Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 45, 11 November 1898 — HALAWAI PIPA OLA. Kauoha e Hana kokeia ka Mea Hoomaemae Lawe Mea Ino o Honolulu nei. HOOHOLOIA HE MAU OLELO HOOHOLO IKAIKA. [ARTICLE]

HALAWAI PIPA OLA.

Kauoha e Hana kokeia ka Mea Hoomaemae Lawe Mea Ino o Honolulu nei.

HOOHOLOIA HE MAU OLELO HOOHOLO IKAIKA.

Ka Hoike £ Kauka Alvarez no ka Anoano Ma'i Le-pera. Ma ka halawai ana a ka Papa Oia ma ka auina la o ka Poaono i hala i ikeia &i kekahi mea ano nui e pili ana i ke kulana hana hoomaemae i ke kulanakauhale o Honolulu nei me na auwaha lawe mea ino, ame kekahi mau mea ano nui e ae e pili ana i ke ola o ka lehulehu. Ua noonooia e ka Papa Ola ka mea e pili ana i ka ae ole ana e hookomoia aku na mea kanu e paa ana no me ka lepo ilofko o ke-kahua mai lepera | ma Molokai, a pela pu hoi me ka "huli i kalo. ' Na Kauka Wahie i waiho mai imua o ka Papa Ola i kekahi Olelo Hooholo e 'pili ana i ka hana koke ia ana o na paipu lawe mea ino o loko nei o ke kulauakauhale o Honolulu nei, a ua aponoia hoi ua olelo lioohoio ia. Eia iho ka olelo hooholo: Oiai, o ke kulana hana i keia wa e pili ana i ka laweia ana mai o na tnea i ino mailoko mai o nā lua Uilii ame na lua hookio mea ino, he ku loa ia i ka hoopilikia ana i ke ola o ka lehulehu, a Oiai hoi. ua loa& i ke Aupuni i ke!a wa na Kii ame na olelo hoa»kaka no ke kukuhiLa ana ona oihana lawe m«a ino noloko-nei o Honolulu, a ua Joaa pu hoi ke dala no ia hana mai ka Ahaolelo mai, Nolaila, e Hooholoia, e 'koi aku ka v Papa OlaM ke Kuhina Kalaiaina he mea pono e hana koke ia keia oihana lawe mea ino o Honoluiu nei. Ua hoouua ia he kope o keia olelo hooholo i ke Kuhina Kalaiaina. Ua waiho ae hoi o Dr. Alvarez imua 0 ka Papa Ola i 'keleahi <palapala e pili ana i ka anoano mai lepera. a oia keia maliope ae nei: Mr. W. O. 'Kamika, Peresidena o ka Paipa Ola, Aloha oe: —Oiai au ma ka Hui Huli Ano Mai Lepera ma ißerelina ma kela Okatoba a'ku nei, ua hoomaopopo loa au i kekahi pepa hoike manao i hoounaia ae e Dr. Herman o Lae Manao!ana Maikai (Cape of Good Hope) no ka mea e pili ana "I ka Anoano Mai Lepera iioko o ke Ikino kanaka ma na manawa like ole o kona ulu ana." Ua olelo ae o Dr. Hennan. aoie e paa mau ana ka wai iiooluu ulaulu o ka anoano ihou a opiopio o loko o ka mai Lepera, ma ka wa e hookomoia ai iloko o kekahi wai acida nitrie i paipaiia o 30 -hapa-hanen ka ikaika. Mamua akq nei ua ao ka poe huii mai lvepera ua hiki no ke ike ia na Anoano mai Lepera mai na anoano iha'i e ae he lehulehu, mamuii o kekahi mea maopopo, oia hoi, aole hiki ke hoop&uia koaa wai hooluu ma o ka hookomoia ana iloko o na wai acida minerala ikaika. No na mahina he lehulehu mahope mai o kuu hoi ana mai nei ma ka malama aku nei o Oe&emaha, a \ ke Keena Paahana ma Kalihi, ua hoomakaukauia e a'u he mau haneri pee aniani loloa, a maloko oia mau aniam 1 hookomo ia iho ai na anoano mai lepera, a i ka nana ana iho ia mau mea ma ua >mau aniani la. e ike wale ia ana no na anoano haulaula. Aole ■nae au I paupauaho, aka, ua hoomau no au i ka huli ana a hiki i ka hiki ana ia'u ke «hoike ae me ke kanalua hou ole, ka Lkea io ia ana o na anoft.no mai lepera ma ke ano aohe o lakou wai hooluu ma ka wa e hookomoia ai maloko o 25 iiapa-haneri o ka wai aoida sulphuric, a i ole ia, o ka acida nitric he 30 hapa^han«ri. Ma ka halawai hope aku nei a ke Komlte no ka Lapaau ana i ka Lepera, ua hoike aJku au i na ipapa aniani loloa i hoikeia ai na ano ano lepera ulaula ame na anoano mai ]epera i nele i ka wai hooluu, ma loko no oia papa anlanī hookahi no, a i keia wa ua loaa ia'u na papa aniani i oi aku ka maikal o ko lakou hoomakaukaui ana mamua o kela mau papa aniani i ikeia ai e ke komite, a aia ikeia mau mea maloko o ke keena oihana. /

Aolo !u;< i loaa :k*» hi'u iui :u-.'Via-» lepeni lU'!* 1 i ka wai Uoo'un uuilok'» o na uuluhaku kalii!<o. a o na wahi pdha o ka ili i ;uiho a uai ao ai lia nwu Aia na waln e ioaa ai mui aa> ano maloko o ua mai puka hou ae. i 0 na piiupuu lehulehu hou o ka il; a me he mea la o na auouni» epioplo keia a ikahka hoi o ka oni ana. a aw he mea !a Aoi o na auoauo lepera 1 ikeia ka wai hooluu ulauia. oia aa anoauo kahiko a oni oJe oie kt? ola ole nohoi. 0 keia mea i loaa iho la, he kumu ia e hoomaapopo mai aoa i ke kumu 1 hololea ole ai ka hooulu aua t keia aoo anoauo mai lepera mamuii o ka mea hana maoli. Ina e hookomo ana ka mea e huli aaa i keia auo aaoano i ikana mau ohe hooulu oia ano aaoano iloko o na pohakahaka kahlko. mai manao ia e loaa ana iaia na hua hoohanau mailoko mai o na anoano pera, ina no pahia aole i make ua tuau anoano la. oiai ua pau ka ik&ika hooulu tnai o ua mau anoano la. a i na hoi e ioaa ana. iaia na anoano i nel« i ka wai hooluu. he. m«a. maopopo loa e kiola ana ia ia t r a pinepine loa ko'u kapae ana ae i keia ano ula ana o na anoano, me ka manao loa ana he mau mea hokae \ral« iho no ia. mamuii o<ka hiki oJe ana ia lakou ke hoololi ae i ko lakou mau aao ma o pale ana nuii i ka ikaika wai acida minei-ala no ka haawi ar.a i wai hooluu. He mea oiaio uo paha. ua loaa no kekahi mau anoauo oiaio o kt ma: iepera ma keia hoouluia ana. Mahope iho nei ua loaa ia'u he inaa liooulu ana o na anoauo i !ike loa me ko ka mai lepera maloko o Ike a*ea\v«a koko. a ke manaolaaa loa uei au mahope iho o kekahi huli atvt aku no kekahi wa. e ikeia no mau anoano uiai lepcra. Ua hiki kt- hookahuliia ka wai hoo'uu o keia niau anoaao e na wai aeida mincrala. a o "ko lakou uiu ana ua aneane hiki ol»' no ia ikeia iho. O kahi hoailona wa!»- m> e hoike atw i ka ulu ana he waiii mfa ; ano >pohina 110 ia ma ka iii u ka tue;« i o ia i'ku ai a i hoouiuia aku ai ua ■ auoano la. 0 ka iole mony>K>:H- ; •» ia aku ai a i hookomoia akn ai k*na anoano, ua hoike mai la ia i aa. l ' 1010 ma na wawae hope. a he maa ia ieakaikahi wale 110 mahope aku mak* aku la ia. aka, ma ka nanaia aua uae o kona kino. aole !oa i iki ia ke kumu o kona m;t> aua. O na ru€«a. paahana apau o luko ona. oia mau no ka maikai. 1 mau mauawa bou aku ka imi ara? ka huli ana ma keia mahele i mea ♦- loaa pono ai ke auo muoli o kulana hooulu haahaa. Iv* waihoia aku aei me ka haahaa. F. L. ALVARCZ. M.t> Honohilu. Oct. L's. IS?S.