na hana alunu (monopili) o ka wa i hala, e ku« no makou i na hooha.ki ana I ka mana koho o na oiwi, ame na kupa makaainana i manao hana like, Ina e hoala ia mai ana ia kumuhana ma keia hope aku, e kue ana makou i na auhau hookaumaha maluna o ka lahui. e kue no makou i na hoohaiki ana i ka mana hookolokoio kiure o na kanaka Hawa.i, e kue mau aku ana mak#u i na ano hoohaiki a pali e pili ana i ka pono o ka lehuleHu. JAMES K. KAULIA. | Peresidena Aloha Aina, D. KALALĪOKALANI, Peresidena Kalaiaina. 1 ka pau ana o kana heluhelu ana, ua hoomau mai oia i kana fhau wehe..wehe ana no na inea o ka Lahul iloko 0 na makahiki lolhi i kaa hope ae. I _mai oia: "He ehiku.o kakou makahiki i noho ai iloko o ka pillkia ka hune r .a popiiikia he'nui.'a ua hiki no ia u ke olelo ae, o na makahiki no keia he ehiku i hoakakaia m& ka moolelo o Aikupika i ke Au ia Parao, i unuhiia e lokepa. No ka mea, aia he ehiku pipi mOmona i oili ae mai loko mai o Aipika, a mahope mai o iakou he ehiku mau bipi wiwi i oiii ae a haupa i na biti momona. Ma ka unuhi ana hoi a kej kaula, ua loaa ke kaona o ka moe a ke alii, he fehiku makahiki i ke kau ai. a he ehiku makahiki i ka wi. Pela n " kakou e ka lahui. Ua aiia ka paaka ka niol, a he pohaku no hoi kahi fwahi a ka olelo), aoie no nae kakou 1 make. He oi āku a ka nunui o kino 0 ?araka o kaoku. O ke ola paha ke- i iaja ke Akua. E hoomaopopo nohoi kakou, iloko o na;makahiki 7 i hala, he elua no aoao, : ka hoohui aina, ame ke Aloha Aina. I keia wa no nae, mahae ae nei ka aoao Hoohul Aina a ioaa he Repubal.ka, a D emokarata. O ka lua hoi o ka aoao, I keia wa, he Kuokoa, ola kakou. Ke oleioia mai nei, ina e kupaa kakou ma keia kahua i kui ho ne! alaila. elllo houana ka mana koho i loaa ia kakou. No u iho aohe pe!tL" "E lokah ikakou e ka lahu! i ola" Mahope iho o ka Kaulia namu ana, ua hoolaunaia mai o J. s Wise. * I mea e loheia al kana mau olelo e na haole, ua namu ola. Ua nul nohol ka--1 hlkTtfe £ l Walho ma ke ttkea- ■ hlkl ole ke kapae'a. Ma kana mau o ka Z%", ū '° a ° la mtt ke L iho «Ll °, n ? Kau Ahaolel " hope • 0 e Tm m - a,a, ° ° ke AUPUnI fcoik f , mai o,a * ka pili.ole o na uil m*Y n «° u aeßa a hoonu{n «J i ono ana- -hoV PU^ a ° na Hawail * olelo ana. he kue loa na Hawaii i ka Haoie a ua hoike mai nohoi ola. i ka oialo 0 ka naau palupalu o ke kanaka Hawae ka he *hea a be oluolu ka hookiuß al . ana ka mal| hini i kahi mana ai bo P e loa. E make ana ka moa «Jca Hawaii no ka malihini. a pe)a 1 holkI U L ak \ kana mau ole!o mo ™ona. «u aka ' no ka «amu f&. f 6 1 ° **** balo, eio ana, U a hwkuuia ka halawai. me na leo hu^ 'm PUD mal be mau tau«anl, W i baiJa apau * Ao, « bookahi leo kue ! loheia ma ke an&ln« huleh»° bOl bC koohauna *le IkL Ua !e--hu ehu no na malihinl I hoea ae nmlaila. A ua mahalo nu! ia ka malka! o kela anaina. Mr. Lunahoopoopon. A'oha oe:—Ua haalele aku I ke kulanakauhale poo o ke Teritori o Hawaii ne!. & p&« ma j me ka maafahf ! ke one hanau o kaua N& Honoap!il&n}. Uawehe ke Kau Kaapuni o Maui nei m& Wailuku. Maui. ma ka Poakolu nei. hora 10 A. M,, June 6L 1900. Mahnpe iho o ko Hon. J. W. Kalua. Lunakanawai Kaapuni Aoana Klua. waiho ana mai i ke analna | k«»kahl mau weiina e *>fli &n& j ka wa! Kiekie A* F. Judd, ua piha na mea ap&u mek&.w&7ohl& ppi. .. } Ka MM* mua n ke lt»»ur o Hawai! v». I na kHVī & K*la»anL no ka Aihue Pipi. ma Hookuula e ke J. M. K&neakua no na m«a hcK»oUia. He mau ia kanl & kaua m &u. « « • \ Maui. lune g. 1S». I

h*£& hoohoiomua 1 n& alanoi hoa e Uke m« aa hAim o fe*i& au e aw nel; * me ka hookumu &na ! n* «upuni kaioko, muok-ipalika. He nlnau ano nui kol» klo loa keia <» pono e noonoo pooo la masnuA o ka hmpaii» anA. &o!« hoi me ka ns.AU hookam&n! a hapuku mjtn*. akiw nie ka naau i piba 1 ka 2ioopono no ka pono kauUke o ka lehulehu. 0 ka mea oi lea aku o ka nan! Uoko 0 keia au kue# a paoolon! i toaa hope a>a». he kakalkahi loa na poe boa!oha 1 hookaawaleia m&muli o na hookele aupuni an&. a ke lana nei ka manao. e hoea mai ana no ka la e k>tehi ai na poe apau no ke kumuhna hookahl, oia. hai: ka iml ana ike ala e loaa al i ka. lehulehu ka pono nui o ka nobo ana. He pomai<{a! nui £o kakou a hoea maL Ke ki?ohl aku a lke 1 na aekai » ka Paklpika he iehulehu o na aumoku e kaaheie ne! ma kona mau a!e. e ka! ana ma na wahi a pau a ra* na wahi kaiepa. apau, no hann ana i ka pomaikai o ko iakou mau ona. la. lakou t au hele ana mao a maanel. hookah! no wah! hoolulu no iakou. ola no ko kakou nei kulanakauhaW. Maa~ nei e !oaa ai na pono ame na pomaikai e ae ap>au no ka lakou hnakai. E like me ka naauao ! k>aa ia Hawaii ! ka wa i hala ae nei, peia no o Hawai&e hookele aku ai i kona naauao no ka pono malalo o ke aupuni kau!!> ke. o keia manaopaa e )oaa na po~ maikai apau o na Teritori e ae. a pela hoi me kela Mokualna a kakou e alualu aku nei, e hoomaula ia mea mo kona puuwaL E hapai kakou ! keia kumuhana me ka manaoikaika ame ka manao hana io. a e hoike aku hoi ! ka Aha Kau Knawai o Amerlka HUipuia. he hlki no ia kakou ke lawelawe i na hana apau a iakou i makana maf ai i keia lahu! knaka. K hoomau kakou malalo o ke aiakai a ko kakou Sila kahiko. ka moto i kau ia malaila: ,l Ua mau ke ea oka aina i ka pono," a e hoomanao mau. o ka P°no kaokoa o ke kanaka ame ka ihi> kapu o kona kino. ka mea nui a o ke kahua nohoi ia I hookumuia ai na auPuni pono* a ola !ho !a no ka iakou lkalka." 1 ka pau ana o kana haiolelo. ua loheia aku la ka leo hore o na ohe n ka Puall Puhiohe e maki ma! ana ma ke poo o na <pua!i koa Amertka ame na koa kuloko. no ka hoik* mal i ko lakou aloha i ke Kiaaina, ko lakou haku hou. Ia lakou a hala aku. ua hoi aku ke Kiaaina no ke Keena Hooklpa ike anaina, a i kipa aku ai he mau tausanl o na makaafnana o n ano apau. X ka wa e komo ana ka lehulehu e ike i ke Kiaaina, ua hooheno mai na keikl o ke Kula Nui o St. Loul9 J ka lakou mau ohe kala. ire na meie hooiea i ke anaina. He 24 ka nui o na keiki ma keia puali. malalo' o ke alakai ana a Ua iakou kumu. Bro. Pra.ncls.