Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 4, 26 Ianuali 1900 — KEIA AO KELA AO [ARTICLE]

KEIA AO KELA AO

Ua kunou niai la hoi ua keiki alii la ia'u me ka maikai ame ka oluolu, aka, o kana kunou ana ae ia Zara, he oi loa aku ka waliwali a me ka mahiehie, eia nae, ua kunou hoopohala. wale aku la 110 nae o Zara. Hela aku la makou a noho iho la maluna o ka papa-ahaaina. Ua hoonohoia iho la au ma ka lima akau o Heliobas, oiai hoi ke Keikialii Ivan i noho ae ai ma ka aoao hema o Heliobas, a nolaila, ua huli pono aku la ko'u alo iaia, a pela no hoi kona alo i liuli pono mai ai ia'u. Ua ai iho la makpu, a ua inu iho la nohoi, aka, o ke Keikiaiii Rukini na3 ka oi aku o ka hoonuu i ka tnea inu. 0 na wahi olelo i hookaauia e mnkou wa, aole no i hele loa i ke koikoi. Ma ka wa keia i puia ae ai ka ikaika ūlumahiehie o "ka waina iloko o ua Keikialii nei, ia wa i hoomaka mai ai ke ala mai o na kamailio ano nui ana mawaena o ua Keikiaiii la, me Heliobas ame Zara. Ua noke mai la nohoi ua Keikialii la i ke kamailio ana no kana mau kaa- v hele ana ma na wahi he nui o Europa, ame ka nui o na la hauoli .i loaa iaia nia ia kaahele ana. Ua hele nohoi oia i. Amerika Huipuia, a ua ike oia i ka nani oia aina. Hookahi kulanakauhale i pakele ai oia, wahi ana i kamailio mai ai, mai paa oia i ka hopuia e ke komolima o ka materemonio, oia ke kulanakauhale o Bosetona. 0 ka wahine i mea ia ai oia e mare, he wahine waiwai nui oia noioko oia klilanakauhale, aka, 'ua hoole nae kona naau i ka mare ana aku i ua wahine I kela wa hoi, pane aku la o Heliobas iaia ma ke ano hoomakeaka ana: "He kulana laki no kou. O ka mea 1 oi loa aku ai kou kulana i ko na poe e ae apau, oia keia, ua loaa ia oe na mea apau e oluolu ai kou noho ana. mai ia oe ka*waiwai nui me ka luhi ole. He mea pono ia oe, ke piikoi hou ole aku i hauoli hau aku nou, oiai ua lawa loa oe ia mea he noho hauoli ana."

"Aole i like ko'u manao nie kou," wahi a ua Keikialii nei i pane mai ai, me ka hoomau nohoi i ke kamailio ana mai. "Heaha la ka waiwai o nei mea he waiwai ana o ke kanaka, ke ole e loaa iaia ka hauoli oiaio?"

"Heaiia la ia mea he .hauoli oiaio? Aole anei ia o ka noho ana me ka ilihune ole? Aole anei ia o ka nono ana me ka lako i na mea apau e nele ole ai ka naau o ke kanaka ina e makemake ae ana ia i kana mea e makemake ai ? 0 Jta rula maikai loa paha e pono ai i ke kanaka ke hana, oia keia, e lawe mai oia i na mea apau e hoea mai ana imua ona, me kona noonoo iho hoi heaha la ke leumu o kona hoopomaikaiia ana mai me ia haawina pomaikai? A ina hoi he haawina poino kai loaa mai iaia. e ninau no oia i ke kumu o ka hoea ana mai oia haawina?" Ke ike aku la au i ka nana ana-mai o ua Keikialii'la ia Heliobas me na onohi maka ano e, alaila, ninau mai la oia: "Heaha ke ano oia olelo au i olelo mai ia ia'u, 'ke Sumu o ka hoea ana mai o kekalii mea?' He keu no oe a ke kanaka kupaianaha nui wale ma ko'u noonoo ana. 0 Sokarata, oia kekahi o na loea akeakamai o ke au kahiko, a he kanaka pohihihi uohoi ia o kana mau olelo ia'u. Ua like loa hoi oe me ia."

"O okarata, oiaio no kekahi kanaka noiau loa o ka wa kahiko. Aole ia he kanaka pohihihi o kana mau olelo akeakamai. Ua like loa kana mau olelo apau me na kulu-kehau o ke kakahiaka, ke aliali maikai. Aohe mea pohihihi ma kana mau olelo. lie oiaio loli ole ma kana mau huaolelo apau. I kekahi wa, ua like kana mauj)lelo, me ka pahikaua oi lua e hou atia-lloko ,o ka puuwai o ka mea kino hoopaakiki mamuli o kona naaupo iho. No ka oiaio o kana mau olelo i hoopuka mai ai, ua lilo ia i kanaka hoowahawahaia e ka poe apau i kue i ke ao lioopono ana. 0 kāu i ninau mai la ia'u, no k'e ano.o ka'u mea i hoopuka aku nei, oia' hoi, ke kumu o ka hoea ana mai o kela ame keia mēa e hai aku ai oe, a oia keia: O kela ame keia mea e halawai, mai ana me kakou ma keia ao, he mau hipuu wale no ia ,iloko o ke kaulahao e hoopuni ana i ke ano o ko kakou mau ola ana ma ka honua nei. O ka ike lea ana i ke kumu o ka hoea ana mai o keia mau mea, oia ka ike ana i ka naauao. I kekahi wa e hoea mai ana keia mau hipuu, e hiki ana ia oe ke wehewehe ae me ka maikai. Ke hoomaopopo ole nei oe i ka waiwai o ka haule ana iho 0 kekahi hookuukuu mamua pono o kou alo i kekahi wa, eia nae, e hoomaopopo ana oe i ka waiwai o ka mapu ana mai o ke ala o kekahi pua imua ou. Aolē oe e hoomaopopo aDa i ka waiwai o ka pio ana o ke anuenue ame ke ku ana o ka punohu ula i ke kai, aka, e hoomaopopo ana no nae oe i ka waiwai o ka paakiki ana o ka wai 'a lilo i hau. ,Aole paha oe e hoomaopo--4)0 ana i, ka waiwai o ke kuia ana o kou wawae ma kou wa e hele paukiki ana ma kekahi huakai imi loaa, a pela hoi me kou halawai ana me kekahi maka-paa; aka, e hoomaopopo ana no nae oe, he huakai moewaa kau ke halawai pu aku oe me kekahi kaoo hoolewa? Penei ka olelo a kekaai kana-, ka akeakamai oka wa kahiko, 'E hoonoonoo oe, e ke Kanaka, no kela ame keiā wahi hauli lele oili ae ana iioko ou, & peia pu hoi me kela ame keia kahoaka e halawai pu aku ai oe. 0 ks makapaa he hoole ia, aka, ina elua ma-ka-paa e halawai aku ai oe, alaila, ua kuea ae la ka paka-laki./ 0 ke anuenue he hoole ia, oia h&i, he hoole pilikia, a he hoole loaa. I kekahi wa e hea mai ana ka leo o ke anuenue Ja oe, aia he pilikia mamua o ke alahele, a he mea pono ke noho. Nolaila, ina e hoolohe ana na kanaka o keia honua 1 keia oleloao, e piha ana ka honua i ka ike i ka nani o lehova, ke Akua."

* "No'u iho, e hai aku no au me ka hookamani ole. he nui loa na ouli e ikeia ana e ko'u mau maka i hiki ole ia'u ke lawe mai i ko lakou ano maoli. Nokeaha la i hoohoka mau ia ai ke kanaka, a loaa ole iaia kana mea i makemake ai me kona uhane apau?" wa-

hi a ua Keikialii nei i ninau mai ai B Heliobas. "O ko kumu i hooko ole ia ai kom makemake elike me kau i manao niil ai e loaa ana ia oe, oia kou komo 01l aua ma ka poai uwila hookahi me k;l mea au i makemake ai." wahi a Zara fl pane mai ai no ka manawa mua loal i ua Keikialii la. 1

"ike aku la au i ke uahu ana iho <> ua Keikialii nel i koua lehelehe. a ia wa oia i huli ae ai a pane aku ia ia Zara ma kekahi poo o ke pakaukau: "Ua ike no au, aole ou wahi mana wa e lokalii ai kou manao me ko'u ma kela ame keia wa a'u e hoopuka ae ai i kekahi olelo. Aole au i ike iki nokeaha la i kau ole ia ai oe ame au ma kn poai uwila hookahi i mea hoi e like ai ko' kaua mau manao."

I keia wa i loli ae ai ke kulana o ka makou mau mea ai. a haawi ia mai la ia'u he pa mea ai 0110, a hoomanao iho la au, ua hoea aku la mnkou ia wa, ma ka helu'hope ioa o na mei oia aina ana. Oiai au e ai ana i ka'u j»a mea ai, aia hoi, ike iho Ui au i kekahi mea e ananai mai ana i kuu wawa», a i ko'u nana ana iho iialo. ike iho ia au la Leo e moe ana ma kuu mau wae, a e kuolo mai ana i kona poo ma kuu mau kapuai wawae. Ia wa i hooho ae .ai au me ke pahaohao loa ko'u ike ana iho ia Leo. Ku ae la hoi ua ilio nei iluna, hapai ae la oia i kekahl wawae ona a hookau mai la oia maluna o kuu lima."Ua kamaaina ka oe ia Leo?" walii :» Heliobas i ninau mai ai ia'u. "Ae. k< hoomanao nei au, ma ko'u wa e noho ana ma Cannes. ua hoouna aku au ia Leo nei e hele aku i kahi o Cblini. a ke ole au e kuhihewa oia kou wa i ike ai iaia nei. He holoholona waiwai nui loa keia ia'u. Ua oi ae ko ia nei waiwai ia'u mamua o ke gula ame ke»dala ina i hoohalikeia ko laua kaumaha ma ke kaupaona ana me ko ia nei kaumaha." Ma ia wa nohoi pane mai la ke K«mkialii, nia ka olelo ana mai. Ae. hcilio waiu'ai io.no keia, nokamea, ina aole keia ilio, aole loa e loaa ka naauao a Heliobas e paa nei i keia wa ma na mea e pili ana i nei mea he uwila. "Ae," wahi a Heliobas i pane mai ai, me ke kahea ana mai hoi i ua iiio la, a hele aku la. nohoi oia ma kana wahi e noho ana. "Ina aole keia ilio, aole loa palia e loaa ia'u ka ikaika ani«» k hoihoi o ka huli ana i na mea huna pohihihi e pili ana ika uwila. l T a liIo o Leo nei i mea kokua nui ia'u ma ka'u maiī hana anau e pili ana i ka hoao ana i ka ikaika o ka uwila ma kekahi mau mea a'u i makemake ai. a ua liopohopo loa hoi au i ka ho*>o mau ana ia mea maluna o Zara. 0 keia ilio, oia ke kumu hoonaauao nana i ao mai ia'u i ka ike a'u e paa nei i keia wa."

Aole hoi i kana mai kou pioo i ko'u I lohe % ana i keia mea i hoikoia mai ai e Heliobas, nolaila, ninau aku la au iaia i ke ano o kana hana ana nialuna o Jueo i Jilo ai oia i Jnea hoowaiwai aku iaia ma ka mahele ike akeakamai ana i kamailio mai ai ia'u. "Me ka hauoli no au e hoike .iku af ia mek ia oe," walii a Heliobas i pane mai'il ia'u. "Ma ko'u manao' nae, o keia moolelo a'u e hoike aku nei ia oe, he moolelo no ia e nianaoio ole ia aua e hapanui o na.kanaka, a he moolelo nohoi lakou e nana mai ai me ke kanalua nui o ko lakou mau noonoo, aka, aohe nae he mea i oi aku o ka oiaio mamua o keia a'u e hoike aku nei ia oe. I ko'u mau la opiopio loa, ua ike au me ke pahaohao nui l na hana kupaianaha a ka uwlla ma ka poiuiu o ka lewa. Ua ike au aia he mana iloko ona. Ua noonoo iho la no hoi.au ia wa, ina e hiki ke apo ia aku ia mana e ka ike ame-ka noiau o ke kanaka, e lilo ana ia i kauwa maikai loa na ke kanaka. Ika mahuahua ana ae o ko'u noonoo, pii pu ae la hoi ko'u wahi ike ma ka mea e pili ana i ka uwila, maI muli o ko'u heluhelu nui ana i na buj ke akeakamai, ua konoia au e huli aku i ka'u mau huli ana no ua uwila nei | maloleo o na buke a na kanaka ake<ikamal o ka wa kahiko. 0 keia ka poe i kapaia na loea naauao o* ke au poeleele o Europa. aka, ma ko'u manao nae. he mea pono ke kapaia kela wa, oia ka wa i ku ai ka naauao ma kona 1 wa opiopio malnna o ka ili o ka honua. a'u i huli aku ai iloko o keia I mau buke a ia poe akeakamai k ihiko loa, ike iho la au me ke pahaohao nui. na ike ia poe i ka peni ame ka inika | i kakauia ai na huaolelo | Tekela, Uparesina, ma ka paia o ka halealii o ka Moi Belehazara. oia hoi, ua kakania ua mau huaolelo la. e ka Uwilii. He nui loa hoi na mea i loaa ia'u maloko o na mau buke la, no na I hoakaka pili i ka uwila, i ike ole ia i keia manawa mawaena o na akeikamai o keia au hou e nee'nei. Hmmaopopo iho la au, ua ikeia e na Mapoi o ka wa kahikō ame na kaliuna oi;i mau au ka mana kupaianaha loa o nei mea he uwila iloko o ke kino o ke kaa he mea nae ia i pMienehono I.'i ena kanaka n Upin wa. He men oiaio loa, aia he ikaika uwila ilnko o k<'la ame keia kino kanaka. <• leo'u ike ana iloko o keia mau huke k iliiko, aia he uwi?a iloko o ke kino k:inaka, ua hoao iho 1a au ia mea malnna o Leo nei. I la. oiai au e heluheln ana i kekahi b)ike kahiko loa ua noke mai la o Leo nei i ka hana kuli. a ia wa i ku ino ae ai au ilnna me ko'u piha inaina, a kahea aku la i kona Inoa. I ka wa ana i nana mai ai i ko'u mau maka, ike aku la au i kona wiwo ana iho. a kukule iho la ia. Ma ia wa t i hoomaka mai ai ki nlu ana o ka noonoo ilo1(o o'u ua hiki ke hobhāiia' lā fta manao iloko o k? kanaka lilaluna o ka noonoo o kekahi mea e ae, ina nae e kuikahi ana na kulana o ko laua ku io honua ana. Ma keia wa mai i hoopulapula ai au i na hana he nui i pili i ka oihana uwila." (Aole i pau.)

Ma ka Poakolu o keia pule ae e ku mai ai he elua mau mokuahi mai Kapalakiko mai, oia ke Kina ame Moana. A e ioaa ana ia kakou na mea hou mai na kaiaulu mamao mai. Ua mahaio loa makou i ka oihana kinai-ahi i ka hooikaika ana e hoopakele ae i na lako nai palapala o ka hoaloha nupepa "Ka Makaainana," a pakele io nohoi mai ke ahi ai-humu-humu mai o ka Poaono nei.