Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 41, 14 October 1898 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kukauia c G. A. Hcnty a unuhiia e kehahl mea unuhi mooleln o ke Kuokoa. Ma ka la 24 o lune, ua pae mai la o Gustavus Adolphus, me 15,000 poe koa liele wawae, 2000 poe kaua lio ame 3000 poe koa pu-kaa, ma ka lepo o Geremania. Mahope o koaia hoouna ana mai i na koa kokua ia Munero ame kona lele kaua ana aku maluna o ke kulanakauhale o Colberg, ua nee aku la ia e kaua me na koa Imeperiela malalo o Conti. He oiajo, ua kuemi hope aku la keia poe koa me ka pioo nui, me ka nui <hoi o ko lakou poe i poino, pela na pu ame na kaa ukana he nui. Ua nee aku Ja lakou a komo iloko o ke kulanakauhale o Bradenburg. He mau hebedoma kakaikahi wale no mahope mai o ka pas ana mai o na koa Suedena ma Geremania, ua lilo pio aku la na kulanakauhale he nui ma ka poho o ko lakou mau lima, a koe wale no o Colberg, Greifswald ame l)emming. Ma ka malama hoi o lanuari ua hooholoia iho la kekahi kuikahi mawaena o Gustavus ame ke Aupuni o Farani, oia hoi, na ae mai la ia Aupuni e uku mai ia Gustavus i uku makahiki o 400,000 thalers (oia hoi, he $300,000), malalo hoi o kekahi kumu, oia hoi, ka hiki ana iaia (Gustavus) e hoonee imua o ke kahua kaua he i 30,000 poe kokua, a he 6000 poe kaua lio, ame kona haawi laulaha ana'ku hoi i ka pono kuokoa 0 ka hoohiana ana o na kanaka i ke Akua elike me ko lakou makemake, ma kela ame keia mahele ainā i lanakila aku ai ia. O Enelani kekahi i haawu mai i kana ae ana e haawi mai i kana mau kokuaa ana ma ke dala, ma ke ano uku hoomau, a e haalele aku ana hoi ika Makuisa o Hamiletona ia īaila (Enelani) a holo mai oia me 6000 poe koa hele wawae no ka hui pu ana me Gustavus Adolphus. Ua hoea iHai 'a Hohoi he regimana koa o na Sekotia mai ka Hilana mai, malalo o ka noho alii kiekie ana a Konela loane Munero o Obstell, a he regimana hoi kekahl mai na aina papu mai o Sekotia malalo o Konela Sir James Lumsden. He lehulehu loa nohoi na puuluulu kanak Sekotia i laWeia mai no ka huipu ana me na koa o ka Moi kaulana Gustavus Adolphus. He eha mau mahele koa Sekotia, oia 3ioi, ka regimana o Haku Ria, na poe koa kipu pololei o Sir James Lumsden ame na koa o Stargate, ua hoohuiia 1 hookahi puali, malalo o ka noho aliikoa kiekie ana a Hepburn. Ua kapaia keia ka Pualikoa Omaomao (Blue Brigade). 0 iia koa Sekotia i koe iho, ua maāheleia iloko o na Puali Olenalena, Ulinli ame Keokeo. , Mahope iho o kekahi mau hoonee kauā ana a na Sekotia ua lilo pio mai la lakou ke kulanakauhale.o New Brandenburg ame kekahi mau kulanakauhale llilii e ae. , Ua hoonohoia iho la he 600 o ka regimana koa o Haku Ria, malalo o Lutaaiela Konela Lindsay, ma New Brandeoburg, a mawaena o keia poe koa, o kahi mahele koa kekahi o Nigela Qe-re-ma. 0 Ka hapanui hoi o na koa Sekotia o na mahele koa e ae apau ua nee aku la lakou no na wahi e ae o Geremania no ka hoopio ana i na enemi. 1 kekahi la, ua kamailio aku la o Makamu ia Luianela Fakuhara:

"Ua paka-laki maoli ka hoi kakou i ko kakou 'hoonohoia ana iho nei ia nei. Aole kakou e halawai ana me <na huikau ohohia o ke kahua kaua, a e papahi hoi i na lei haaheo o ka lanakila no kela ame keia hoouka kaua e komo aku ai kakou, elike me kela poe o kakou i hala aku la."

"He meaoiaio kau, e Makamu, i pane mai la; aka, ma ko'u manao o ko kakou hoonahoia ana iho nei i poe kiai no keia mau wahi, oia no keehina naauao i hana ia e ka Moi, nokamea, ua manao no ka ia e hoao hou ana ,o Kemerala Tiely o na koa Imeperiela e lawe hou i keia mau wahi, a ma ka lilo hou ana o neia mau wahi iaia, e lilo ai ke kulana nee mua o ka Moi Gustavus Adolphus i mea pilikia, mamuli o ko Kenerala Tiely nee ana mahope aku nei ona. E hoomanao oe, e Makamu, o ko kakou pualikoa, oia kekani o na mahele koa i ikeia ka wiwo ole, ke koa ame ka maka'u ole mawaena o na mahele koa apau o ka Moi, a nolaila o ko kakou hoonohoia ana maanei, ua haawiia mai ia kakoū kekahi hama koikoi loa e pono ai kakou ke hooko aku. Me he mea la, aole e liuliu loa na la mai keia wa aku a kaua e kamailio nei a hoea mai no ka la a'u e olelo ae ai he la ia no leakou apau e bapetizoia ai me ke ahi ame ke koko." Ua noho iho la keia poe koa he 600 ka nui maloko o na.hale nunui ō loko o ke kulanakauhale (o New Branden<burg); oiai nae na 'liikoa i noho ai maloko o na hale o na poe hanohano. 0 kahi e loaa mai ai o ka ai e hoolaiwa ai i keia poe, mai na kamaaina mai no ia o loko o ke kulanakauhale, a mai na maau hele ana aku nohoi kekahi a na koa ma na kuaaina, a ho-a mai la i na pipi, na hipa, ame na holoholona maikai e ae e loaa ana ia lakou.

Ua noho iho la o Makamu rae Lutanela Fakuhara o New Brandenburg maloko o ka hale o keka:hi o na kanaka koikoi loa o loko o ke kulanakauhalē, a oia hoi ke poo o kekahi hui ulana lole. Ma ko laua wa i hoea aku ai i ka hale o keia kanaka, ua hookipaia aku la laua me ke ohaoha ame ka maikai e ua kanaka la. Ua pane mai la ua kanaka nei ia laua:' "Ua hauoli loa au i ke kipa ana mai 0 kekahi mau aliikoa Sekotia elike me olua, ma ko'u home nei. He nui keia i loaa ia'u, oiai, o na hale i nohoia e na 'liikoa, oia na hale e pakele ana mai na hana hao wale mai a na- koa o ke kulana haahaa. E hana aku ana au me ka'u. wahine pu nohoi 1 na hana apau e load. ai ka nohona oluolu a maikai ia olua, oiai, na la o ko olua noho ana maanei; aka, e hoomaopopo nae olua, aole elike ana ka maikai o ka makou malama ana'ku ia olua, me na imea e pono -ai ke ola kino, iloko o keia mau la, elike la me ko na la mamua aku o ka hoomaka ana mai nei o keia kaua. I keia wa, ua hele makou a ku olohelohe, a ua make maoli ka makou mau oihana kalepa. E komo mau ana nohoi makou iloko o na pilikia he nui, mai a oukou inai, a mai na koa mai nohoi o kela aoao. A ina hoi e hala ae keia mau pilikia mai a' makou aku, a\aila, e komo aku ana no makou iloko o na pilikia mai na kanaka powa, ame na koa holo mahuka mailoko mai o na aoao paio elua. Ma ko'u manao, aole paha he kulanakauhale iloko' 0 ka pohai o 20 mile mai keia wahi aku 1 oi aku kona pino mamua o ko makou kulanakauhale nei. *I na e mau loa aku ana keia kaua, aole au i ike i ka hopena e hoea mai ana maluna o na kanaka. Nolila, e na malihini maikai, o ko'u hale keia, a e oluolu olua e komo mai." Komo aku la laua nei ma kekahi holo (hall) loihi a hoea aku la i kekaiii rumi. 4 Aia maloko o keia keena kahi i noho ai o ka wahine a ka mea hale. ame ka laua mau kaikamahine ekolu. Ua hoopuiwa loa ia hoi lakou i ka lohe ana mai i ka halulu o ko lakou nei mau kapuai ame ka nakeke o na pahikaua.

' E mama," wahi a ke kane i pane aku ai, "eia he elua mau keonimana, he mau aliikoa Sekotia iaua nei; e noho ana laua ma ko kakou nei hale, emi e mau aku ana ka paai ana o ke kulanakauhale nei e n koa Sek»ti. A ua ike no au, e hana ana oe ame na kaikamahine a kaua i na mea apau a maikai a e oluolu ai ka nohona o keia mau keonimana ma ko kakou nei hale."

E kau mai ang. 'hoi na hiona ame na helehelena maka'u ame ka hopohopo maluna o ka makuahine aime na kaikamahlne, aka, ma ka wa i wehe ae ai o L.utaneia Fa>kuhare ame Makamu i ko laua mau papale kaua i hana po'i ia o mua, a waiho wale ae la hoi ko laua mau helehelena apau me ka moakaka, ia wa i naholo awiwi e ai ka hopohopo ame ka maka'u mai ka ohana ae o ke ka.naka nana laua i lawe aku, oiai ua ikē mai la lakou he kanaka opio wale no kekahi a he keiki opiopio loa hoi kekahi.

He mau helehelena oluolu a maikai ko laua, nolaiia, ua hoopau ioa ia kd iakou imaka'u, a ua hooi loa ia aku hoi ka maikai o ko lakou noonoo i ko Lutanela kamailio ana'ku imua o lakou ma ka oielo Geremania:

"Ke mamao lana' nei au, aole oukou e pono e hoopilikia ia oukou iho na maua nei. O makou nei, ka poe i komo iloko o ka oihana koa, ua maa no makou i ka hiamoe ana maluna o ka lepo, a e ai nohoi i na wahi mea ai e loaa ana ia makou, a mai ko makou wa i haalele aku ai ia Sekotia a 'hoea i keia la, aole loa.i hoaumoe ko makou mau poo malalo o ka malumalu o kekahi hale. A oiai ko maua wa e noho ana maanei, e lilo ana maua i mau mea hoopilikia ole aku ia oukou, a o ka lawelaweia ana o ka maua mau hana apau <n<a. ka maua mau kauwa elua." E hoomanao ka mea heluhelu, ua aneane piha ka makahiki hookāhi o ko Fakuhare ame ko Maikamu noho ana ma na kaiaulu o Geremania, a no ia mea ua maamaalea loa laua i ke kamailio ana i ka oleleo Geremania. (Aole i pau.)