Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 30, 29 July 1898 — Page 1

Page PDF (1.16 MB)

This text was transcribed by:  Stacie Mckean
This work is dedicated to:  all people who is taking time in doing this Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXXVII HELU 30. HONOLULU.POALIMA.IULAI 29, 1889. NA HELU APAU 2713

 

Hoolaka Ioio W. r KAKELA Ioio o Kekekoa ma ke kanoauai HELUNAHOOIAKO PALAALA. 1276

 

LYLE A. DICKEY. Loio a he kokua ma ke Kanau’ai Noturi no ka Lohulihu. Iloko o ke keena o ka lolo kuhiua mamua, a he lolo hoopuii ma ka aha apana o Honolulu E hookoleola na hana pill kanawai a pau main a makupunai mai.  O A. F. Tavares, Kakauolelo, Maheleoleo a Notere no ka Lehulehu. 1 yr.

 

Hoolala @iumau

 

Papa! Papa! Aiama Kahi o Lewera & Cooke (Lui ma) Ma Ke Kahua Hema o na Alnaju Papa me Moi E LOAA NO NA *Papa Nauaiki O Kela a me keia ano. Na pani Puka…. Na Puka Aniani;;;;Na Olepelepo…..Na Pou….. Na O’a….. Na Papa Hela…… Na Papa Ku…… Na Papa Ku……. Na Papa Moe….. *Na Pili Hale *O na A no apau a me na ** wai Hoohinuhinu Nani O Na Ano Apau Na palaki o na A no he Ani Wale.  Ke haiia aku nei oukau e na makamaka a pau, ua makamaka keia mau makamaka o oukaou e hoolawa aku ma na mou a pau pili ana ma ka laua Oihana mo ka Oku Haahaa Loa @@@ ma ka mau e holo ana mawaene a L@@@ a me ka m@@ Kaui

 

E Hale Mai e wae me Oukou Ike He ruea pono I kala a me keia ohana ke loaa ona laau lapaau maman o na ma’I o ka opu.  I laau lapaau uphill no ka “Moku ino loa o Ka lepo” (Diarhea) Nahu, Umii, Kalera amen a ma’I apau oka opu, aole he iaau lapaau io aku o ka maikai nalike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (pain Killer).  Ua lawelawia ke ia laau no na makahiki he kanalima, a ka ke hana mau ia hei I kela ame keia la, ma na ina apau o ka honua nei.  O Ka Hui Kuai Lapaau O Hollister O Ka Hui Kaui Laau Lapaau O Hollister Ka agen.

 

Captain Alfred T Mahan a member of the strategy board a Washington whose knowledge of  navel war’@@ro makes his advise of great value is Captain Alfred T Mahan.  He is recognized both in this country and Europe as the greatest living authority on navel matters. They were with Dewey at Manila.  Officers and men of the Victorians Asiatic squadron will always take pride in the fact that they were the Dewey at Monila.  Here are portraits of some of the gallant fellows who helped their brave commander win victory at the Philippines.  Ke Kii Keia o Kapena mehana.  Ke kahi o na kahaka Akamai loa o Amerika ma ka hoonohonoho kana ana.  Nee kaua o Amerika.  O Ke kii keia e noike ana I na aliikoa e noho mai la me adimarala Dewey toa na kai o Manila. 

 

KA MEA HUNA POHIHIHI Uhuhiia & Hooulwmahi@hie no “Ke Kilohaua Poo kela o Ka Lahui Hawaii MOKUNA XLI I Kuu Makamaka heluhelu. Ua ike kaua ma ka Mokuna I hula ae nei no na mea apau a pili ana ia Beatirisia ma, a ma keia wahi o ka kaua nanea e Kamailio ana Kaua no Adelo e hele huli ana no Almira ma, maloko o Kani Kulanakauhale o Daletona.  Mahope iho o ko Punmetona haalele ana iho ia Adelo me ka piha I Ka ukiuki nui no ka hiliia ana o Kona lima I ka uwepa e Pumetona, ua hoohuli ae la ua Huku Adelo ne I ke poo o Kona lio a kamoe aku la no loko ponoi o ke kulanakaunale.  Okahi ana. I nele mau aku ai, oia no kahi hoolulu kaa-ahi, a malaila oia I ninau ai no Alamira. O Kana mea nae I hoomaopopo ma Kono wa I hoea aku ai ilaila, oia ka hala ana oke kaa-ahi oia kakahiaka no ladana, aneana hookah nora okoa mamua ae.  Aka, mamuli hoi o kana ninaninau akahele ana I ka mae kiai kaa-ahi na nea apau o ka wahine opio ana I makemake ai e ike ina paha ua hala aia, aole I kau maluna o ke kaa-ahi he Kaihamahine oia ano mai ia wahi aku, nolaila, ua hoohauoli loa ia Kona noonoo.  Alaila.  Haalele ino la ia I kaha hooiuiu kee-ahi.  A hoio pololei aku ia no ka hala hotele.  O’ ka inoa o keia wahi ana I hoea aku ai.  Oia o ka ukeke Kani o Miradina.  He wahi hale maiau no keia o kona hania ana ma ka wa a ua Adelo nei I hookokoke aku ai I ua wahi hotele hei, e hoke wale ana no kona mau maka I ka nana iluna ma na puka aninai o ua wahi hotele nei, me ke ake loa’e ike aku ia I kana mea I ake ai e ike I Kona hoea ana aku ma ka puka o ka hotele.  Ma keia wa ipuka mai ai ke kanaka nona ua hala hotele la, e halewai pu me Adelo.  Lele iho la hoi ia (Adelo ) mai luna iho o ka holua ok ona lio, a komo aku la me ka awiwi nui iloko ka hale hotele. I kono hala wai pu ana hai me ka mea nona ua wahi la, ua ninau koke aku laia no na mea pili ana I kekhi lede opio, a penei kana ninau mua I ninau akuai.  Aaaa’Aole anei maanei e noho nei kekaahi lede opio, me kekahi wahi keiki uuku?”  O Ka haiua I loaa mai laia no kana I mnau aku ai, he hole.  Aole hoi I kana mai ke kaumah okona noonoo, a me ia manao pono ole e halii ana ia loko ona, pane ae la noe ia: “Ma ka ponei I hoea mai ai keia lede opio iloko nei okea kulanakauhale ua ua ukaliia mai oia e kekahi whaine kauwa. Ua maopopo loa hoi ia’u. aole oiai haalele iho I he ia wahi Pehea la. Aole anei hoi he he hale hookipa hou e au o loko nei o keia wahi” ua pane mai la ka mae hotele: Aole, aohe hale hotele e ae o loko nei o paiteona, o keia wale no. He nei o Delteona, o keia wale no. He Hale inu bia nae ke ka hi I lilo wahi e hoaumoe ai kekahi poe no kahi po hookah, aka, o keia wale no nae ka hale hotele maoli o loko o keia kulanakauhale. I kekahi wa e hele ana na malihini kipa mai ia nei, I na hale hoolimalima e noho ai.” “Malia paha,: wahi a Adelo I pane aku ai, “ua hele keia lede opio a’u e kamalilio aku nei ia oe maloko o kekahi hale hoolimalima maoli.  E hele aku ana nae aue ninanianau.  Okekahi mea hoi a’u e ninau aku ai ia oe, oia keia. Ua hoea mai anei kekahi poe kauwa lawelawe ia nei. Oiai ua kauoha au ia lakou maanei au e hlalawi pu ai me lakou?’  Ma keia wa I Hoomaopop iho ai ka mea malama hotele, o ka Haku Adelo keia e ku aku nei imua ona. A oia ho hoi keia e ninau aku nei iaia, a ia wa oia I pane mai ai: “Ua hiki mai no ia nei, ke kauwa lawelawe ma ka inoa o ka Haku Adelo.” “Ina pela e hoike mai oe I kuu rumi, a e kauoha aku oe I ua kauwa la a’u e hele mai,” wahi a Adelo I pane aku ai imua o ka mea non aka hotele.  I kela wa I kahea aku ai ka mea hotele I kekahi wahi keki lawelawe e lawe aku I ke’lio o k aHaku Adelo, alaila, alakai aku la ia I ua Haku adelo nei noloko ponoi o ka hotele.  Lawe aku la ia a hoomoho iho la ia Adelo maloko o kekahi rumi hookipak, mamua ponoi hoe o kekahi kapuahi e a ana kea hi. Maanei huli mai la ka mea hotele a kamailio mai la ia Adelo: “ua haawi mai no ko kauwa I ke kauoha e hoomakaukauia na rumi nou.  Aole e liuliu a makaukau na mea ai o kou aina kakahiaka, E hoouna koke mai ana au I ko kauwa iawaeiawe e haiawai me oe.”  Alaila, haalele mai la ia I ka Haku Adelo, me ka naau hoihoi a piha ulumahiehie, no ke komoia ana aku o kona hale hotele e na poem aka hanohano, elike me ka Hoku Adelo.  I ua Haku nei hoi I noho hookah iho ai a ma kona wa I makaukau ai e wehe ae I knoa kuka. Oia ka wa komo mai ai o Wigby, kana kauwa lawelawe. I ka ike ana aku hoi o Adelo iaia, ua ninau aku la oia iaia n@ ka nea e pili ana ia Hasekini, a ua pane mai la hoi o Wigebi, aole aia I ike iaia.  “He kupaianaha keia,” wahi a Adelo I hooho ae ai.  Aia la I hea nei wahi kanaka?” E kuu maka maka heluhelu, ke ike ae la kaua no ka ninau ana o Adelo ana me ka pilikia nui maloko o ka hale o Pegi. Hui hou a ku la ua Haku nei a ninau aku la ia Wegebi:  “Pehea la kau manao?”  “Aole nohoi au I ike, e kuu  Haku. Eia nae ka’u mea I hoomaopopo, o maua pu no ma kela po aku nei ma Terveliana Pa, ka wa hoi au, e kuu Haku, I makemake ai oe I maua e malama I kela lede opio. Aka, mahope iho o ka holo mahuka ana aku o ua lede opio la, ame kou halawai pu ana hoi me ka Haku Terveliana, ua hoouna aku la oe ia Hasekina ma kekahi ala okoa, no ka huli ana ia Miss Arevalo, a ia’u hoi ma kekahi alahele okoa.  A o oe nohoi e kuu Haku. He alahele okoa no kau I hele aku ai.  O kau kauoha nae ia mau. Ma keia wahi kakou e halawai pu ai ma keia kakahiaka.  A ina e loaa ole I maua ka lede opio, maanei maua e hoike aku ai imua ou ia mea.  Aina hoi e loaa ia maua ka lede opio,  alaila, e lawe mau lala I kahi o Pegi, a malaila hoi mana e kali ai nou.  Mai kela wa I kaawale aim au, hele au, a hele nohoi, ia, aole loa au I halawai iki hou me ia.  Auhea la ia, aole au iike?”  Noho iki iho la o Adelo no kekahi Manawa poko le me ka pane leo ole, a mahope pane ae laia: “Pehea la, ua loaa anei ia oe kekahi moali e pili ana I ka lede opio?”  “Aole, e kuuH aku,” wahi a ke kauwa I pane mai ai.  “Ua noke au I ka huli iaia, aole nae wahi mea a loaa ia’a.  O kekahi mea kupaianaha nohoi, aole o Mrs. Pumetona o Tereveliana Pa.”  Ia wa pane aku la o Adelo:  “Uahalawai mai nei au me ia. E hoi ae ana oia maluna o ka lio.  Ma ko’u wa nae I ninau aku ai iaia no Alamira, aole oia I hai iki mai ia’u.  Ma ko’u manao, eia no iloko nei okea wahi kulanakauhale o Alamirea. Aole o’u kanalua iki ma kei manao o’u. Noluila, okau hana. Ehele aku oe iloko nei o ke kulanakauhele e ninaninau ai no kekahi lede opio. Aole o’u kanalua, ua noho no oia ma keia wahi, no ke kali ana a loaa mai kekahi pane iaia mai kona mau makua mai.  Aka, e aka hele loa nae oe ma kau ninaninau ana. Ma ko”u manao, okau hana mua loa e hana ai mamua o kou haalele ana iho I ka hotele nei, oia kou kahi ana I kou umiumi ame kou hoanoe ana hoi I kou aahu.”  Mahope iho hoi o ka Adelo hoike hou ana aku I kekahi mau manao hou imua o ua wahi kauwa nei, ua haalele mai la ia ia Adelo, oiai hoi ia I noho iho ai me ka noonoo nui ana. Laweia mai la kana mau mea ai. Ai iho la nohi ia me kea no hoi hoi ole.  A I ka pau ana o kana ai ana, heiuhelu iho la ia I kekahi nupepa. O kana mau wahi I hooikaika loa iho ai I ka nana ana, ion a oleio hoolaha.  O ke kumu nui o kona nana ana ma keia wahi, I loaa ai iaia kekahi hale hoolimalima e hiki ai iaia ki iawa aku ia Alamira amer kona kaikunane, ma ka wa hoi e loaa ai a Alamira iaia. He mea oiaio, ua loaa iho iaia he wahi hoolaha ma kahi kokoke I Penakoma.  He wahi hoi ia I kokoke loa I ke alahao,  Ike iho laia ma ua hoolaha la, he wahi mehameha loa ia.  Nolalia.  Manao iho ia ia, o hahi kupono kela ana e lawe aku ai la Alamira.  I kela wa hookani ae la ia I kekani hele kahea no ha mea hotele. (Aole I pau) MAI GILIBATI MAL  Kusaie, Girs’ School, G Islands Januari 19. 1898 I kuu mau hoaloha, Mr. and Mrs. P. N. Kahokuoluna. Ua hiki mai au I ka hopena o ka’u huakai aumoana loihi me ka maikai, ame ka hauoli pu nohoi.  I ko’u mau la mua maluna oka moku, ano oluolu ole au, a komo no I ka elua oka pule.  He kohu wahi sela au ia mau pule, he nui na manao amen a noonoo ana no ka home I keia huakai aumoana loihi, e hoohala ana he mau Manawa lehulehu ma ka oneki, me na manao he hakukoi ana iloko o kuu puuwai no kuu home kulaiwi, huli aku la au iluna I na hoku o ka lani e imoimo iho ana maluna o kuu poo, a o ka mahina hiki ahiahi hoi e halii ana iluna o ka ili kai, me he ‘la iloko au o ka hihio a ike powehiwehi aku ana I kuu home aloha.  Hookahi o makou mahina ma ka ill o ka moana, me ka ike aina ole aku, a he mau ia mahope mai ku aku ia makou I Tapitauea, he elua o kakou mikanele malaila, ua holo mai laua iluna o ka moku.  Aole makou I kaapuni ae I ka mokupuni, a ua haalele aku makou he mau mokupuni liilii mahope, a ua holo poloei makou I Kualie, aneane elua pule ike makou I ka aine, e ua mau ana kei aina I na ia apau, ia makou I hookokoke mai ai a kahi no a ike ia aku ka aina. He aina nani loa keia. O keia kahi maikai loa o keai pae moku. A’u I ike ai @ He lalani mauna haahaa ko keia aina.  Eaua mau ana nohoe I na ia apau.  A ua hoihoi no nae hou au I na ua huihui.  He elua mau kula keikikane a hookah kula kaikamahine ma kei mokupuni, e ku ana ke kula kaikamahine malalo aku o kekahi puu, a he alanui e moe ana o kei mau kula keikikane. Kaawale loan a kauhale mai o kakou aku.  O na kanaka ma keia aina he poe aiuolu loa, e like no me kakou na Hawaii: nokamea, ua lohe a hoomaopopo I ka olelo a ke Akua. He ekolu o onei mau kahunapule. He wahi mokupuni keia, elike me lani, aka, he loihi iki aku nae paha ia.  He nui ka ulu, maia, manako, niu, ame taro, a he nui hou aku no na mea ai, o ka haiakahiki he nui launa ole maanei.  O ka pea he nunui maoli ka hua a he mikomiko maoli ka ai ana aku.  He nui ko’u hiaiaai I ka iki ana iho o ka ai no o kuu aina aloha ka ai o keia aina malihinai. He 48 ka nui o na kaikamahine o keia kula he 26 poe Kilipaki, a he 22 poe Maka’a. O ka ai a na kaikamahine I ka aina kaka hiaka he waiu@raiki, aina ka maia a ulu I ka Manawa hua o ka ulu aina awakea, he eha mala, he mala nunui keia me ka ono maoli, aole like me ko kakou,. Aina ahiahi-la.  Waiu, palaoa, a@@ol@ papapa.  Na na kaikmahine no e kukmai ka makou palaoa a e hana mai ka makou waiu ba@@.  O na mea apaa @@ Ku maoli no I ka maikai ame ka nani e hoohaiahala ole ai.  Malalo ponoi iho o ko makou halekula he wahi owawa e waiho kahela ae ana.  Ame kahi kahawai e kahelai ana.  A makaila na kaikamahine a hotele @@.  I ka Poakahi aku @@@, kipa la mai la makou m@ na mailhini mai ka moku okohola mui, o ke kapena ame ka wahine, a wa hele hoomakaikai aku la makoa la lava I ka wailele, he elua mile ka mamao mai ka halekula aku, O ka mea kupamaha a’u I ike ole ai mamua. Oka noho o ka puhi Hoko o ka wai.  Hoko o na kahawai a pau e ike ana oe he nui loan a puhi, a o keia ano puni nae, aole nahu.  He nui na puaa amen a kao ahiu ma keia aina, a ina e hele na keikikaae I ka uhai holoholona a loa, alaila, e lawe mai ana na makou kekahi.  Elua aiu hele ana I ka lawaia.  A ua loaa nui na ia ia makou.  Nui ko’u hauoli @keia wahi, A@  aole o’u makemake e ho koko aku I ka aina hanau.  Aloha olua a nui. EMMA KANE.  NA MEA HOU O KAUAHAAO Ma Kamaoa, June 24. Ua mala maia na hana hoike kula olelo beritania I noho kum@@@ @ Miss M. Mahelona. Penel na hana I @@@@@@ Hora 9:30 komo na keki Hoko o ka Iaian: pane mai ke kumu (right hand salute) ua hapai like ae na lima aka’I a na haumana iluna me ka like a hoihoi hou ilalo: kani k abele komo iloko o ka halekula ku laina: pule (Our Father, a pela aku),  Na hana arlmatika, aia na haumana ma na hana hakia (fractions@, he maemae ke kake@ ana. Loaa pono na haina, ku I ka eleu.  Ileluhelu palapala, maikai na hopuna olelo: na himoni I mele ia mai he ku I ka eehia: na hana haiolelo oia maikai okoa no ia: o ka hope loa o na hana oia ke mele ana mai o na baumana I kela mele “Kiawe Tree.” Konoia main a makamaka I mau manao Iaipai.  Na Kahoalii I wehe mua ae na hana haiolelo e mahalo ana I ka eleu o kekula; na ke keonlmana o Kawa, Geo. Timoteo, I kokua aku, hoojua na hana.  Mahope iho ua kono ia main a mea apau e naue aku e paina, oiai ua hoomakaukauia kekahi papiua nui e ke kamaoa keiki “Hoopuipilepoelekawaohaumea” Sam’l Kalu, ua haupa iho na mea apau, a hiki I ka ioaa ana o “keonibulu.” Malaila ae no na “iwa”o Kauahaao, Mrs. M. Martin ame ka ohana ame Miss Helen Bertelman o Kauai.  Nui na makaikai e mahalo pu ana no ka eleu oka kula, a malun ae o na mea apu ke haaweea aku nei ka mahalo nui ia oe e Miss M. Mahelona ma o na makua mea keiki la, na makaikai, me kei maka peni, me ka leo pule, “God be with you till we meet again.” Mahalo @@@@ Ka Lunanooponopono  a me@@@ keiki @@@@ @@@  @@@@@@ Kilohana Julie Wolf @@@@@@@@@

Ua komo uku ia o John A Hassinger Opio o Honolulu nei ma ke ana koa.  Hoko o ka Puali K. Mahe’e 4 ka Oehana Kau@ Lio, a e h@@ ana oia I Manila Ua loohia mau ka maua bebe I ka mai nahu mae ke koiera infantum mai kona wa I hanau mai ai, a o ka mea walo no I hiki ia maua ke hana.  Oia ka haawi ana aku iaia I kekahi mea e loaa ai iaia kahi oluolu no ka Manawa, a hiki wale I ko maua hoao ana I ka Laau Ola a Kamalena no ke Nahu, ke Kolera ame ka Hi.  Makemake ma ua e haawwi aku ia oukou I keia oieio hooiaha I hoike no ko maua mahalo nuik, aole hoi no ko maua ike ana I mea e hoolaha aku ai oe ma ke akea G. M. Law. Keokuk. Iowa. E kualia ana e na Poe Hana a Kuai Laau a pau O Benson, smith ^ Co., Ltd., na Agena kuai kukaa ma Ko Hawaii Pae Aina. *

 

 

Work done by: Stacie Mckean

Class Hawaiian 107