Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 20, 19 May 1899 — Page 4
This text was transcribed by: | Roberta N. Jahrling |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
E WAIHO AKU ANA I KA OHANA
Ma ka la inehinei i loaa mai ai ia makou ka lohe, no ka manao ana o Mr. A. L. C. Atkinson, e waiho aku i kona kulana kokua Loio Kuhina mamuli o kona iilo ana i kumu e hoouluia mai a@ @e hihia ano nui a koikoi maluna o kona poo ma ka oihana, oia hoi ka puka ana mai o ka palapala hoopii e noi ana i ka Aha Kiekie a hoopau ia ka lawelawe ana o Mr. Cooper i ka oihana loio maloko o keia Aupuni.
He opio keia i kamaaina loa i ko Honolulu nei poe no na makahiki he lehulehu i hala ae nei, aka, a hoea mai nae i kekahi wa pokole i aui ae nei, ua holo aku oia i Amerika no ka imi ana i ka ike kanawai, a ua hoi mai oia i Hawaii nei, mahope no o kona hoonaauao ia ana ma ka oihana ana i makemake ai, a ua noho koke oia maloko o ke Keena o ka Loio Kuhina a hiki wale mai nei i keia wa. Ua nui no hoi kona hilinaiia e kona poe ma ka oihana.
Ua hoomaopopo nohoi makou, he kanaka opio keia i piha me na haawina o ka oluolu. Ua haa-le mai nohoi ka lono lo makou nei ko makou manao e loaa ana iaia ka holmoua ame ka holopono o kna lawelawe ana i kana hana.
LANA HELE KA WAWAE KANAKA I KE KAI
Oiai kekahi poe holoholo waap i holo aku ai no ke Awalau o Puuloa, me kela Sabati aku nei, a i ka huli hoi ana mai o ua poe la no Honolulu nei, ike mai la lakou i ka lana hele o kekahi wawae kanaka iluna o ka ili o kekai. O ke ano nae o ua wawae la, he wawae ili keokeo. O ka pauku okoa no o ka wawae ke lana mai ana, a e paa ana no ka lole maluna iho. Aole hoi i aa keia poe e kii aku i ua koena nei i aina ia paha e ka mano a hakina, no ke kolo ana mai i Honolulu nei. Ua manao wale ia, o kekahi lala keia o kela koa Amerika i haule ai maluna iho o ka moku lawe koa i kahi wa i hala ae nei. Me he mea la ma ka nana aku, ua pau ke kino i ka ainaia e na niuhi o ka moana.
KA PAIO KINI POPO TENISA
Ma ka auina la o kela Poaono aku nei i malamaia ai ka hookuku kini popo Tenisa mawaena o Miss Hart, kaikamahine muli a Lunakanawai Hart o Kohala mua, ame kekahi kaikamahine haole nona ka inoa a Miss Hoffman. O keia ulele paani ana mawaena o keia mau lede opoio, oia no ka paonioni ana o laua no ka mea o laua e eo ai ka inoa hanohano o ka lilo ana i Moo no ka Paonioni Pukahi ma ke Tenisa no Ko Hawaii nei Pae Aina.
O ke kuhua paani i kakeleia ae ai na oniu laau ana a keia mau loea ma ia ano paani, aia no ia ma ke kihi Waikiki, o ka huina o na alanui Rikeke ame Kalepa, oia hoi ke kihi Ewa o ka Halaaniani Hale.
Ma ka wa i malamaia ai keia paani, ua piha o loko o ka pa kinipopo i na makaikai, a pela no hoi o waho aku nei o ka pa. Ua hoopii makai ia ka ulumahiehie e hauoli o na mea apau i ike i keia paani ana a keia mau lede opio.
Ma ka hora 4 me 30 minute i hoomakaia ai ka paani ana, a he aneane elua hora okoa ka paio ana o ua mau moho la me ka makaukau nui. he elima mau kemu i paani ia e laua. O ke kemu mua, he 6 ka helu a Miss Hart ia 1 o kona hoa; ma ka lua o ke kemu, he 2 no a Miss Hart ia 6 a kona hoa; ma ka ekolu o ka paani ana, he 2 no a Miss Hart ia 6 a kona hoa; ma ka eha o na paani ana, loaa i ka mua, he 6 ia 1 a kona hoa; a ma ka helu elima o na paani ana, loaa ia Miss Hart he 6 ia 3 a kona hoa paio.
Ma ka Poakahi mai hoi, i malamaia ai ka hookuku kini popo ;u-lua mawaena o Miss Hart me Mrs. Gunn makekahi aoao, ame Miss Dillingham me Lemon ma kekahi aoao, a o ka hopena o keia paani ana, ua lilo ka lanakila i ka paa mua ma keia paonioni pu-lua ana.
Ma ka Poalua nei hoi i malamaia ai ka hookuku no ke kulana Moho no ka Pae Aina nei, ma ke kulana paani pulua. A ua hooukaia keia hakoko ana mawena o Miss Hart me Mrs. Gunn ame Miss Hoffman me Miss Scot.
Pehea mai ana kakou, awai ke komo ae ana e hoohiki? E pono no o kakou no a pau. Aole o ka hoohiki ana ka mea e nalo ai o ko kakou kupaa aloha aina, aka, he mea ia e hoikeia ae ai o ko kakou aloha aina olaio. Ka Makaainana.
NUHOU O NA AINA E
Mamuli o ka maemae maikai o na unuhina a kekahi hoaloha nupepa o makou nei no na Mea Hou o na Aina e mai, ua apo iho la ko makou manao hoohihi e lilo ia i mea maikai no ka makou nei pepa, me ka lana o ka manao e waihola mai ana nohoi ka noonoo o ka makamae.
NA LONO MAI PILEPINE MAI
Ma ka la 4 nei o keia mahina, i kuene pono aku ai o Keneraia Makalata ma Sana Tomasa. Mahope iho hoi o ke kaua ana mai a na Pilipino me ka ikaika maluna o na Amerika, ua lanakila no nae na Amerika maluna o ua poe Pilipino la. Aia nohoi ko Hele mahele koa ke nee la no mua, ma ke alahele e hoea aku ai i Sana Ferenado. Ua nee aku keia poe koa ma kekahi alahaka ma ka hema aku o ke kulanakauhale, kahi hoi i ku loihi loa ai ka poe kipi, a i ulaaia aku ai hoi lakou e na Amerika, mahope iho o ka hooukaia ana o kekahi hooukaa kaua ikaika loa mawaena o na aoao elua. Ua hakaka aku la na Amerika me na poe Pilipino i loaa ai ia lakou he alahele maloko aku o ke kulanakauhale. A o keia kulanakauhale, ua pau iho la i ke puhiia i ke ahi e na Amerika.
O Konela Suma hoi keia, ua haalele iho la ia i ka pualikoa o Latona, a nee aku la oia no Masini. E nee ana lakou no ia wahi no ka hoopuni ana i na kipi. O ka pulakaumaka loa e aka loa ia la e na alakai Amerika, oia ka anai loa ana aku ia Sana Ferenado.
Na kekahi kanaka Eepania hoi, i paa pio mua i na Pilipino, a i pakele mai na lima mai oia poe, ka mea nana i hoike ae imua o na koa Amerika, ma ka wa ana i komo mai ai maloko o ko lakou laina, mahope iho o ka nee ana aku o Kenerala Hele no Kuinigana, ua kanuia iho la he 200 poe Pilipino, ma ke ano he 35 kino make maloko o kekahi auwaha, a he 27 aku ana maloko o kekahi auwaha. A ua manaoia o keia ka helu kiekie loa o na Pilipino i pau i ka make ma kekahi hoouka kaua ana mawaena o lakou ame na koa Amerika, mai ka wa mai i hoomaka ai ke kaua.
KA MANAOLANA NO KA MALUHIA
E hoike ana kekahi lono i loaa ae ma Wasinetona ma ka la 5, ua ae aku la na Elele o Aguinaldo imua o ke Komisina Amerika Pilepine i ka mana hoomalu kiekie o Amerika Huipuia maluna o na Mokupuni o Pilepine.
Mai kekahi hoa mai hoi o ka Aha Kuhina, i loheia mai ai, ua hana ia aku la keia ae ana a ua poe Elele nei o Aguinaldo imua o Peresidena Scherman, ma ka aha ahalawi a kukakuka i malamaia ai e ia ame Konela Aguelese ame Lutanela Benala, he mau la lehulehu i hala aku. Ua ikeia keia manao ae maoli ana o ua mau Elele Pilipino nei, mamuli o ko laua pane pololei loa ana i kekahi ninau i waiho ia aku imua o laua, a he pane nohoi e hiki ole ai ke hoohewahewa ole ia.
E HAAWI PIO IO ANA ANEI O AGUINALDO?
Mamuli o kekahi lono i hoikeia aku ma Wasinetona, ma ka la 5 iho nei, ua hoikeia ae, ua makaukau o Aguinaldo e haawi pio iaia iho iloko o na lima o ka mana Amerika, a ua koke loa e pii ae ka hae keokeo iluna mamuli o ka hukiia ana ae e na kipi. Ua hoikeia aku keia lono i Wasinetona e Komisina Pilipino, ma o Peresidena Schurman la. Ua hoouna aku hoi ka Peresidena o Amerika i na ao ana i makemakeia e ke Komisina Pilipino.
O ka hopena mai hoi o kekahi hoike i hoounaia mai e Shurman i keia la, ua manao paa ka Peresidena ua kokoke loa mai ka hopena o ke aia kipi hulianahi. Aole nae hoi keia hopena e loaa ana me kahi mau hooluolu ole aku a ke Komisina i waiho mai nei, a e aeia aku ana hoi ma ke kauoha a ka Peresidena. Ua manao keia hooluolu ana e haawi aku i na Pilipino i ano hooponopono aupuni e hoohalikeia me ko Amerika Huipuia.
O ka mahele hooko, e like me ia i hoikeia ae e ke Komisina, i Kiaaina Kenerala, me ka loaa hoi iaia o ka mana hoole (vito) kaokoa maluna ae o kahi mau hana a ka Ahaolelo, ame kona Aha Kuhina, i waeia mai na alakai mai waena mai o na Pilipino a me na Amerika. E hooponoponoia aku no ka mahele kau kanawai ma ke ano o ka hopena mai ia o ka haawi ana aku i ka pono koho balota i na poe Pilipino i loaa na hookupono ana. E hoomanaia ana no ka Peresidena e hoonoho aku i na lala o ka oihana hookolokolo, e like la no hoi me kona hoomanaia e hookohu i ke Kiaaina-Kenerala.
O ka mea nae hoi a keia lala o ka Aha Kuhina i manao ai oia ka mea maikai loa ma ia hana holokoa, oia no ka aela ana o ka ke Komisina mea i manao ai e na elele Pilipino.
KELA AME KEIA
Mamuli o na holiuliu kaua e hana mai nei i keia wa, e Rusia a pela pu me kana mau hoolilo daia nui hewahewa ana no na koa ame na lako kaua, ua manao loa ia, aole loa ona mano e hooku ku i kana mea i kuahaua ae ai imua o ke ao nei e hoemiia iho ka ikaika kaua o kela ame keia Aupuni.
Oiai, ua loaa mai na lono e hoomaopopo aua i ka pohu lai malie ana o ka honene kaua mawaena o Farani ame Enelani, ma ia wa hokahino, ke pua mai la no kauahi e hoike ana aia no o Farani ma kei mua aku ke Aupuni o Farani ma keia mua aku i 1,500 poe waapa mahu a e hoolakoia ana lakou me na lako kaua o ke ano hou loa. A ma ko lakou wa e neet aku ai no Enelani, alaila, e ukaliia ana keia poe moku waapa e na koa he 170,000 me 500 pukuniahi. He lilo nui hewahewa keia o Farani ma keia hoomakaukau ana.
AE O MATAAFA E HOOMAHA IKI KE KAUA
No Apia, Samoa, Aperila 27. Ma ke ala ae o Aukalana, Nu Kilani, Mei 3, ka hoike ua ae o Mataafa, ke alii kipi, i kai hoomoe iki o ka ulele hakaka ana. Eia nae hoi, ua hoole na Geremania e kakauinoa iho i ke kuahaua.
A no Wasinetona hoi, la e neio, ka oleloia ua hoike ae na luna ohana ma ka Emebase Geremania nohe hoike palapala hou i loaa aku no na hana ma Samoa a hiki i ka wa i pau ai o na hora hana keena. O ka mea maopopo nae paha hoi, aohe no he mea ano nui i manaoia no kekahi manawa, oiai hoi, ua haalele iho o Emebasedoa Vona Holebene i ke kulanakauhale no kekahi mau la lehulehu e kipa ike ai ia Nu Ioka.
Ke kakailia la me ka manao hilinai ano nui loa no ka loaa aku i kahi o ke noiia ana e hoomoemoe iki i ke kaua, a ua hoikeia ae hoi ka manaolana me ka hilinaiia ua hooholo ko Mataafa poe e hooki a e kakali no ka olelo hooholo a ke Komisina hui e holo aku nei ma kona ala no laila. Ua oleloia ae hoi ua ake loa o Geremania e loaa he hookila o na ulele kue ana.
NO KA NOHOALII O SAMOA
Iloko o ka Hale o na Makaainana ma Ladana, Aperila 25, ma ka pane ana aku o ke Kakauolelo Ahaolelo o ka Oihana o ko na Aina E, ka Mea Hanohano Wm. St John Broderick, i ka ninau a James F. Hogan, lala kue Panela, e ku ana ma ka aoao o ka Mahele Waina o Tiperare, Irelani, ua olelo aku o ka ninau o ka hope aku nana e pai ka nohoalii o Samoa, e hoikeia aku no la e ke Komisina Hui, e noonooia hoi ka lakou hoike e ko lakaou mau aupuni pakahi mamua ae o ka hookaia ana aku o kahi hana.
O HAWAII NO KA OI
Ma na lono i loa mai nei i Hawaii nei, no ka mea e pili ana ia Koni Ena ame kona ohana i holo aku nei i Kaleponi a hala loa aku i Mekiko, ua hoomaopopoia mai la, aole lakou e hookuene pono loa aku ana i Mekiko elike me na mea i loheia mamua o ko lakou haalele ana iho ia Hawaii nei.
Ua hoike ae o Keoni Ena imua o kekahi mea kakau nupepe o loko oia kulanakauhale, e holo wale ana no ia ame kona ohana no Mekiko no ka hooluolu ana, aole no ka manao ana e hoolaiwi loa aku ilaila. Ua hoike pu ae no hoi oia, oiai oia e noho ana ma Mekiko, e hoolue aku ana oia i kana mau wahi okeni iloko o kekahi mau hana waiwai oia aina malihini.
He nui na hoohalahala i loaa mai ia makou no ka pipili maau o na huaale a Doan iloko nei o ka makou pepa ma kela ame keia wa o kona puka ana. Pehea auanei hoi e mea ai, oiai he wahi mea nohoi ka ia mau huaale e mea mai nei i ka pepa a kakou.
NA HANA HOOHOHOI I NA OPIO
Aohe paha he mea nui e ae a kakou e noonoo ai i keia wa elike me ko kakou nonoo ana no na mea e pili ana i a Opio o kakou nei. Ke ike nei kakou apau me ka ehaeha launa oie mai o ko kakou naau i ka nui launa ole mai o ko kakou naau i ka nui launa ole mai o keia poe Opio e launa ole mai ana me na hana ku i ka pono a me ka maikai. Ua lilo na anaina haipule i keia poe me he mea la o ka hapa nui loa paha oia poe, i mea hoowahawaha loa ia e lakou. O na hana lealea ame na hana e alakai aku ana ia lakou ma na hopena maikai ole o ka noho ana ku o keia mua aku, oia na hana makemake loa ia e keia poe.
E ike mau ana makou i na kamalii he nui e paani kinipopo ana makai iho o ka Hale Aupuni ma na auina la Sabati apau, a me he mea la, aole o lakou mau hakua na lakou e ao pono mai ia lakou he oi aku ka pono no lakou e noho ma na hale e imi a e huli buke ai no ka hoomakaukau ana ia lakou iho no ke kula ma ka Poakahi ae, a e ole ia, e hana no hoi lakou i kekahi mau hana e loaa ai ia lakou he mau mea e waiwai ai lakou ma keia hope aku.
No keia mea, ua manao makou e paipai aku i na poe aloha a makee io maoli i na Opio Hawaii e hooikaika loa lakou ma ke komo kino ana iloko o na kauhale e ninau ai i na makua ame na kahu malama o na keiki o keia ano, ino paha he mea hiki ia lakou ke hoouna i keia ano kamalii iloko o na Kula Sabati ma na la Sabati, a i ole, e hoouna ia lakou ma na wahi e hiki ai ke loaa ia iakou na hoonaauao ia ana ma na la Sabati.
He mea oiaio, aole o makou kuleana e haawi aku i na olelo ao o keia ano imua o na makua keiki ame na kahu hanai o na keiki elike ae la me ka makou e hoike ae la, aka, ua hoolilo makou i na mea a makou i hoike ae la i kumu alakai a hoike hoi i ka mea i makemake ia e makou, no ka hana pono a kakou e hana ai me na Opio o kakou iho nei.
He kumuhana kupono loa keia i pono e noonooia e kakou. Aole pono ia kakou ke ku nanamaka wale aku i na hana maikai ole a nei mau Opio e hookumu e nei i keia wa. Aka, he uhane naauao no nae ko kela ame keia mea i hiki ke noonoo i ka mea pono nona iho.
O ka mea e hoolohe mai ana i ke ao ia aku, oia kai loaa ia kakou; a o ka mea nohoi e loaa ole ana ia kakou ma e ao ana aku, oia iho la no ko kakou poino. A he mea minamina no nae ia no kakou apau.
KE HIHIA PEPEHI KANAKA O KAHUKU
Ma ka Poakolu nei i hoomaka ai ka aoao hoopiiia, ma kela hihia pepehi kanaka o Kahuku ae nei, e lawe i ko iakou mau hoiie me ka aoao pale, a me he mea la aole e liuliu a o ka pau no ia o ka lawe hoike ana o na aoao elua. Ua lohe mai makou, he maikai no ke kulana o na olelo hoohole nae a ke Kiure oia ka mea i ike kaukalia aku nei. Ua oleloia no hoi, ua kulike loa na olelo hoike a na hoike o ka aoao hoopiiia me na olelo a na hoike ma aoao hoopii.
HE UWEA UWILA
Ma ke ahiahi poeleele o ka Poakolu nei, i ike aku ni na kanaka he nui e noho ana malalo ae nei o Kamakeia, i ka oiapa mai a ke ahi maluna o ka ili o ka wai, a ua manao iho la kekahi poe he eepa no ka po keia mea aa e lalapa mai nei maluna o ka wai. Aka, o ka poe nae i maopopo, ike iho la lakou, he uwea uwila, ua alu loa kona moe ana a pa i ka ii wai. Ua haiia aku la keia mea i ka hale hoopaa uwila, a ua hoopaa koke ia ka uwila e holo ana ma ia uwea.
NA KUAI WAIWAI PAA O HONOLULU NEI
Mamuli o na hoike hua helu i ikeia iloko o kela mau la i hala ae la, ua maopopo loa ka pii mahuahua ana o na hana iloko nei o ka aina ma na mea e pili ana i ka Waiwai Paa. O ka nui o na palapala kuai waiwai paa i kopeia iloko o ka Buke Aupuni iloko o elua pule i hala ae nei, a pela hoi me na Moraki, na Hoolimalima a pela aku, ua hoikeia malalo iho nei penei:
Palapala kuai aina, 136 ka nui, huina waiwai $142, 208; Moraki, 46 ka nui, huina waiwai $120,715; Hoolimalima, 51 ka nui, huina waiwai $_____; Hookuu Moraki, 31 ka nui, huina waiwai $48,809; Moraki Waiwai Lewa, 4 ka nui, huina waiwai $4,092; Palapala Kuai Waiwai lewa, 4 ka nui, huina waiwai $3,852.55; Hoolilo Moraki, 5 ka nui, huina waiwai $5,611.00
O na moraki hoi, mai ka 5 pa keneta a ka 12 pakeneta ke kiekie.
Ke haawi nei makou i ko makou mahalo ia Mr. Dillingham no kona hoonoho ana he mau kanaka Hawaii maoli na me ana laua e kiai na hale hoolulu kaaahi o Waianae ame Waialua, a pela aku no hoi ko Kahuku, he Hawaii maoli nohoi ko laila. He hoike ana keia i ko Dilinahama pulama ana i na Hawaii i ikeia ko lakou hoopono.
O Mr. Wond ka mea malama hale hoolulu kaa ahi o Waianae. A ua nui kona mahaloia e na mea apau no ka oluolu me ka makaala nohoi i ka hana i haawiia aku ma kona lima.
HE HANA MAIKAI
(Mai ka Nupepa Elele Hawaii mai).
Ua noi ia mai makou e ke kahu o Haili, e hoie aku imua o ka lehulehu o Hilo nei, a me na wahi e piii kokoke mai ana, e malamaia ana he halawai ame na haiolelo pokole ana e na opio oia luakini, a i kokua ia hoi e kekahi poe kokua a hooikaika mau i ka hoonee ana i na hana maikai imua, ke hiki aku i ke ahiahi o keia Sabati iho e hiki aku i ke ahiahi o kela Sabati iho e hiki mai ana. Ua koi pu ia mai no hoi makou, e kono aku i ka lehulehu, na makamaka, na hoaloha ame na makua o ua poe opio nei a kakou e hele ae ma ia ahiahi e ike a e hoolohe i na mea i a’o ia ia lakou. Ua hoomahui pu ia mai no hoi makou he mau kahuli leo kani o ke kuluaumoe kekahi e mele mai ana ma ia po i kekahi mau leo mele i pili no ia hana e ku ai ka ii a ka manao. He mau manao paipai no hoi kekahi e hoike ia mai ana e kekahi mau opio, me na manao hoeueu e koi ia ai kekahi mau opio e komo aku e lawelawe pu i keia hana maikai.
Ke kono ikaika nei makou ia oukou e hele ae a hoopiha i ka luakini o Haili he ola loa hoi ka po heamoe wale iho no. E homau ia aku ana keia anaina hoonani ma kia mua aku. A e hoomanao ma keia mua aku. A e hoomanao ia no hoi, aole keia o ka halawai hui maa mau, aka, he hana keia i hapaiia e na opio. Ia oukou e hele ae ai, mai poina i ka hii pu ana me oukou i na lau oliva a ke aloha, nokamea, oia iho la no ke kumu alakai e hiki ai na hana maikai apau, aole no ka pomaikai o na opio na lakou e hooikaika nei kei hana, aka, no ua hoolilo kukui uwila oia po. He hana maikai ka keia poe opio i hapai ae la a he mea pono hoi ma ko kakou aoao ka haawai ana aku i na kokua i keia poe opio. E holomua na hana maikai imua, ka makou mau iini ana. He hana maikai k oukou i hpai ae la a he kumu alakai hoi no na opio hou o ka lahui Hawaii o keia mua aku o kakou.
E piha mau ana nohoi ka Hale Keaka Opiuma o uka ae nei o ke Japan Sea (Kipana Ki).
Ua lauahe ae kii lono, e holo mai ana ka mokukaua Amerika Iroquois no Hawaii nei. Aole nae i maopopo loa ia mea.
Ke puhee mai nei na poe lulu pili waiwai no ka maka’u i ka hopuhopuia e na kaiko i keia mau la.
Aole loa i alana wale ia aku ke kulana maikai o ka huila Cleveland no na wahi dala kakaikahi wale no. Aohe ia he hana e loaa ai ke ola.
O ka mokuahi e ku mai ana i keia pule ae mai Kapaiakiko mai oia no ka Mokuahi Kulanakauhale o Pekina. O ka Poakahi ahiahi kona wa i manaoia e ku mai ana ia.
Ua hui ae nei ka halekuai mea ai o J. T. Waterhouse me ka halekuai mea ai o May. A o ka halekuai lako pa hoi o Waterhouse ua hui aku la la me ka halekuai o ka Hui Hardwarde.
E kukuluia aku ana he hale pohaku o elima hale ke kiekie ma ke kahua e ku nei i keia wa ka halekuai o Egan ame ka halekuai mea ai o May, ma keia mua aku.
Ma ke ku ana mai a ka mokuahi W. G. Hall ma ka Poalua nei i ku mai ai no Honolulu i huli hoi mai ai o Mr. W. C. Achi, mai ke ola huli hoi mai ma Maui mai ame Hawaii.
O ko Hilo pono wai Aupuni kekahi e lawelaweia aku ana me ka eleu loa ma keia mua aku. Ua hookau wale ae nei ka Aha Kuhina no ka pono o ko laila oihana wai he $5,000.
Ua hoole ka Aha Kuhina i ke noi a C. M. Cooke e kuapoia he eono eka e kokoke ana ma kahi hana o ka hale kukui uwila o ke Aupuni, me 12 eka aina ma Luakaha.
….e mau la ikiiki welawela iho nei keia no na kaiaulu o Waianae. Ua ike pu ia nohoi keia kulani ikiiki ma Honolulu nei, aka, m aka Poaha nei nae, ua hookilihune mai la na kulu kehau a ka ua.
No kekahi wa i hala ae nei i holo hooluolu aku ai o Keo Kaaka no na kaiaulu o Waianae ame Waialua ae nei¸a ua loaa inia ke ola kino maikai loa. Ua huli hoi mai oia no Honolulu nei, a ua hauoli kona mau hoaloha i ka palekana ana o kona ola.
Ua hoolilo ia mai nei o Mr. James Boyd i Luna nana e nana i na buke apau a ka poe Notere o Honolulu nei. Ua manao makou he kanaka kuponon no keia no ia hana, a ua kupono loa ka hoonoho ana a ke Kuhina Kalaiaina iaia ma keia hana.
Ma ka hora 5 o ke ahiahi Poalua nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Auhea Kekauluohi, he aliiwahine no Hawaii nei, ma kona wahi noho ma Alanui Puowaina. Ua maiamaia kona hoolewa ma ka auina la Poakolu nei. He aliiwahine oia i pili ia Lunalilo.
Ua Loaa mai nei na lono la nei, no ke apono ana o ka Moi o Italia i ka maikai o na kumu aelike pili i na paahana, elike me ia i hoomaopopoia aku imuo ona, a no ia mea ua ae oia i ka hele ana mai o na limahana mai kona Aupuni mai no na kula mahiai o Hawaii nei.
(Mai ka aoao 1 mai)
hoi me ia, ma ka maiama @@@ Dekemaba, maloko ponoi o ka kona makuahine bapatema. @@@ loa au i ko’u kanalua no ke kana mau mea i hoike mai aa@
“He mea maopopo loa. @@@@@@ ola nei kau wahine i keia wa@.”
No kekahi wa i noho mama@ ua mau kanaka la, me ka pono ana i kahi ame kekahi, me he a ua hopohopo loa laua i ka hoike ae i ko lana mau manao ma na h@@ ma ia wa.
A mahope nae, pane aku la @@ na imua o kona loio:
“Ekolu la i hala anei i @@@ mea i mea ano nui lea na u e @ ole.”
“O ko kaua ike a hoomaopopo ihe, ua ola hou mai kekahi mea a make mai elike iho la me keia a ia he mea e nele ai ka h@@@@@ o ka noonoo. I keia wa, @waa @@ kekahi e ike la i ke ano e a kula noo.”
“Ua makemake loa au e hai ma ia’u i kekahi mea e hoopa@@@ @@ keia mea pohihihi loa a’u me a’u e pu iho la.”
Kulou iho la ke poo o na loio he hala kekahi manawa, la wa i aea a kono poo iluna, a pane mai la @@@ ke Kauna:
“Hookahi wale no mea maopopo ia’u i keia wa, a ola wale no ka’u @ e hoike aku ai ia oe, oia hoi keia kanu ola maoli ia no kau wahine ua ike ia no na mea like o keia @@ kanu ola maoli ia no kau wahine ua ike la no na mea like o keia @@ na wa he nui i kaa hope ae nei oi aku nae hoi, ka ike o ka poe @@@ i na kanaka i keia wa, mamua @ kauka o ka wa kahiko. Ua loaa kauka o keia wa e nee nei, he m@@ hou e pili ana i ka make ana o k@@@ poe, ma ka manao ana o na kanaka lapaau ole, eia nae he mau hak@ @ ia i oleloia e lakou, he hooma@@@ w@ ana no ia o na mea paahana ola o@@ kanaka, a hiki no i ka wa e ala @ mai ai ia mau mea paahana, o ka @ ia e loaa ai he ola hou ana i ka @@ kino i manaoia ua make.”
“Ina ke ola nei ka’u wahine i @@ wa, pehea la oia i puka mai ai ma@@@ mai o ka luakupaupau? Pehea la @ i hemo ai mailoko mai o kona p@@ kupaupau?”
“Aohe a kaua noonoo no ia ninau keia wa, oiai, oia ka mea a kana e h@@ aku ana. Eia ka rula ano nui loa a ka poe makaikiu akamai loa, oia keia e alakai aku ana ka mea i ikeia i k@@ o ka mea i ike ole ia, a o ka hope a@@@ nei, e hoea mai ana ka mea i ike ole @ he mea i ikeia. Ua maopopo loa @@ i keia wa, aole i make kau wahine @ ola io nei ola i keia la. E hooholo k@@@@ o keia iho la ka mea i ike ia, a nei keia mea ikeia ae la e alakai aku i k@@@ loaa ai ka haina o ka ninau au i ninau mai nei. Pehea la, ua lohe wale a@@ oe ua hoomaopopo, a i ole ia, ua paha na makua o Alice i keia mea.”
“Aole. Ke mau nei no ka laua a nikau ana nona.”
(Aole i pau)
“UA LOAA ANEI IA OE HE WAHI GETESEMANE”
Mr. Luna Hooponopono”
Aloha oe. He ninau keia o ka manaopili akahi o ka Haawina Kula Sabati o ka la 14 o May o keia hapaha e nee nei. A ma ke Kula Sabati mak@@ o Kailua, ua mahae ka olelo hooholo ke Kahu Kula Sabati Apana no ke ninau maluna ae.
Eia na haina i hoea mau mai na h@@@ mana mai:
l. Aohe i loaa e wahi Getesemane.
2. Ua loaa no he wahi Geesemane ke malama i ko ke Akua mau kanawai ame kana mau kauoha apau.
A o keia mau haina maluna ae @@ iho la no ka olelo hooholo a ke
K@@ Kula Sabati Apana, e apono ana i n haina a i elua.
A no keia haumana hoi, ua kanalua oia i kei olelo hooholo. A
pehea la k@ haina a na Kula Sabati e ae e kula like ana ma keia
Haawina? Kuu la ma i ke akea.
Me ka mahalo,
Kou malihini,
SOLOMON HAAHEA
Ka@l@@ N. Hilo, Hawaii, May @@ 1899.
E nana ae ma ka hoolaha a mak@ e puka aku nei ma ko makou
pepa keia la.
Ua malamaia he anaina haipule @ k@ Hoomana La Hope malalo o
Waianae ae nei, ma kela la Sabati aku nei.
Ke manao loa mai nei ka paahana ko makou nei keena pai i
hoonoho @@ i keia mau la aku nei e ulele mana mana lima ma ka
Mikini Hoonoho Hua. Kulukeoe i na wahi @@@@@.
Ua lohe mai makou, ua nui loa ka poe o ka Mokupuni o Hawaii i
hoopa@@ i ko lakou mau inoa no ke koho @@@ @. O na apana oi
loa aku nae o na kanaka Hawaii ma la hana, oia no Kohala ame Hamakua.
Aia ma Waialua kahi i hele ai o kekahi mea hoola ma’i kaulana loa i keia mau la kokoke iho la. He hoa oia nei ka oihana makai o Honolulu ne i no kau i hala mua loa aku la.