Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 3, 20 January 1899 — Page 4
This text was transcribed by: | Martin Nakasone |
This work is dedicated to: | My teacher Kumu Archer |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
THEY HOLD THE PURSE STRINGS
It has become a settled practice in most European countries to consider the opinions of the Rothschilds before taking any improtant step likely to cause international complications. Two brothers of this financially powerful family, Baron Rothschild, of France, and Lord Rothschild, of England, have had more than is given out to do with delaying if not preventing war between England and France.
O na Kii ae keia o na Hoahanau Rokekaila, na poo o ka Hui Banako Waiwai loa o ke ao nei. O laua nei ka mea nana e hooka’ulua nei i ka poha ana o ke kaua mawaena o Farani ame Enelani.
Ka Liona o ka Akau
He Mooolelo no ke Au Manawa
Gustavus Adolphus.
Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e kekahi mea unuhi moolelo o ke Kuokoa.
MOKUNA II.
Loaa kahi Makamu i ka Ma’i-Hookuuia oia e Hooluolu-Ka Hana Noeau a ke Koa Puuwai wiwo ole.
Mahope iho o na koi hoopaakiki ana a ka Moi Gustavus i ke Duke o Bardenburg e ae mai ia e haawi mai i kana mau kokua ana i na koa Suedena, ua kauoha ae la ua Moi nei e nee aku kona mau mahele koa a pau no ke kulanakauhale o Berelina no ka hoouka kaua ana aku ia wahi, oiai hoi aole i ae iki mai ua Duke la i ke noi a ka Moi Gustavus.
I ka lohe ana o ua Duke nei no ka nee ana aku o na koa o Gustavus, ua hoouma mai la ia i kana aliiwahine e monoi mai i ka Moi o Suedena e hooiki oia i ka nee ana aku o kona mau koa no ke kulanakauhale o Berelina, aka, ua hoole aku nae o Gustavus, me ka hoike ana aku imua o ua wahine nei a ke Duke o Bradenburg, aohe mea nana e kaohi i ka nee ana aku o kona mau koa no Berelina, aka, o ka ae wale mai no o kana kane e hanaia kekahi kuikahi kokua mawaena o laua.
Mamuli o keia mau olelo a ka Moi Gustavus, ua ae mai la ua Duke nei, aka, au lilo pio e aku la ke kulanakauhale o Magdeburg, mahope iho o kona kana ana me ka ikaika loa me na pualikaua hui o na Alihikaua Papenenaheima ame Tile. Ua hanaia na hana hoomainoino weliweli loa e Tile ma keia kulanakauhale. Oia hoi ua haawi oia i kekahi kauoha i kona poe koa e hao wale ia na waiwai apau a e hana ino ia hoi na hale ame na mea apau o loko o laila iloko o elima la.
Ua oleloia, aole loa i ikeia maloko o ka moolelo o ke ao nei mai na la mai o Atila, ka alihikaua hiena nana i holopapa ia Roma, he hana hoomainoino weliweli elike me na mea i hanaia maloko o keia kulanakauhale o Magdeburg.
He 30,000 ka nui o na kane, na wahine ame na kamalii i pau i ka pepehi mainoino loa ia. A ua hanaia keia hana hookahe koko weliweli i mea e hookoia ai kekahi manao i upu mua ia e Keneraia Tlie, oia hoi, e lilo ka weliweli oia hana, i mea e hookomo aku ai i ka maka’u ame ka weliweli iloko o na poe Alii Hoolepope e ae o Geremania a ae ole hoi Iakou e haawi i na kokua hana ia Gustavus.
Ua ko io maoli keia makemake o ua Kenerala Auseturia nei. He nui na ‘lii Hoolepope, a pela nohoi me na kulanakauhale o na kanaka oia aoao, i lilo i poe kakoo ikaika no Gustavus, i hoomake loa la ko lakou mau manao kokua ia Gustavus i keia wa.
Mamuli o keia haule pio ana o ke kulanakauhale o Magdeburg iloko o na lima o Tile, ame na hana hoomainoino i hanaia ai malaila e na koa Imeperiela, ua kakau mai la ke Duke o Bradenburg i ka Moi Gustavus e wehe ana laia iho mailoko mai o ka aelike kuikahi a laua i hana ai. Ua olelo mai la hoi oia ia Gustavus, aole oia e noonoo hou aku he hoa kokua pu ia iaia ma na hana hoonee kaua apau ana (Gustavus) e hana ai. Ma kela wa e hoomoana ana o Gustavus me kona pualikoa maloko o ke kulanakauhale o Spandan, a ma ka wa i loaa mai ai iaia o ka palapala a ke Duke o Brandenburg, o kona wa no ia i haawi ae ai i ke kauoha e haalele iho kona pualikaua ia wahi a e nee pololei aku lakou no ke kulanakauhale o Berelina.
I kona hiki ana mawaho o na pa o ua kulanakauhale la, ua hana hou ia iho la kekahi aelike kuikahi mawaena ona ame ke Duke o Brandenburg. Alaila, huli hou ae la ua Moi nei me kona pualikaua a nee aku la no Brandenburg Kahiko, he kulanakauhale ia he 34 mile ma ke komohana aku o ke kuianakauhale o Berelina, a malaila ia i hoomoana iho ai, no ke kali ana a hoea hou aku he mau mahele koa hoopuipui i kona mau koa.
O keia wahi ana i hoomoana iho ai me kona poe koa he wai maikai ole ia o ke ano o ka aina. He wahi kawa-u ia, a ua loaa nui na koa i ka mai fiva. Iloko wale no o hookahi pule ua pau iho la i ka make he 30 koa o Konela Munero.
Oiai hoi ua Moi la e hoomoana ana ma keia wahi, ua hana iho la ia he aelike me ke Alii o Sakoni ame ke Alii nohoi o Hesse. O kekahi mau Alii Hoolepope mana nui keia, mawaena o na alii Hoolepope o Geremania. Ua ike hoi o Kenerala Tile i keia manao, nolaila, hooholo iho la ia, he me pono iaia ke lele kaua awiwi loa aku maluna o na kulanakauhale o keia mau alii, a e noho laua i pio malalo ona.
Ua ike no ia, aole hiki i ka Moi Gustavus ke kokua ia laua ma ia wa, oiai he uuku loa kona mau wahi koe. Nolaila, lele kaua mua aku la ia (Tile) maluna o ke kulanakauhale o ke Alii o Hesse, a hoolilo iho la i ua wahi la i puu neoneo na ke ahi ame ka pahikaua. Ua pakele hoi ke kulanakauhale o Erefuta mamuli o ka uku ana o kona poe kanaka waiwai i kekahi puu dala nui hewahewa ia Kenerala Tile.
Oiai o Kenerala Tile e hoonee ana i kana mau hana hoopio i na ‘lii Hoolepope, aia no ka Moi Gustavus ke hoomoana la ma Brandenburg Kahiko, me ka holapu ana hoi o ka ma’i fiva mawaena o kona mau koa. No keia kulana maikai ole o ke ola i na koa, ua haalele iho la ua Moi Gustavus nei la wahi a nee aku ia no Werben, e kokoke ana ma ka hui ana o ka muliwai Elbe me Havel. Iaia hoi e hoomoana ana ma keia wahi, hui mai la kana aliiwahine, oia hoi, ka Moiwahine Eleonora, ma ke poo o 8000 poe koa. O ka Makuisa hoi kekahi o Hamiletona, me 6200 poe koa. O ka hapanui o keia poe hope he poe kanaka Sekotia.
O ke kaawale o Warben mai Magdeburg mai, he mau wahi mile kakaikahi wale no, a o Papenaheima ka Alihikaua Imeperiela e kiai ana ia wahi.
I kona wa hoi i ike ai, ua hoopuipui hou ia na koa o ka Moi Gustavus, a ua makaukau maoli hoi oia e hoonee hou aku i ke kaua ana, ua hoouna aku la oia i kekahi kauoha ikaika loa ia Kenerala Tile he mea pono ke loaa iaia he mau kokua hou, oiai ua loaa i ka Moi Gustavus ke kulana ikaika loa. I ka loaa ana o keia kauoha ia Tile, ua hoopau koke oia i kona manao lele kaua aku maluna o ke alii Hoolepope o Hesse-Cassel, a ua huli ae la ia me kona pualikoa a hoi aku la e huipu hou me kona kokoolua, me Papenaheima. A ma ka wa i hui hou ai keia mau pualikoa elua, ua oi loa aku ko laua heluna i huiia mamua o na koa o ka Moi Gustavus.
Ma ka wa i haalele iho ai na koa Suedena a nee aku no ke kulanakauhale o Werben, aole o Makamu i hele aku ma ia huakai, oiai o ka wa no ia i hoola ae ai oia mai ka ma’i fiva i loaa ai oia, a hele nohoi ia a nawaliwali. Ma ka wa i hooluolu ae ai oia, o ka wa nohi ia i ola ai ka eha o Nigela Gerema, a hui hou mai la ia me knoa pualikoa.
O keia Nigela eGrema ka mea nana i hoike aku i ka manao o ke kauka e pili ana ia Makamu Gerema, oia hoi, he mea pono ia Gerema ke haalele iho ia wahi a hele ma kekahi wahi e loaa ai iaia ka ikaika o kona kino. Ua kuka pu iho la hoi o Nigela Gerema me Konela Munero no keia mea, a i ka hala ana o kekahi wa loihi o ko laua kukakuka ana, ua hooholo iho la laua he mea pono io no ke ola ame ka pale kana o Makamu ke hoounala aku ma kekahi wahi e loaa ai ka ikaika o kona kino. A ua hooholo pu iho la hoi laua, e hoouna up aku me ia i iwakalua poe kanaka opio i hoola ma’i ae ia wa, a o kona poe hoahele ia ma ka huakai imi ola.
Ua hookaawaleia ae la no lakou nei i hookahi kaa ukana. A ma ka wa i makaukau ai lakou nei no ka haalele iho i na kula kawa-u o Brandenburg Kahiko, ua haawi ia mai la la lakou apau na lako e pono ai ka lakou huakai.
Ua haalele iho la hoi lakou nei ia Brandenburg Kahiko a kamoe aku la ko lakou alahele no kahi kauhale o Landsberg, kahi a Makamu i hoopakele ai mai na powa mai elike me ka mea i hoike ia ma kekahi helu o keia moolelo i kaa hope ae nei.
He eha paha la o ko lakou nei hele ana, hoea aku la lakou nei ma ka nu’a o ka ululaau e komo aku ai a hoea aku i kahi kauhale o Landsberg. Maanei kauoha ae la o Makamu i kona poe kanaka, he mea pono ia lakou ke hoomaha mamua o ko lakou hele ana aku iloko o ka ululaau, a oiai hoi lakou e hoomaha ana, e hele mua aku ia (Makamu) e huipu a e halawai hoi me na kanaka o kahi kauhale.
Ua hooholola keia manao mawaena o lakou. Nolaila kau ae la o Makamu maluna o kona lio, oia nohoi kela lio i laweia mai ai e ia mai na powa aku i pau ai i ka lukuia e ia ame na kanaka o kahi kauhale maloko nohoi o ia ululaau hookahi no ana e hele aku ana. Iloko o keia mau la eha a lakou i hele mai ai, ua ikaika loa ae la ko Makamu kino, a na hiki kupono iaia ke kau maluna o ka lio.
Iaia i komo aku ai maloko o ka ululaau, ua hele aku la ia me ke akahele loa ma ke alanui. E nana pono loa ana hoi oia ma na wahi apau o ua alanui la no kona ike aku i kekahi mea e manao iho ai he wahi ia i eliia e na kanaka o kahi kauhale i lua e haule ai ka mea e holo paukiki aku ana ma ia alanui. Aole hoi oia wale no, aka, e nana ana nohoi ia ma o a maanei o ke alanui i ole ai ia e kiia mai paha i ka pu e na kanaka o kahi kauhale.
Aneane o ka hapalua like o ke alahele kai pau iaia, ike aku la ia i kahi kahunapule mahiai me eha kanaka i lako pono i na mea kaua e ku mai ana mawaena ponoi o ke alanui. Iko ia nei kokoke ana aku hoi ma ka lakou wahi e ku mai ana, ia wa kahi kahunapule i ninau mai ai:
“Owai oe, a heaha kau o keia wahi?”
Ike iho la o Makamu, aole ua poe la i ike mai iaia, aka, ua ike aku la no nae keia ia lakou, a nolaila ninau aku la nohoi keia:
“Ua hoohewahea ka paha oukou ia’u? Aneane ekolu mahina i hala ae nei, a ia nei au me oukou kahi i hakaka pu ai me na powa o Wolfsburg.
“Kupanaha maoli ka hoi,” wahi a kahi kahunapule i hooho ae ai, a huli ae la ia a kamailio ae la i kona mau hoa: “O kahi hoaloha Sekotia keia o kakou.”
Alaila, huii mai la ia a kamailio mai la ia Makamu:
“Ea, ua hoohewahewa maoli aku nei makou ia oe. Ua hele kou mau helehelena a anno e loa. Pehea keia ano e ana o kou mau heleheiena? He mea oiaio, ua loaa ia oe i kekahi ma’i ikaika loa.”
“Ae;” wahi a Makamu i pane aku ai, “ua loaa paha au i kekahi ma’i fiva ikaika loa, a aneane loa au e make. Ua loaa nae hoi kahi oluolu ia’u i keia wa, a i hele mai nei au i ko oukou wahi nani nei e hooluolu ai mamua o ko’u hui hou ana aku me ko’o pualikoa. I hele mai la au e noi aku i ko oukou oluolu e ae mai oukou ia’u e noho ma ko oukou wahi kauhale nani a maikai.”
Ua hele mai la hoi kahi kahunapule a paa mai la kona mau lima i ka lima o Makamu, me ka haawi ana iho i na lulu aloha pumehana ana, me ka hauoli nui, a hoomaka mai la ia e kamailio:
“Ua aie makou ia oe, a me he mea la o keia ka wa pono a makou e hookaa ai i kela aie o makou ia oe. Aka, e Mr. Makamu, e hai aku au ia oe, ma ka wa a ko makou wahi kanaka kiai i hoike mai ai ia makou, ua ike aku ola i kekahi kaa e nee mai ana ma ke kula e hoea mai ai i ka ululaau nei, me kekahi mau kanka elua a ekolu e hele ana mahope o ua wahi kaa la ua manao ae la makou he hana akamai a maalea paha keia na ka enemi no ka lele kimopoo ana mai maluna o makou, nolaila, holo mai nei makou ma keia wahi e kiai pono ai i ua wahi kaa nei a ko makou kiai i ike aku nei. Ua hookaniia aku nei ka bele kahea o kahi hale halawai nno ka hoomakaukau ana i ko makou poe me na mea kaua e hiki ai ke haawi aku he hookipa oolea imua o na powa ina o lakou io ae keia: aka, me ka hauoli ke manaolana nei au e hiki ana ia oe, e Mr. Makamu, ke hhoike mai imua o’u ame ko’u mau hoa, i ke ano o kela wahi kaa lio a ko makou kiai i ike aku nei, ina nae hoi ua ike mai nei oe, a ua halawai pu paha me ia wahi kaa.”
“He oiaio, he wahi kaa lio kekahi i hele pu mai nei me a’u: aka, he wahi kaa keia e halihali ana i kekahi poe kanaka opiopio o ko’u pulikoa i loaa na pohala ana mai ka ma’i fiva mai. Aole o’u manao e lilo au ame ko’u mau hoa i poe hookaumaha aku maluna o oukou. Aka. e noho ana no makou maloko o ko makou mau hale lole, a na makou ponoi no e malama ia makou iho. E uku aku ana nohoi makou me ke dala kuike no na mea apau a makou i makemake ai e loaa mai ia oukou mai.”
“Mai kamailio mai oe la’u, e Mr. Makamu, no kou kuai ana mai i kekahi mea mai a makou aku. Aole makou e ae e hana aku ia hana ia oe. He aie ko makou la oe, a e hookaa aku ana makou la aie la oe. O na koa malalo o ka Moi Gustavus, he poe koaloha lakou no makou, o ka oi loa aku nae o na koa Sekotia.”
“Ke hoomaikai aku nei au ia oe.” wai a Makamu, “no keia manao maikai i hoikeia mai e oe. No ko’u mau hoa hoi, ua haalele ia aku nei lakou e a’u mawaho o ka ululaau, no ko’u manao ana he mea pono la’u ke hele mai e hui mua me oukou, a maopopo ko oukou ae ana e hookipa ia makou ma ko oukou aina nani nei, alaila huli ae au i hope a kii aku ia lakou. Ua hopohopo loa au, ina e komo mua mai ana makou iloko nei o ka ululaau me ka maopopo mua ole o ko oukou manao no makou nei, e ki ae ana paha oukou i ka oukou mau pu maluna o makou, a e pilikia ana makou.”
(Aole i pau.)
NA LETA
HOIKE HUI O NA KULA SABATI O KAUAI HIKINA MA KA LUAKINI O KILAUEA
Lunahooponopono: - No ke kono ae a ka manao ia loko o kou mea kakau e hoopoinaole i ka hoolaha ana i na mea e pili ana i kekahi o na halawai hooholomua, hoolaulea, hoohoihoi, a hoonaauao i ka hana a ko kakou Haku, nolaila, ua apo iho ko’u lima i keia peni oi lua ole e kakele maluna o keia apana kalana i ikeia mai ai e ka lehulehu ke ano o na hana e hanaia nei no ka hooholomua ana i ka Oihana Karistiano e kekahi weiau o ko Kauaiomanokalanipo nei.
Oiai ke alaula o ke kakahiaka sabati i hala iho la, ka la hanau hoi o ko kakou Hoola e uhola ana maluna iho o ka powehiwehi wanaao, aia hoi i ka ike aku a ka poe i makaala na kukui pili i ke poo e mao ae ana ka noe, ka ohu, a me ka ua liilii mai na piko mauna ae o ua moku kihapai pua nani nei. me he mea la e hai maoli mai ana no, o ko kakou la keia e hoike ai i ka ui, lilo i ke kehau o ua. Haleiea nei, i paoa i ke ala o ka mokihana. A e ike pu ia aku ana nohoi na kaoo-lede, keonimana, a me na opio maka nohea e haluku mai ana mai na kihi mai apau o ka aina, e hoike ana i ka manao io hana, me ka loaa pu ona wa e hoolaulea Karisimaka ai: a oi loa aku hoi e hoike i ka lawa o na puniu o lakou ma ka hana a ko kakou Haku.
I ka hora 10 a. m. aia hoi kani uina ana ka leo o ka bele o ka halepule e kahea ana ua makaukau ka luakini o Kilauea e hookipa ma o kona mau kakoo ikaika la, Wm. Huddy amc V. M. Mahikoa i ka lehulehu i akoakoa mai no ka hoike Kuia Sabati Hui o Kauai Hikina i noho kahu ia e Wm. Huddy. He hapa hora mahope iho o keia kahea ana a ka bele e lone ia no na hookani ana – Karisimaka! Aloha Karisimaka, a pela wale aku; a i ka hora 11 a. m. ikeia aku la ua piha-u na kihi a pau i pa haumana Kula Sabati ame na poe makaikai Karistiano oiaio. Malaila ae ka makua haku o ka mahiko G. R. Ewart ame kona ohana, Mr. Bush me kona ohana, ka Lunakanawai Kakina ame na Loio S. Kanewanui ame Peter Nowlein, a he nui loa hou aku no koe e pau ole ai ke heiu papa ma keia palapala ana. He elua haneri a oi iki ka nui o na ola uhane i akoakoa ae, a ua hoomaka na hana i ka hora 11 a. m. a oi iki.
Weheia me ka himeni ame ka pule a Rev. S. Kaili. Lawe ke Kahu Kula Sabati Nui Wm. Huddy i kana hana a hoomaka me ke Kula Sabati o ke Ahi o Kalalea o Anehola malalo o ke alakai kumu ana a Philip Migell, a alakai himeni ana hoi a William Meheula. I ka nana aku a ke anaina he ui, eieu, a mikioi maoli no ka lawelaweia ana o na hana a ka Haku paa pono na haawina, aohe wahi kapeke, a ko’uko’u pono nohoi ke kileo ana a na kahuli leo lea o ua kula palahalaha nei, i noke wale ia i ka haihai a olu e ka makua G. B. Meheula i haalele mai. Pau ia, he himeni hui me ka lulu dala a hoomaka ke Kula Sabati o ka ulu kukui ulu mahiehie o Koolau, kahi a Meheiwi ke alii mahi wauke nana ka uwahi ai pu i moe lolii ai me kona mau lede opiopio, ui nohea. E na makamaka o keia paha ke Kula Sabati nui hookahi o Kauai nei mai mua mai a i keia, no keaha, no ka manaoio hana a hilinai he pono no e loae ana mao mamuli o ia mau hoomanawanui ana, o ka heluna he aneane kanahiku. Mahalo piha i ke alakai kumu ana a ke keiki lalawai o Koolau, David Trask, iaia no me kona ohana piha ua kalana holookoa. Ua ike maoli la aku ka makaukau piha o na haumana o keia kula sabati i na mea pohihihi o ka Buke nui.
O ka ekolu o na Kula Sabati, oia no ke kula o Kilauea malalo o ke alakai ana a G. W. Mahikoa. I waena o na kula a pau o kela ke kula i piha me na opio wale no, ua hele a uluwehiwehi ke ike aku, me he ia he moe kaoo la na ke koa kumu ole o ua uka paoa nei i ke ala a ka mokihana o Kahilikolo, elike no me ka ui o ka aina, pela no na hana a ka Haku i hanaia mai ai, he paa naau na haawina a he lea na leo mele i himeni ia. Pau keia kula, ku mai ke kula sabati o ka aina kaulana wale, o Hanalei. Hiolo ka wai o Namolokama, nakolo uina i na pali, pela ka hoene a ka lakou mele wehe i mele mai ai. Luuluu Hanalei i ka ua nui, pela ibola ka nui o ko lakou auamo ana i ke kea o ko kakou Hoola; pakika i ka limu ka kanaka o Manuakepa, pela ihola ka holo a me ka mimo o na mea a pau i hanaia mai. o kekahi mea ano nui nohoi e ideia aku i keia kula. ola no ka pau pono ana mai o ka @kua Lunakanawai na lolo, makai, o ka apana. He mea kakaikahi e ikeia iwaena o ka hapanui o na kihapai e aku He hoike ana mai ua ake na poo o ka apana o hooholomua loa ia na hana pili i ka pono o ka uhane. Mahope iho o keia he haiolelo paipai na kekahi makamaka mai Amerika mai a o ka panina hope loa. oia no k@ ho@ piha ana i na lua o ka inaina mo n@ no ka hoomaha houpo a me ona aloha hoolaulea Karisimaka. Hoom@ha na hana o ka la ma o ka lulu lima hope ana, a hoi ko kela a me keia kihi o ka aina i oi aka ke aiai i ko ke dala, gula ame ka momi a hala kela mau la @ nea nei, mea ae no holopono @hoi na hana o ka Hoike Kula Sabati Hui o Kauai Hikina A pela mau aku, a pela aku. Nola@a. ke kalokalo ae nei ka mea kakau, e kokua a hooholomua mau la na hana pono a mau aku. malalo o ke alakai Kabu Kula Sabati Nui ana a Wm. Huddy A e loaa nohoi i ka mea huli pui na pono @ like me ka mea i hoakaka ia : a ke manaolana pu nei nohoi au ua loaa @o mau hoolana ana i kela a m@ kela mea i @iki mai i na la la. E Aloha Karisimaka ame Ha penula kakou apau.
Me ka mahalo
POLI LAUAE
Kilauea, Kauai. Jan. 2. 1899
HOALOHALOHA O KE KULA SABATI O KOHANAIKI
E na haumana o ke Kula Sabati o Kohanaiki o ka Ekale@ia o Ka Mea i Hoanola : o ka kakou hana nui i akoakoa mai nei maloko o ka malu o keia Beteia i keia la. oia no ka waiho ana aku imua o ke kua Kiekie Loa i ko kakou mau pule hoalohaloha. e nonoi ana i Kona aloha puni ole e pahola mai i kona lokomaikai iwaena o ka poe nawaliwali a pau a me na Ma’i Lepera e noho ana ma ka home o ka Eha@h@. ma ke kulanakauhale o Kalaupapa a me Kalawao, iloko o ka makahiki i hala.
O ko kakou hanoli Hape Nuiia o keia la. na waiho aku kakou no ka la apopo : a ke olioli nei kakou i keia la imua o ke Akua me na leo himeni hoonani na leo pule hoomaikai. e nonoi aku i ke kiekie o Kona aloha, a e kulou haahaa aku imua Ona me na waimaka. no ka hoonani mau ana i ka Makua. ke Keiki a me ka Uhane Hemolele.
O na la o ka makahiki i aui aku la mahope, he mau la nui ia iloko o na hoomanao ana o ke ola ana o ke kanaka: he mau la hoi i noho hauoli ia e kekahi poe. a i noho kaumahaia e kekahi poe o kakou. Ua make aku kekahi mau hoaloha o kakou. a pakele mai la kakou mai na lima aloha o ka Mea Mana Loa. A heaha ka kakou @ana e ka poe i hoopakeleia e Kona lokomaikai? E waiho aku i ka kakou olelo hoalohaloha imua o ke Akua, no Kona malama ahonui ana mai i ka luhi a kona mau lima aloha, a loaa hou ia kakou ka ia mua o ka makahiki (pomaikai) hou.
A ke kauoha hou ia nei kakou, e waiho aku imua o ke Akua i na pule hoalohaloha no ka poe nawaliwali apau. O ka poe nawaliwali i ka ma’i. nawaliwali ma ka loihi o na la, a nawaliwali ma ka manaolana. e hoopalaleha ana i na hana pono. A ke koi ikaika nei kakou e pule nui no lakou imua o ke Akua, e hoomaha mai i ko lakou nawaliwali ma’i. p@lupulu kanikoo, a palaka kuihe.
E pule hoomaha ole no lakou: no ka mea, he aloha ke Akua. E waiho aku imua ona i olelo hoalohaloha haipule: e uwalo aku i Kana Ihiihi Kahikolu, e wailana iho i Kona aloha puni ole maluna o ka poe nawaliwali a pau: mai Hawaii o Keawe. a Niihau a ka moena pawehe. i hooia a hoopakeleia lakou. a malia. o ulumahiehieia lakou e na mano hauoli o ka pono. a lilo lakou he mau haumana na keia Kula Sabati, a no na Kula Sabati a puni ka Pae Aina. A hookahi ka hapai like ana i na hana a ko kakou Makua Nui ma ka lani: pomaikai walei.
O kekahi kumuhana ano nui a kakou e uwe hoalohaloha aku ai imua o ke Akua, no ko kakou mau makamaka i loohia ia e ka ma’i (weliweli) lepera e noho mai la ma ka home o ka ehaeha, Kalaupapa ame Kalawao. He mau makua ame na keiki ka kakou aia malaila kahi noho kaumaha ai. Aia he kane, ua haalele mai i kana mea aloha he wahine mahpe nei: he mau keiki ua laweia aku malaila, a ke noho nei na makua me ka luuluu o ka manao: he mau makua ua hala ilaila, a o ka lakou mau keiki ke noho nei me ka paumako. Aia na leo uwe palauma ma ka ipuka o kela home keia home, no ka alawa ana ae, aole iho nei n@ mea aloha. Walohia wale, a luuluu ino.
Aia lakou apau ma ka aina makamaka ole: ua pau hoi ka lakou ike ana i ka nani o ka lakou mau home, na puu, na awaawa lai: na kualono. na kahawai owe malie: na kahakai maikai, ka nalu e a’e malie nei.
Ua nana ae lakou ma o a maanei, a kuhihewa i na ao opua e lele haaheo mai ana, o ko lakou home kulaiwi: a helelei iho ko lakou waimaka, na ka mea, ua mamao lakou mai a kakou aku. A heaha ka hana pono ia kakou no lakou? E waiho aku i ko kakou mau pule hoalohaloha imua o ke Akua me na waimaka helelei: e houluulu i ko kakou manaoio hana i nui ai ka ikaika, e noi aku i kona ahonui puni ole, e pahola mai i kona lokomaikai no lakou apau: a malia, o lilo ka ikaika o ka kakou leo pule imua o ke Akua, i wai nana e hoomaemae ko lakou mau palapu, a.
Oiai: hooholoia, o makou o na haumana o ke Kula Sabati o Kohanaiki nei, o ka ekale@ia o “Ka Mea Hoanoia,” Mokupuni o Hawaii, ma ko makou komite la, ke noni haahaa nei makou i ke Akua, e pahola mai i Kona aloha maluna iho o oukou ka poe i hoopoinoia e ka ma’i lepera.
A oiai, hooholoia, ke pule hoalohaloha nei makou no oukou; e ninini mai i Kona lokomaikai i wai hoola, nana e holoi ko oukou mau poino a ka maewaewa.
A ke nonoi nui nei makou ia oukou ka poe i hookaumahaia e ka ma’i, e noi haahaa aku i ke Akua, e kuaua mai kona aloha maluna iho o oukou. Amene.
Ma ko makou Komite ‘la.
MR. S. W. KAUMULOA.
MR. S H. K. MAHIWALAU, JR.
Kohanaiki, Kona Akau, Hawaii, January 6, 1899.
Hoolaha Kumau
Ola Nawaliwali
MAMULI O KE
KOKO INO.
E heluhelu iho i ka mea i h@@@ ka Ayee Laau Sarasapumia no @@@ Z. P. Wilds, he misionari kamaa@@ maloko o ke kulanakauh@i@ o @@@ a hoahanou nohoi o Lunan@ Wilda i mako he kanaka kau@
“No na makahiki @@@uuieau he au na ka ma’i pa palahu amo n@ ani o ae. i puka nloko mai o kino. Ono ole mai la ka’u ai. a @@ wali mai ko’u nui kino apau. @@ o ko’u ike ana ike ula ana @@@ poe e ne no ko lakou @ou ana Laau Sarasapumia a Ayee. ua @@@ iho ia au e inu i ua laa @ la @
ONO AE LA KA’U A@
mai ko’u inu mua loa ana mai no laau la: alaila hoomaka mai ia maikai o ko’u ola He @@@@ @@@ ta ka oi o ko’u ikaika ao i keia @@@ na loa mai koia mai ka LAAU S@@@ SAPARILA MAI A AYER ha laa @@@ a’u o hoike aku nnoi me ka olalo ke pookela loa o na laau hooma@@ koko i ke@@”
No na ma’i apau i loaa @oluku @@ o ke koko ino o hawe i.
Ka ayer laau
Sarsapailla
KA AYER HUAALE Ka Laau @@@ ae ka @@ Awawaha@ o ka o@@
Ke pookeia o na laau no ka @@@ ana. ka hooulu ana me ka hoo nani ana i ka lauoho oia ka
Ayer Laau Hooulu Lauoho.
Aole e kepia ke poo. oia na ma’i @@@ puu. aole hoi helelei ka laneha @@ maloohaha mai ka lauoho. hinawo nawe a ano hina mai. alaila na koho laau e ho’iho’i hou ae @ kona ano mua a hooulu lupalupa ae la i ka lauoha Ma na wahi apau, o keia Laau Hoom@@ Lauoho a Ayer ke pookeia. @ ua @@ ia i punahele a i hoa pili ao na @@ ume na keonimana.
Ayer’s Hair Vigor
I homakaukania o
DR. J. C. AYER. Lowell. Mass. U.S.A.
Na Medala Cula mai na Maikeika Nei o k@ @
Hollister Drug Co. Lt.
Na Agena ma ka Pa@@ina Hawaii
KAKELA ME KUKE
KAUPALENALA
Poe Kalepa ma ke Komisina
A HE
Poe Lawelawe Kopaa
AGENA
2736-u
Metropolitan Meat Co
(Hui Kuai Pipi Lietropolitan)
G. J. WALLER (Waia) – Luna N
108 Alanui Moi
Poe Kuai a Hoolako i na Moku
ME
Na Io Pipi, Hipa a pela’ku
E loaa mau ana na Manu ame na @@ mano i hoohu’ihu’ila ihoko o ka Hau. Makepono ke Kuai i na I’o Pipi @@ nei.
TELEPONA HELU
Ua hui ae nei o Mr. Lorria Andrea me ka Hui Loio o Kakina mo Carter Honolulu nei. Ua aeia o Mr. Andrew e ka Aha Kiekie e iaweiawe i ka oha@ loio ma Hawaii nei. O keia ke k@@ muli loa a Rev. Lorria Andrews @@ kahi o na misionari kahiko o Haw@@ nei. ka moa hoi nana i hana i ko A Piliolelo Hawaii (Hawaiian Grammar ame ka Hoakaka Olelo Hawaii Hawaiian Dictionary): a o ka moa hoi nana unuhi i na olelo Akamai a Solo@@ unuhi pu me Rikiko i ka palapaia lakoho. me Ioune 1, 2 me 3 ka paiapa a Inda ame ka b@ke o Hoikeana.