Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 4, 26 Ianuali 1900 — KO KA HONUA PIOO NUI Kaua ma Aferika Hema Ko Ka Hikina Okai ai [ARTICLE]

KO KA HONUA PIOO NUI

Kaua ma Aferika Hema

Ko Ka Hikina Okai ai

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi "Hongkong Maru" ma ka Poakahi nei, lanuari 22, mai Kapalakiko mai no Honolulu nei, i loaa mai ai ia makou na mea hou mai na Aina E mai, a no ka pomaikai hoi o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou i na mea hou ano nui i waeia mai e makou mailoko mai o na nuhou he nui, no ko pomaikai o ko makou poe heluhelu. KA NEE ANA O KE KAUA NO NA MAHINA EKOLU. LADANA, Jan. 11.—E hoike ana ka nupepa "Standard" i ke kulana o ka nee ana o ke kaua ma Aferika Hema iloko o na mahina ekolu i kaahope ae nei, penei: "He ekolu mahina i nee ai ke kaua. Ua like me 120,000 o kakou poe kaua ma Aferika Hema i ia wa. Me keia pualikaua i hoonohonohoia ma o a maanei o ka aina, aole loa nae i hiki ia kakou ke haawi aku i na hoopakele ana ia ekolu mau puali koa i paa i ka hoopuniia e na eneml. Eia no kakou ke ike aku nei i ka nohoia ana mai o na wahi he nui o ko lakou pomaikai.

Aole loa i hiki iki ia kakoh ke hookuemi hope aku i ka enemi mai kekahi wahi aku o ua mau kalana aina nei o kakou. Eia no kakou ke ku nei ma kahi mamao loa mai ka.palena mai 0 ka aina o ko kakou poe enemi i keia la, elike no me ka wa i hoopukaia aku ka olelo pane hope loa mai a kakou aku. O ka hana i manaoioia ai e na Kuhina, he hana ia e hiki ana ke lawelawe holo lea ia e na koa he 25,000, aolē loa ia i hookoia i nei wa, aole nohoi i hoomakaia aku e hana, e ka heluna o na koa i oi pa-ha a pa-lima aku 1 ko kela heluna ae la. Aole anei keia he mea e ae ole ae ai o ka noonoo, he mea hoike maopopo keia no ke kuhi-' hewa ma ka hoomaopopo ana i ka nui o na koa o ka enemi a pela pu hoi me ka imi ana e loaa maoli na mea oiaio no ko lakou kulana ikaika?"

O ka nupepa "Times" hoi ma kona manao nema i ke Aupuni no ke ano o kana hoohana ana i ke kaua ma Aferika Hema. Ua hoike ae Ia ia i ka hupo maoli o na hana i liana ia ai, a olelo pu ae la hoi ia, he mea pono e kapae loa hana hunaliuna a hoonalo» nalo i na mea oiaio maoli i ke kulana oiaio maoli o ka nee ana o ke kaua, elike me ia e hanaia nei i keia wa. Ua koi hoi ia, e hoike moakakaia mai ka oiaio, a o ka oiaio wale no i na wa apau imua o ke akea. Ua nema ae la nohoi ia i na olelo pale hoopilimeaai a* Kuhina Balfour. NA POINO O NA AOAO 'ELUA MA LADYSMITH. LADANA, Jan. ll.—E hoike ana ka nupepa "Daily Mail," penei: "Ua loaa mai ia makou ka lono, ma ka lele kaua ia»ana mai o Ladysmith nei e na enemi, ma ka Poaono, lanuari 11, o ka poino o na Pelekane he umikumamaha poe aliikoa i make, kanakolu kumamaha poe i hoehaia, a ua oi aku hoi mamua o 800 haneri poe alii komisin* ole ame na koa i make a i hoehaia. ka nui hoi o na poino ma ka aoao o na Bua, pela ko makou lohe mai, ua* hiki aku ia i ka huina mawaena o 2,000 ame 3,000." Ua hoolaha ae no nae ke Keena Kaua i ka nui o na make maloko o Ladysmith, mamuli o ka mai flva, mai ka wa mai i hooukaia ai ke kaua o kela Poaono aku nei, aole nae ia Keena i hoolaha iki mai i kekahi mea e pili ana i ka nui o na make ame na hoehaia ma .ka hoouka kaua o ua la la. Ua hoike mai ke Keena Kaua, aohe ana mea e hoike mai ai no K a mea e pili ana i ua kaua la.

LADANA, Jan. ll.~Ua hoolaha ae ka nupepa "Standard" i ka lono telekarama i loaa mai iaia, i hoounaia mai ma ka Poakahi, mai ke Kahua Hoomoana ma Frere: "Ua hele huli aku ko kakou poe koa i na eheu kahua hoj omoana hou ma kahi he elima mile ma ka hikina aku o Colenso me he mea la ma ka hoomaopopo a lakou no ko ! na Beritania hoao ana ana aku ma ka aoao." KA OLELO KUAHAUA A KA PERESIDENA 0 NA BUX. Peretoria, Poaha, Jan. 11. (ma ke alahele mai o Lourenzo Marquez)— Maloko o kekahi' olelo kuahaua akea i ho6pukaia ae nei e Pereeidena Krueger imua o na poe Bua, ua-hooia aku | oia imua o lakou, aia ke kokua ana a ke Akija ma ko lakou aoao, ua pono ko lakou aoao, a e lanakila ana no lakou. Ma na lono hoi i loaa mai Colesberg mai, ua hoikeia mai la he kulana maikai ko na Repubalika, oia hoi ka poe Bua, eia nae, ala na Beritania ke lulumi nui aku la no ia wahi no ka lele kaua ana aku ma ia wahi. 0 ka hoike pili aupuni no ka poino ma ka aoao o na Bua no ka hoouka kaua o ka Poaono, lanuari 6, (oia hoi ke la kaua ana ma Ladysmith) ua ikeia he iwakaluakumamaono poe i make a he kanahi-ku-kumamahiku hoi poe i hoehaia. Ua hoikeia ae nel, o na huahelu mua keia. O ke kumuhana ano nui loa e noke ia nei i ke kamailio maawena o na kanaka Bua, oia no ka mea. e pili ana i ka papaia ana o ka ukana mailoko aku o ke kaikuono o Delagoa. Ina aole keia mea e weheia ana, alaila, lawelawela ana kekahi mau keehina hana e pilikla ai na pio ame na kanaka o ko na aina e. LADANA, Jan. 16—E hoike ana kekahi lono telegarama i ka nupepa "Daily Mail," i hoounaia mai ma ka Poaono, lanuari 13, mai Lourenzo Marquez mai: Ua hoopuka ae nei o Pereßidena Krueger he olelo kuahaua i na kanaka Bua, e kauoha ana ia lakou e hele I ke kaua. Ua olelo ae hoi ka ipipepa Volkstem, ka nupepa aupuni, ma ka wa e komo aku ai na Pelekane Iloko o na palena o Transvaal, oia ka wa e hana ino koke ia ai ka oihana eli gula o loko o ka aina. Ua hoopuka ae nohoi o Peresidena Krueger ma ka la 8 o lanuari, he palapala akea i na allhikaua Bua a pela

nohoi 1 na kanaka, e koi ikaika ana ia lakou, e hooi ae i ko lakou mau hooikaika ana i keia wa ma ka paio ana no ka pono o Transvaal. Ua hoi.ke aku la ia imua o na kanaka i ka Halelu 33, Pauku 7, ma ke ano oia ka olelo alakai mai ke Akua mai no lakou, me ka olelo pu ana aku hei, ua hiiinai na Pelekane ma Halelu 89, ma na Pauku 13 ame 14, me kona hooia jiu ana aku hoi imua o na kanaka, ua huli ia i ka Baibala holookoa, aole nae i loaa iaia kekahi ano hana e ae e hiki ai i na kanaka ke hahai, a e pono lakou e kaua ma ka inoa o ka Haku. A'E AKU LA 0 KENERALA BULLER MA KELA KAPA 0 KA MULIWAI KUGELA. NU lOKA, Jan. 12—E hoike ana kekahi lono telegarama i ka nupepa "Tri bune" i hoounaia mai Ladana mai, ma ka la 13 o lanuari, penei: "Ua lilo i nuhou hauoli loa ma Ladana nei ka lono i loaa mai ai no ka mea e pili ana i ko Kenerala Buller kau ana aku ma kela aoao o ka muliwai o Tugela ma ke kakahiaka Poaha. laia i pae aku ai ma ia aoao o ka muliwai, ua ikeia aia ria enemi maloko o kekahi mau auwaha eli he eha mile ame ka hapa ma ka akau aku. 0 kahi i pae aku ai oia, aia no ia ma ke kapa muliwai hema. Ua hoounaia- mai hoi keia lono mai Springfield mai, kahi i oleloia ai he wahi ia e paaia ana e na enemi, ma ke kulana komohana o ke kahua pale o na enemi, nona ka loa he umikumamahiku mile.

O keia wahi a na Pelekane i pae aku la, he wahi ia he umikumamalima mile ma ke komohana mai o Colenso, a he ewalu hoi mile ma ka akau aku o Sprigfield, ma ke alaloa hoi e hoea aku ai i Dewdrop ame Ladysmith. O ka pualikoa nee mua o Kenerala Buller nfa Potgieters' Drift, he aneane umikumamalima mile mai Wagon Hill mai, kahi i hakaka ai na koa o Kenerala White, aneane liookahi .pule ma.mua aku. Ma keia a'e ana aku la a na koa Pelekane ma. o ka muliwai Tugela, e loaa aku ana na enemi e noho jnai ana iloko o na auwaha eli mamua pono mai, a oia hoi ka elieu komohana 0 ko lakou kulana kaua i hoonohonoho ai mai ka muliwai Tugela aku a hoea i Colenso. Ua manao loa ia e nee aoao aku ana o Buller ma ke komohana aku o Colenso, a o keia ke kulana i manao mua ia ai e na na olohe kilo kaua apau ma ka wa i | hoouka ia ai ke kaua ma ka 15 o Dekemaba aku nei. KA IKAIKA KAUA 0 NA BUA. I LADANA, Jan. 12.—Ua hoikeia mai | e kekahi mea i manaola, ua loaa iaia ka ike maopopo ana i ke kulana ika[ika o na Bua, he hoike i ka nupepa , "Morning Post," penei: "I kinohi ua £keia o ka huina nui maopopo o na f ßua, he 30,000 no ia; aka, i keia wa ua hoopuipui nui ia mai keia heluna e ka poe mai Lae Koloni mai, a ua hiki no ke kohola aku me ka maopopo loa ko lakou huina i keia wa, ua hiki aku no ia i ka 100,000 koa me na pu he 206. kole i konoia na poe Bua e ku kiai i ko lakou mau uwea olelo. Maikai ka ulu ■ana o ka mauu o ko lakou aina, ke ulu maikai la no lakou mau mea ulu; nui na mea ai ulu a lakou, na pipi ame na hipa, a pela hoi me na holoholona aiia o ka waonahele." KA PpINO O NA PELEKANE MA '' LADYSMITH. NU lOKA, Jan. 13.—E hoike ana kekahi lono telegarama i ka nupepa Tri- ! bune, i hoounaia mai Ladana mai, ma |kala 13 o lanuari, penei: Ona poino ma ke kaua i hooukaia ai ma Ladysmith, ua pau pono loa ae nei ia i keia [wa, oia hoi, he umikumamalima poe aliikoa i make, he iwakaluakumama.ono i hoehaia, a he 135 poe alii me na koa i make, a he 244 poe alii me na koa 1 hoenaia. O ka huina apau o ka poe i poino, he 420, a ua aneane he 5 ha-pa-haneri o huina holookoa o na koa apau i kupono no ke kaua maloko o Ladysmith. Ua ikeia ma keia hoouka kaua ana. ua pau loa na mahele koa apau he umikumamawalu i ke komo ma keia kaua no na hora he umikumamahiku. KA MANAO O KEKAHI KILO KAHUA KAUA NO KE KULANA O NA BUA. LADANA, lanuari 16.—Ua hooia ae o Spencer Wilkinson, ke kanaka kilo kahua kaua o ka nupepa "Morning Post" (Pou Kakahiaka) ua oi aku ka nui o na koa Bua ma ka Akau mamua o na koa o Kenerala Buller ame White ke huipuia, nolaila, ma keia ano ua hiki no i na Bua ke waiho iho i pualikaua Jawa pono no ke klai ana ia Ladysmith, i oi ae ka nui mamua o na koa Pelekane e noho la i keia wa ilok«) o ke kulanakauhale, a hiki nohoi ke kue mai ia Buller me kekahi pualikoa i oi aku ka uui mamua o kona mau koa. Ua loaa mai na lono mai ka pw Bua m\i e hoola an& no ka unuhiia ana o kekahi mau mahele koa Bua mai kekahi mau wahi aku, a ua hoonohonoho kokoke ia ae la maluna o kekahi mau puu e kokoke ana i ke ku.lannkauhale a ma ia ano ua unuhi ia aku la na koa kokua no ke kue ana mai ia Kenersla Buller. NA LAKO KAUA HOU A NA BUA. LADANA, Jan. 16. —Ua hoolaha ae nei ka nupepa "Daily Mail," 1 keia mahope iho nei, kai hoounala mai hoi e kekahi mea kakau nupepa ona e noho ana ma Le Creueot, Faranl: "Mahope iho o ka ninaninau ana no na la elua, aole o'u kanalua i ka hooia ana aku, eia ka Hui Schelnder ke hana nei i ke ao ame ka po i na pu ame na lako kaua no na Bua. A ole hoi oia wale no, ua pau i ka hanaia a paa, a makaukau no ka hoounaia ana aku no Transvaal, he eono mau pu nunul. Ua hoike mai hoi na kanaka hana la'u, aole liuliu a hoounaia aku he kanakolu mau pu hou no na Bua." PUHILI NA BUA. RENSBERG, Lae Koloni, Poakahi, | lanuarl, 15.—1 keia kakahiaka i hoao ai na Bua e lele kaua aku maluna o kekahi puu e paa ia ana e na koa Yorkshire ame ka poe Nu Kilani, eia nae ua hookuemi hope ia mai lakou e ne elau pu. Ua make he iwakalua poe, Bua, a he kanalima paha poe i hoehala.

NUI KA HUHU 0 KA EMEPERA 0 GEREMANIA. HERELIXA, lan. 15.—Ua Hlo ka hopu pio ia ana o ka mokuahi Bundesath e ka mokukaua Beritania. i mea e hoopioioke ioa ia ai ka noonoo o ka Eraepera-Wiiiama, a e lialawai kamailio pinepine ana hoi ia ia me ke Kakauolelo o ko E, oia o Kauna Von Buelow. Ua noonoo ia keia kumuhana ma keia la iho la, a ua ikeia ka liooi loa ia ana aku o ka maikai ole ona noonoo ana oua Emepera la. Ua o]elo ae hoi ia he hana maikai ole loa ia a Enelani i hana ai, a ua manao la hoi ia mamuli o kona holo ana aku i Enelani i kahi wa kokoke loa i kaahope ae nei, e malama ana la o Enelani i ka nohona hoaloha oiaio mawaena o na Aupuni elua. Ua manao loa ka Emepera, o keia hopu pio ia ana o na moku Geremania, he hana uhai aelike ia no ka nohona hoaloha mawaena o na aupum elua, i hanaia e Haku Salisebure.

Ua hoikeia mai e ka Oihana Kuhina no ko na Aina E ma keia la ua loaa mai ka lono ia Keena no ka loaa io ana o na.mea kaua maluna o ka mokuahi i hopu pio ia ai, aka, aole na« ia he mea nui, oiai, he mea no ia ua maopopo mua, a he nul loa hoi na pu ki manu a ki hoioholona iluna o ua moku la. RUSIA MA HIKINA. VANAKOUA, (B. C.), lan. 11—Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Empress o Japana iloko o na la holo he umikumamakolu mai lokohama mai, ua loaa mai la na lono nupepa e hoike maopopo ana i ka Rusia mau hana e nee la ma ka Hik;na. Ua olelo ae ka nupepa Gazette o Kina, mamuli o keia kaua a Enelani e nee nei ma Afenka Hema., ua hoala hou mai la ke Aupuni o Rusia. ma o kona Kanikela la ma Hankow i kana koi e pili ana i ka aina o Jardine-Metheson, e koi ana e ke oolea loa no ua aina la. lla olelo ae ke Kanikela Rukini, ua hookoia ka pono o ke kuleana ana maluna o keia aina no kona Aupuni, a ua lioike ae hoi ia i ka manao, e lawe no ia mamuli o ka ikaika i ua aina la me ke kali hou ole ana aku non a hana hooponopono hou aku. Ua lilo keia hana ana a ua Kanikela la i mea e hoouluia ai ka nohona mīaikai ole mawaena o na kanaka Rukini ame na kanaka Pelekane.

LADANA, Jau. 11. —E hoike ana hoi

ka mea kakau o ka nupepa "Daily Mail," penei: "Oiai, he oiaio ka lioike pili aupuni, aohe mea e lele ai ka hauli no Afeganikana, ua manaoio loa no nae au, ua loaa ae i ke Aupuni o Inia he lono lioopioloke no na nee ana a Rusia ma ke alahele i Peresia. Eia o Rusia ke-lawe nei i na pomaikai apau e loaa ana iaia i keia wa mamuli o ko Enelani komo ana i ke kaua ma Transvaal, a ke hoopuipui nei oia i kona ikaika kaua. a ke nee nei oia no na palena o Peresia, me ka manao e heehui mai ia wahl me ia, ka hana hoi e aeia ana e Oeremania mannui o kona manao ana e ioaa ana iaia he mau pono alahao mai a Rusia aku ma ia wahi.

LADANA, Jan. 13. —Ua ioaa mai he lono telegarama ia nei e hoike ana he 75,000 poe koa Rukini i liaalele iho ia Triflis, Trans-Caucasia, no Baku. A e holke ana nohoi ua lono la, e nee aku ana na koa a hoea i Konschtka, ka mahele aina kuwaho o Afeganikana. Aole ae mai, aole nohoi hoole mai na Luna Aupuni ma ke Keena o ke Kuhina Kaua i ka oiaio o keia lono, aole nohoi lakou i hoike mai ūa hanaia kahi hana e pili ana i keia keehina hana a Rusia. Aka n&fe. ua ike maopopo loa ia, ua kakau palapala ia aku ka Elele Kuhina Beritania ma Sana Peteroboro no keia mea. Ua hoikeia mai nohoi ma keia mau lono, e nee aku ana na koa Rukini a kokoke loa i Herata, a o ka noho maoli ia ana aku oia wahi, aia mamuli o ka ikeia ana o na nee ana a na koa Pelekane ma Inia.

I ka hoomaopopo ana i ke kulana e ku nei i keia wa ma ka Hikina ke hui pu ae hoi me ke kulana o ke kaua ma Aferika Hema, he kulana kupilikii no. Aia ma na palena aina o Inia, he 250,000 poe koa Rukini. Ua loaa mai hoi ka lono ma ka la inehinei, ua hoea ae la o Kenerala Yonoff i Komschitka, a ua ikeia nohoi ka hoopuipui mau ia la ka ikaika o na aumoku kaua Rukini ma Port Arthur, a pela pu hoi me na mokukaua ma ke kaikuono o Peresia, 1 kela ame keia la. Ua loaa mai nohoi ka lono maopopo ua hoouna awiwi aku la o Farani i na kauoha e houluulu kona poē koa ma na palena kuwaho o ka aina. A ua hooiaioia mai hoi keia lono, ua hoike aku la ka Elele Kuhina Farani ma ka Vatikana, imua o Pope Leo no ka paa ana he aelike mawaena o Rusia am« Farani, o laua wale no na AsiaMana Aupuni nui e nana ia ai ma Tureke nia Europa ame Tureke ma Asia. O Rusia ma Tureke ma Europa, a o Farani ma Tureke ma Asia. Ua hooniaopopoia nohoi, ua hooholola keia aelike mawaena o Rusia ame Farari -na ka wa i' hoea ai o Kauna Muraveiff, ko Rusia Kuhina Kaui, i Parisa.