Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 12, 23 Malaki 1900 — Untitled [ARTICLE]

Kokoke mai ka wa e kaliea ia ai ka lahui koho balota o Hawaii nei no ke koho ana i na noho e noho aku ai iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuni Teritori o Hawaii. E hookaa mua i ka auhau a malaelae ke alahele koho balota. . • | 0 na lono i loaa mai ia makou ma ka mokuahi "Aorangi" i ku mai ai ma ka la "Sabati" i hala, no ke kaua ma Aferika, ua ikeia o na Bua ame na Kanaka o ke Aupunl Alani Kuokoa ke kaiehu awiwi ia la e na koa Pelekane malalo 0 Haku Roberts; aka, o na Bua o Transvaal, aia no lakou ke nee malie la no ko lakou mau kulana hou me ka paa loa o ko lakou mau manao e kaua a hoea i ka hopena. ! • I 1 He ekolu mau Bila Kanawai i hookomoia ae ma ka Poaiima o kela pule aku nei, iloko o ka Aha Kuka o ke Auj puni, 1 lilo i "Aha Kaukanawai KuikaI wa" no ke Aupuni, a ua pili keia mau Bila Kanawai ekolu no na Haawina Dala e ukuia ai na oihana kuloko o ke Aupuni ame na lilo Aapuni e ae. Aia maloko o keia mau Bila Kanawai ekolu, ua hiki aku ka huina i makemakeia e hookaawaleia mailoko mai o ka Waihona Waiwai i ka $2,201,112.43. Ma ka Bila mua, $995,353.41; ma ka Bila elua, $373,767.82, ma ka Bila ekolu, $831,991.20. • KA HANA NO KA MANAWA. Ke nee aku nei kakou, a ke nee mal •nel hoi 'ka manawa imua o kahi a kakou e nee aku nel me kekahi hana ano nui loa e konoia mai ai kakou no ka hana ana aku. 0 keia hana e lawelaweia aku ai e kakou, oia no ke koho balota ana i na Senatoa ame na Lunamakaainana na lakou e hoopiha 1 ka Ahaolelo mua o ko kakou noho Aupuni Teritori ana aku no Amerika Huipuia. Ua maopopo ia makou ne nana ano nul loa aku ana keia, a he mea pono hoi ke liwelaweia keia hana e na Hawaii koho balota me ka noonoo pono ame ke akahele i loaa ai na poe kupono no ka hoopiha ana i ka Aha Kau Kanawai mua loa o ke Aupuni hou e loaa mai ana ia kakou. Ina e hoolilo na poe koho ba)ota Hawaii i ke o kekahi mau koho balota hemahema i hanaia e lakou 1 na wa i hala ae nei, oiai hoi e ku ana ke Aupuni Moi, alaila, e lilo ana ia mau hana hemahema i mau mea hoonaauao mai ia lakou no keia hana hookahi no e lawelaweia aku ana e lakou. 0 ka hemahema nui i ikela ma kekahi mau wae ana o ka lahui koho balota, oia no ko lakou koho ana i na kanaka i hoakea ole 'a ko lakou mau hoomaopopo ana no na pono oihana kalepa kuloko ame kuwaho nohoi, a pela pu me na mea e liooholomua ia ai na hana kuloko o ka aina iho nei ame ka nohona o ka lahuikanaka ilihune o Hawail. O ka paio e hakokoia aku ana e na Hawali ma kela mau mua aku he pa!io ia no ka hookupaa ana I ka hoolaupai ana i ka holomua o na olhana mikiala maloko nei o Hawaii, a pela pu hoi ine I na hana e kono nui ia aku ai na waiI wal kuwaho e kipa mal lloko nei o ka aina. Aole wale nohoi o keia mau mea wale n l o kai makemakeia ko laua laupai ana maloka nei o ka aina, aka. o ke kipa mau mai o na malihini kaahele iloko nei o kakou, a pela pu hoi me na mokuahi mai na wahi lehulehu mal |0 Amerika Akau, Am«rika Waena, a

hoea i Amerika Hema, a mai na kaiaulu mai nohoi o ka aina puni ole o Asia. Aka, i mea e hiki hololea ai keia mau hana hoowaiwai aina a lahui nohoi, aia no ia mamuli o ka loaa ana he mau kanawai e hooponopono ana i na mea e hik-i ke hoouluia keia mau mahele hana, aole hoi ma ke ano e hoopoinoia ai ke Aupuni kuloko, a e-hooi loa ia aku ai hoi ka pomaikai loaa aku ia mau hana i.oko o ko ke Aupuni hoilihuneia ana, a i ole, hoohaikiia ana mai paha o kona noho mana ana aku maiuna o ia mau hana. 0 ke kulana monopo.i o ke alakaiia ana o kekahi hana a mau hana kalepa paha iloko nei o ka aina, oia kekahi o na kupueu hoopoino ioa i ka poe uuku o ko lakou mau wahi kumu waiwai, a hoopoino pu nohoi i ka poe na lakou e kuai a e ai aku ia mau waiwai.

Ua ike a ua hoomaopopo kakou \na ka wa e loaa ai ia kakou he kulana*a:upuni mau, oia ka wa e ala mai ai na hana hookumu i na mea e hooheleia aku ai ka holomua o na hana hou o j loko nei o ka aina, ine na mea hoi e ' pulamaia ai ke ola ame ka pono o na I hana e ulu nei i keia wa. E komo mai ana na kumuwaiwai o waho iloko nei o ka aina e haha a e imi i mau kihapai no lakou e hookawowoia iho ai iloko Bei o ka aina, i loaa ai ia lakou ka hoohua pa-kanalimaia ana a hoea, aku paha i ka pa-haneri a oi wale aku o\ko lakou mau hua, i ko ka mea i ikeia no lakou ma na aina i laweia mai ai lakou noioko nei o Hawali. Nolaila, o ka loaa ana o na kanaka kau kanawai kupono iloko o ka Ahaolelo i kela.ame keia wa o ka noho ana oia hale, oia ka loaa ana ma ka aoao k> ka iahui ame ke aupuni he poe kiai loko waiwai nui. Ina ku keia poe ma ka aoao o ka pono kaulike no ke Aupuni ame ua mau oihana hooulu waiwai la, aole hoi e hoolilo ana i ke Aupuni i mea paa pio e hooliloK&na i ke na o keia mau hana, alaila, e ku ana ke Aupuni ma ke kulana maikai a ho- J lomua. E hoomaopopo hou ia, ma keia mu(V' aku o ko kakou nee ana ma ke ano Aupuni, e hele aku ana kakou ma na kulana maopopo loa elua, oia hoi ka aoao o na kanaka waiwai, a o ka aoaa ona kanaka waiwai ole.. Ma kekahi olelo ana hoi, ka aoao o ke Kumuwaiwai ame ka aoao o ka Paahana. 0 ( keia mau aoao elua, e like me ka m.ea 1 ikeia ma na wahi koho balota e ae 0 ka honūa nei, he mau aoao keia e paio ana i kekahi ame kekahi. A o ka mea mau i ikeia, oia no ka lanakila mau ana o ka aoao Kumuwaiwai ma na hana kaukanawai apau. E kolo ana keia mana iloko o lia wa koho balota, a puka'aku maloko o ka pahu balota. Aole hoi oia wale ho, aka, e komo hou ana keia mana hookalakupua nui wale iloko o na hoa Ahaolelo i kohoia ai e kela ame keia o na aoao kuee i hoikeia ae la. Oia kulana hana no auanei ke hoea mai ana ma keia nee ana aku o keia Aupuni e loaa mai ana ia kakou. Aole i pakele na kanaka paahana o na aina e ae mai keia kulana hakoko ana iloko o ka Ahaolelo, aole nohoi o Hawaii nei i pakele mailoko mai o ia kulana hakoko i na wa i hala hope ae nei, a, aole nohoi ia e pakele ana ia kulana hookahi no ma keia nee ana aku malalo o ke kuiana Aupuni Teritori. Nolaila, mamuli o keia kulana i ikeia ma Hawaii nei i na wa i hala ae nei, a pela hoi me ka wa e nee aku nei kakou, ua hoalaia mai ko makou noonoo ana e hooulu aku i ka manao alakai i ka lahui koho balota o Hawaii nei, ma ka aoao o na kanaka Hawaii maoli, e pono e noonoo ia ka hana koho balota akea e loaa mai ana ia Hawaii nei, me ke akahele loa e ua poe Hawaii la, a oia hana hoi ka makou i olelo ae nei, "Ka Hana no ka Manawa." 0 keia ka wa, kikeke ana kel& ame keia mea iaia iho no ke k-anaka a mau kanaka kupono e hooukaia aku ai keia hana koikoi. Ina no he haole kupono kai ikeia no ia hana, pono no e koho a e haawi aku na Hawaii i ko lakou mau koho ana iaia; a ina nohoi he kanaka Hawali maoli, e koho no i ua HaWaii la. No makou iho nae, elike no me ka makou i hoike aku ai i na wa 1 kaahope ae nei, he mea pono ia kakou i na Hawaii koho balota ke haawi aku i na paulele ana i na alakai ana a na haole kamaaina kuonoono a waiwai o loko nei o ka aina. Aole o makou kanalua iki, o ka haawi ana o na Hawaii i ka lakou mau kokua ana i keia poe, oia ko lakou hoomakamaka ana me lakou e li'.o ai lakou i poe kakoo ikaika no ka pono ame ka palekana o na Hawaii ilihune.