Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 43, 28 October 1898 — Page 4
This text was transcribed by: | Jean Howard |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ke Aloha o kuu Makuahine
----------
KE ALOHA U KA’U MEA I ALOHA AI
--------
Ka Mana o ke Aloha
----
He Moolelo Walohia
----
(Unuhiia e Hoolale-a-Ka-Ua-Kukalahale no “Ke Kilohana Poolel@ o ka Lahui Hawaii”)
--------
‘Ua manao loa nohoi au e hana pela, aka, he okoa nae ka mea a’u i hana aku ai imua ona.”
“Ke ole au e kuhihewa o kau pane imua ona, ua olelo aku oe iaia, ua hehenaia oia.”
“Aole no pela, aka, e hai aku au ia oe, mamua o ko’u pane ana’ku iaia, ua hai mai la oia ia’u, na Alice ponoi no i kauoha aku iaia e hele mai ia a nonoi mai ia’u e ae aku au i ko laua mareia ana.”
“Pehea! Na Alice i olelo aku iaia a hele mai oia imua ou e hoike mai ai i kekahi manao hehena nui wale? Ea, he keu kela a ke kanaka wahahee nui wale.”
“Auhea oe, ua kuhihewa @oa ia oe ma ia manao au i hoopuka mai la. Mahope iho o ka haalele ana mai o ua Kauna la ia’u, ua kauoha aku i au i kekahi kauwa e kii aku i ke kaikamahine e hele mai imua o’u. I kona hoea ana mai, ua hooia loa mai la oia imua o’u i ka oiaio o na mea apau a ke Kauna i hoike mai ai imua o’u.”
“Ea, e kuu kane.” I pane mai ai o Madame Maraceli imua o kana kane, “Heaha ke ano o keia hana? Ua huipu anei ka kaua kaikaamhine me kela Kauna e hoopilikia mai ia’u nei. O! O! Aole hiki ia’u ke hoomanawanui i k anui maoli o na pilikia e hoopuni mai nei ia’u.”
A uwe iho la ua wahine nei, oiai hoi na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina.
Me ke ano pioo a kaumaha nohoi, kamailio mai la kana kane iaia e hooki oia i kana uwe ana, a i k hoopilikia wale ana nohoi i kona noonoo, a he mea pono ia laua ke kuka me ka oluolu.
“Auhea oe, e kuu makua, ka mea hookahi i pili aku ai kuu kino, aole au e hoahewa aku ana ia oe maa ke ano o oe kekahi i komo pu iloko o keia hana au i hoike mai nei ia’u. Aole. Aka, pehea la e hiki ai ia’u ke au’a iho i keia mau waimaka, aole hoi au e ninini aku ia lakou iwaho, ke ike iho au o ka luhi a’u i luhi ai me ka hoomanawanui, mai kona wa uuku mai a nui oia, a o ka mare wale aku nohoi koe i ka mea i apono like ia e kakou apau, oia kona makua o keia noho ana’ku, e haawi ana ia i kana ae ana no ka mare i ke kanaka a’u i makemke ole lo ai o kana kane ia. E kuu makua, o keia mea au i hoike mai nei ia’u, ua lawa loa ia no ka hoopupule ana mai ia’u,” wahi a ua wahine nei i pane ae ai me ke ano uluahewa o kona nanaina.
I ka pau ana nohoi o keia mau juaolelo o kona wa no ia i ku ae ai iluna, haalele iho la i kona noho, a me ka awiwi nui puka aku la ia mailoko aku o ka rumi palapala o kana kane a hele pololei aku la ia no ka rumi o kana kaikaahmine, ame ka halulu nui ku ana ia imua o kana kaikamahine.
“E Mama,” wahi a Alice i pane mai ai imua o kona makuahine, me ka hikilele ana ae, a hoomau mai la nohoi i ke kamailio ana, “Heaha hoi keia?”
“Heaha hoi keia?” Aole anei oe e hiki e hoomanao iho i ke kumu o ko’u hoea ana mai la imua ou, elike iho i ame keia au e ike mai nei ia’u? Ua maopopo anei ia oe, e kuu Alice, ka mea a kou makukane i hai mai nei ia’u, ano mai la no la? Ua hai mai nei oia ia’u, ua hele mai nei o Kauna Berene a nonoi mi nei iaia no kou lima ma ke kuahu o ka mare, a, ua ae hoi oe e mare iaia! He oiaio anei ia? E hai mai oe ia’u me kou huna ole mai. He oiaio anei ia, e Alice?”
Nana mai la o Alice i kona makuahine, a ike mai la ia i ka ulupuni o kona makuahine i ka inaina, ia wa kulou iho la kona poo ilalo, me ka pane ole ana mai.
“Pehea hoi; aole ka oe e pane mai ana ia’u, i kou makuahine? Ea e pane koke mai oe,, e keia kaikamahine!”
E hoomanao oe, e ka mea heluhelu, na kapae loa ae la ka makuahine i kona kulana paa rula apau, a eia oia ke lawe nei i keia wa i ka hana a ka makua i ike ole i nei mea he rula o ka poe aimkai; aka, e hoomaopopo iho oe, ma ka wa e lalapaia ai ka puuwai o kekahi wahine e ka inaina ulupuni a ano uluahewa maoli, e haaleleia ana nei mea he rula.
Alaila, hookokoke aku la ua Barona wahine nei a kokoke ma kahi a kana kaikamahine e noho ana, alaila, kau aku la ia i kona lima ma kona kipoohiwi, me ka olelo ana aku:
“E Alice, e nana pono mai oe ia’u. Ano, e hai mai oe ia’u me ka oiaio loa. Ua aompopo loa ia’u, ua hui a ua kamailio pu oe me kela kanaka, nolaila, heaha la kana mau olelo ia oe? Makemake au e ike i ka mea oiaio loa mai a oe mai.”
“E mamaa, aole ana mea i kamailio mai ai ia’u.”
“Ea, aole loa o’u wahi kanalua iki, ua kamailioa mai kela kanaka ia oe i kahi mea.”
“Me ka oiaio apau, e kuu mama aloha, aohe mea a kela kanaka i kamailio mai ai ia’u. O ka oiaio keia apau a’u e hai aku nei ia oe.”
“Alaila, ua makemake iho la no oe o kau kane ia e amre aku ai?”
“Ae, “ wahi a Alice i pane mai ai.
“Heaha la kou ano, e keia kaikamahine?” i ninau aku ai ka makuahine me ka piha i ka huhu. Hoomaha iho la ia liuliu, alaila, hooholo ae la ia i kona lima ma kona lae, a kamailio hou aku la i kana kaikamahine:
“E hoomanao oe, e Alice, aole au, kou makuaine nei, i pupule ia. Ke hai mai nei oe ia’u, ua makemake oe e mare me keia Kauna a’u i hoowahawaha loa ai. Pehea, ua mare anei oe iaia mmuli o nei mea he aloha, e Alice?”
“Ae.”
“Pehea? He aloha no oe i kela kanaka?”
“Ua aloha no au iaia,” wahi a Alice i pane mai ai me kahi leo nawaliwali.
I keia wa i puili ae ai ua Baronawahine nei ikona mau lima mamua pono o kona alo, olapa mai la hoi ka inaina ma kona mau onohi maka, a pane ae la ia:
“Aole! Aole! Aohe oiaio o kau olelo, e Alice! Ua pau kou noonoo maikai, e Alice. O kou aloha ana iaia, aohe oiaio o ia mea. E aloha anie oe i kekahi kanaka uhauha, a piliwaiwai elike me keia kanaka; aole hoi oia wale no, aka, he kanaka elemakule puuwai nahesa kela.”
“Aka, e mama, ua aloha no au iaia no ka mea a’u i aloha ai.”
“Heaha keia ano olelo au, e Alice? Ua pupuleia paha oe? Heaha ke ano o kela olelo au i hoopuka mai nei, ua aloha oe iaia no ka mea au i aloha ai? E manao anei hoi au, no kou aloha ana ia Geore Lamabereta, a haalele oe iaia, aole hoi oe e mare me ia, alaila, i mea e manalo ai ia aloha hooamewaewa aau i hana aku ai ia George, oia ke aloha au e olelo mai nei ia’u, ua aloha oe i keia kanaka lapuwale? He keu oe a ke kaikamahine aloha ole ia’u ame kou makuakane? He keu nohoi kou aloha ole ia George Lamabereta.”
I kela wa, ua huli iho la na maka o Alice, a nana iho la maluna o ka papahele, hoholo ae la he haikea pu ma kona aum papalina. Alaila, pane hou aku la kona makuahine me ka leo oolea loa:
“Aia hoi paha la! Ke hoike mai nei kou ano i ka mea okoa loa a kou noonoo a lunaikehala hoi e hana nei. Wicked girl! Ua maopopo loa ia’u e hoopunipuni mai ana no oe ia’u, i kou luaui makuahine nei. Aole ou aloha io i keia Kauna Berene—aole; aka, o George oia kau mea i aloha ai.”
Ia wa, aea ae la ko Alice poo iluna a pane mai la imua o kona makuahine, me ka leo kuoo ame ka helehelena e hoike ana i ka manaopaa:
“E mama, ke mau io nei no ko’u aloha no George, aole mea nana e kaili aku ia mea mai kuu puuwai aku, aka, ke aloha nei au iaia me ke aloha ana a ke kikuahine i kona kaikunane.”
Nana pono aku la ka akmuahine maluna o kana kaikamahine, me ka hakilo pono loa-ana i ke ano . A liuliu, hoomaka mai ia ka wela ikiiki o kona houpo e maalili, a e nalohia aku hoi ka uluku pioloke o kona noonoo mai iaia aku. Me ka leo oluolu a ku maoli no i ke aloha, pane aku la ia i kana kaikamahine:
“E kuu keiki, e kuu aloha, a e kuu luhi nohoi o ko’u mau la opio. Ke ike nei au, me ka oiaio ame ka hoohewahewa ole, ua paaa io no kou manao e mare me keia kanaka, nolaila, e hana aku no oe elike me kau i manao ai he pono.”
I keia wa i helelei iho ai na waimaka o ua Barona wahine nei, huli ae la ia a haalele aku la i kana kaikamahine; aka, kahea mai la nae kana kaikamahine iaia me ka hiolo ana iho o na waimaka ma kona mau papalina:
“E mama!”
“Aole, e Alice, aole; e hookuu mai oe ia’u. E hoi ae au e uwe no;u iho. Alice, my dea daughter, aloha—aloha oe. I must weep alone.”
I ka hala ana aku o kona makuahine, ia wa oia i puili ae ai i kona mau lima mamua pno o kona alo, ame na waimaka e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina, ua pane ae la ia:
“O my dear mother, aole o’u nana ia’u iho aole no o’u nana i kou mana’u nei no kuu aloha ia shrd shrd@ nao pono ole e kuu mama aloha, no’u nei, aka, no kuu aloha ia oe, nolaila, ua paa kuu manao e haaawi au i kuu kino i kela kanaka, a na’u nohoi ia e auamo hookahi aku i na ehaeha apau oia noho ana’ku. Ae-0e hoopakele no au ia oe, e mama. Mother, o kuu aloha pau ole ia oe kuu mea i haawi i kuu kino.”
Ua hoi mua aku la ka Barona-wahine no kona rumi, noho iho la ia malaila no kekahi wa pokole, alaila, hele ae la ia no ka rumi palapala o kana kane. I kona hoea ana aku, ua ninau koke mai la kana kane iaia:
“Pehea mai la?”
“Ua kamailio mai la maua me ke kaikamahine, a ua oiaio kau mau mea apau e hai mai nei ia’u.”
“U maopopo ia’u, aole i apono iki kou uhane no keia mare, elike la nohoi me ke apono ole ana o ko’u uhane; aka, pehea la e hiki ai ia kaua ke akeakea aku i ka makemake ponoi o ke kaikamahine?”
“Aohe hiki ia kaua ke hoole a ke kue aku i kona makemake. He hana hoomahuahua wale aku no ia i ka pilikia maluna o ko Alice noonoo.”
“Ea, e Madame, e kuu Adele aloha, ke hoino nei au i ka la i hehi mua loa ai keia kanaka i ka papahele o ko kaua hale nei,” i pane ae ai o Barona Maraceli me ka leo inaina.
“E kala loa nohoi au i hai aku ai ia oe, e papa, e lilo ana keia kanaka i kumu e poino a e pilikia ai kaua, a eia io no kaua ke ike nei me ka maopopo loa.”
“Ae; ke hoomanao nei au i kela wa au i hai mai ai ia mea ia’u. Me he mea ia ua loaa e no ia oe ka hauli lele o keia poino i kau mai la maluna o ka kaua kaikamahine ia wa, a oia ke kumu o kou hai ana mai ia’u. A e Adele, manaoio no anei oe, ua aloha maoli o Alice i ke Kauna, a oia hoi ke kumu o kona makemake ana e mare iaia.”
“Pela mai nei kana olelo ia’u.”
“He keu no ka wahine a ka poe kupaianaha nui wale! Heaha no la hoi ke ano o ka puuwai o nei mea he wahine? He kupanaha maoli no. O kekahai mea ano e hoi a’u e ike nei oia ke puanuanu kawa-u ou ame a’u nei. He mea maa mau hoi ka ikeia ana o nei mea he hauoli mawaena o na makua o na opio, a o ka poe paha hoi i hoomaopopo pono ia ko lakou mare ana, elike hoi me ka haawina i loaa ia kaua, ma ka wa i holo like ai ko kaua mau manao me ko Madame Lamabereta, no ko Alice mare ana aku me George, a i keia hoi, ma kahi o ka olino ana mai o ka hauoli iloko o kaua, o ke kaumaha, ka uluhua, ka hoowahawaha ame ka ukiuki, oia na mea e hoholo nei iloko o ko’u noonoo.”
Ia ahiahi iho ma ka wa paina-ahi-ahi o ka luaui makuakane ame kana kaikamahine n me i hiki ae ma ia paina ana, ua haiia mai la ia laua, aohe e hiki mai o Madame Maraceli no ka aina ahiahi, oiai ua ma’i ia oia. Ua ki ia ka puka o kona rumi a paa, aole hookahi mea e aeia e komo aku.
I kekahi kakahiaka ae hoi, ua ala ae la o Alice i kakahiakanui loa, a hele aku la i ka rumi o kona makuahine, kikeke aku la ia, a kahea aku la:
“E mama, may I come in?”
Wehe ia mai l ka puka, a ia wa oia i puliki aku ai i kona makuahine. Ma ia wa e haiamu ana ka nanaina wehiwehi o ka hauole ame ka hoihoi maluna o na helehelena o Alice.
“Alice, my beloved one,” wai a kona makuahine i pane mai ai, “ua hoehaeha nui loa ia ko’u noonoo nou. Ua hopohopo loa au no keia hana au e hana nei, oiai, aole o’u manaoio iki i kau mea i hoike mai ai ia’u ma ka la i nehinei, me he mea la e apuhi wale mai ana no paha oe i kou mama nei?”
“Darling mother, heaha hoi ko’u mea e hana aku ai ia hana hoomaewaewa ia oe? Aole anei ou ike mai ia’u keia kakahiaka, ua hele au a piha i ka hauoli. Ae, e mama, ua olioli loa au no kuu ike ana e mare aku ana au i ka mea a’u i makemake ai.”
Ia auina la, hoouna aku la ka Barona he palapala ia Kauna Berene:
“Monsieur (Sir)—Mahope o ke kamailio ana no kekahi wa loihi me ka’u kaikamahine, na hai aku la au i kona makuahine no kou nonoi ana mai no kona lima ma ke kuahu o ka materemonio.
“Ua ae nohoi o Madame Maraceli. Aohe mea i koe, ua, holo na mea apau, “Barona Maraceli”
“A-ha! Eo oe, e Madama Maraceli ia’u. Lawe, au la lilo ko kaikamahine ia’u,” wahi a ua Kauna Berene nei i pane hoonaikola ae ai ia wa.
Ia ahiahi no, ua hoea mai la ia i ka hale o Alice ma, a haawi mai la i kana mau hoomaikai ana i na makua o Alice, a kamailio iho la hoi lakou noka wa e mare ai.
I kekahi la ae, ua ikeia aku la na kanaka paahana he nui—ke kamana, ke kanaka plaina puna, ke kanaka hoomaemae i na lako hale, ka poe pena, ka poe kapili pepa-hale—e paahana ana mawaho a maloko hoi o kona hale e ku ana ma Alanui (Rue de) Ponthieu. (Aole i pau.)
---------------------------------
NA LETA
AOLE NA’U KA OLELO NAMU PA’I KALO
E ke Kuokoa, aloha oe: --- Ma na helu mamua aku nei, i hoolaha ia mai ai ke kokua kumu elua o Wananalua nei, ke hele laula nei na lono oiaio ole, e hauhili mai ana maluna o’u na’u ua hoolaha la. A ua opu ino au i ke kumu poo o Wananalua nei, no ka pau loa ka o na hana ia lakou. E ke Kuokoa e, aole iloko o ka umauma o J. K. Iosepa ia manao, aole i hawawa ko’u mau lima, e holoi ae au i ko’u mau lima a maemae, a aole nohoi au he kanaka lili a manao ino i na poe e noho ana iluna o na oihana aupuni mai ka makahiki 1878 mai a hiki i kuu hele ana i ka Ahaolelo o ka M. H. 1892. He kanaka au e kakoo ana i na luna aupuni oia wa i hala, ma na wahi apau a’u e hele ai ke ninau ia mai au, he hoia ka’u ma ia wahi. O ke kumu poo, ame kona kaikaina i hoonoho ia mai la i kumu, he mau keiki hanau like makou no ka makani kailialoha, mai ka i-a a ka makani i lawe mai he malalo. A i ka i-a paa mai i ka ohu o uka he opae. Iloko o Okatoba 1, M. H. 1893, ua hoonoho la mai i Hope Makai Nui no Hana nei, a ua hoonoho koke ae au ia Jonah Kaiwiaea he wiliki no ka halepaahao he $25.00 no ka mahina, a no ka nui o na poe hoopii i ka Makai Nui o Maui nei, e hoopau iaia a ua hoopau ia, ua hooikaika au ma na ano apau, aole e hiki. Aole o’u makemake e pane i keia mau olelo ano ole, aka, ua ike au ke hele nei kekakhi poe e kamailio hewa aku i ela ame keia poe, naa’u keia mau hana, a ua manao no au e hele pololei aku imua o ka poe nana e pekapeka hewa nei i ko’u inoa aole na’u i hana ia hana, aka, noonoo koke au aole ia he mea e pau ai o kana mau hana pekapeka, a eia ka mea e pau ai e hoolaha ae au, i ike na makamaka holookoa o Hana nei aole au i komo iloko oia hana. Ke kuhikuhi nei kekahi poe na ka’u keiki, oia ka’u i hoole aku ai i kekahi mea i hele mai imua o’u e ninau ai, aole au i ike, ina ua hana oia , ua hana aku oia me ko’u ike ole.
Ina ua hana io oia pela, aole ia he mea e owili pu ia aku ai au iloko oia hana me ko’u ike ole. Nolaila, e na makamaka, na hoaloha, na kupa aloalo Ua Kea o Hana, ina e hele hou aku ua poe pekapeka nei, e kuhikuhi ana na’u ia mau hana, pani mai oukou i ka waha i ka welu, a i ole, kipaku mai, oiai, ua ike oukou i kuu manao akea. No B. K. Kaiwiaea, ua olelo ae ka poe pekapeka, he enemi au iaia. Aole pololei kela olelo kahuepa, he olelo oialo a pololei ka’u e hoike nei. He elua makahiki i koe puka mai o B. K. Kaiwiaea mai Lahainaluna mai, nonoi mua au ia D.D. Baldwin, kahu kula nui oia au, e hoi mai oia no Hana nei i kumukula, ua ae ia mai ka’u nonoi, a hiki i Sepatemaba 1, 1881, hoi mai oia i kumu a hiki i keia la. Aole loa i loaa iloko o’u he manao elike me na hakuepa e hoolaha nei he enemi au i na kumu o Wananalua nei. Ua hauoli au i ka hoonoho ia ana mai la oia keiki hanau o ko makou aina.
Me keia mau manao, ke hooki nei au. Me ke aloha i ka Lunahooponopono.
J. K. IOSEPA
Hana, Maui, Okatoba 12, 1898
---------------
(E ka makamaka, ke hoolaha nei makou i kau palapa, a ua hewa ole no oe. L.H.)
------------------
PANE IA F. K. S. MANOOKALANIPO
------------
E kuu Nupepa Kuokoa.
Aloha oe: -- Ua kiei mai nei ke poo o F. K. S. M. ma n welelau o na pali hauliuli o Koolauloa nei me kana wahi pu popopo i hoopiha ia me ka poka hua laiki ai a ka manu, me ka manao, o ka ikaika ia e lanakila ai maluna o kona enemi. Aole nae pela.
Ai i ko’u lena pono ana, eia ka ua ku i ke pana a Pikoiakaalala, e nui ana ka waha i ka ue kuwo, e hookolo ana i kanui manu o lakou. E ka makamaka, aole oe e lanakila o ka laiki ai a ka manu ka poka e ku ai i ke kahua kaua.
O kau mau kumu i eha ai, au i hoike mai nei ma ka Nupepe Ka Loea Kalaiaina, Okatoba 8, 1898:
1. O kuu kapa ana aku he hupo ke kanaka a lunahooponopono nupepa e kuahaua ana mai ka Akau a ka Hema, ka Hikina a ke Komohana, ka paa i luna, ka paa i lalo, ka hookui a ka halawai e akena an, wahahee ana, me ka epa maopopo imua o ka lahui Roialiti e hiki ana k hoala hou ia ka lakou hoopii, e hoi hou ana ka Moiwahine ma ka noho alii, a pela aku.
2. O kuu olelo ana aole ke Akua me na Roialiti, a pela aku.
E ka makamaka, o ka oiaio maoli no ia. Aole e hoi hou ka Moiwahine o kaua ma ka noho alii, aole e ae ke Akua, aole Kona mau alii anela, aole na anela e hoopuni ana i kona noho alii, aole nohoi na anela o ka malamalama, ua hoopau loa ia, ua hala ka nani, elike me ko Satana hiki ole ke hui pu me kona kono lani i ka la mahope, pela no e hiki ole ai ka pohaku i haule iloko o Kahawai ke pii aku, a no ka mea hoi, ua puni ko kakou Moiwahine i ke alakai ia e na elemakule o na Hui Aloha Aina ame Kalaiaina, e hoopau i ke Kumukanawai.
E ka makamaka, e nana pono iho oe i ka Olelo Hooholo Hoohui Aina a Lunamakaainana Newland i hooholoia e ka hale o na Lunamakaainana ma ka la 15 o Iulai aku nei, o ke kani ana ia o ka moa kuakahi. A i hooholoia e ka Aha Senate ma ka la 6 o Augate, o ka hone ana ia o ka moa kualua, a ma ka la 7 mai i kakau inoa ai o Peresidena Makinile, o ke kani ana ia o ka moa kuakolu, a ma ka la 12 o Augate i iho ai ka Hae Hawaii, a pii ai ka Hae Hoku o ka Aeto ma Aliiolani Hale, o ka lele ana mai ia o na moa mai ka haka mai. A i na Komisina i holo mai ne e hooponopono i na kanawai kue o Hawaii nei i ko Amerika, na pualikoa e kiai mai nei; o ka hiki ana ia o ka la i ke awakea. Nolaila, i ka huli pono ana i ke alanu a ka Moiwahine e pii ai a noho ma ka noho alii, aole no he alanui.
Ke i mai nei oe, he hoohui aina hapa wale no keia. E ka makamaka, e hoomanao oe i ka pane a na Komisina i ka ninau a W. @ Keanu o Wailuku. Eia ka Cullom, “{Aole loa e hoopulapula hou ia’ku ka noonoo ia ana iloko o oukou o ka hoohui ia ana aku o keia mau mokupuni me Amerika Huipuia no ka manawa wale no ia, elike me ke ku mau ana o ke aupuni huiia o Amerika nona ka lahui kanaka i hiki aku i ke kanahiku-kumamalima miliona pela no ka loihi o ka noho ana o ko Hawaii Pae Aina i hapa no Amerika Huipuia.” Eia hoi ka Mr. Hitt, “Ua hooi loa ia’ku ko’u hauoli i keia wa i ko ka wa i hala ae ei mamuli o ko’u ame oukou he mau hoa makaainana no ka aina ookela a kilakila nohoi, a o kakou pu ana auanei na poe kupa (citizens) no ua aina la ame ka kakou mau pua mahope no na hanauna he haneri.”
Pela nohoi o Mr. Frear i kakaoo mai ai i nei hoohui aina. E ka makamaka, aole keia hoohui aina he hapa wale no elike me kou, a e oukou e kuhihewa loa nei.
E kuu makamaka, aole io no ke Akua me oukou, he elima a oi makahiki o ka olepe ia ana o na Memoriala a na Roialiti ame makou ka poe hoohui aina i nahale ahaolelo o Amerika Huipuia, ua hookaawale oukou i mau la haipule, me ka hookeai pu, a pela no hoi makou, ua kukulu kekahi poe o oukou i ka lauoho ame ka umiumi a pa i ke kikala ame na kuli, a o makou hoi aole, he mau moeuhane, he hihio ame na aka-ku ka oukou i hoolaha ma na nupepa Roialiti, a ua wanana mai ko oukou mau kaula no ko ke Akua hoike mai i ka hoi o ka Moiwahine.
O ka hopena i ike ia, aole ke Akua i hoolohe i ka oukou pule; ua hoolohe i ka na keiki a na Mikanele ame ka poe kakoo i ka hoohui aina.
Owai la kau Akua i pule ai, o Baala anei? Ae oia maoli no. Ina ua pule oukou ia Iehova, o ka wai pule ka oukou ia Iehova, o ka wai pule ka oukou i kahea aku ai, o ka ka Parisaio anie, o ka ka lunaauhau paha? A i ole, o ka ka powa pule anei e noi aku ana i ka Haku ina o oe ke keiki a ke Akua e hoola oe ia oe iho ame maua pu. I ko’u manao, o ka poule a ka Parasaio ame ka powa ka oukou i Amene ai; a o ka makou i ulono aku ai i na Ka!kolu o ka ualo a ka lunaauhau ame ka lua o na powa i noi aku ai i ka Haku “A i komo oe i kou Aupuni e hoomanao mai Oe ia’u.”
E ka makamaka, i mai oe, e mihi ana au i ka wa e hoihoi ia mai ai ke Aupuni i ka Moiwahine me ke apono ana i ka Memoriala lalau a oukou. Heaha ko’u hewa e mihi ai? O ka hoike aku anei i ka oiaio. Aole e loaa hou ia kakou ke Aupuni Moi, he hoopailua loa o Amerika ia ano aupuni, o ko’u hewa anei ia? O ko’u hoike aku anei i ka lalau o ka oukou Memoriala i hoouna aku nei i Amerika, ka Memoriala i popopo a i-i i hoolei ia mai nei iloko o na pahu opala, he hewa anei ia no’u e mihi ai? Aole, aole, aole loa no. He hupo loa ke kanaka e hoomau ana i kana hoopii i ka Lunakanawai nana i hoonele mua i kana koi.
Ua hoonele mai o Amerika i ka oukou koi, hoopii hou aku no ka i Amerika. He ike ole a he hawawa loa ka Lunakanawai e ae ana e hoolohe hou i ka hoopii ana i ahewa ai malalo o ka Palapala Hoopii mua.
He hawawa a hupo loa o Amerika ke hoolohe hou i ka oukou hoopii mua, ana i hoole mai ne i ka oukou koi ma na la 6, 7, o Augate, 1898 nei.
E ka makamaka, ke hookuu nei au i keia kukui uwila iloko o kou noonoo kuokoa e hoomalamalama i kahi au i pouli ai, ke olel nei au, e ku nou iho, mai hoopili me ka poe alakai hewa, o haule i ka lua hookahi.
Na ke Akua Mana Loa e kokua ia oe a lulu lima kaua iloko o ka lokahi ke hai mai oe i kou inoa.
M. N. KOOLAULOA
Aekai o Laie, Okatoba 24, 1898
---------------------
(Ke haawi aku nei no ke Kuokoa i ka mahalo ana ia oe e ka makamaka. O kena Koolau no au e noho mai la, oia kahi i noho ai o Keopulupulu, ke kaula nana ka olelo i kana keiki, “I nui ke ahi a pa i ke kai, no ke kai ka hoi o Aina.” L. H. )
------------------
Ke Kula Kaikamahine o Maunaolu
-----------
Ma ke kakahiaka Poakahi nei i haawi ae ai ke “Alii” balauwina o Maui he kauoha ia Ripley ame Dickey e hanaia ona kii no kekahi hale elua hale kona kiekie. He laau o waho a e palaina puna ia hoi o loko no ka hale kula o Maunaolu, ma Maui Hikina, i pau mai nei i ke ahi. Ma@aho ae o na dala he Elima Tausani e loaa mai ana no ka hoopaa pau ahi o ka halekula i pau iho la i ke ahi, ua makaukau ke “Alii” o Maui e hoolawa aku i na dala e paa ai ua hale la.
-------------------
Kela Eu Nana i Hoopuka i na Dala Pepa Aupuni
------------
Ma ka Poalima aku nei o kela pule i loaa ai i na lima o ka oihana makai o Honolulu nei na mea paahana a kekahi haole nona ka inoa o Ed. Aldrich, he hoa ia no ka oihana makai o Honolulu nei i kekahi wa i hala ae nei. O keia mau mea paahana i loaa aku ai, oia no na mea paahana i loaa mai ai na dala pepa i hoohalikeia ai me na pepa dala Aupuni i hoopiooia ai ke kulanakauhale nei i kekahi wa i hala ae nei. O kahi i loaa aku ai keia mau mea paahana maloko o no ia o kekahi wahi hale e kokoke ana i ke alanui Nuuanu ae nei. Ua oleloia ae ma kona wa i ike mai ai i kekahi makai e hele aku ana i ua hale la ona, ua holo aku la ia a nalowale, a mai ia wa mai kona nalowale ana a hiki mai i keia wa. Ke hoomau nei no nae ka huli ana o ka oihana makai iaia.
Hoolaha Kumau
------------------------------------------------------------------------------
Ka Ayer Laau
---------
Hoomaemae Koko
--------------
SARSAPARILLA
-------
E HOOMAEMAE O I KOU KOKO ME @ Ayer Laau Hoomaemae Koko( Sarsaparilla). O keia ka laau pahu’a ole ! kona ikaika hoola. Kupono maoli keia laau no ka mai’i Alaala, ma’i He@ Puha, ma’i Aai, ma’i Kuapuhi, ma Puupuu ooiohu, ma’i Kane pohak@ ame na ma’i no apau e ula mai @ mailoko mai o ke koko ino. He @ pono loa nohoi kia LAAU HOOMAE MAE KOKO A AYER no ka ma’i na lulu (eat@) rumatika ame ka rumatika pehu.
Ma ke ano he laau hooikaika kino ia, aohe ona lua . E kokua ana ia i na mea paahana e ka opu ma ka hoowai@ ana i ka ai, hooikaika i ka hana ana a ke ake-paa nawaliwali mamuli o ka luhi ame ka hoomailo ana a ka ma’i Ua ike na kauka lapaau ma na wahi apau, he Laau maikai @ keia Lalau Hoomamae Koko a A@ He laau keia i loaa no loko mai o ka pa’ipa’i ame ke kawili a hoohuihui naauao ia ana o na laau hoomaemae koko a hoikaika kino ikaika loa Aohe laau hoomemae koko elike me keia, a i makemake nui ia nohoi elik@ me keia.
Ka Ayer
Sarsaparilla
Hoomakaukauia e
DR. J. C. AYER & CO.
Lowell, Mass., U .S. A.
------------
Oia ka Ma’i Awa ----------
Awahia o ka Opu i na Huaale a Ayer
------------------------
No Keaha I HOOKAWELEWE
LE LOA AKUA
OE I KELA
ANU, KUNU
AME
PUU EHA?
------------------
Ua kaulana loa ka LAAU KUNU@ AYER (Ayer’s Cherry Pectoral @ o na makahiki he aneane 60, ma @ hoola ana i na Ma’i o ka Puu @ Akemama, ke Anu, ke Kunu, ka @ La Grippe, ame ka Ma’i Mala o ka @ Akemama. He ono keia laau @ ka inu ana, a he oiaio ke ola.
AYER’S CHERRY PECTORAL
---------
Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o @
---------------------------
Mai lawe i na Laau Emi i Hoohalikeia me @
--------------
Hollister Drug Co. Lt.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii
--------------------------------
Kakela ME Kuke
Ka Halekuai Nui
---O NA---
Waiwai Like Ole
---- O na Mea ---
HANA KAMANA A PAU
Na Lako Pili Hao Kukulu Hale,
Na Kepa bel@,
Na Lei Iho,
Na Kaulahao Ilio,
Na Pahi,
Na Upa
Na Kope H@
Na Pulup@
Na Palau Lio
---------
Na
Mea Mahini
Na Au Ho, Na Au Koi
Na kua bipi, Na lei bipi, Na kalah@
Na uwea pa, Na kaa palala
Na mea pi@la, Na
Ipuhao
Makau ME Aho Lawaie
Na Iliwai Na Pakeke
Na Kula Na Pakeka @
Na Hulu P@ Na Kapu @
Na Pulumi Na Pau@
Na Pena me Aila Na Kukaep@
Na Kopa Na Uwiki, a me
Na Aila Mahu Na Ipukakui
Mikini Humuhumu Kaulana a
Wilcox & Gibbs
Hookahi Lopi,
KA REMINGTON, Eiaa Lopi
A me na ukana he nui waie kela a me keia ano.
Kakela me Kuke