Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 34, 26 ʻAukake 1898 — E LOAA ANA ANEI KA PONO KOHO BALOTA IA KAKOU? [ARTICLE]

E LOAA ANA ANEI KA PONO KOHO BALOTA IA KAKOU?

He mea niaopopo Joa malalo o ke Kumukanawai o Amerika Huiia. e loaa ana no ia pono ia kakou nei. 0 ka pono Koho Balota Lunamakaainana, oia hookahi wale 110 ka pono i loaa i ke kanaka Hawaii mai ke au mai o na Kamehameha a hoea ia Kalakaua 1., a ma na makahiki hope o kona nohoalii ana, a hoea mai ia Liliuokalani, ua haawi hou ia mai la kekahi pono koho balota hou i na kanaka, oia hoi ka potno koho balota no na "Aiii Ahaolelo," i kapaia i keia la he poe Senatoa. Alua no mau mahele hana i loaa ai ka pono koho balota i ke kanaka Hawaii; a o na pono e ae oia ano, elike me ke koho ana Kiaaina a i mau luna Aupuni kuloko iho, elike m£ ka loaa ana i ke kanaka kupa Amerika, ma Amerika Huiia ponoi iho, aole ia i loaa i ke kanaka Hawaii, mai ke au mua loa mai i haawiia mai ai ka Pono Koho Balota ia lako-u e na Moi o Hawaii, elike me ke ao ana a na Misionari ame na kanaka hoopono apau o Hawaii nei. Nolaila, ua hiki anei ke loaa ia kulana pono koho balota i ke kanaka Hawaii? Ma kekahi olelo ana hoi: E loaa ana anei ka Pono Koho Balota i na luna Aupuni kuloko iho uei i ke kanaka Hawaii i lilo i kupa Amerika i keia la, eiike hoi me ka loaa ana oia pono i ke kanaka i hanau maoli ia, a i hookupaia hoi ma Amenka? Ma ko makou manao, e loaa ana no ia pono iaia, ina e hooholo ana ka Ahaolelo Nui o Amerika Huiia ma.ka malama ae nei o Dekemaba, a mahope aku paha, e alakaiia ko kakou hooponopono Aupuni kuloko aaa elitoe me na teritori Amerika i loaa ia mau pono koho balota. Aka, ina e hooholo ana ua Ahaolelo la. e hooneleia kakou ia mau pono, alaila, ua like iho la kakou me ke kulana Aupuni teritori o Wasinetona. O keia hopena ka kakou e i\ana aku nei. 1 mea nae e kapaeia ae ai paha o keia hopena hooneleia ana o kakou i keia pono, he mea pouo ka hookumu e ia ke noi ame ka hoakaka ana, no ko na Hawaii makeinake ana e loaa ia lakou keia pono koho balota. imua o keia IComisina Hooponopono Kanawai e ku uei ma Hawaii i keia wa. Ke ole makou e kuhihewa, he mea maikai a ku nohoi i ka naauao ka waiho ana aku i na pahoopii mai na kanaka Hawaii aku imua o keia poe, e hoakaka ana i ko lakou makemake e loaa ia pono ia lakou, a na keia Komisina āuanei e waiho aku i ua mau noi la imua o ka i Ahaoklo Nui o Amerika Huiia, i hiki j ai ke laweia i kumuhana no ka noo-1 nooia ana e ka Ahaolelo.

Oiai makou e hoapono ana i ka hoomauia ana o ka pono koho balota iunamakaainana a Senatoa hoi ma ka lima o ke kanaka Hawaii, elike no me ia pono l loaa iaia i keia wa, me ko makou hoapono pu ana hoi i ka loaa ana mai o ka pono koho balota i na luna Aupuni o kona aina iho nei, eiike me ka loaa ana oia mea i ke kiipa Amerika maoli, ke olelo nei makou, ao3e keia o ka wa pono e haawiia mai ai o ka pono koho bak>ta no na luna Aupuni kuloko o kakou iho neL Ua oi ko makou makemake e haawiia mai ia pono i ke kanaka Hawaii ke hala na makahiki «lua a ekolu paha mai keia wa aku. No kela wa nae, aoie o makou manao iki na kupono.

I ko makon hoopuka ana i keia manao, aoie ia mamuli o ko makou makemake ana e loaa ole ia pono i ke kaoaka Hawail. a hoonele mau loa ia aku oia ia pooo. Aole, Aka, ua ike makoni i keia wa e nee nei ka waa Aupuni o Hawaii, aol« ioa i hoopau iki ia na manao ino a opa-kekeue mawaena o oa Hoialiti he nui iu> na poe |>aa oihana Aupuni i keia wa, a o ol ioa aku hoi, aoie i kahan!a iki ka inaina oia puulu i na Mikanele, na pou-hana

e paa c?I ke A'ipani hoohao.ai?!? ol* 0 Hiwaīi. Naīaiia. o ka :<>3a a.na o Ha ke.h-o tai'>:a !asa i -;r fcan.2k3 ••Hofai::i"* o:aio o s.via !a. o;a ka. loaa aua i ua kanaka U mea p*a-i£aa :sa:ka * komo s; oia ma >v? k3.hxi hakok->. no ke koho ba;ota h;aa AupuaL *? kr»e aku i k«ia am? k-e'a kU"i Mlkan-eie. :na pniia b« kanaka naauio ia a eapo paha, elike me ka mau 1 hanaia e ta poai ma na kau koio oaJota maniīia ino o k*3 ana o ke Aupuni Mooakia o Hawaii. l'a oi aku ka pono e hoemiia a « hoona]o"waJ«?ia. ktla manao iloko o ke kanaka koho baiota Koiaiiii. man»ua o ka hookuu ana e hookuu koke ia ua manao la i keia wa i ikeia ai koaa ikiiki. Ke ku neī ke Kuokoa a hoike aku i keia iuanao ma ka aoao e kakoo ana i ke kumau ana aku o ke kulana Aupuni hou o Hawaii, e alakiia ana e na noonoo akaUele a naauao o ka poe na lakou i kaikai ae ia Hawaii nei a kau ma ke anuu o ka nohona kuokoa oiaio ame ka lanakila. Aka, ina no nae e loaa mai ana keia pono i ke kanaka Hawaii i keia wa, alaila, ua hala ole makou i ka hoike e ana aku i o-!a honua no ka hoea ana mai o ka ia o ka inaina ma ka pahu ba!ota.