Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 33, 19 ʻAukake 1898 — LILIUOKALANI AME KE AUPUNI MOI. Aohe Manaolana i Koe no ia Aupuni. Ua Pau Kona Noho Moi ana no na Makaainana Hawaii. [ARTICLE]

LILIUOKALANI AME KE AUPUNI MOI.

Aohe Manaolana i Koe no ia Aupuni.

Ua Pau Kona Noho Moi ana no na Makaainana Hawaii.

Maioko o ka napepa "Cali" o Kupalakiko. ia 31 o lulai akii t)e:, he ia Pu!e hoi ia. i ike iho a; makou i koia mau o!t io a makou-i unuhi mai ai no ka pomaikai o ka iahu! Hawaii holookoa. mai Hawaii a hiki i N'iihau. O keia na olelo a ke A'iii Liliuokalani i hoiko aku ai imua o kekahi mea kakan o ua la. ma ka \va a ke Alii i hoea mai ai i ke kulanakauhale o Kapalakiko, ma kona alahele huli hoi mai i Hawaii nei. mai Wasinelona mai. E hoomanaoia hoi o ka nupepa Call. o.a 110 ka nupepa i hooiikaika nui ma ka aoao kue i ka hoohui Aupuni, a ua kakoo ikaika hoi oia i ke Alii, ma kana mau koi apau i ka Noho Poo Aupuni ana no Hawaii nei. Ke waiho aku nei hoi makou i keia manao inma o ke akea. me ka makemak« loa e loaa mai na hoike oiaio e hoole ana i ka oiaio o keia mau olelo. "Ae. o kuu lahui," wahi a Liliuokalani i pane aku «i imua o ka mea kakau nupepa (na makou iho keia hoakaka, L. H.) "Ua loihi ae nei ka wa o'u i kaawale ai mai a lakou mai. 0 na makahiki t?lua a'u i 'hoohala ai ma Wasinetona, me he mau ken<eturia Ia ia ia'u. Ua hanaia nohoi ka hana me ka hoomanawamii, a ua hoopilikla nui ia hoi au e ko laila ea. Aohe a'u hoohalahala no ko oukou poe Luna Aupuni ma AVasinetona. Ua hookipa mai lakou 'ia'u me ka oluolu loa'. Ua haawi mai lakou ia'u i ke kulana hanohano ma ka wa i malamaia rj na hana o ka hoonoho Peresidena ana, a ua hrookipa mai kela ame keia mea ia'u me ke aloha. Aka, ua Jilo nae ka'u mau hana apau i hana ai i mea ole. •'Ua aneane loa e hookoia ka'u mau hooikaika ana. Ua maopopo loa ia'u, ua liaulehia ke Kumuhana Hoohui Aupuni, ma ka wa i hoea mai ai ke kaua. A ma ia wa nae i loli ae ai ke kulana o iia hana/' - Ua pulumiia aku la na knmu noonoo apau e pili ana i nei mea he pono (ame ke kaulike) e na noonoo uiuhia kaua o na kanaka. a ua hiki ole ia'u ke hana I kahi m,°a. Oia ke kumu 0 ko'u hoi ana aku' i ko'u poe kanaka. e hoakaka aku ia lakou i ke kumu o ke ko ole ana o ka'u mau hooikaika ana: e hoike akn ia lakou, ua hana au 1 na mea apau i hikl ia'\i kv» hana no ko lakou lanakila: a £ hai aku hoi ia lakou i ke kumu'i lilo aku ai ko lakou kuokoa; a e ao aku ia iakou e ae hoomanawanui aku i keia ulia po'uio." "Alaila. aole ke Aiii e kauoha ana i kona poe makaainana e kue mai i ka hooponopono ana aku a Amerika?" i ninau aku ai ka mea kakau nupepa i ke Alii. "Aole o'u kuleana i koe ma ke kauoha ana aku ia lakou. Aole lakou he poe m«tkaainaha no'u i keia wa. Aka, ua paa no nae kuu manao. /?hi mau no me a'u ko lakou mau pautele ana ame ko lakou aloha. E hana ana no lakou i ka mea a'u e hoike aku ai ia lakou. . Ua ike no au, o kela ame keia k\ie ikaika ana i ka Hoohui Aupuni. he hana waiwai ole ia (futiie), a he hana loa i ko'u noonoo. ke alakai ana aku i ko'u lahuikanaka iloko o ka popilikia. Aoie au e hana i kahi haua,' a. aia wale ak« no ia. mamuli o ko lakou makemake ponoi iho. Ina lakou j e malama ana i nalpwai makaainana. | e like me ka mea maa mau i na kanaka maoli, a kono ma! lakou ia'u, ma! o kekahi koho halola nui ana, « kue aku i ka hoohui Aupuni, e kokua ana no au ia iakou, elike ka mea hiki; ia'u ke hana." "Ihea ke Alii i manao ai e noho, oiai oia ma HawaU?" _ "E kaahele ana au ma kela ame »lia mokwpu|ii uo kekahi wa loihi, a e ike a e huipu ana me ko'u poe kanaka, a e makaala hoi no ko lakou mau pono. Aka, ma ko'u wahi ponoi iho. e noho ana no au ma ko'u home ponoi ma Wasinetona, kahl a kuu kane aloha ame a'u nei i hoohaia ai he mau makahiki liauoii he lehaiehn. Uaikeno hoi oe, ola no kekahi hale maikal loa maioko o Honohilu." ' Pehea ia. mauao anei ke AHi e loaa hou mai ana na aina ieīalii i iaweia aku ai mai iaia aka e ka Repuhalika?" "Aole au i wahi ana (LāU\K>kalaoi) i pane mai ai. "Aoie au i ike, heaha !a auanei ka mea e haiiala ana me ka walwai (aiua) i hooneleia mai ai au nie ka ewaewa loa. Aka, ua maopopo ioa nae ia*u. aole ka iahui nui a hanohaoo. elike la bol me ko Amerika Huiia, e ae a&a e hana mai i ka mea pono oie a kaaiike ole hoi la'u nei." "Ua kaukai mau ke Aiil nei." wahi a Konela Makai>o!eca i pane aku ai i ka mea kakau nupepa, "maluna ponoi iho o na ioaa ponoi o kona mau aina, mai ka wa hookahuli Aupuni mai. He

nni no na hoa'oha o!uoI« i i \awi mai : r>a kokii.i ana, t U nae na hool« aka oU i na koktia <LiLa apiiu. He mea : ?isaojv»pix iia koik:>l roaoli kon.i maii ii'.o n:.i W,vs?n-?:or».\v a a.\ mor.\ki aka oui ; koaa as;\-.i wa.wAi p.*noL iho i loaa ,\{ ona iAia I*3, a:'.to?tHH> ioa U\ u. aoie ?'Xi k:i ;Ah:u Anxēr:k.a, k.i poe na likoa : iiKK>asjte Uia : koaa aiua. « ae aaa • komo aku oia :!ok> o ka noho i!ih;n:t v a2.ii. t"a iist» aoiKH vx?, ma U 'V,j. : »•: ke kumuhana. hoo- | hui. Aapuu; n\a k.i wa o HArisor..*. u* | m.ir*cioU kui ui vi-.\ v Imawi aku i ka t Mo:walii£i!? a«: : uku -i«a pono. no ka. Uio aua ak uo keaa Un alii. A o;ai, i ke;a wa. :u iiio ae i** 1 ! ka hoohui Aupuai : mea oiaio. e haoaia auanei k«kahi kumuhaaa eiike ae L\ me keia." ' Mamua o ka poha an.\ mai o keia kaua." wahi a ka Moivahiue, "ua loaa J .a"n na manaoUpa apau e hol h.m aku ana au i ko'u kuleana poaoi maoh. ina i hauU>hia ka hwhui Aupuni. iua ua }awa ka ikaika hooae*» o ke kumuhaaa hoiho: Aupani Moi e pulumi aku i kahi e i ka Repubai:ka. Aole ku ko'u lahui 0 koho no ka R*puha!;ka, aka, e loaa ; ana he 7i> hapa-hanfr; o lakoa e koho no ko'u hoihol hou ia maiuaa o ka nohoai.i. " I ktia wa. aia na mea apau maiuna o kr- auo e htx>hoio ai /a Komlsiaa a Amenka Hui;a e hoouna nei i Hawaii. no ka hooponopono ana aku ia nu?a. ina iakou e hana aku aua 1 ka mea pono ; ko'u poe kauaka, a haawi aku hoi ia lakou i ke ana piha o ka nohoaa kuokou, i kupono ia lakou ke !o;ia,-alaiia. ua jx>no. "O niakou ka lahui 01 Uxi aku o ka naauao maioko o ka Pakipika." 'i hoomau aku ai o Liliuokalaui i ke kamaiiio ana me ke kuoo hiehie. "Noioko makon o ka ohana o na Aupuui. B ioaa mau ana ko makou poe luua Aupuni ma ke alo ona Aupuni apau. l T a ioaa no ia makou na mea paahana o ka hi>oke!e Aupuni o keia au hou, he poe naauao ko makou poe kanaka. a ua ika hoi lakou i ke koho haloia ana me ka naauao. Hp mea okoa loa ka hoohui ana mai ike kaiana aina kekahi Aupuni okoa aku. a e ka iawepio ana | paha i kekahi poe mokupuni ahiu. e j like la me na mokupuni o Pilepine. ! He kuleana ko Hawaii e koi ai e hoomauia ka pulamaia ana o kona mau pono Aupuui. lua e laweia ana ke Aupani e Amerika Huiia. alaila, he mea pono ke ;ieia ia e komo iloko o ka | poai Aupuni Huiia, a e haawiia aku hoi na pono ame na pomaikai i na kanaka Hawaii. elike me ia mau mea 1 haawiia ai i kekahi poe e ae o loko oia lahui. "Alaila. oia kekaihi. he mea pono ke hanaia kekahi mau kanawai knikawa no-ka hookomoia ana mai o na limahana Asia, a ina aole pela, ahiiia, « poino ana na mahlko apaw. Aole hikl I ke hoopaum ke komo ana mai o na llj mahana Asia." . j li Aka. aoie anei hoi i lawa loa na , kane i keia wa ma na mokupuni no ka ! hana ana ma na mahiko?" j "Ae; ua lawa no na Umahana Asia i i keia wa. aka, ina e ae hou ole ia ana ke komo hou ana mai o na limahana hou, aole'.e liuliu. o ka emi mai no ia oia poe limahana, a o ka pii nohoi ia o ka uku-hana. Aiaiia, he mea pohihihi ka hiki ana e hooulu i "/? ko ma ke kulana e loaa ai he puka, a e poin« auanei na mokupuni."