Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 34, 26 ʻAukake 1898 — Page 1
| This text was transcribed by: | Gloria Vlachos |
| This work is dedicated to: | William Makuakane |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXXXVII. HELU 34. HONOLULU. POALIMA. AUGATE 26, 1898.
@oolaha Loio.
W. R. Kakela.
Loio a he kokua ma ke Kanawai
HE LUNA @OOIAIO PALAAPLA.
@@
LYLE A. DICKEY.
Loio a he kokua ma ke Kanawai.
Notari no ka Lehulehu.
Kihi o Alanui Betela me Moi. Pahu
Leta 286.
Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apana o Honolulu.
-----
E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.
O A.F. Tavares, Kakauolelo, Maheleolelo a Notere no ka Lehulehu. 1 yr.
-----
@oohala @umau.
PaPa! PaPa!
Aia ma kahi o
LEWERS & COOKE
(Lui Ma.)
Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.
-----
E LOAA NO NA
Papa Nouaiki
O kela a me keia ano.
-----
Na Pani Puka.... _____
Na Puka Anianni.... _____
Na Olepelepe.... _____
Na Pou..... _____
_____ Na O'a................
_____ Na Papa Hele.....
_____ Na Papa Ku........
_____ Na Papa Moe.....
-----
Na Pili Hale
O na Ano Apau.
A me na
Wai Hoohinuhinu Nani
O Na Ano Apau.
Na Palakio na Ano he Nui Wale.
-----
Uku Haahaa Loa
@@@@@@
-----
@@@@@
-----
He mea pono i kela a me keia ohana ke loaa ona laau lapaau maman o na ma'i o ka opu. I laau lapaau puhili no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai @elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke ke hana mau ia nei i keia ame keia la, ma na ina apau o ka honua nei. O ka Hui Kuai Lapaau o Hollister @ ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister ka Agen.
AFTER THE BATTLE
These pictures, taken within an hour after the surrender of Admiral Cervera, show to some extent the terrible effect of the masterful gunnery of our squadron under command of Commodore Schley. Both the Almirante Oquendo and the Vizcaya were burning at the time the pictures were taken and some slight changes in their positions have taken place since.
O na kil keia o hoike ana i na ku lana i loohia maluna o na mokukaua Sepanla "Vizaya" ame Almirante O quendo," mahope iho o kela hoouka kaua moana i kauaia ai mawaena o na mokukaua Amerika ame na mokukaua Sepania mawaho mai o Sanatiago De Cuba.
KA MEA HUNA POHIHIHI
-----
Unuhiia e Hooulwmahiehie no Ke Kilohaua Poohela o ka Lahui Hawaii.
-----
MOKUNA XLII.
-----
"Eia ko olua mau rumi," wahi a Adelo i pane aku ai ia Alamira oiai hoi ia i hoonoho iho ai ia Jose maluna o kekahi noho paipai. Ua hiki no ia oe, e Miss Alamira, ke wehe aku i na kaula i hoopaaia ai ko wahi kaikauane nei, ina oe e makemake ana e hana pela, oiai e iho aku ana au ilalo no ka hoomakaukau ana i wahi mea ai na olua. Ua lawe pu mai nei no au he mau lako mea ai maluna o ke kaa, mai Daletona mai. ia kakou i hele mai nei, oiai aole o'u makemake ike e ike ia ma kahi kulanakaunale o Penoka, ua noho ia keia hale nei e kanaka. Manao au he mau wahi mea ai maikai no ka Wigegbi i ohi ai na olua i ke ahiahi nei.
I keia wa, huli ae la ua Haku Adelo nei, a iho aku la ilalo, me ke pani ana mai hoi i ka puka, a ki aku la mawaho aku nei.
Ma kona wa i haalele aku ai ia Alamira ma, oia no ka wa a Alamira i ku ae ai, a hele aku la ma kahi i hoonohoia iho ai kona wahi pokii kaikunane.
Unuhi ae la ia he wahi pahi pelu uuku mailoko ae o ka ekeeke o kona lole, a okioki iho la i na kaula i hoopaaia ai kona wahi kaikunane. Aole nohoi i loihi loa kana okioki ana, ua hemo ae la na lima o Jose.
I ke iho la o Alamira ua hele na wahi lima o ua wahi keiki la a upehupehu, a e ka-ka-u ana na moali o ka paa ana o ke kaula, a ia wa i uwe iho ai oia me ka ehaeha. A ma ia wa hookahi nohoi, pane io la ia:
O, poor brother. Ua olelo aku no au ia oe ia ka po nei e hoi hou kaua i ka hale, ei nae hoopaa no oe i ka hele, a o ka hopena iho ia keia i loaa ia oe, e kuu pokii. Aole hoi oe i hana ia peneia e ko kaua mau makua, a i keia kanaka lapuwale hoi, a piha i ka manao pepehikanaka loaa ka hoi ia ae keia mainoino. Pehea la ka manao o kou makuahine ke lohe oia i keia hana lokoino ia ana ou? Pehea ana la ka manao o kou makuakane ke lohe oia no keia hana mainoino ia ana ou e kuu pokii. O, poor child - my poor brother."
Alaila, hapai mi la ia iaia, a paa ae la ma kona mau lima, me ka hoonoho ana iho maluna o kona mau u-ha. Honi iho la oia iaia, a honi pu kho ia nohoi ia i na wahi o kona mau wahi pulima i paa ai i ke kaula, me ka hoomau ana nohoi i ka uwe ana, a ia wa hoi i pane ae ai o Jose:
"Don't cry, sister (mai uwe oe e kuahine). E kii mai ana no o Papa ia kaua. E kii mai ana nohoi o kuaana Mirande ia kaua. Mai uwe oe, e Alamira. No, no. A ina nohoi, aole e hoea mai ana o Papa ame Mirande ia nei. alaila, e hiki mai ana no kela kanaka ui a maikai, oia hoi ka Haku Rosevena. Nana nohoi oe i hoopakele mamua, oia kou wa i aneane ai e piholo iloko o ka wai; a nana nohoi oe i hoopakele mai kela hale mai ma ka lae kahakai; a nolaila, aole o'u wahi kanalua iki e huli mai ana no ia ia kaua. Makemake loa au e hoea koke mai oia ia nei, a lawe aku ia kaua mai keia wahi aku. E lawe no la hoi oia ia kaua a hoea i kona hale, a malaila la hoi kaua e kali ai no Papa, Mama ame Mirande."
Ua lilo keia mau olelo a ua wahi keiki la i pane ae ai i kona kaikuahine i mea e hoomamaia ai kona kaumaha. a loaa ae nohoi ka manaolana hou iloko ona. Lala loa ae la no kona manao e huli mai ana no ka Haku Rosevena iaia, na ka lokomaikai lani no auanei e alakai maalahi mai iaia a hiki i ko laua loaa ana maloko oia hale kanaka ole a laua e noho ana.
Alaila, pane hou mai la ua wahi keiki nei i kona kaikuahine, ma ka ninau ana mai:
"E sister, ina aole ia e hiki mai ana ia nei i keia la, alaila, aole anei e hiki ia kaua ke holo mahuka mai keia wahi aku, ma ko kaua hoao ana e puka aku mailoko aku nei o keia rumi ma ka puka aniani?
A mamua hoi o ka hiki ana ia Alamira ke pane aku i haina no ka ninau a kona wa@@ kaikunane i ninau mai iaia, ua lohe aku la laua i ka nakeke ana mai o ke ki ma ka puka, a komo mai ana o Adelo iloko o ka rumi, a e paa ana hoi ia he hamare, he mau papa ame ke kui.
E. Miss Arevalo, o kapaia mai auanei au he hupo nui e ko ke ao nei apau, ina au e hoopaa ole ana i keia mau puka-aniani me kekahi mau apana papa maikai elike me keia a'u i lawe mai la. Manao au, aole i palekana loa na puka aniani elike me ko lakou ano e ku nei i keia wa, no ke akeakea ana mai i ko olua hoao ana e puka aku ma kekahi oia mau puka."
Ua ano e iki ae la ko Alamira helehelena i ka ike ana mai i na mea paahana a Adelo e paa aku ana, a pela nohoi i kona lohe ana mai i kana mau olelo. Ua ike aku la ua Adelo nei i keia ano e ana ae o Alamira, a hoomaopopo koke iho la ia, ua pololei kana i koho ai, e manao ana o Alamira. ma ka puka aniani laua e pakele ai.
Nolaila, noke aku la ua Haku Adelo nei i ke kapili i ka papa a paa pono na puka aniani o ka rumi i hoonohoia ai o Alamira ma. I ka pau ana, ua hoi kou aku la ia ilalo, me ke pani aku nohoi i ka puka, ame ke ki ana a paa, oiai hoi o Alamira ame kona wahi pokii kaikunane i noho iho ai me na manao pono ole.
Ua pane mai ia nae o Alamira i kona wahi kaikunane, ma ka i ana mai:
"E haawi aku no kaua i ka kaua mau @ilinai ana i ke Akua Mana Loa iloko o keia wa popilikia i loaa ia kaua."
He hapulua hora okoa paha mahope iho o ko Adelo haalele ana aku ia Alamira ma, ua pii hou aku ia ia iluna no ko laua keena me kekahi mau mea ai. Mahope iho hoi o kona waiho ana aku ia mau mea mai@na o ke pakaukau. ia wa i hoi hou aku ai oia ilalo, me ka pani ana mai i ka puka.
"Ua kakia ae nei hoi keia kanaka @@puwale i ua puka aniani a pau, me ke ki ana hoi i ka puka a paa i ole ai kaua e puka iwaho; nolaila, e pani hoi kaua a paa ka puka komo nei i ole ai oia e komo mai iloko nei." wahi a Alamira i pane mai ai i kona wahi pokii kaikunane.
Ia wa i hoonee aku ai o Alamira i ka moe a hoopili aku la i ke pani puka. Alaila, ai iho la laua i ko laua aina kakahiaka, a i ka pau ana, haule aku la laua iluna o ka moe a hiamoe aku la.
Ua aui loa ka la ma ka wa i ala ae ai o Alamira, a i kona nana ana iho, aole o Jose o luna o ka moe, nolaila, kahea ae la ia. a ua pane mai la nohoi ua wahi keiki la, oiai ua ala mua oia a e noho ana oia ma kapuahi hoomahana.
I kela wa hoi pane mai la ia i kona kaikuahine i ka olelo ana mai:
"Aole au e kala loa i lohe ai i ke kikeke ana mai nei a kekahi mea mawaho o ka puka, a ma ka'u hoomaopopo nae he mea okoa kekahi me Adelo i hele mai nei e hoala ia kaua. Ua ike nohoi au i ka hemo ana mai o ka puka, eia nae aole hiki ke hamama mamuli o ka paa ana i ko kaua moe."
Alaila, ala loa ae la o Alamira a lele mai la mailuna mai o ka moe, hoihoi hou ae la i ka moe a kona kulana mua. alaila, ninau aku la ia i kona wahi kaikunane:
"Ma kou manao koho wale, owai la kekahi mea e ae, a i ole ia, owai la ko Adlo kookoolua i pii mai nei iluna nei"?
"Manao au he wahine kona kokoolua i pii mai nei." wahi a Jose i pane mai ai.
Ma ia wa nohoi. lohe aku la laua nei i ka nakeke ana mai o kekahi mau kapuai wawae mai lalo mai, a hoea ana hoi i ko laua nei keena i hoopaaia ai. A hemo mai la ke pani puka, komo mai la ka Haku Adelo, a pane ma la:
"E Miss Arevalo, i hele mai la au e hoike aku ia oe, ua hiki mai nei ka mea nana e malama ia oe. O keia ka wahine nana oe e malama ma ko'u wa e kaawale aku ai mai a nei aku. Ma keia ahiahi au e haalele iho ai ia nei, i ole e ikeia ko'u hoi ana aku mai keia wahi aku. E hoihoi aku ana au i ke kaa ame na lio a'u i lawe mai ai mai Deletona mai."
"A pehea o Wigebi?" wahi a Alamira i ninau ai ia Adelo.
"E noho iho ana no ia ia nei i lima kokua no ka wahine nana olua e malama. Ina paha e hiki mai ana ka Haku Rosevena ia nei nei, eia nae he kanalua loa au i kona hiki ana mai ia nei-alaila, ua lawa loa laua nei elua e kue aku i kana mau hoao ana apau e lawe aku ia oe ame ko wahi kaikunane mai keia wahi aku."
I keia wa i lohe hou ia aku ai he mau kapuai e halulu mai ana ma ke alapii. Aole hoi i liuliu oili mai ana ke poo o kakahi wahine, a e paa ana oia i kekahi pa piula i hooiliia iho i na pa mea ai. Ike aku la hoi o Alamira, o Mrs. Bite ua wahine la.
Komo aku la ua wahine nei iloko o ka rumi, kunou aku la imua o Alamira, me ka waiho ana iho i ke pa mea ai ana i paa aku ai maluna o ke pakaukau, a huli ae la ia a nana aku la me ke pahaohao maluna o Jose.
Aole hoi o Alamira i haawi aku he kunou ana ia Mrs. Bite ma ka wa ana i kunou mai ai iaia, a no ia mea ua pii ae la ka inaina iloko ona, a pane aku la ia ma ka olelo ana:
"Aole oe e aloha mai ia'u, ea? Ua hiki no. He mea oiaio, aole au he wahine hanohano, aole hoi he waiwai, aka nae, hookahi a'u mea hai aku ia oe, owau ka haku o keia hale i keia wa. O keia ke kumu o kuu haku maikai nei i hoouna ae nei ia'u e hele mai au i keia wahi. Nolaila, ina ua hoowahawaha oe ia'u, alaila, hookahi wale no ou mea e pakele ai oia kou mare ana me kuu haku nei. a ina aole pe@a. alaila, e mau ana no kou ike ana mai ia'u. ka mea hoi au i hoowahawaha ai. E hai aku au ia oe. aole hookahi kanaka ai ma Pelekane nei apau i like kona @@ me ko kuu haku maikai nei, a ua pupule maoli ka wahine e ae ole ana e mare me ia. oi loa aku hoi kamalii liilii elike me oe ke ano, no ka ae ole ana i ka makemake o kuu haku nei. But time will tell."
No keia mau olelo a ua wahine @a. aole wahi lihi hoihoi iki o Alamira. a ua hoohuli ae la ia i ka nana ana a kona mau maka i kahi e. a ua lilo keia hana ana a Alamira pela i mea no Adelo e olioli ai, a ua manao iho ia ia o keia mau pane kikoola a Mrs. Bite he mea ia e hoouluhua loa ia ai o Alamira. a oia auanei ka mea nana e koi koke iaia e ae e mare mai iaia.
Alaila, huli ae la ia a kamaillo mai la ia Mrs. Bite: "E Mrs. Bite, ke waiho nei au ia oe ma ke ano o oe ka mea nana e malama i keia lede opio ame kona kaikunane. Ua hiki nohoi ia ae ke hookaawale ia laua ma na wa apau au e manao ai he mea pono ia ke hanaia. A o ka'u kauoha paa hoi ia oe, oia keia, ma ka wa mua loa a Miss Tereveliana nei e ae ai e mare me a'u, o kou wa ia hoouna koke ae ai ia Wigebi e kii ae ia'u me ka hakalia ole. E kiai makaala loa hoi oe iaia. Aole o'u kanalua iki e hoao mau ana oia e mahuka aku mailoko aku nei o keia wahi, nolaila, manao au he mea maikai loa nou, e Mrs. Bite, ke noho maloko nei o keia rumi i kela ame keia wa. Ua hiki loa ia Mr. Bite ame Wigebi ke kiai no ka lede opio nei mawaho aku nei o ka hale. A ina hoi e hoea mai ana ka Haku Rosevena ia nei, alaila, ua ike no oukou i ka mea e hana aku ai iaia. mai noho oukou a maka'u wale iaia."
Ua kunou mai la hoi ke poo o Mrs. Bite me ka olelo ana mai imua o Adelo:
"E kuu Haku, e haawi mai oe i kau paulele ana mai maluna o kau mau kauwa nei. E hooko aku ana maua i na mea apau au i olelo mai la."
Ua lohe mai la nohoi o Alamira i keia mau olelo apau, a ike iho la ia, o ke kane kekahi a Mrs. Bite e kiai ana iaia. a no ia mea ua lilo iho la ia i mea nona e kaumaha ai, oiai he kanaka oia i kaulana no ka limakoko, a ke hui ae hoi kona ano ino me ko Wigebi, ua oi loa aku paha ia mamua o ka mea hiki i kana aloha ke hana ina oia hookahi wale no ke hiki mai ana ilaila. Aole i kana mai ka hoehae@aia o kona naau, a ua lilo ia i mea nana e noonoo nui ai me ke kupilikii.
Alila, huli ae la o Mrs. Bite, a kamailio aku la ia Alamira, ma ka olelo ana:
"Ke lohe ae la no oe i na kauoha a kuu haku ia'u. Nolaila, ke ike nei oe me ke kuhihewa ole, he mana nui ko'u maluna ou' a ma ka wa e kue mai ai oe i ka'u mau kauoha, o ko'u wa ia e hooko aku ai i ka hana i haawiia mai ia'u e ko'u haku nei."
Ma ka wa hoi i pau ai kana kamailio ana aku ia Alamira, oia ka wa i pane aku ai o Adelo imu ona:
"E Alamira, nau ponoi no i onou poo mai ia'u e lawe ae au i keia keehina hana a'u e lawelawe nei i keia wa, mamuli o ka maikai ole o kau mau hana ia'u. E hoomanao hoi oe, hookahi wale no alahele e hookuu ia aku ai oe mai keia wahi aku, a hoihoi hou ia aku oe i ka poli o kou mau makua, oia no kou ae ana e mare mai me a'u. E hoomanao nohoi, aia maluna ou kabi i hekau ai ka palekana o kou wahi kaikunane nei. Aia nohoi maluna ou kahi i kau ai o ka pelakana o kou luaui makuakane, a pela hoi ka nohona hauoli o kou makuahine. Aia ka poino ame ka pomaikai o kou ohana holookoa oilko o kou poholima, e Alamira."
A mamua o ka haalele ana iho o ua Haku Adelo nei ia Alamira ma, oia ka wa i pane mai ai oia ia Adelo:
"Manao anei oe, e Adelo, o kou hana ana mai ia'u elike me keia he mea ia no'u e ae aku ai e mare au ia oe, ke kanaka i hoike mai i ka eleele lua ole o kona puuwai? Owai la ka wahine hupo e mare i kekahi holoholona hihia hae? Aole loa au e ae e mare ia oe. Ua ike au i kou ano, a ua maopopo oe ia'u. Adelo, e hoi oe me ka manao ana, aole loa ke kaikamahine a Geofere e ae e mare i kekahi kanaka i aahuia me ka hookamani, o kona naau nae, ua piha ia i ke omokoko. E hoomanao oe, e hiki mai ana no ka ia. e @@@@ ai ka pono maluna o ka hewa".
Ua puai ae la ka ula ma @@ kumu pepeiao o Adelo no keia mau olelo: hoopukaia mai e Alamira, aka, ua @@@@ wale iho ia no nae ia i kona inaina. Alaila, haalele iho la ia i ka rumi. Pan: aku la i ka puka, me ke ki ana. Lohe aku la hoi o Alamira ma i k@ laua mau kapaai wawae e iho ana ma ke aiap@". (Aole i pau.)
-----
HE MEA I MAKEMAKE KAHIKO LOA IA.
-----
Ua loaa mai nei nae ia i Honolulu nei i keia wa.
He mea pohihihi no ka loaa mau ana o nei mea he uiuhua ole.
E loaa ana no nei mea he ma-inaina i na kanaka manao maikai a oluolu.
Ua loaa anei oe i ka ma'i i kapaia he Itching Piles, oia hoi, ka u-ha hemo?
Aole e lawa loa ana kou mai ana i mea nou e hoi ai e hiamoe, aole hoi i loaa ka oluolu e maikai ai ka noonoo.
Alohe mea uluhua elike me keia.
Ka ike mau ana i ka maneo.
He hiki ole ke hoomanawanui, a he pohihihi nohoi ka loaa ana o ka oluolu.
E ala mau ana oe i na po appau.
Ono ole kau ai - a aneane maoli oe e pupule.
Aole anei o ka loaa ana o ka oluolu a o ke ola ana nohoi, he mea ia i makemake kahiko ia?
E loaa no nae keia mau mea i makemake kahiko ia i na mea apau iloko o ka Laau Hamo a Doane.
Pela nohoi ka mai Eezema (mai pohaka ma ka ili), a i ole ia, o kekahi mai maneo e ae o ka ili.
Eia iho ka hooiaio no ia mea malok@ o ka olelo hoike a Mr. Frank H. Green o 425 Tenth St., Scranton Pa, a oia hoi keia:
"He mea au i loohia i ka mai maneo o ka - uha, a ua lilo keia i mea no'u e pilikia ai i kela ame keia la, a ua oi loa manoli aku keia mamua o ka pilikia e loaa ana ia ka eha moali. He lehulehu loa na aila hamo a'u i hana ai iloko o ewalu a umi makahiki i hia ae nei, aloe nae i loaa ia'u ke ola mau ma o ia mau laau la. Ina e wela ana au a hono iho hoi ilalo. o ka hoomaka ae la no ia o ua maneo nei, a o ka wa mau a'u e ike ai i ka hoea ana mai o keia mai ma ka wa no ia e wehe ae ai au i ko'u mau wahi kapa a hoi akku e hiamoe. Ike iho la au i ka olelo hoolaha o ka Laau Hamo a Doan, ua kuai aku la au i poho, a hana iho la elike me na kuhikuha. Ma ke kau ana. ike iho la au ua pono keia laau, a hoomau aku la au i ka hamo ana, a ua ole loa au. a ua loaa hoi ia'u ka oluolu mai ia wa mai. He mea kokua nui loa au i ka Laau Hamo a Doan a e hauoli mau ana honoi au i kela aame keia wa e hooiaio aku i ka'u mau olelo i hoike ae la maluna."
E kuaiia ana ka Laau Hamo o Doan e na poe kuai laau lapaau apau ma ke 50 keneta no ke poho hookahi, a e hoounaia aku nohoi ma ka inoa o kekahi mea maloko aku o ka Eke Leta, ke loaa mai ke kumukuai. Na HOLLISTER & CO. e hoouna aku, a o lakou nohoi na Agena Nui, ma Honolulu.
E hoomanao i ka inoa DOAN, a mai lawe i kekahi laau e ae.
-----
HALAWAI AHHUI EUANELIO.
-----
Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii e akoakoa ae ma Laupahoehoe, Hilo Akau. i ka poaha ekol uo Sepatemaba. A. D. 1898, ma ka hora 10 kakahiaka.
D. KAHOOIO.
Kakauolelo o ka Aha.
Laupahoehoe, Augate 18, 1898
-----
@@ Ke hoopaapaaia nei i keia wa kela kuai a hooliloia ana o ka Aina Hanai Holoholona o Kahuku, Kau, Hawaii, i loheia ai mamua aku nei ua lilo i ka Hui Mahiai Hawaii no ka huina o $80,000. Ke olelo nei ka ona o ua aina hanai holoholona '@a, oia o Col. Sma@@ Norris, ua ae oia e lilo ua wahi la no $100,000, aole emi iho.
-----
Ua haiia mai la makou e kekahi poe a makou i hilinai ai mawaena o na "Rolaliti," i holo aku nei o J. M. Kaneakua ame D. Kalauokalani, ma ka ehu wawae o ke Komisina Hooponopono Kanawai o ke Aupuni hou o Hawaii, no ke a'o ana aku i na "Rolaliti" apau o kahi a laua e maau hele aku ai, aole pono lakou e hoomaka-e ma! i na Komisina, aka, e ohaoha, e heahea a e hookipa aku ia lakou me ka maikai. Maikai keia; a e hula@@ ananei ka hao.