Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 7, 17 February 1899 — Page 2
This text was transcribed by: | Cathy Peloso |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoolaha Mana Hooko
HOOLAHA AINA AUPUNI
Ma ka Poaono, Feb. 25, ma ka hora 10 a.m. ma ke keena o W. O. Aiken, Paia, Maui, e weheia ai no na poe noi aina aupuni. malalo o na olelo o ke Kanawai Aina o 1895, no na Home Hookuonoono ma ka Hoolimalima.
He 26 mau apana ma ka Mahele Aina o Nahiku, Maui. a he 6 a * Eka ka Ili o ka mea hookahi.
No ke Kii o ka aina ame na mea aku i koe e ninau ia W. O. Aiken, Paia, a i ole ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.
J. F. BROWN.
Agena o na Aina Aupuni.
Feberuari 6, 1899. 2741-4t
KOHO ALANUI.
E wehe ia ana na koho no ka hana alanui ma Honolua, Pohakupule me Honokahau i ka hora 12 o ka Poakahi, la 20 o Feberuari, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina.
E ike ia na kuhikuhi ana ma ke Keena o ka Luna Nui o na Hana Hou a ma ke keena hana o L. Ahlborn, Lahaina.
Na ke Kuhina e ae i kekahi koho a e hoole paha i na koho apau.
JAS. A. KING.
Kuhina Kalaiaina.
Feberuari 3, 1899. 2704-3t
HOOLAHA AINA AUPUNAI.
Ke hoolahaia aku nei ma keia i ka paoe apau o ka Hui Aina Hookuonoono o ka Aina o Wahiawa, Waialua, e waiho mai i ka lakou mau noi no na Apana aina ma ke Keena o na Aina Aupuni, ma keia la, a mahope aku hoi oia la.
J. F. BROWN.
Agena o na Aina Aupuni.
Ianuari 31, 1899. 2740=4t.
HOOLAHA AINA AUPUNI.
Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua hiki no ke waihoia ma na noi no keia mau Apana aina i hoikeia mahope ae nei, ma ke keena o W. O. Aiken, ma ka hora 10 a.m. a mahope aku, Feb. 11, 1899, ma Paia, Maui, malalo o na olelo o ke Kanawai Aina no ka Pono o ke Kuai ana i na Hoolimalima, a Aina Kuleana ma ke Dala Kuike.
Apana 31 Pulehuiki ....13 91-100 Eka. Kaupo.
Apan Helu 8 ........30 91-100 Eka.
No na hoakaka e pili ana i keia mau apana ae lal, e ninau ma ke Keena o W. O. Aiken, Paia, Maui, a i ole ia, ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.
Hanaia Ianuari 31, 1899.
J. F. BROWN.
Agena o na Aina Aupuni.
2704-4t
KUAHAUA KOHO BALOTA.
Oihana Kalaiaina.
Honolulu, Ianuari 9, 1899.
I kulike ai me ka Pauku 54 o ke Kumukanawai, ke hoolahaia aku nei ma keia, e malamaia ana he Koho Balota Kuikawa no ke Senatoa, no ka hoopiha ana i ka manawa i pau ole, a e pau ana nae ma ka Poakolu hope iloko o Sepetemaba, 1899, mamuli o ka waiho ana o H. W. Schmidt, ke Senatoa mai ka Apana Koho Senatoa Ekolu mai, ma ua Alpana Koho Senatoa Ekolu la, Mokupuni o Oahu, mai ka hora 8 a.m. aku a ka hora 5 p.m. o ka Poalima, la 24 o Feberuari, 1899. E waihoia hoi me ke Kuhina Kalaiaina na inoa o na moho iloko o na la, aole emi malolo o ka umi, mamua ae o ka la koho.
Eia iho malalo nei na Mahele, na Wahi Koho ame na Luna Nana Koho Balota maloko o ka Apana Koho Senatoa Ekolu:
O kela hapa apau o ka Mokupuni o Oahu e moe ana ma ka Hikina ame ke Komohana o ke alanui o Nuuanu, ame ka laina e holo pololei ana mai ka Pali aku o Nuuanu a khiki i ka lae o Mokapu.
Mahele Ekahi--O kela hapa apau o ua Apana la i komo ai o Honolulu, a i ole ia, o Kona, a e moe ana ma ka Hikina o lAlanui Punahou, ame ka laina e holo ana mailaila aku a mauka a makai.
Wahi Koho: Hale Hooulu Mea Kanu o ke Aupuni, hookui ana o na alanui Moi ame Waikiki.
Na Luna nana:
Geo. Manson,
C. S. Crane,
Fritz Rowald.
Mahele Elua--O kela hapa apau o ua apana la i komo ai o Honolulu, a i ole ia, o Kona, a e moe ana mawaena o ka palena Komohana o ka Mahele Ekahi ame ka laina e holo ana penei: Mai kai loa mai o ke Alanui Hema, pii ma ke Alanui Hema, i na Alanui Moi me Alapai, a mai ke poo o Alanui Alapai a hiki i ka pahuhae ma kahi kahiko o na pu ki aloha ma Puowaina; mailaila aku ma ka lapa ma ka aoao hikina o ke awawa o Pauoa a hiki i ka piko o ka mauna.
Wahi Koho: Halekula Alanui Beritania.
Na Luna Nan:
J. A. Magoon,
W. C. Wilder, Jr.
S. Decker.
Mahele Ekolu--O kela hapa apau o na apana la i komo ai o Honolulu, a i ole ia, o Kona, a e moe ana mawaena o ka palena Komohana o ka Mahele Elua ame Alanui Nuuanu, a mauka o Alanui Kula ame ka laina e holo pololei ana mai ka huina o na Alanui Kula ame Puowaina a hiki i ka pahuhae ma kahi kahiko o na pu ki aloha ma Puowaina.
Wahi Koho: Ma ka hale i ke komo ana aku @ ke kahua o ka luawai i kai nei, ma Alanui Nuuanu.
Na Luna Nana:
W. H. Hoogs,
J. D. Holt,
F. P. McIntyre.
Mahele Eha--O kela hapa apau o ua apana la i komo ai o Honolulu, a i ole ia, o Kona, a e kaupalenaia ana e na Mahele Elua ame Ekolu, na Alanui Beritania ame Nuuanu.
Wahi Koho: Halekula Alii.
Na Luna Nana:
James Nott, Jr.,
F. L. Hoogs,
W. M. Pomroy.
Mahele Elima--O kela hapa apau o ua apana ia i komo ai o Honolulul, a i ole ia, o KOna, a e kaupalenaia ana e ka Mahele Elua, ke Alanui Beritania, Alanui Rikeke ame ke Awa.
Wahi Koho: Kapuaiwa Hale.
Na Luna Nana:
Alex Lyle,
P. H. Burnette,
D. Logan.
Mahele Eono--O kela hapa apau o ua apana la i komo ai o Honolulu, a e ole ia, o Kona, a e kaupalenaia ana e Alanui Rikeke, Alanui Beritania, Alanui Nuuanu ame ke Awa.
Whi Koho: Hale Bele.
Na Luna Nana:
J. M. Sims,
W. L. Eaton,
P. D. Kellett, Jr.
Mahele Ehiku--O kela hapa apau o ua apana la i komo ai ka apana hookolokolo ame auhau o Koolaupoko, a e moe ana ma ka Hikina ame ka Hema o ka laina e holo ana mai ka Pali o Nuuanu a hiki i ka lae o Makapuu.
Wahi Koho: Halekula o Waimanalo.
Na Luna Nana:
_______
_______
_______
O kela hapa apau o ka Mokupuni o Oahu e moe ana ma ke Komohana ame ka Akau o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e holo ana mai ka pali o Nuuanu a hiki i ka lae o Makapuu.
Mahele Ekahi--O kela hapa apau o ka Apana Hookolokolo ame Auhau o Koolaupoko e moe ana ma ke Komohana o ka laina e holo ana mai ka Pali o Nuuanu a hiki i ka Lae o Makapuu.
Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Kaneohe.
Na Luna Nana:
H. Cobb Adams,
E. P. Aikue,
Frank Pahia.
Mahele Elua--Ka Apana Hookolokolo ame Auhau o Koolauloa.
Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Koolauloa.
Na Luna Nana:
W. K. Rathburne,
Moses Nakuaau,
Wm. Isaac.
Mahele Ekolu--Ka Apana Hookolokolo ame Auhau o Waialua.
Wahi Koho. Hale Hookolokolo o Waialua.
Na Luna Nana:
Edward Hore,
A. Cox,
Alfred Kaili.
Mahele Eha--Ka Apana Hookolokolo ame Auhau o Waianae.
Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Waianae.
Na Luna Nana:
Sam'l Andrews,
G. W. Nawaakoa,
Isaia Haualani.
Mahele Elima--O kela hapa apau o ka Apana Hookolokolo ame Auhau o Ewa e komo pu ana o Hoaeae ame Honouliuli.
Wahi Koho: Keena Heluhelu o ka Mahiko o Ewa.
Na Luna Nana:
D. B. Murdoch,
Joseph Fernandez,
F. P. Johnson.
Mahele Eono--O ka hapa i koe o ka Apana Hookolokolo ame Auhau o Ewa.
Wahi Koho: Hale Hookolokolo o Ewa.
Na Luna Nana:
Frank Archer,
J. M. Ezera,
S. Hookano.
Mahele Ehiku--O kela hapa o Honolulu, a i ole, o Kona, e moe ana makai o Alanui Moi mai ka laina mai o Ewa a hiki i ke alahaka o Alanui Moi, ame na wahi apau mauka o ua alanui la mai ka laina mai o Ewa a hiki ike alanui e pii ai i uka o ke awawa o Kalikhi.
Wahi Koho: Halekula Hoopololei.
Na Luna Nana:
G. D. Gear,
W. R. Sims,
J. Miller.
Mahele Ewalu--O keia hapa apau o Honolulu, a i ole ia, o Kona, e moe ana mauka o Alanui Moi mai ke Alanui nui mai e pii ai i uka o ke Awawa o Kalihi a hiki i Alanui Liliha, ame ka laina e holo ana mai ke poo mai e ka moe ana i ka laina o Alanui Kauka a hiki a pili i ka lapa ma ke Komohana o ke Awawa o Nuuanu.
Wahi Koho: Hale o ka Hui Kaa Hapaumi, kihi o ka pa Kula o Kamehameha.
Na Luna Nana:
H. Zerbe,
R. W. Cathcart,
R. H. Baker.
Mahele Eiwa--O keia hapa apau o Honolulu, a i ole ia, o Kona, e moe ana mawaena o ka Mahele Ewalu ame Alanui Nuuanu, a mauka o ka aina e holo ana ma Alanui Kula, ke kahawai o Nuuanu ame Alanui Beritania.
Wahi Koho: Halekula o Kauluwela.
Na Luna Nana:
C. L. Rhodes,
H. Waterhouse, Jr.,
Peter Souza.
Mahele Umi--O keia hapa apau o Honolulu, a i ole ia, o Kona, a e kaupalenaia ana e na Alanui Moi, Liliha ame Kula, ke Kahawai o Nuuanu, na Alanui Beritania ame Nuuanu.
Wahi Koho: Hale Kaawai Pake.
Na Luna Nana:
J. Effinger,
Ed. Towse,
C. Hustace, Jr.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
KA NUPEPA KUOKOA
No ka Makahiki - $2.00
No Eono Mahina - - - 1.00
NOTE: THE FOLLOWING CHART WAS PRINTED SIDEWAYS
Kuike ka Rula.
PUKA ANA. 1 Pule 2 Pule 3 Pule 1 Mai. 2 Mal. 3 Mal. 1 Mak.
Iniha.. $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $5.00 $6.75 $12.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 7.00 9.00 15.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 9.00 12.00 18.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 11.00 13.50 21.00
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 12.00 15.00 24.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 13.00 16.50 27.00
O na Olelo hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
A. W. PEARSON, LUNA nUI.
JOSEPH M. PEOPOE, Lunahooponopono.
Honolulu, Oahu.
POALIMA, - - FEBERUARI 17, 1899
KA PALAPALA HOOILINA LAHUI A WILIMANA.
Ma ko makou pepa o keia la, e ike ai ko makou poe heluhelu i ka palapala pane a ke "Alii" Wilimana i kakau aku ai i ke "Aliiwahin" Liliuokalani, no ka mea e pili ana i kekahi mau olelo i ikeia e ia maloko o ka buke a Liliuokalani i hoolaha ai, nona hoi ka inoa Beritania "Hawaii's Story by Hawaii's Queen," a he mau olelo hoi ia ana (Wilimana) i ike ai aohe oiaio.
E ike pu ana nohoi ko makou poe heluhelu, ma keia wahi hookahi i ikeia ai keia palapala a Wilimana, ka palapala i loaa ai iaia ame kon mau hoa Komisina -- Kamuela Paka ame Keoni Kamaki-- mai a Peresidena Kalivalana mai, e hoole maopopo mai ana, aole o Kalivalana e hana i kekahi hana no ka hoihoi hou ana mai i ke Aupuni Moi o Hawaii nei, elike me ka mea i makemake e Liliuokalani ame ka poai pili alii. Aia nohoi maloko o keia palapala a Kalivalana, ua hooia mai oia ma ka makahiki 1894, ua ike ia mai ke Aupuni Repubalika o hawaii e ke Aupuni o Amerika Huipuia ma ke ano, oia wale no ke Aupuni mana hookahi ma Hawaii nei.
O keia palapala pane hamama a ke "Alii" Wilimana i waiho aku ai imua o Liliuokalani, ke kapa nei makou i mea o ka palapala hooilina lahui a Wilimana. Ae--aia ma keia palapala e hiki ai i ka lahui Hawaii ke ike maopopo iho, ua holo o Wilimana i Enelani, ame Gremania, no ke kikeke ana i na manao oia mau Aupuni no ka mea e pii ana i ka hookahuliia ana o ke Aupuni Moi o Hawaii.
Ma keia hoike, ua loaa pono mai @ pane a ke Aupuni o Enelani, ma @ Haku Kimberley, e hoole ana i ke komo ana mai e haawi i na kokua a@a no ka hoihoi hou ana ae i ke Aupuni "Alii." Ma ka wa hoi i hoea ai o Wilimana i Geremania, kekahi wahi ana i manao ai e loaa mai na kokua ana no ka pono o ke kumuhana hoihoi Aupuni Moi ma Hawaii, ua halawai mua @u la ia me na nupepa o loko o ke kulanakauhale ana i kipa aku ai, a e hoike ana hoi ia mau nupepa no ka ike ana o ke Aupuni o eGremani i ke Aupuni Repubalika o Hawaii. Maopopo loa ia Wilimana, aohe manaolana i koe no ke ku hou ana o ke Aupuni Moi ma Hawaii nei, oiai aole i ae mai o Enelani e haawi mai i kana mau kokua ana no ka pono oia kumuhana, a pela nohoi o Farani.
E kala kahiko loa keia ikeia ana o keia mea e Liliuokalani, ame ka poe Roialiti pili kokoke loa no paha iaia. Ma ka makahiki 1894 ka ikeia ana o keia hoole ana mai o Enelani, aole e kokua mai i ke koi a na Roialiti; a ma ia makahiki nohoi i keia ai ko Geremania ame ko aFrani ike ana mai i ka Repubalika o Hawaii. Aka, o keia malamamalama pili aupuni nae i loaa mai ia Liliuokalani. ame kona mau hoaloha kakaikahi, ua po'e wale ia iho no ia malamalama mawaena o lakou, aole i hoolaulahaia ae mawaena o na Roialiti apau o Hawaii nei, a no ia kumu i mau ai ka noho ana o ke kuhihewa mawaena o lakou, aia no he manaolana i koe no ka hoihoiia ana mai o ke Aupuni Moi o Hawaii. Ina no e hoihoi ole mai o Amerika Huipuia, alaila, e kokkua mai ana o Enelani, Geremania, ame kekahi mau Aupuni e ae o Europa i ka lahui Roialiti ma keia kumuhana.
Manao makou, ina i maopopo mua keia manao a Wilimana e hoike nei ma keia pane ana e pane nei ia Liliuokalani, no ka hoole maopopo ana mai o Enelani i ka hoihoi ana mai i ke Aupuni Moi, i na poe Roialiti, ina no ua lehulehu loa ka poe o lakou e haalele i na manao alakai hewa a na nupepe kakoo kumuhana hoihoi Aupuni Moi e hoopaakiki nei i keia wa, elike me ka Loea Kalaiaina ame Ke Aloha Aina. Ina nohoi ua lehulehu loa na Roialiti e hookapae ae ia lakou iho mawaho o na poai kalaiaina e hoopaakiki mau ana no ka hoihoi mai o na mana nui o Europa i ke Aupuni kumu o Hawaii.
E kala lilo i loaa mai ai keia hoike hoohele pomaikai Aupuni i ke Poo ame na hoaloha koikoi o ke Aupuni Moi o Hawaii, aole nae i aa iki o Liliuokalani a i ole ia, o kekahi Roialiti a mau Roialiti e hoike ae imua o ke akea i keia mea, i hoopauia ai ke kuhihewa nui o na kane, na wahine ame na kamalii Roialiti, e manaolana mau ana, mamuli hoi o na olelo hoonuinui a oiaio ole a keia mau nupepa Roialiti a makou i hoike ae la, e hoihoi hou ia mai ana no ke Aupuni i hookahuli ponoi la no e ka hawawa ame ka hemahema o na alakai na lakou e kiai ana ke Aupuni Moi ma ka makahiki 1892. Ke manao nei makou, he hana hewa loa keia i hanaia e Liliuokalani ame kela poe Komisisna i hoounaia ai i Wasinetona. Aka, mamuli o keia palapala pane hamama a Wilimana, elike me ia a makou e hoopuka aku nei ma ko makou pepa o keia la, ua loaa mai la i keia lahui he palapala e hoopau ana i keia alakai hewa ia ana o ka lahui e na nupepa ka Loea Kalaiaina ame Ke Aloha Aina, a ua hiki nohoi ia makou ke olelo ae, ua lanakila haaheo ke "Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii" maluna o kona mau hoa paonioni, ma ka mea e pili ana i ko Enelani hoihoi hou ole ana mai i ke Aupuni Moi o Hawaii nei, elike me ka mea i hoike mau ia aku e ia i na wa i kaa hope ae nei. A nolaila, mailoko mai o keia kumuhana i loaa ai he lanakila i ke Kuokoa, e ku ai keia akioma: "Aohe manaolana i koe o 'na Roialiti no ka hoihoiia ana mai o ke Aupuni Monakia o Hawaii e Enelani, Farani ame Sepania." A mailoko mai hoi o
keia akioma maopopo e loaa ai keia manaohai maopopo: "No ko Enelani, ko Farani ame ko Geremania ike Aupuni ana i ke Aupuni Repubalika o Hawaii, ua kaupaleia na manao houluulu hoihoi Aupuni Moi o Hawaii, ma na Aupuni apau o ke ao holoakoa nei."
Mamuli hoi o keia hoike oiaio loa i loaa mai ika lahui oiwi o Hawaii, mai ke "Alii" Wilimana mai i hala aku la i ka po, e hiki ai ia makou ke olelo ae me ka maopopo loa penei:
O na hoopaakiki wale ana aku o na Roialiti ia lakou iho, aole e hookapae ae ia lakou iho mai lokok mai oia poai, a e hoomau ana hoi i ke kue i ke Aupuni Repubalika o Hawaii, i lilo i Panalaau no Amerika Huipuia i keia wa, he mau hoopaakiki ana la, aokle no ka manao ana, e hoihoi la mai ke Aupuni Roialiti o lakou e na mana nui o Europa, aka, he paakiki wale ana iho no ia mamuli o ka manao hoohuakeo maoli.
He oiaio o keia mau palapala a makou i unuhi mai ai, mailoko mai ia o ka nupepa P. C. Advertiser, lFeberuari 3, a i hoolaha mua ia hoi ma ke kulanakauhale o Wasinetona, Amerika Huipuia, a me he mea ia, he kumu paha ia e oleloia mai ai, he mau palapala oiaio ole keia, aole na Wilimana io keia mau mea i hoike ae nei. Aole makou i poina iki i ka la 19 o Dekemaba o kela makahiki aku nei, ka wa a ka Lunahooponopono o keia pepa ame Mr. J. K. Kahookano, hoa o ka Papa Loio Hawaii, i hoea aku ai ma ka hale noho o ke "Alii" Wilimana no kekahi mea e pili ana i ka hooiaio ana i kekahi palapala kuai aina: Ma ia halawai ana o ko makou lunahooponopono, i kamailio maoli mai ai no o Wilimana imua ona ame Mr. Kahookano i na mea i hoikeia maloko o keia mau palapala a makou i hoolaha aku la, me kona hoikeike pu ana mai hoi i ka buke i paiia ai keia mau palapala. Ua ike poao o Mr. Kahookano ame ko mak@ lunahooponopono i na buke la, a ua k@ ei iki nohoi ma kahi mau aoao o na buke la. Ua hoao o Mr. Kahookano e nonoi aku i ke "Alii" Wilimana i kope o na buke ia, aka, na hoole mai oia me ka olelo ana, aole i hiki mai ka @ ana i manao ai. oia ka wa e hoopuka akeaia ai ua palapala la. Nolaila, mai kela la 19 mai o Dekemaba, 1898, a hoea i ka la 21 o Ianuari aku nei. Ka la i puka ai ma Wasinetona, Amerika Huipuia, na lawa loa no ia manawa, no ka hiki ana a hoounaia aku ua buke la mai Honolulu aku nei a ilaila IWasinetona).
Ke lana nei ko makou manao e lilo ana keia palapala hoike hope loa a ke "Alii" Wilimana i mea e hoonaauaoia ai na poe hoopaakiki kuhihewa mawaena o ka lahui, aia aku no a hoihoi ia mai ke Aupuni Moi. Aka, he oiaio mau no nae ka olelo: "Puka mai ia ka malamalama iloko o ka Pouli, aole na@ i hookipa ka Pouli iaia."
KELA KAUA MA MANILA.
Ua loaa mai nei ka lono ia kakou, ua hooukala kekahi kaua weliweli loa mawaena o na Amerika ame na kanaka Manila, ma na la maka mua o keia mahina. Ua haiia mai la ia kakou ka nui launa ole ka poe Pilipino i pau i ka make i na Amerika, a pela pu hoi me ka poe o lakou i hoehaia. He lehulehu loa o lakou i paa pio i na koa Amerika, a ua kaiehu pupuahulu ia aku lakou mai kekahi mau wahi aku a lakou i hoomoana ai.
He kulana no keia i upu maa ia aku e hoea mai ana ma laila, a o ka mea wale no e kalila aku nei, oia ka ikeia ana aku o kekahi mana nui o ke ao nei e lele mai ana e kokua i ka poe Pilipino. Owai la ia mana?" O Geremania anei? O Rusia anei? O Farani anei? Owai la?
He mea oiaio loa hoi, ina ua ulu mai keia lele kaua ana mai a na kanaka Pilipino maluna o na lAmerika, mamuli o ko lakou hilinai ana maluna o na kokua ana mai a kekahi Aupuni noi o Europa, alaila, e hoea mai ana no ka la, aole no i mamao loa mai keia la aku, e ike kumaka maoli ia aku ai ia mana Aupuni e paonioni pu me Amerika.
O na manao kohokoho ana o na ki@o Aupuni kaulana o ke ao nei, ke kaulona aku nei ia maluna o Geremania, aka o ka mea oiaio nae, aole no i ikeia. Aka hoi, ina aohe mana a ikaika e ae e kakoo mai ana i ka poe Pilipino, a i ole ia, i hookonokono mai paha ia lakou e lele kana mai maluna o na Amerika, alaila, he kaua keia i hoouluia me ka iwikuamoo kuwaho la, a he haule ku-a-ua poko wale no keia, he hooulu i ka la o ka manawa ino.
He mea ehaeha nae no ka noonoo, ka hoomaopopo ana ua lawe ae keia poe oiwi o ka aina i kekahi keehina hana i okomoia ai he mau @ausani o lakou iloko o ka make ame ka poino a ka ehaeha. Ke ole makou e kuhihewa. ina no lakou i hoomanawanui iki, me ke kali ana no ka Amerika mea e hana ai no lakou, ina na loaa ia lakou he pomaikai pili Aupuni oiaio, aka, o ko lakou lawe ana ae nei i ke kulana aa hakaka ia Amerika, ua lilo lakou i keia wa i poe pio na Amerika, a oka pomaikai auanei e loaa ana i ke Aupuni a lahui i pio, mai ke Aupuni mai i lanakila. Aka, ke manaolana nei no nae makou e loaa ana no he maha i keia lahui nawaliwali.
HE LEO UWALO NO KE KOKUA.
Ua hoea mai i Honolulu nei ka leo nonoi a ka Papa Kahu Waiwai ame na Kumua'o o ke Kula Kaikamahine o Kohala Akau, Hawaii, no na kokua a ka poe makee e ka holomua o na Kaikamahine Hawaii e hoonaauaoia nei, a e hoomaauaoia aku ana hoi maloko oia kula ma keia mua aku.
Me he mea la ma ka makou hoomaopopo ana, he leo uwalo ponoi keia mai loko mai o na kaikamahine o kela kula i keia wa, e kupono loa ai ke maliuia aku e ka lehulehu.
Ua hoomaopopo nohoi makou, he nui loa na Kohala e noho nei maloko o Honolulu nei, a ma na wahi e ae nohoi o Hawaii nei, a o kekahi poe o lakou, he poe kuonoono loa. Aole makou e hewa e olelo ae ma keia wahi, he Kohala ka Mea Hanohano W. C. Achi, e noho nei, a e haawi nei hoi i na kokua nui ana i ka luakini o Kaumakapili. He Kohala o J. K. Kahookano, W. H. Kailimai, ame kekahi poe e ae he nui iloko o keia kulanakauhale. Manao makou, ina e ala like na Kohala apau o loko nei o ke kulanakauhale ame ko na wahi e ae o keia Pae Aina a haawi i na kokua ana no kela kula kaikamahine e ku la ma Ainakea, e kokoke la i kahi wai kaulana o Waikupanaho, e loaa ana no he mae e hoomamaia ai na kaumaha o kela kula.
Aole nohoi he mea hewa, ke olelo ae makou ma keia wahi, he mea pono no i na Hawaii oiaio apau ke ku ae a haawi mai i ka lakou mau kokua ana no keia kula, a na ke Akua no auanei e hoopomaikai mai i kela ame keia mea pakahi e haawi ana i kona aloha oiaio, ma o ka hua la a ke alokha, oia hoi kahi lau oliva (dala) ma ka lima o ka poe i kuleana i ua kula la, elike me ka mea i hoikeia ma kekahi palapala poloai aloha e puka aku nei ma ko makou pepa o keia la.
Ke Kaua ma Manila
AHU A LALA KUKUI KA MAKE KA POE PILIPINE
Uuina na Kipuka ana a na @ ki Amerika.
NU @oka Feberuari @ @garama i ka nupepa @mai e olelo ana penei. O ka @ ana mai o na Pilipine maluna @ Amerika ma ka po nei ka mea @ ae aku ia lakou i kekahi @ poina ole @ kakoo @ kekahi @ loihi loa a ma@ paha @ e hooi ia aku ai ka @ kela mau ia mamula o @. Aha ena@ o Amerika @ hoapono ana @ kuikaa @.
Na keia pupu o na @ aka ka Aguinaldo ame @ he mau agena ko @ hai mai ana i ke kulana @ keia a me keia ma@. Ua loaa aku i ka @ wahi na ike maoli ana @ kana ana mawaena o na @ ame ko Amerika mau @.
Aole i ulu ae ke kana @ kahi hana kue ma @ Amerika, aka, ua hoo@ muli o na hana @ kekahi, @ Pilipine i hoole i ka @ oha a ke koa @ aku @ mai ka m@ kona wahi e ku @ ana.
Ua hoea mai kela mau @ o na kea kia@ mawaho loa o @ koa Helu i o Nebraska @ akau hikina o Manila i ka @ alo ae ai o ua mau koa @ aku la e ku iho, ua hoole mai @ laua me ka pakike pu ana @ mai la no laua i ka @ kahea hkou ia mai la e ku @ hoolohe ia aku. No ka hoo@ ia mai laua i ka kpu.
Na keia mau hana a na koa @ i hooulu ae i na manao @ paha keia i hooholo mua @ hana.
I ka wa no a ke kiai @ o na koa Pilipine @ paa ana i @ Kiai Helu 7 kai hoomaka am@ hookahi pa, a o ka ho@ no ka lele kaua ana mai maluna @ poe koa Amerika. O ka @ Neberaska ka poe e hooma@ ana ma kahi o ke kipu, a @ keia puali ka lele mu ana @ Pilipino.
Mahope koke iho o ke @ ana @ pu hoailona, ua @ mai nei @ no maluna o na koa Amerika o Neberaseka, aka aole nae i maka @ koa Pilipine i haawiia @. Ua manao lakou e lawe i na @ Amerika ma ke ano hoopuiwa @ hoopuehuia ia manaolana o kakou @ laa ana aku o na koa Amerika @ kou, ua ku makaukau no lakou @ kaua. Ua palahalaha aka ka @ ma na aoao a i elua a @ ana o na wahi apau.
Ua manao no na koa @ no he haunaele, a ua haa@ i ka loaa he manawa ia lakou @ hooponopono ai me na koa Pilipine mamuli o ko lakou hoomaukiooki @ ano he nui wale a ane hiki ole @ manawanui ia. Ua @Amerika ma ka pana@ ana @ kipu hahana ana a na @. Aia na enemi ma na @eii ai ma na manawa. @ hala @ nana aku no o na loa koa Amerika @ a hooki mai ka hana ana.
Ma keia manawa aole @laleha o Adimarala @iuwe. Ma @ aole e hiki iaia ke hoolelo @ pahu: oiai e poino pu ana no me @ koa Amerika ma ia hana ana. Ua @ oha ae oia ma ka maa naamu @ na enemi me ka moakaka o @ Kaletona ame kekahi moku i @ o Caliao, ke komo mai ma keia @ komoko.
Ma ka wehe ana mai o @aku nei keia mau moku i na @ ma ka aoao akau o ko kui@ Mahope mai, ua kauohana o Mo@ e makaala ia i na @ ma ka aoao hema o Manila. Ua loaa @ aku ke kulana enemi @ maka walu aku la na poka wela o na @ iloko olaila. Ua hoikeia mai @ o keia kipu ana ua @ poino o na Pilipino.
Aia no hoi na pualikoa @ Amerika ma ka aina ke luku ia i na enemi maka poino nui. I keia kakahiaka @ nee aku lakou me ka eleu no mua ma o a o o ka laina. I'a hoao iho ka enemi e paa i ko lakou mau kulana @ ae o na Amerika, aole i @ hope aku na enemi ma na wahi a pau.
Ua hoomau no ka nee ana @ na @ Amerika me ka malie a e hoopuehu ana i na enemi, a lilo pao ae ia na kau hale o San Juan del Monte, Santa Ana, Sana Pedero, Ma@atita, San's M@ ame Lonia.
E HANA MAU ANA NOHO
E hana mau ana nu.
Oia iho la ke ano o na Puupaa.
He iwakalua-kumumaha hora @ oia ka nui o ko lakou wa hana
Ke pilikia ole lakou, @ uhalu ana.
Aka, e ma'i ana no nae lakoku
Ke kulou ke kino.
Ke palahe'a ke kino, ke @ nui ka hooikaika ana.
He mea ia e nawaliwali ai @ paa.
Aka, e mau ana no nae ka hana.
Pono ke loaa ona kokua ia lakou
E noi ana lakou no ia mea ma @ kua o'e.
Ke hu'i ke kua o na puupaa ka.
E kahea ana i kokua.
E kahea ana ! kokua.
Ke hoohemahema wale @ lakou a ka nui mai la no ia o ka pilikia.
Ulu mai ka pilikia o ka @ na ma'i pili i ka waiki.
O na Huaale a @ no ke K@ me na Puupaa na mea ko@ maikai.
Maikai ka lakou paahana ana.
Ola ka pilikia o na Puupaa.
O na Puupaa i hiki ole ke pauh@ oia ana no.
Mau no ka paahana ana.
Eia he mea hoike.
He kanaka @meka o Mr. no 910 Swetland Avenue, Serantoa, P@ U. S. A., eia kana olelo: "He @eha ma ko'u kua, aka, e hoomanawa nui ana no nae au ma ka hana @ me ka hiki ia'u. Manao au, ua loaa au i keia pilikia mamuli o ka @ ame ka loaa ole ana o kahi hooika ika kino kupono. Ua kuai au i na